ĐỊNH LƯỢNG ROS TRONG TINH DỊCH VÀ PHÂN MẢNH ADN TINH TRÙNG TRONG CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ HIẾM MUỘN NAM

Héi nghÞ s¶n phô khoa ViÖt - Ph¸p

67

ĐỊNH LƯỢNG ROS TRONG TINH DỊCH VÀ
PHÂN MẢNH ADN TINH TRÙNG TRONG CHẨN ĐOÁN
VÀ ĐIỀU TRỊ HIẾM MUỘN NAM
ThS. BS. Hồ Mạnh Tường1
(1)
Trung tâm nghiên cứu Di truyền và Sức khỏe sinh sản,
Khoa Y, Đại học Quốc gia TPHCM.

TÓM TẮT
Mất cân bằng oxi hóa và tổn thương ADN tinh trùng là những nguyên nhân quan trọng
của vô sinh nam. Đây là một vấn đề được nghiên cứu rất nhiều trên thế giới gần
đây.Chúng tôi bắt đầu nghiên cứu về vấn đề này từ năm 2012. Chúng tôi đã thiết lập được
qui trình đo hàm lượng gốc tự do trong tinh dịch và định lượng phân mảnh ADN của tinh
trùng. Các nghiên cứu của chúng tôi cũng tìm thấy mối tương quan giữa các chỉ số tinh
dịch với nồng độ gốc oxi hóa (ROS) trong tinh dịch và tỉ lệ phân mảnh ADN tinh trùng. Bài
tổng quan này nhằm các nội dung cơ bản của vấn đề mới này và kết quả của một số nghiên
cứu đầu tiên ở Việt Nam.
Từ khóa: hiếm muộn nam, tinh trùng, phản ứng oxi (ROS), phân mảnh ADN

MEASUREMENT OF SEMEN REACTIVE OXYGEN SPECIES (ROS)
AND SPERM DNA FRAGMENTATION IN DIAGNOSIS
AND TREATMENT OF MALE INFERTILITY
Ho Manh Tuong(1)
(1)
Research Center for Genetics ADN Reproducitve Health,
School of Medicine, Vietnam National University-HCM

ABTRACT
Oxidative stress ADN DNA fragmentation are major causes of male infertility. There
have been many studies on this issue in the literature, recently. We have started studying
the issue in Vietnam since 2012. We have established laboratory protocols to measure
ROS in semen ADN sperm DNA fragmentation. Our recent studies also identified the
relationships between semen analysis parameters with semen ROS ADN sperm DNA
fragmentation. This review describes basic knowledge relating to the effect of oxidative
stress ADN sperm DNA fragmentation on male infertility. Results of recent studies in
Vietnam are also presented.
Key words: male infertility, sperm, reactive oxygen species, DNA fragmentation

Kû yÕu héi NghÞ - 2014


68

Hội nghị sản phụ khoa Việt - Pháp

1. T VN
Mt cõn bng oxi húa v phõn mnh ADN tinh trựng
Him mun nam do bt thng tinh dch vụ cn l nguyờn nhõn quan trng nht,
chim trờn 90% him mun nam gii v khong 30 - 40% nguyờn nhõn him mun núi
chung [1]. c tớnh cú khong 5% nam gii bt thng tinh dch . Mc dự nguyờn nhõn
ca vn ny cho n nay cha c hiu rừ, khong 30% n 80% trng hp c cho
l do tỏc ng tn thng ca cỏc tỏc nhõn oxi húa (Tremellen 2008) [2]. Cỏc tỏc ng ny
xy ra khi cỏc gc oxi húa (reactive oxygen species - ROS) tng quỏ cao trong tinh dch
dn n mt cõn bng oxi húa v lm tn thng cỏc t bo tinh trựng.
S gia tng ROS cú th do nhiu nguyờn nhõn khỏc nhau nh: nhit mụi trng
sng, t trng, phúng x, thuc tr sõu, ụ nhim mụi trng sng, ru, thuc lỏ, cng
thng tinh thn, bộo phỡ, ch n khụng hp lý, nhim trựng, min dch v cỏc bnh mn

