RỐI LOẠN CHUYỂN HOA GLUCID

LOGO

RỐI LOẠN CHUYỂN HÓA
GLUCID
GV; Hoàng Thị Thanh Thảo
Bộ môn: Sinh Lý Bệnh
Khoa Y – Dược trường Đại Học Tây Nguyên


Mục tiêu

1

2

www.themegallery.

Trình bày tình trạng mất cân bằng
Glucose máu

Trình bày bệnh nguyên, bệnh
sinh của bệnh tiểu đường

Company Logo


1. VAI TRÒ CỦA GLUCID ĐỐI VỚI CƠ THỂ
Chiếm trên 50% năng lượng của khẩu phần ăn
hàng ngày
Là nguồn năng lượng chủ yếu và trực tiếp cho
mọi hoạt động của TB, mô và cơ quan. Tồn

tại 3 dạng chủ yếu
+ Dạng dự trữ: Glycogen tập trung nhiều ở
gan, cơ
+ Dạng vận chuyển: glucose trong máu và
dịch ngoại bào
+ Dạng tham gia vào cấu tạo tế bào và các
chất khác: pentose trong ADN, ARN;
heaparin…
www.themegallery.

Company Logo


Tiêu hóa, hấp thu, vận chuyển
Polysaccarid, disaccarid… dưới tác dụng của các
enzym tụy và ruột biến thành các monosaccarid
(glucose, galactose, fructose, pentose); tinh bột và
glycogen biến thành maltose, dextrin giới hạn… và
đều được hấp thu ở ruột.
Các monosaccarid được hấp thu ở ngay đoạn đầu của
ruột theo 2 cơ chế:
1. Khuyếch tán thụ động
2. Vận chuyển tích cực

www.themegallery.

Company Logo


 Sau khi hấp thu các monosaccarid sẽ được

chuyển đến gan và được gan tổng hợp
thành glycogen dự trữ
 Gan sẽ thoái hóa glycogen thành Glucose
để đưa vào máu
 Glucose khuếch tán tự do qua thành mạch
vào gian bào. Glucose thấm qua một số
TB một cách dễ dàng (HC, TB não…), Các
TB khác cần có Insulin

www.themegallery.

Company Logo


Chuyển hóa
Khi vào tế bào, Glucose biến thành G6-phosphat, tùy
theo tế bào mà G6P có thể đi theo các con đường khác
nhau
+ Tổng hợp thành Glycogen dự trữ ở gan
+ Khử P cung cấp lại Glucose cho máu
+ Vào chu trình Krebs để tạo năng lượng
+ Tham gia chu trình Pentose cho acid béo

www.themegallery.

Company Logo


www.themegallery.

Company Logo


Điều hòa cân bằng Glucose
Bình thường Glucose máu là 0,8 – 1,2g/l.
Tăng khi cơ thể sử dụng mạnh và
giảm khi nghỉ ngơi, ngủ.
Nếu vượt quá 1,6g/l thì glucose bị đào thải qua thận
dưới 0,6g/l thì các tế bào thiếu năng lượng

www.themegallery.

Company Logo


ĐIỀU HÒA CÂN BẰNG GLUCOSE MÁU
NGUỒN CUNG CẤP

TIÊU THỤ

-Glucid thức ăn
-Glycogen của gan
-Glycogen của cơ
-Tân tạo glucose từ
các sản phẩm chuyển
hóa của protid và lipid

-Thoái hóa trong tees
bào cho năng lượng
-Tổng hợp lipid, aa

-Thải qua thận nếu
glucose máu vượt quá
1,6g/l

www.themegallery.

Company Logo


Điều hòa cân bằng Glucose
Vai trò điều hòa của nội tiết
Có hai nhóm đối lập nhau
* Insulin làm giảm Glucose máu
* Tập hợp nhiều nội tiết tố và một số
chất khác có tác dụng làm tăng Glucose
máu

Vai trò của thần kinh

www.themegallery.

