Kỹ sư tư vấn giám sát xây dựng

Chuyển sang Book bởi XanhXanh tháng 82007
Người soạn : LÊ VĂN THỊNH
Chuyên viên chính Cục Giám định Nhà nước
về chất lượng công trình xây dựng

Lời nói đầu
Với chính sách mở cửa của Đảng
và Nhà nước ta , các dự án đầu tư
trực tiếp của nước ngoài đã thực hiện
ở các tỉnh trong cả nước. Cùng với
các dự án, chúng ta bắt đầu được làm
quen với các khái niệm “ tư vấn đầu tư
” “tư vấn thiết kế ” “ tư vấn giám sát ”
... thông qua các tổ chức tư vấn nước
ngoài tham gia thực hiện các dự án .
Vào thời gian đó ở nước ta đã xuất
hiện một loại hình “ dịch vụ chất xám


” được gọi là “ hoạt động tư vấn ” do
các công ty và trung tâm tư vấn trên
nhiều lĩnh vực thực hiện nhất là trong
lĩnh vực đầu tư xây dựng. Phần lớn
các Công ty tư vấn xây dựng được
thành lập trên cơ sở chuyển từ Viện
thiết kế , khảo sát hoặc nghiên cứu .
Bởi vậy về cơ cấu tổ chức, quy mô ,
trình độ cán bộ và các trang thiết bị
chưa tương xứng với các hoạt động tư
vấn : quản lý dự án, thiết kế , giám sát,

quản lý khối lượng và giá thành .
Để nhanh chóng đưa hoạt động tư
vấn của các tổ chức tư vấn đi vào nề
nếp , đáp ứng được yêu cầu thực tiễn
của hoạt động kinh tế – xã hội nước ta


cũng như hoà nhập với hoạt động tư
vấn trong khu vực và thế giới , chúng
ta cần chấn chỉnh đội ngũ cán bộ tư
vấn và các tổ chức tư vấn hiện
nay.
Nghiên cứu các dự án ở Australia
chỉ rõ đầu tư cho chi phí phòng ngừa
thêm 1% đã giảm được chi phí khắc
phục hư hỏng và sự cố từ 10% xuống
còn 2%. Theo kinh nghiệm Trung
Quốc, nếu tính theo mức độ đầu tư cứ
đầu tư trung bình tương đương 1 tỷ
đồng cần 0.6 ¸ 1 kỹ sư tư vấn giám
sát. Như vậy với tình hình đầu tư và
xây dựng ở nước ta hiện nay cần hàng
vạn kỹ sư tư vấn giám sát xây dựng.
Riêng ngành xây dựng đường cũng


theo kinh nghiệm xây dựng của Trung
Quốc cứ trên 1 km cần 1 tư vấn giám
sát thì chỉ riêng lĩnh vực này ta đang
cần hàng ngàn giám sát viên.

Từ năm 1990 trở đi , tư vấn xây
dựng Việt Nam theo cơ chế thị trường
của nền kinh tế hàng hoá đã thực sự
biến thành một nghề kinh doanh ngày
càng được luật pháp và cộng đồng
công nhận. Đây thực sự là một sự biến
đổi cả về lượng lẫn về chất .Cần phải
nói rằng 10 năm qua là một thời gian
phát triển mạnh mẽ của các doanh
nghiệp tư vấn xây dựng, các hoạt động
tư vấn xây dựng đã có đóng góp tích
cực xứng đáng trong nền kinh tế quốc
dân.


Mới từ trên 250 doanh nghiệp tư
vấn xây dựng cho đến nay đã có trên
650 tổ chức, bao gồm đủ các ngành
chủ chốt có xây dựng, từ trung ương
đến địa phương, bao gồm đủ mọi
thành phần kinh tế , trong đó 70% là
doanh nghiệp nhà nước, 27% là công
ty ngoài quốc doanh và 3% công ty
liên doanh nước ngoài , một số rất ít
công ty tư vấn xây dựng với 100% vốn
nước ngoài và công ty cổ phần,
khoảng 300 tổ chức chuyên về tư vấn
xây dựng , số còn lại làm nhiều việc
khác.
Tại thành phố Hồ Chí Minh có