tớnh Nhiu nghiờn cu cho rng s lng v cht lng tinh trựng gim dn trong vi
chc nm qua v ROS c xem l mt trong nhng nguyờn nhõn quan trng ca vn
ny. õy l nhng vn ph bin trong mụi trng sng Vit Nam [3].
Tng ROS cú th dn n mt cõn bng oxi húa (oxidative stress - OS), tỏc ng xu
lờn tinh trựng v gõy vụ sinh nam. OS cú th gõy vụ sinh nam theo 2 c ch: (1) gõy tn
thng mng tinh trựng, do ú lm gim kh nng di ng v kh nng th tinh ca tinh
trựng; (2) gõy tn thng ADN ca tinh trựng dn n gim kh nng th tinh v nh
hng n s phỏt trin ca phụi sau khi th tinh. Qua ú, tng ROS cú th lm gim kh
nng sinh sn ca nam gii, nh hng xu n s phỏt trin ca phụi v thai nhi sau ny.
Nhiu chng c khoa hc cho thy mt cõn bng oxy húa (oxidative stress) l nguyờn nhõn
ph bin nht gõy nờn s phõn mnh ADN tinh trựng.
S phõn mnh ADN tinh trựng cú th xy ra bt k giai on no trong quỏ trỡnh hỡnh
thnh tinh trựng. Hin tng cú th xy ra mt hoc c hai chui ADN tinh trựng b tn
thng hoc t góy v gõy vụ sinh nam. Cú nhiu nguyờn nhõn gõy phõn mnh ADN tinh
trựng, trong ú cú th k n 4 nguyờn nhõn chớnh sau:
-

Quỏ trỡnh tỏi t hp khụng hon chnh trong giai on hỡnh thnh tinh trựng.

- Bt thng úng gúi nhim sc cht ca tinh trựng trong quỏ trỡnh sn xut tinh
trựng ti tinh hon.
- Quỏ trỡnh cht theo chng trỡnh ca t bo (apoptosis) din ra khụng hon ton
lm tng t l tinh trựng b tn thng ADN xut hin trong tinh dch.
Trong nhng nm gn õy, trờn th gii ngy cng cú nhiu nghiờn cu v nh hng
ca mt cõn bng oxi húa v phõn mnh ADN tinh trựng lờn sinh sn nam. Nhiu ng dng
vo thc tin lõm sng chn oỏn, theo dừi v iu tr him mun nam. Tuy nhiờn, trc
õy, vn ny ớt c quan tõm v nghiờn cu Vit Nam.