Company Logo


Vai trò của nội tiết trong điều hòa
Glucose
Insulin do tế bao β của đảo tụy tiết ra, có tác dụng làm giảm
glucose máu nhanh và mạnh.
Hoạt hóa hexokinase làm glucose nhanh chóng vào tế bào
Tăng khả năng thấm ion K+, P vô cơ vào tế bào, tạo điều kiện

thuận lợi cho quá trình phosphoryl hóa và sử dụng Glucose
Trực tiếp chyển glyccogensynase từ dạng không hoạt động sang
dạng hoạt động để tổng hợp glycogen từ glucose
Ức chế một số enzym tăng tạo đường
Gắn với thụ thể đặc hiệu trên màng tế bào đích có tác dụng vận
chuyển glucose vào tế bào.
Làm giảm thoái hóa các chất có khả năng tạo ra glucose.
www.themegallery.

Company Logo


Vai trò của nội tiết trong điều hòa
Glucose
Hệ đối kháng Insulin
Hocmon tuyến yên: GH, corticotropin, thyrotropin
Hocmon võ thượng thận: Glucocorticoid
Hocmon tuyến giáp: Thyroxin
Hocmon tủy thượng thận: Adrenalin và Nor-adrenalin
Hocmon tuyến tụy: Glucagon
Insulinase và kháng thể chống insulin: trực tiếp
hủy insulin
Cơ chế tác dụng: Tăng phân hủy glycogen
và tăng quá trình tân tạo đường từ các chất khác
www.themegallery.

Company Logo


Vai trò của nội thần kinh trong điều hòa

Glucose

Đường huyết tăng trong một số trường hợp hưng phấn
vỏ não và hệ giao cảm: hồi hộp, xúc động…
Vùng dưới đồi và trung tâm A – B tham gia vào điều
hòa đường huyết

www.themegallery.

Company Logo


RỐI LOAN CHUYỂN HÓA GLUCID

GIẢM
GLUCOSE
MÁU

www.themegallery.

TĂNG
GLUCOSE
MÁU

BỆNH
TIỂU
ĐƯỜNG

Company Logo

GIẢM GLUCOSE MÁU
NGUYÊN NHÂN
- Cung cấp thiếu
- Rối loạn khả năng hấp thu Glucid
+ Thiếu enzym tiêu Glucid của tụy và ruột
+ Giảm diện tích hấp thu của ruột
+ Giảm quá trình phosphoryl hóa ở tế bào thành ruột
+ Thiếu bẩm sinh enzym galactose uridyltransferase
- Rối loạn khả năng dự trữ
+ Gan giảm dự trữ glucid: Viêm gan, xơ gan…
+ Thiếu bẩm sinh một số enzym ở gan
+ Gan giảm khả năng tân tạo glucid từ các sản phẩm khác

www.themegallery.

Company Logo


GiẢM GLUCOSE MÁU
NGUYÊN NHÂN
- Tăng mức tiêu thụ: co cơ, run, sốt kéo dài…
- Rối loạn điều hòa hệ thần kinh, nội tiết
- Thận giảm khả năng tái hấp thu glucose: do rối loạn quá trình
phosphoryl hóa ở tế bào ống thận
- Bệnh u tế bào β của đảo tụy gây tăng tiết insulin

www.themegallery.

Company Logo

GiẢM GLUCOSE MÁU
BIỂU HIỆN VÀ HẬU QUẢ
- Thiếu G6P trong tế bào kích thích não gây cảm
giác đói
- Run tay chân, tim nhanh, vã mồ hôi do kích thích
giao cảm
- Ruột tăng co bóp, dạ dày tăng tiết dịch, hoa mắt,
rã rời chân tay
- Khi Glucose máu giảm nặng các tế bào thiếu năng
lượng, các chức phận bị rối loạn nhất là tế bào não,
tim…có thể gây hôn mê. Giảm Glucose máu nặng và
đột ngột có thể bị co giật, hôn mê, chết

www.themegallery.

Company Logo


TĂNG GLUCOSE MÁU

NN
- Xảy ra trong và sau bữa
ăn
- Giảm tiêu thụ
- Hưng phấn thần kinh
nhất là hệ giao cảm
- U não, trung tâm β kém
nhạy với Insulin

- Bệnh nội tiết: Giảm tiết
Insulin, tăng tiết
hoocmon đối lập, tăng
hoạt tính Insulin, có
kháng thể kháng Insulin

www.themegallery.

