Phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng TMCP ngoại thương việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------

HOÀNG SỸ CHUNG

PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG BẢO LÃNH
TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

Hà Nội - 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
--------o0o---------

HOÀNG SỸ CHUNG

PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG BẢO LÃNH
TẠI NGÂN HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng
Mã số: 60 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC TS. TRỊNH MAI VÂN

XÁC NHẬN CỦA

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ
CHẤM LUẬN VĂN

Hà Nội - 2016


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT................ Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC BẢNG........................................ Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ................................... Error! Bookmark not defined.
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ ....................................... Error! Bookmark not defined.
LỜI MỞ ĐẦU .............................................................................................................7
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ
PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG BẢO LÃNH TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ......10
1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu .....................................................................10
1.1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước....................................................................10
1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước ....................................................................11
1.1.3 Khoảng trống nghiên cứu và tính mới của luận vănError! Bookmark not
defined.
1.2. Nghiệp vụ bảo lãnh tại ngân hàng thƣơng mạiError!

Bookmark

not

defined.
1.2.1. Khái niệm nghiệp vụ bảo lãnh ......................... Error! Bookmark not defined.
1.2.2. Các bên tham gia trong nghiệp vụ bảo lãnh và quy trình bảo lãnh...... Error!

Bookmark not defined.
1.2.3. Các loại nghiệp vụ bảo lãnh tại ngân hàng thương mạiError!

Bookmark

not defined.
1.2.4. Vai trò của Bảo lãnh ngân hàng...................... Error! Bookmark not defined.
1.2.5. Những rủi ro thường gặp khi thực hiện nghiệp vụ Bảo lãnh. ................ Error!
Bookmark not defined.
1.3. Phát triển hoạt động bảo lãnh ngân hàng ....... Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Khái niệm .......................................................... Error! Bookmark not defined.
1.3.2. Một số chỉ tiêu định tính đánh giá sự phát triển hoạt động bảo lãnh ... Error!
Bookmark not defined.


Sự đa dạng của sản phẩm bảo lãnh ........................... Error! Bookmark not defined.
1.3.3. Một số chỉ tiêu định lượng đánh giá sự phát triển hoạt động bảo lãnh Error!
Bookmark not defined.
1.3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển của hoạt động bảo lãnh ...... Error!
Bookmark not defined.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................ Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 2: THIẾT KẾ VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU LUẬN VĂN ... Error!
Bookmark not defined.
2.1. Cách tiếp cận và thiết kế nghiên cứu ............ Error! Bookmark not defined.
2.1.1. Cách tiếp cận .................................................... Error! Bookmark not defined.
2.1.2. Thiết kế nghiên cứu........................................... Error! Bookmark not defined.
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................... Error! Bookmark not defined.
2.2.1. Phương pháp thu thập dữ liệu ......................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2. Phương pháp phân tích dữ liệu ....................... Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG BẢO LÃNH TẠI

NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN

NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM

(VIETCOMBANK)................................................... Error! Bookmark not defined.
3.1 Khái quát quá trình hình thành và hoạt động của ngân hàng Thƣơng mại cổ
phần Ngoại thƣơng Việt Nam (vietcombank) ..... Error! Bookmark not defined.
3.1.1 Khái quát quá trình hình thành và phát triển .. Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Mô hình tổ chức, chức năng nhiệm vụ của ngân hàng Thương mại cổ phần
Ngoại thương Việt Nam (vietcombank). .................... Error! Bookmark not defined.
3.2 Tình hình hoạt động kinh doanh của ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt
Nam (Vietcombank) năm 2011-2014. .................. Error! Bookmark not defined.
3.2.1 Tình hình huy động vốn. .................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.2 Tình hình cho vay ............................................. Error! Bookmark not defined.
3.2.3 Kết quả hoạt động kinh doanh .......................... Error! Bookmark not defined.
3.3 Thực trạng phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng
Việt Nam (vietcombank). ..................................... Error! Bookmark not defined.