Kỷ yếu hội Nghị - 2014

Hội nghị sản phụ khoa Việt - Pháp

69

2. KT QU NGHIấN CU VIT NAM
T nm 2012, Trung tõm nghiờn cu di truyn v Sc khe sinh sn, thuc Khoa Y i
hc Quc gia TPHCM. ó bt u trin khai cỏc nghiờn cu v cỏc vn thi s ny ti
Vit Nam.
Nm 2012, Trung tõm nghiờn cu Di truyn v Sc khe sinh sn (CGRH, Khoa Y) v
Phũng thớ nghim t bo gc (i hc t nhiờn) thuc i hc Quc gia TPHCM ó trin
khai nghiờn cu u tiờn Vit nam nhm thit lp qui trỡnh nh lng ROS trong tinh
dch v tinh trựng sau lc ra bng phng phỏp o hunh quang (Nguyn Th Hunh
Vinh v CS., 2013) [4]. Nghiờn cu u tiờn Vit nam v ROS ny cng tỡm ra mi tng
quan rừ rt gia tng ROS v cht lng tinh trựng. ROS trong tinh dch v trong tinh
trựng sau lc ra u tng cú ý ngha thng kờ nhúm cú tinh dch bt thng so vi
nhúm tinh dch bỡnh thng. Ngoi ra, cỏc tỏc gi cng cho thy s tng ROS t l thun
vi bt thng ca tinh trựng. Do ú, mt cõn bng oxi húa do tng ROS cú th l mt
trong nhng c ch sinh lý bnh quan trng ca him mun nam Vit Nam.
Sau khi xõy dng c qui trỡnh k thut nh lng ROS Vit nam, chỳng tụi tip
tc thc hin mt nghiờn cu khỏc, ỏnh giỏ ROS trong tinh dch trờn 600 trng hp i
khỏm him mun cú c s bc u v nh lng ROS trong iu kin lõm sng Vit
nam. Kt qu phõn tớch bc u cho thy cú khong 20 - 30% cú tng ROS, da theo
ngng ngh ca Desai et al., 2008 [5]; ng thi nng ROS trong tinh dch cng cú
mi tng quan cú ý ngha thng kờ vi cỏc ch s trong tinh dch (s liu cha cụng b).
õy cng l nghiờn cu vi c mu ln u tiờn Vit nam v vn ny. Kt qu nghiờn
cu ny cng c trỡnh by hi trng (oral) ti Hi ngh ASPIRE ln th V, thỏng
4/2014 (Brisbane, Australia).
Xột nghim nh lng ROS trong tinh dch cng ó c chỳng tụi chuyn giao cho
nhiu bnh vin Vit Nam ỏp dng trong chn oỏn lõm sng. Hin nay, chỳng tụi

ang thc hin mt nghiờn cu vi c mu ln xỏc nh ngng tham kho hm lng
ROS trong tinh dch nam gii Vit Nam.
Mt nghiờn cu ca chỳng tụi (ng Hu Anh v CS., 2014, cha cụng b) cho thy
cú mi tng quan cú ý ngha thng kờ gia ROS v ch s phõn mnh ADN tinh trựng
(DFI)trờn nhng trng hp thc hin k thut tiờm tinh trựng vo bo tng noón (ICSI).
Mi tng quan c th hin vi phng trỡnh Y = 0,033X + 27.200;trong ú, X l hm
lng ROS trong tinh dch v Y l ch s DFI ca tinh trựng trc khi ICSI. Trong nghiờn
cu ny DFI c chn oỏn da trờn mt kit xột nghim phõn mnh ADN tinh trựng nhp
t nc ngoi [1].
Mt nghiờn cu khỏc ca chỳng tụi thc hin t nm 2013 ó xõy dng thnh cụng qui
trỡnhỏnh giỏ s phõn mnh ADN bng k thut Alkaline COMET ln u tiờn trong iu
kin Vit Nam. õy l mt k thut ỏnh giỏ chi tit v nhiu thụng tin v hin tng phõn
mnh ADN tinh trựng. Kt qu ca nghiờn cu cho thy k thut Alkaline COMET cú th
c chn nh mt cụng c cú chi phớ hp lý v d s dng nhm ỏnh giỏ s phõn mnh
Kỷ yếu hội Nghị - 2014


70

Hội nghị sản phụ khoa Việt - Pháp

ADN trong iu kin Vit Nam. (Mai Cụng Minh Tõm v CS., 2014, cha cụng b) [6].
Ngoi ra, mt nghiờn cu khỏc ca nhúm chỳng tụi cng ó xõy dng thnh cụng 2 qui
trỡnh khỏc ỏnh giỏ phõn mnh ADN ca tinh trựng l CMA3 v SCD. Kt qu
nghiờn cu cho thy cú th xõy dng thnh cụng cỏc qui trỡnh chn oỏn mc ADN tinh
trựng vi mc n nh v tin cy cao trong iu kin Vit Nam, vi chi phớ thp so vi
kit xột nghim nhp ngoi (Phựng Th Ngc Linh v CS., 2014) [7].
Sp ti, chỳng tụi s thc hin cỏc nghiờn cu tip theo ng dng cỏc k thut nh
lng phõn mnh ADN trờn thc t lõm sng v chng minh hiu qu ca cỏc xột nghim
ny trong chn oỏn, theo dừi v iu tr him mun nam.