225 đơn vị tư vấn xây dựng chiếm
34% tổng số đơn vị tư vấn xây dựng


trong cả nước ( bao gồm các công ty
của Trung ương và địa phương đặt trụ
sở tại thành phố ) trong đó có 110
doanh nghiệp quốc doanh , 115 doanh
nghiệp ngoài quốc doanh.
Tại Hà Nội có 178 đơn vị tư vấn
xây dựng chiếm 27% tổng số đơn vị tư
vấn xây dựng trong cả nước ( bao
gồm các công ty của Trung ương và
địa phương đặt trụ sở tại Hà Nội )
trong đó có 137 doanh nghiệp quốc
doanh , 41 doanh nghiệp ngoài quốc
doanh.
Tại Đà Nẵng có 21 đơn vị tư vấn
xây dựng , trong đó có 15 doanh
nghiệp quốc doanh , 6 doanh nghiệp
ngoài quốc doanh.


Ngoài 3 thành phố trên , tỉnh
Bình Định có 12 đơn vị , Lai Châu có
14 đơn vị , 56 tỉnh thành còn lại trung
bình mỗi tỉnh có từ 2 đến 6 doanh
nghiệp tư vấn xây dựng.
Quy mô của các doanh nghiệp –
trừ một số ít công ty vốn là các Viện

thiết kế lâu đời của các Bộ như Giao
thông vận tải, Thuỷ lợi , Công nghiệp,
Xây dựng- về nhân số ( nói chung
dưới 100 người ) , về vốn, về doanh
thu về trang thiết bị có thế xem là một
loại doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tuy vậy
sản phẩm lại thuộc đặc biệt, là chất
xám có tính chất mở đầu, quán xuyến
cả thời kỳ thực hiện , lẫn trong giai
đoạn vận hành sử dụng, có quan hệ


quyết định thành công hay thất bại
của cả một dự án . Số doanh nghiệp
như vậy nhiều hay ít, đủ hay thiếu
cũng nên phân tích đánh giá thêm một
bước, có điều chắc chắn là có những
nơi có nhiều doanh nghiệp trùng lập
nhau không cần thiết , hoặc có danh
nhưng không có thực, chủ yếu là nhờ
quan hệ tìm được việc rồi mới tìm
người, phần lớn kéo cả người của các
doanh nghiệp khác để làm .
- Các doanh nghiệp đã cố gắng
đầu tư chiều sâu: nơi làm việc, thiết bị
văn phòng, máy móc do đạc, thí
nghiệm, nối mạng máy tính, lập các
cơ sở dữ liệu ( đã có nhưng còn rất ít
), trang bị các phần mềm.

- Chú trọng đào tạo, huấn luyện
bằng mọi hình thức, tại chỗ, cử đi học,
tìm đối tác liên doanh để được chuyển
giao công nghệ, nắm bắt các kỹ thuật
mới
- Cải tiến quản lý theo cơ chế thi
trường, chủ động tìm việc, tăng cường
chất lượng, hạ giá thành, tạo uy tín
trong và ngoài nước.
Nhờ các cố gắng trên hầu hết các
công việc vừa và nhỏ, có tính truyền
thống đã có thể đảm nhiệm được
đối với các công việc lớn, mới mẻ,
kỹ thuật
phức tạp đều có thế làm được một
số qua sự hợp tác. làm thầu phụ với
chuyên


gia nước ngoài ( qua đó các công
trình sau đã chủ động được )
Tuy vậy còn chưa thật thông hiểu
chu đáo thông lệ quốc tế, luật pháp,
tính toán kinh tế , giải quyết các mối
quan hệ có tính xã hội như môi
trường, tái định cư.Đặc biệt là ngoại
ngữ còn quá yếu, cách trình bày văn
bản hoặc khi tiếp xúc còn chưa đạt
yêu cầu. Trong công tác tư vấn còn

thể hiện sự phối hợp giữa các bộ môn
với nhau còn yếu ( thiếu nhạc trưởng
đủ uy tín và năng lực ), chưa thật quen
với tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế, chất
lượng chưa cao ( nhất là khâu làm dự
án ) , nhiều trường hợp thiếu tính chất
độc lập của nhà tư vấn, khả năng