3.3.1 Cơ sở pháp lý trong nước khi thực hiện bảo lãnh tại ngân hàng TMCP Ngoại
thương Việt Nam (vietcombank) ................................ Error! Bookmark not defined.
3.3.2 Các sản phẩm bảo lãnh của ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam
(vietcombank). ............................................................. Error! Bookmark not defined.
3.3.3 Phương pháp quản lý hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng TMCP Ngoại
thương Việt Nam (vietcombank) ................................ Error! Bookmark not defined.
3.3.4 Đánh giá thực trạng phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng TMCP
Ngoại thương Việt Nam (Vietcombank) từ năm 2011-2014Error! Bookmark not
defined.
3.4 Một số rủi ro trong hoạt động bảo lãnh ngân hàngError!

Bookmark

not

defined.
3.4.1 Các dạng rủi ro trong hoạt động bảo lãnh ...... Error! Bookmark not defined.
3.4.2 Quản lý rủi ro trong hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng TMCP Ngoại thương
Việt Nam (Vietcombank)............................................. Error! Bookmark not defined.
3.5 Nguyên nhân của hạn chế trong hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng TMCP
Ngoại thƣơng Việt Nam (Vietcombank) .............. Error! Bookmark not defined.
3.5.1 Nguyên nhân bên trong ..................................... Error! Bookmark not defined.
3.5.2 Nguyên nhân từ bên ngoài ................................ Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ........................................ Error! Bookmark not defined.
CHƢƠNG 4 : GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG BẢO LÃNH TẠI NGÂN
HÀNG TMCP NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM (VIETCOMBANK) ............. Error!
Bookmark not defined.
4.1 Định hƣớng phát triển hoạt động bảo lãnh ngân hàngError! Bookmark not
defined.
4.1.1 Định hướng phát triển của ngành ngân hàng đến năm 2020 ................. Error!
Bookmark not defined.
4.1.2 Định hướng phát triển của ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam
(vietcombank) đến năm 2020 ..................................... Error! Bookmark not defined.


4.1.3 Định hướng phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng TMCP Ngoại
thương Việt Nam (vietcombank) đến năm 2020 ....... Error! Bookmark not defined.
4.2 Cơ sở xây dựng giải pháp phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng TMCP
Ngoại thƣơng Việt Nam (vietcombank) ............... Error! Bookmark not defined.
4.3 Giải pháp phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng
Việt Nam (vietcombank) ...................................... Error! Bookmark not defined.

4.3.1 Giải pháp về con người ..................................... Error! Bookmark not defined.
4.3.2 Giải pháp về nghiệp vụ...................................... Error! Bookmark not defined.
4.3.3 Giải pháp về quản trị rủi ro .............................. Error! Bookmark not defined.
4.3.4 Giải pháp về công nghệ..................................... Error! Bookmark not defined.
4.3.5 Giải pháp về marketing và củng cố thương hiệuError!

Bookmark

not

defined.
4.3.6 Một số giải pháp khác ....................................... Error! Bookmark not defined.
4.4 Một số kiến nghị. ............................................ Error! Bookmark not defined.
4.4.1 Kiến nghị đối với chính phủ và Ngân hàng Nhà nướcError! Bookmark not
defined.
4.4.2 Kiến nghị đối với ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam
(Vietcombank). ........................................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4.......................................... Error! Bookmark not defined.
KẾT LUẬN ............................................................... Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................12
PHỤ LỤC .................................................................. Error! Bookmark not defined.


LỜI MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài.
Những năm gần đây, sự chuyển biến tích cực của môi trƣờng kinh tế xã hội nƣớc ta đã tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động ngân hàng ngày
càng phát triển. Cùng với đó, từ khi Việt Nam chính thức trở thành thành viên
của Tổ chức Thƣơng mại Thế giới (WTO), bên cạnh các cơ hội trong việc mở
rộng hoạt động và đẩy mạnh hợp tác quốc tế, các ngân hàng trong nƣớc cũng
đứng trƣớc những thách thức rất lớn đòi hỏi phải vƣợt qua để có thể đứng