3. KT LUN
- Mt cõn bng oxi húa v phõn mnh DNA tinh trựng l nhng vn quan trng
trong mụ hỡnh sinh lý bnh him mun nam gii. õy l hng nghiờn cu quan trng v
him mun nam gii hin nay trờn th gii.
- T nm 2012 n nay, chỳng tụi ó ln lt xõy dng thnh cụng cỏc qui trỡnh nh
lng ROS tinh dch v trong huyn phự tinh trựng; ỏnh giỏ phõn mnh DNA tinh
trựng bng k thut Halosperm, Alkanline COMET, CMA3 v SCD. Chỳng tụi ó a vo
ỏp dng nh lng ROS chn oỏn v iu tr him mun nam. Sp ti, chỳng tụi s
tip tc nghiờn cu giỏ tr s dng ca xột nghim ỏnh giỏ phõn mnh DNA tinh trựng
ngi trờn lõm sng. õy l nhng nghiờn cu u tiờn Vit Nam v vn ny.

TI LIU THAM KHO
1. ng Hu Anh, H Mnh Tng. Mi tng quan gia ROS tinh dch v phõn mnh DNA tinh
trựng v t l hỡnh dng tinh trựng bỡnh thng trờn cỏc trng hp thc hin tiờm tinh trựng vo
bo tng noón (ICSI). Bỏo cỏo poster ti Hi ngh K thut H tr sinh sn ln III: Tip cn kin
thc v cụng ngh mi trong H tr sinh sn. Ti TP.HCM. 21/3/2014.
2. Tremellen K. Oxidative stress ADN male infertility - a clinical perspective. Human
Reproduction Update. 2008; 14(3):24358.
3. Hunh Th Hng Vinh, Lờ Hong Anh, Phm Vn Phỳc, Phan Kim Ngc, Nguyn Tng Anh,
H Mnh Tng. ỏnh giỏ hm lng ROS (reactive oxygen species) trong tinh dch v dch
huyn phự cú tinh trựng sau lc ra bnh nhõn him mun. Tp chớ Ph sn. 2013; Vol 11(1): 60
- 67.
4. Huynh THV, Tran TC, Nguyen TLT, Nguyen TM. Ho MT. Reactive oxygen species levels in
th
semen from infertile couples. Oral presentation at 5 Congress of the Asia Pacific Initiative on
Reproduction (ASPIRE), Brisbane April 2014.
5. Desai N, Sharma R, Makker K, Sabanegh E, Agarwal A. Physiologic ADN pathologic levels of
reactive oxygen species in neat semen of infertile men.Fertil Steril. 2009; 92(5):1626 - 31.

Kỷ yếu hội Nghị - 2014

Héi nghÞ s¶n phô khoa ViÖt - Ph¸p

71

6. Mai Công Minh Tâm (2014). Nghiên cứu về sự phân mảnh DNA ở tinh trùng: tối ưu hóa quy trình
alkaline COMET trong điều kiện tại Việt Nam. Báo cáo poster tại Hội nghị Kỹ thuật Hỗ trợ sinh
sản lần III: Tiếp cận kiến thức và công nghệ mới trong Hỗ trợ sinh sản. Tại TP. HCM, 21/3/2014.
7. Phùng Ngọc Thùy Linh, Nguyễn Thị Thúy An, Nguyễn Hồng Quốc Bảo, Nguyễn Việt Quốc, Hồ
Mạnh Tường, Hồ Huỳnh Thùy Dương . Xây dựng quy trình kỹ thuật cho các xét nghiệm đánh giá
DNA phân mảnh ở tinh trùng người. Báo cáo hội trường tại Hội nghị Kỹ thuật Hỗ trợ sinh sản lần
III: Tiếp cận kiến thức và công nghệ mới trong Hỗ trợ sinh sản. Tại TP. HCM. 21/3/2014.

Kû yÕu héi NghÞ - 2014