thuyết phục còn yếu .
Ngoài ra trong qúa trình kinh
doanh còn nhiều hiện tượng thiếu lành
mạnh, dùng biện pháp tiêu cực để có
việc, hạ giá một cách phi lý, lôi kéo
người cử đơn vị khác, nói xấu nhau ...
Về khách quan mà nói , các thể chế
đối với công tác đầu tư xây dựng, đối
với tư vấn xây dựng còn có những vấn
đề tồn tại, thị trường tư vấn,thuế, giá
cũng có những điều cần đề nghị xét
lại. Tất cả những tình hình đó dẫn tới
việc hoà nhập kinh tế khu vực cũng
như quốc tế của các doanh nghiệp tư
vấn còn có nhiều vấn đề chủ quan và
khách quan phải cố gắng khắc phục
mạnh mẽ trong thời gian tới để tăng


cường sức cạnh tranh nếu không
muốn bị tụt hậu.

Trong những năm của thập kỷ 90,
đầu tư và xây dựng tại nước ta đã có
một tốc độ tăng trưởng cao. Chính vì
vậy mà những dịch vụ có liên quan
đến công tác tư vấn xây dựng như lập
dự án đầu tư, khảo sát, thiết kế đã có
cơ hội phát trển mạnh. Các dự án đầu
tư trực tiếp của nước ngoài cũng như
đầu tư trong nước đã thực hiện một
khối lượng xây dựng cơ bản rất lớn,
đó là những yếu tố thúc đẩy và góp
phần xây dựng đất nước trên con
đường hiện đại hoá, công nghiệp hoá.
Cùng với sự phát triển đó, các tổ
chức tư vấn xây dựng đã có những


bước phát triển khá mạnh mẽ và đã
hoạt động theo cơ chế mới .
I. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH
NGHỀ TƯ VẤN
Nghề tư vấn là những hoạt động
tư vấn đã xuất hiện hiện và tồn tại từ
ngàn xưa, với các danh hiệu: quân sư,
ngự-sử, gián quan,... của triều đình ở
Châu Á, hội đồng tư vấn của triều
đình ở Châu Âu.
Trong lịch sử Việt Nam, vai trò
của các tư vấn là quân sư gắn liền với
sự hưng thịnh, suy vong của mọi triều

đại. Các vị đều là người hiền tài , kiến
thức uyên thâm, đức độ trác
việt,"thương tri thiên văn, trung tri
nhân sự, hạ tri địa lý ".


Đời nhà Trần (thế kỷ 13- 14),
Đoàn Nhữ Hài (1283-1335), một
nho sinh
mới 16 tuổí đã thảo giúp vua Trần
Anh Tông, trong nửa ngày, một "biểu
tạ tội"(1) dâng lên Thái thượng Hoàng
Trần Nhân Tông. Thực chất đó là một
cương lĩnh tổng quát cùng kinh ngạc,
vì đă thừa biết Trần Anh Tông không
thể tự mình có được ý tưởng lớn và
viết ra nổi một nội dung cực kỳ thâm
thuý như vậy, ông hỏi ngay ai là người
đã dự thảo.Và khi hiểu rõ sự thật, ông
đã hạ lệnh cho Trần Anh Tông sắc
phong Đoàn Nhữ Hài làm quan Ngự
sử của Triều đình, trẻ nhất xưa nay.
Chu Văn An ( l292- 1370),


quan Quốc tử giám tư nghiệp đời
Trần Minh Tông, đến đời Trần Dũ
Tông ( 134l- 1369) đã dâng lên nhà
Vua sớ chém đầu 7 kẻ nịnh thần (Thất
trảm sớ) để làm trong sạch và củng cố

bộ máy cai trị cho “ quốc thái dân an
” nhưng Trần Dũ Tông không nghe
nên đã đưa nhà Trần đến hồi mạt vận
để ba mươi năm sau, Hồ Quí Ly lên
ngôi thay thế nhà Trần.
Nguyễn Trãi (1380 - 1442),2 l
tuổi đậu Thái Học Sinh ( tức là Tiến sĩ
), làm Ngự Sử đài Chánh Chưởng
triều đình nhà Hồ , đã biên soạn bộ “
Dư địa chí ", một công trình khảo
cứu có hệ thống đầu tiên về địa lý
nước ta. Sau khi quân Minh đánh đổ


