thay đổi giải phẫu và sinh lý thai phụ

THAY ĐỔI GIẢI PHẪU
VÀ SINH LÝ THAI PHỤ

ThS. Lê Minh Tâm
Bộ môn Phụ Sản Trường Đại học Y Khoa Huế


Mục tiêu học tập
1. Trình bày được sự thay đổi về nội tiết của
người phụ nữ trong quá trình mang thai.
2. Mô tả được sự thay đổi cơ bản về giải phẫu
và sinh lý ở cơ quan sinh dục của thai phụ.
3. Mô tả được sự thay đổi về giải phẫu và sinh lý
ở các cơ quan khác của thai phụ.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


Sự thay đổi về giải phẫu, sinh lý, sinh hoá của
người phụ nữ trong thời kỳ mang thai và hậu sản
nhằm:
1. Tạo môi trường thuận lợi về dinh dưỡng và sự
phát triển của thai nhi.
2. Chuẩn bị cho người mẹ quá trình sinh nở và
nuôi con sau này.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT

- Mang thai  thay đổi nội tiết - thần kinh  sự thay đổi
giải phẫu, sinh lý và sinh hoá.
- Những thay đổi này xảy ra rất sớm và kéo dài.
- Các loại nội tiết tố bị thay đổi trong thai kỳ như: hCG,
các Steroid …

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT
1. hCG
- Hormon hướng sinh dục rau thai.
- Tạo thành từ hai tiểu đơn vị α và β.
- rau thai chế tiết hCG rất sớm do cả đơn bào nuôi (tế bào
Langhans) và hợp bào nuôi (syncytiotrophoblast)
- Có thể hiện diện trong huyết tương hoặc nước tiểu vào
ngày thứ 8 tới thứ 9 sau khi thụ tinh.
- Nồng độ trong huyết tương tăng gấp đôi sau mỗi 48 giờ và
đạt đỉnh điểm vào khoảng tuần thứ 10 của thai kỳ.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT

Ngày 9, hợp bào xâm nhập vào tử cung
Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT

Hình thành khoang màng đệm ngày 13
hCG (+)
Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT

Bảng giá trị tham khảo kết quả nồng độ hCG huyết thanh
Âm tính:

< 5 mIU/ml

Nghi ngờ:

5 – 25 mIU/ml

Dương tính:

> 25 mIU/ml

Tại thời điểm trễ kinh: # 100mIU/ml
Nồng độ tối đa: # 100.000 mIU/ml lúc thai 8-10 tuần
Sau đó giảm còn 10.000-20.000 mIU/ml lúc thai 18-20
tuần và duy trì đến khi đủ tháng.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT
2. Progesteron
- Trong vài tuần lễ đầu do hoàng thể sản xuất, sau đó
từ bánh rau.
- Sinh tổng hợp của progesteron sử dụng LDL
cholesterol của người mẹ .
- Sản xuất tối đa là 250 mg/ngày.
Tác dụng:
- Giảm trương lực cơ trơn
- Giảm trương lực mạch máu
- Tăng thân nhiệt
- Tăng dự trữ mỡ
- Tăng nhịp thở
- Làm phát triển tuyến vú.
Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT
3. Estrogen
- Trong 2-4 tuần đầu từ hoàng thể thai nghén.
- Từ tuần thứ 7, trên 50% estrogen từ bánh rau.
- Lá nuôi tiết ra 2 loại estrogen là 17β-estradiol và
estriol.
- Lượng estrogen tối đa khoảng 30–40 mg/ngày
và tăng cho đến khi đủ tháng.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT

Tác dụng:
- Làm tăng trưởng và kiểm soát chức năng của tử
cung.
- Cùng với progesteron làm cho tuyến vú phát triển.
- Làm biến đổi thành phần hoá học của mô liên kết.
- Giảm bài tiết natri, gây ứ đọng nước trong cơ thể.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT
4. hPL (human Placental Lactogen)
- Tăng lên đều đặn trong thai kỳ.
- Cung cấp nguồn năng lượng cho quá trình trao đổi
chất và dinh dưỡng
- Kháng insulin  tăng mức insulin ở mẹ
- Tham gia vào quá trình tạo sữa.
5. Relaxin
- Từ hoàng thể thai nghén, nội sản mạc và bánh rau.
- Hàm lượng cao nhất đạt trong 3 tháng đầu
- Tác động lên cơ tử cung, kích thích adenyl cyclase
và làm giãn tử cung
Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College

THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT
6. Các tuyến nội tiết khác
Tuyến yên: trọng lượng tăng nhẹ 0,6 - 0,86 g.
- FSH và LH không được chế tiết, prolactin
tăng đều
- Hiện tượng tiết sữa: prolactin cao và
estrogen giảm.
Tuyến thượng thận:
- ACTH thượng thận tăng, dạng kết hợp tăng (CBG hay
transcortin), dạng tự do tăng làm tăng đường huyết.
- Aldosteron cũng do tuyến thượng thận của mẹ tiết ra, gây
tình trạng ứ đọng nước và muối trong cơ thể.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT
Tuyến giáp lớn nhẹ
- T3 và T4 tăng ở
dạng kết hợp protein (TBG

85%) do vai trò estrogen.
- Hormon giáp không
qua nhau thai.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI VỀ NỘI TIẾT

Tuyến cận giáp: sản xuất nội tiết tố cận giáp giúp kiểm
soát sự phân bố canxi.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI GIẢI PHẪU VÀ SINH LÝ Ở
BỘ PHẬN SINH DỤC

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI Ở BỘ PHẬN SINH DỤC

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI Ở BỘ PHẬN SINH DỤC
TỬ CUNG
1. Thân tử cung
Trọng lượng:

- Thay đổi hình dáng, kích thước, vị trí và mật độ
- P: 50-60g  đến 1000g.
- V: 4ml – 4000ml
- Phì đại sợi cơ tử cung
- Tăng sinh các mạch máu và xung huyết
- Tăng tuần hoàn qua tử cung
- Tăng giữ nước ở cơ tử cung.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI Ở BỘ PHẬN SINH DỤC
TỬ CUNG
Hình thể
- Ba tháng đầu: hình cầu (Noble).
- Ba tháng giữa: hình trứng.
- Ba tháng cuối: phù hợp với tư thế
của thai nhi.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI Ở BỘ PHẬN SINH DỤC
Vị trí
Chiều cao tử cung (cm)
Tuổi thai (tháng) =

+ 1
4

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI Ở BỘ PHẬN SINH DỤC

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College


THAY ĐỔI Ở BỘ PHẬN SINH DỤC
Cấu tạo
- Cơ dọc, cơ đan, lớp cơ vòng và cơ dọc
- Cơ đan dày nhất, có nhiều mạch máu, không có ở
đoạn dưới.
- Bình thường dày 1cm  có thể lên 2,5cm  giảm
xuống còn 0,5 - 1cm.
- Niêm mạc tử cung: ngoại sản mạc trứng, ngoại sản
mạc tử cung và ngoại sản mạc tử cung-rau.

Le Minh Tam – Dept of OBGYN – Hue Medical College