vững và phát triển.
Trong các hoạt động ngân hàng, bảo lãnh đƣợc biết đến từ lâu và đƣợc
sử dụng rộng rãi trên thế giới. Tại Việt Nam, những năm gần đây, dịch vụ này
đƣợc các ngân hàng thƣơng mại (NHTM) rất quan tâm và đẩy mạnh, nhằm
đáp ứng nhu cầu ngày càng gia tăng theo sự phát triển chung của nền kinh tế
và xu hƣớng hội nhập kinh tế toàn cầu.
Là một trong những NHTM có uy tín, kinh nghiệm hàng đầu tại Việt
Nam và đƣợc biết đến trên thƣơng trƣờng quốc tế, Ngân hàng TMCP Ngoại
thƣơng Việt Nam có nhiều thế mạnh trong hoạt động bảo lãnh. Tuy
nhiên, để có thể phát triển hoạt động này tƣơng xứng với tiềm năng nhƣ hình
thức bảo lãnh chƣa phong phú, khách hàng còn chƣa đa dạng, doanh số bảo
lãnh chƣa đúng kỳ vọng, quy trình nghiệp vụ còn phức tạp...
Với lý do trên, tác giả lựa chọn vấn đề “Phát triển hoạt động bảo lãnh
tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam” có ý nghĩa về mặt lý luận
và thực tiễn.
2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài: hệ thống hóa cơ sở lý luận về bảo lãnh
tại ngân hàng thƣơng mại, thực trạng hoạt động bảo lãnh và đề xuất các giải


pháp phát triển hoạt động bảo lãnh tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt
Nam (Vietcombank).
Để đạt đƣợc mục tiêu trên, luận văn thực hiện các nhiệm vụ sau:
- Nghiên cứu tổng quan về bảo lãnh tại ngân hàng thƣơng mại.
- Nghiên cứu cơ sở pháp lý liên quan đến hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng.
- Phân tích và đánh giá thực trạng hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng
TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam (vietcombank).
- Đề xuất các giải pháp phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng
TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam (vietcombank) trong thời gian tới.
 Câu hỏi nghiên cứu:

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài này sẽ đƣợc giải quyết bằng việc trả lời các
câu hỏi nghiên cứu sau:
- Câu 1: Những cơ sở khoa học liên quan đến phát triển hoạt động bảo lãnh
của ngân hàng?
- Câu 2: Những vấn đề thực tế đặt ra cho ngân hàng trong việc phát triển hoạt
động bảo lãnh?
- Câu 3: Giải pháp phát triển hoạt động bảo lãnh của ngân hàng?
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu: Hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng thƣơng mại
Phạm vi nghiên cứu: Hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng TMCP Ngoại
thƣơng Việt Nam (vietcombank) từ năm 2011 đến năm 2014.
4. Phƣơng pháp nghiên cứu
Sử dụng các phƣơng pháp thống kê, phân tích định tính, định lƣợng,
tổng hợp diễn dịch và qui nạp, so sánh, bảng số liệu, biểu đồ, phân tích dữ
liệu thứ cấp từ Tài liệu lý thuyết và báo cáo của ngân hàng TMCP Ngoại
thƣơng Việt Nam (vietcombank).


5. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo,…, nội dung
chính của luận văn gồm 4 chƣơng và có kết cấu nhƣ sau:
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về phát
triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng thƣơng mại.
Chƣơng 2: Thiết kế và phƣơng pháp nghiên cứu luận văn
Chƣơng 3: Thực trạng phát triển hoạt động bảo lãnh tại Ngân hàng
TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam (vietcombank).
Chƣơng 4: Giải pháp phát triển hoạt động bảo lãnh tại Ngân hàng
TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam (vietcombank).