Company Logo


HQ
- Làm tăng áp lực thẩm thấu gây đái
nhiều mất Natri, Kali. Nếu Glucose
máu tăng quá cao vượt quá ngưỡng
hấp thu của thận gây ra Glucose
niệu.
- Tăng Glucose máu do rối loạn nội
tiết nhất là bài tiết Insulin thì gây rối
loạn chuyển hóa Glucid rất trầm
trọng trong bệnh tiểu đường.

www.themegallery.

Company Logo


BỆNH TiỂU ĐƯỜNG
Khái niệm:
Là tình trạng tăng đường huyết do giảm tiết hoặc giảm sử

dụng INSULIN dẫn đến bệnh nhân tiểu nhiều và nước tiểu
có đường (glucose), có thể kèm hoặc không kèm theo các
triệu chứng ăn nhiều, uống nhiều và gầy nhiều
Nguyên nhân:
Giảm tiết Insulin hoặc giảm sử dụng Insulin
Vấn đề gen nhạy cảm bệnh: DR2, DR3 (HLA II)

www.themegallery.

Company Logo


PHÂN LOẠI BỆNH TIỂU ĐƯỜNG
 BỆNH TIỂU ĐƯỜNG TUYP I (do thật sự
kém sản xuất insulin)

 BỆNH TIỂU ĐƯỜNG TUYP II

www.themegallery.

Company Logo


PHÂN LOẠI BỆNH TIỂU ĐƯỜNG
TiỂU ĐƯỜNG TUYP I

TiỂU ĐƯỜNG TUYP II

- Bệnh có tính chất di truyền rõ
rệt, phát bệnh tự nhiên, ít phụ

thuộc môi trường.
- Tuổi: Xuất hiện sớm, dưới 20
tuổi
- Cơ chế phát bệnh: cơ chế miễn
dịch. Phát hiện trong máu bệnh
nhân có kháng thể chống tế bào β
và/hoặc chống Insulin và/hoặc
chống lại thụ thể Insulin
- Diễn biến: Khởi phát nhanh,
cấp, bệnh nhân chỉ sống được nếu
được tiêm đủ liều và liên tục Insulin

- Nổi bật là hiện tượng kháng
Insulin, đồng thời có thể gặp tình
trạng tăng nồng độ Insulin trong
máu.
- Bệnh phát muộn và rất phụ
thuộc vào các điều kiện thuận lợi
của thói quen và môi trường.
- Tuy nhiên ngay từ đầu khi mới
phát bệnh hoặc muộn về sau có thể
có cả thiếu Insulin.
- Triệu chứng không rầm rộ, chẩn
đoán dựa vào lâm sàng, đồng thời
đo nồng độ Glucose huyết và khả
năng dung nạp glucose,

www.themegallery.

Company Logo

CƠ CHẾ BỆNH SINH CỦA BỆNH TIỂU ĐƯỜNG
BỆNH SINH TUYP 1 (Do giảm thật sự insulin)
Glucose không được hỗ trợ bởi insulin để qua được màng tế
bào vào bên trong
BỆNH SINH TUYP 2: Về cơ bản giống tuyp 1 nhưng diễn biến
chậm hơn và nhẹ hơn

www.themegallery.

Company Logo


BỆNH SINH CỦA BỆNH TiỂU ĐƯỜNG
Rối loạn chuyển hóa Glucid:
Giảm insulin → giảm vận chuyển glucose vào
tế bào → Giảm G6P nội bào. Hậu quả:
+ Tăng nồng độ G trong máu -> tăng áp lực
thẩm thấu -> khát và đa niệu thẩm thấu
+ Giảm dự trữ Glycogen
+ Giảm thoái biến Glucose, giảm cung cấp
năng lượng cho cơ thể hoạt động.

www.themegallery.

Company Logo


CƠ CHẾ BỆNH SINH

RỐI LoẠN TỔNG HỢP LIPID

www.themegallery.

Company Logo