nhà Hồ xâm chiếm Việt Nam, ông làm
quân sư cho Lê Lợi khởi nghĩa tiến
hành cuộc trường kỳ kháng chiến 10
năm, và với thiên tài thao lược “ suy
cổ, nghiệm kim , tri hậu". ông đã giúp
Lê Lợi đánh tan quân cướp nước
khiến chúng phải đầu hàng, và bản “
Đại Cáo Bình Ngô" lịch sử, đặt nền
tảng cho triều Lê trị vì gần 400 năm.
Nguyễn Bỉnh Khiêm - Trạng
Trình - [1491-158)) làm quan Lại Bộ
Tá Thị Lang -Đông các đại học sỹ đời
nhà Mạc đã dâng sớ hạch 18 kẻ lộng
thần lên Mạc Đăng Doanh, nhưng đã
bị gạt đi.
Sau hai đời vua ngắn ngủi 14 năm

của nhà Mạc, con cháu Mạc Đăng


Doanh đã nhờ lời khuyên bảo có tính
tiên trl của Nguyễn Bỉnh Khiêm "Cao
Bằng tuy tiểu, khả dung sổ thê" để
chạy lên vùng rừng núi Cao Bằng, đổi
họ Mạc thành họ Lều và sinh cơ lập
nghiệp tại miền đất này.
Tới thời kỳ Trịnh Nguyễn phân
tranh chính Nguyễn Hoàng đă được
Nguyễn Bỉnh Khiêm nhắn nhủ “
Hoành Sơn nhất đái, vạn đại dung
thân ” để bắt đầu đi về phía nam hùng
cứ từ Đèo Ngang trở vào, từ đó dần
dần gây cơ đồ nhà Nguyễn.
Lê Quí Đôn (1726- 1784), 27
tuổi đậu Bảng nhãn, làm quan đến
Hàn lâm viện Thị thư. Công Bộ
Thượng thư đời Lê Hiển Tông, là một


nhà bác học uyên thâm, nổi tiếng với
nhiều trước tác kiệt xuất để lại cho đời
sau. Châm ngôn chiến lược bất hủ của
ông về đạo lý trị nước kết tinh trong
16 chữ, đến nay và nhiều thế hệ về
sau nữa vẫn còn giá trị thời sự vĩnh
hằng:
_____________________________

(1) Tội của Trần Anh Tông là uống quá nhiều
rượu trong tiệc tùng đêm trước, ngủ li bì tới nửa
sáng hôm sau, bỏ cả buổi thiết triều; Trần Nhân
Tông từ Yên Tử về đến hoàng cung, thấy Trấn Anh
Tông vẫn còn ngủ, đã nổi giận tức tốc trở lại Yên
Tử.- Điều cần biết khi sử dụng tư vấn – Nxb Xây
dựng – 1995

" Phi nông bất ổn, .
Phi công bất phú,
Phi thương bất hoạt
Phi trí bất hưng "


La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp (
1722-1802) đã tư vấn cho vua Quang
Trung sau khi chiến thắng quân Thanh
ra một bản Tuyên cáo quốc dân, trong
đó có một ý vô cùng quan trọng"ai có
công thì cho bổng , ai có tài thì giao
chức giao tước". Đây thực sự là một
hồi chuông cảnh tỉnh cho nhiều thế hệ
sau này.
Nguyễn Trường Tộ (1830-1871)
một học giả yêu nước, uyên bác đông
tây kim cổ, tuy không phải là quân sư
được triều đình Nguyễn bổ nhiệm
hoặc sử dụng, nhưng đứng trước nguy
cơ nước mất nhà tan, đã dâng lên vua
Tự Đức 19 bản khuyến nghị chiến