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ
LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG BẢO LÃNH TẠI NGÂN HÀNG
THƢƠNG MẠI
1.1 Tổng quan tình hình nghiên cứu
1.1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước
Trong các hoạt động ngân hàng, bảo lãnh ngân hàng đƣợc biết đến từ
lâu và đƣợc sử dụng rộng rãi trên thế giới. Ngày nay, bảo lãnh ngân hàng
đƣợc áp dụng rộng rãi, đáp ứng đƣợc yêu cầu hiện đại hóa, đa dạng hóa hoạt
động ngân hàng và xu thế hội nhập của nền kinh tế.
Các nghiên cứu ngoài nƣớc đề cập đến hoạt động bảo lãnh dƣới nhiều
khía cạnh khác nhau: từ khái niệm hoạt động bảo lãnh, các loại hình hoạt
động bảo lãnh, các quy tắc bảo lãnh, những nhân tố tác động đến việc phát
triển hoạt động bảo lãnh tại một ngân hàng cụ thể, vai trò của hoạt động bảo
lãnh cũng nhƣ nghiên cứu thị phần chiếm lĩnh của hoạt động bảo lãnh tại một
số ngân hàng ở các quốc gia khác nhau.
Cuốn sách “Bank Guarantees in international trade” của tác giả
Roeland Bertrams đã đƣợc in ấn bản thứ tƣ năm 2012 đã đƣa ra hệ thống hóa
các vấn đề cơ bản về bảo lãnh và thực tiễn về bảo lãnh ngân hàng. Tác giả đã
sử dụng các văn bản quy phạm pháp luật, các quyết định của trọng tài từ năm
khu vực pháp lý châu Âu là: Hà Lan, Đức, Pháp, Bỉ và Anh để xây dựng và
phân tích về cách ứng dụng thực tế của bảo lãnh ngân hàng. Viết từ một quan
điểm xuyên quốc gia, cuốn sách Bảo lãnh ngân hàng thƣơng mại quốc tế có
thể sử dụng rộng rãi và nó đã đƣợc trích dẫn là một nguồn thẩm quyền của
trƣờng hợp pháp luật ở một số khu vực pháp lý của từng hệ thống.
Cuốn sách “Letters of Credit and Bank Guarantees under
International Trade Law” của tác giả Matti S. Kurkela – trƣờng đại học Luật


Helsinki phân tích các quy tắc vật chất và nguyên tắc áp dụng, các xung đột
của các bên liên quan đối với thƣ tín dụng và bảo lãnh ngân hàng theo luật

thƣơng mại quốc tế. “Letters of Credit and Bank Guarantees under
International Trade Law” là hƣớng dẫn đúng đắn mà trọng tâm về luật pháp
quốc tế và lựa chọn luật áp dụng, với những so sánh của UCP, UCC và pháp
luật quốc gia đƣợc chọn.
Một số nghiên cứu về hoạt động bảo lãnh của Akvan Ebrahim (2007),
Amiri-Arslan (2000) lại đi vào nghiên cứu khái niệm hoạt động bảo lãnh và
đƣa ra những nghiên cứu định lƣợng về đóng góp của hoạt động này trong sự
tăng trƣởng của các ngân hàng thƣơng mại. Theo đó, bảo lãnh Ngân hàng là
một thay thế cho việc đặt cọc hoặc cung cấp tiền trực tiếp cho nhà cung cấp.
Đó là một cam kết vô điều kiện đƣợc đƣa ra bởi các ngân hàng, thay mặt cho
khách hàng để trả cho ngƣời nhận bảo lãnh số tiền bảo lãnh theo yêu cầu bằng
văn bản. Bảo lãnh ngân hàng yêu cầu bảo mật trong các hình thức tiền mặt
đƣợc chuyển vào tiền gửi tại ngân hàng.
1.1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước
Hoạt động bảo lãnh đƣợc đề cập đến nhiều trong các nghiên cứu trong
nƣớc (các tạp chí, bài báo khoa học, hội thảo, các sách tham khảo, luận văn ,
luận án…). Các nghiên cứu này tập trung mổ xẻ phân tích từ khái niệm, các
loại hình hoạt động bảo lãnh, đến sự phát triển của hoạt động bảo lãnh trong
tƣơng lai. Một số nghiên cứu chủ yếu nghiên cứu về lý luận, phân tích thực
trạng phát triển hoạt động bảo lãnh tại một số ngân hàng cụ thể hay các giải
pháp phát triển hoạt động bảo lãnh tại Việt Nam… cụ thể:
Luận án tiến sĩ “Giải pháp hoàn thiện cơ chế và nghiệp vụ bảo lãnh
ngân hàng ở Việt Nam” của tác giả Nguyễn Việt Dũng – Vụ Tín dụng Ngân
hàng Nhà nƣớc Việt Nam (2003) [tr.1 – 104]. Luận án đã đƣa ra những vấn đề
cơ bản về cơ chế và nghiệp vụ bảo lãnh ngân hàng, phân tích và đánh giá thực


TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Nguyễn Việt Dũng, 2003. Giải pháp hoàn thiện cơ chế và nghiệp vụ bảo

lãnh ngân hàng ở Việt Nam. Hà Nội: Nhà xuất bản thống kê.
2. Phan Thị Thu Hà và Nguyễn Thị Thu Thảo, 2002. Ngân hàng thương
mại: Quản trị và nghiệp vụ. Hà Nội: Nhà xuất bản thống kê.
3. Ngô Hƣớng và Phan Đình Thế, 2002. Quản trị và kinh doanh ngân hàng.
Hà Nội: Nhà xuất bản thống kê.
4. Tô Ngọc Hƣng, 2000. Nghiệp vụ kinh doanh ngân hàng. Hà Nội: Nhà
xuất bản thống kê.
5. Hoàng Tuấn Minh, 2012. Phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng
TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Quy Nhơn. Luận văn thạc sỹ
kinh tế. Đại học kinh tế Hồ Chí Minh.
6. Lê Nguyên, 1997. Bảo lãnh Ngân hàng và tín dụng dự phòng. Hà Nội:
NXB Thống kê.
7. Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam (Vietcombank), 2011-2014.
Báo cáo tổng kết, báo cáo tài chính, báo cáo thường niên. Hà Nội.
8. NHNN Việt Nam, 2005. Chiến lược phát triển dịch vụ ngân hàng đến
năm 2010 và tầm nhìn 2020. Hà Nội: NXB Phƣơng Đông.
9. NHNN, 2010-2014. Các nghị định của chính phủ và Quyết định, Thông tư
của NHNN có liên quan. Hà Nội.
10. NHNN, 2015. Thông tư số 07/2015/TT-NHNN quy định về bảo lãnh ngân
hàng của NHNN. Hà Nội.
11.

Đặng Thị Khánh Phƣợng, 2010. Phát triển dịch vụ bảo lãnh ngân hàng
tại chi nhánh Nông nghiệp và phát triển nông thôn thành phố Đà Nẵng.
Luận văn thạc sỹ kinh tế. Đại học kinh tế.


12. Peter S. Rose, 1993. Quản trị ngân hàng thương mại. Hồ Chí Minh: Nhà
xuất bản thành phố Hồ Chí Minh.
13. Quốc hội, 2010. Luật các TCTD. Hà Nội.

14. Quốc hội, 2005. Luật dân sự. Hà Nội.
15. Lê Thị Phƣơng Thảo, 2010. Phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng
nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam. Luận văn thạc sỹ
kinh tế. Đại học Đà Nẵng.
16. Nguyễn Thị Thơm, 2007. Giải pháp hoàn thiện và phát triển nghiệp vụ
bảo lãnh tại ngân hàng Ngoại thương chi nhánh thành phố Hồ Chí Minh.
Luận văn thạc sỹ kinh tế. Đại học kinh tế Hồ Chí Minh.
17. Nguyễn Văn Tiến, 2010. Thanh toán quốc tế và tài trợ ngoại thương. Hà
Nội: NXB Thống kê.
18. Trƣơng Thị Nhƣ Ý,2012. Phát triển hoạt động bảo lãnh tại ngân hàng

TMCP Ngoại thương Việt Nam – chi nhánh Quảng Nam. Luận văn thạc sỹ
kinh tế. Đại học Đà Nẵng.