lược, điển hình là công trình điều trần


tổng hợp "Tế cấp bát điều - ( tám việc
cần làm ngay) " để cứu nước, cứu
dân. Gần một thế kỷ rưỡi trôi qua, đến
nay tinh thần và nội dung các khuyến
nghị đó vẫn còn có tính chất thời sự.
Tiếc thay,' vua Tự Đức và triều đình
lúc ấy đã làm ngơ, dẫn dến hậu quả
80 năm đô hộ bạo tàn của thực dân
Pháp (1).
Thời Cổ La Mã, các vị hoàng đế
đều dựa vào Hội đồng Tư vấn để nhận
được những lời khuyên bảo về cách trị
vì thần dân và chiến thắng quân thù.
Các bậc đế vương Trung hoa xưa
đã cầu hiền và trọng dụng những quân
sư vạch đường chỉ lối cho mình về tất
cả mọi phương diện liên quan đến cơ


đồ vương bá, đến an ninh và thịnh
vượng của đất nước ( Khương Tử
Nha, Quản Trọng, Trương Lương ,
Gia Cát Lượng...). Thành công hoặc
thất bại của một triều đại trị vì phụ
thuộc rất nhiều vào những ý kiến tư
vấn hay hoặc dở, thích hợp hay sai
trái của những quân sư đó.

Nhưng chỉ từ thế kỷ 19 trở đi,
hoạt động lư vấn từ lãnh vực quân sự
chính trị, xã hội: mới lan tỏa sang địa
hạt kinh tế. Và vào đầu thế kỷ 20
chính xác là từ 1913, các dịch vụ tư
vấn đã có qui mô toàn cầu với việc
thành lập "Liên đoàn Quốc tế các Kỹ
sư Tư vấn" ( Fédération Intemationale
des Ingénieus Conseils-FlDIC) ở


Lausanne, Thuỵ Sỹ. Từ đó, dịch vụ tư
vấn thâm nhập hầu hết các lĩnh vực
kinh doanh và ngày càng trở nên tinh
vi hơn với các tiến bộ khoa học và
công nghệ. Đến nay,dịch vụ tư vấn
được phát triển mạnh trên toàn thế
giới, không chỉ ở những nước công
nghiệp hàng đầu, mà cả ở các quốc
gia có nền kinh tế mới chập chững
trong bước phôi thai.
Vậy tư vấn là gì?
l. Khái niệm về tư vấn
_____________________
( 1 ) Có học giả Nhật Bản đã nhận xét
những nội dung cải cách của Nguyễn Trường Tộ
còn ưu việt. tiên tiến hơn của Minh Trị Thiên
Hoàng ( Meiji ) cùng thời gian đó ở Nhật Bản.Điều cần biết khi sử dụng tư vấn - Nxb Xây dựng –
1995

Một cách tổng quát, tư vấn là
một dịch vụ trí tuệ, một hoạt động "
chất xám ” cung ứng cho khách hàng
những lời khuyên đúng đắn về chiến
lược, sách lược ,biện pháp hành động,
và giúp đỡ, hướng dẫn khách hàng
thực hiện những lời khuyên đó ; kể cả
tiến hành những nghiên cứu soạn thảo
dự án và giám sát quá Vì là một dạng
dịch vụ, nên hoạt động tư vấn, dù tiến
hành bởi một cá nhân hoặc một lổ
chức, nói chung đều thông qua hợp
đồng giữa người sử dụng dịch vụ và
người cung ứng dịch vụ.
Tư vấn là cung ứng lời khuyên
đúng đắn và thích hợp chứ không phải
lời khuyên chung chung. Một lời


khuyên đúng đắn có thể thích hợp với
một bối cảnh, một tình huống, mộl
thời gian nhất định, nhưng lại không
thích hợp cho một thực thể khác, vào
hoàn cảnh và thời gian khác.
Tư vấn không chỉ đơn thuần là
dưa ra lời khuyên, mà còn phải chỉ vẽ,
hướng dẫn thực hiện lời khuyên đưa
ra sao cho có thể dạt hiệu quả cao
nhất.

Tư vấn cũng giúp đỡ kỹ thuật, tổ
chức việc điều tra, khảo sát, nghiên
cứu soạn thảo các văn kiện, dự án, qui
hoạch, thiết kế và quản lý các dự án
xây dựng cho khách hàng.
2. Vai trò, chức năng của tư
vấn