Ngân hàng bảo hiểm xu hướng phát triển trên thị trường thế giới và ứng dụng tại việt nam

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI T H Ư Ơ N G
KHOA KINH TẾ NGOẠI T H Ư Ơ N G

FOREIGN TRAI* UNIVERSI1Y

KHỎA LUẬN TỐT NGHIỆP
ĐỀ TÀI:

N G Â N H À N G - BẢO HIỀM
XU H Ư Ó N G PHÁT TRIỂN TRÊN THỈ TRƯỞNG THẾ GIỎI
V À ỨNG DỤNG TẠI VIỆT NAM

Sinh viên thực hiện

: Lưu Thị Mỹ Vân

Lớp

: AU - K40D - KTNT

Giáo viên hướng dẫn

: TS. Trịnh Thị Thu Hương

L\l OOlẾé
L

Mĩ-...

Hà Nội - 2005

MỤC LỤC
Lời mở đầu Ì
Chương ĩ: Tổng quan về Ngân hàng - Bảo hiểm
ì. Khái niệm Ngân hàng - Bảo hiểm
1. Khái niệm

3
3
3

1.1. Định nghĩa
Ì .2. Đạc điểm rút ra từ định nghĩa
2. Khái quát về sự ra đời và phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm
2.1. Quá trình ra đời và phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm
2.2. Nguyên nhân ra đời Ngân hàng - Bảo hiểm

3
4
8
8
9

3. Đặc điểm của Ngân hàng - Bảo hiểm

12

4. Lợi ích của Ngân hàng - Bảo hiểm

15

n. Nội dung hoạt động Ngân hàng - Bảo hiểm

17

Ì. Các hình thậc cùa Ngân hàng - Bảo hiểm

17

2. Các kênh phân phối của Ngân hàng - Bảo hiểm

19

2.1. Các đại ư chuyên nghiệp (Career Agents)

19

2.2. Các nhà tư vẩn đạc biệt

20

2.3. Các đại lí được trả lương (Salaried agents)

20

2.4. Các nhân viên bán hàng tại ngân hàng

21

2.5. Thành lập / Mua lại các đại lí hoặc các công ty môi giới

22

2.6. Bán hàng trực tiếp

22

2.7. Bán hàng qua Internet

22

2.8. Môi giới điện tử
3. Các m ô hình phân phối của Ngân hàng - Bảo hiểm
3.1. M ô hình thống nhất (còn gọi là M ô hình chung)
3.2. M ô hình chuyên nghiệp
3.3. M ô hình kế hoạch tài chính

23
24
24
25
25

in. Các nhân tố ảnh hưởng tới Ngân hàng - Bảo hiểm

26

1. Tên tuổi, thương hiệu và uy tín của ngân hàng

26

2. Hệ thống phân phối

27

3. Kỹ thuật công nghệ

27

4. Van hóa

28

.„..„...'.

Chương l i : T H Ự C T R Ạ N G V À x u H Ư Ớ N G P H Á T T R I Ể N N G Â N H À N G BẢO H I Ể M T R Ê N T H Ế G I Ớ I
30
ì. Tính tất yếu của xu huống phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm trên thế giới

30

n. Sự phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm trên thị trường một số nước Qiâu Âu và Mỹ... 31
1. Ngân hàng - Bảo hiểm tại Châu  u

31

1.1. Ngân hàng - Bảo hiểm phát triển đầu tiên và nhanh chóng tại Châu Âu. 31
Ì .2. Châu Âu có nhiều động lực để phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm

32

1.3. Chiến lược phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm của Châu Âu

32

Ì .4. Tiết kiệm chi phí là ưu điểm nổi bật của Ngân hàng - Bảo hiểm ở Châu Âu. 34
Ì .5.Châu
NgânÂu
hàng - Bảo hiểm chiếm un thế so vái các kênh bán bảo hiểm khác
tại
35


Ì .6. Đóng góp của Ngân hàng - Bảo hiểm vào mức tang trưởng ngành bảo
hiểm ở Chau  u

.„

37

2. Ngân hàng - Bảo hiểm tại M ỹ

38

2.1. Động lực phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm

38

2.2. Chiến lược phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm tại M ỹ

39

2.3. Khách hàng mục tiêu của Ngân hàng - Bảo hiểm tại M ỹ

40

2.4. Các sản phẩm bảo hiểm được phân phối nhiều qua kênh Ngân hàng - Bảo
hiểm tại Mỹ

41

2.5. Bảo hiểm thanh toán phí một lẩn được ưa chuộng tại M ỹ

42

2.6. Ngân hàng - Bảo hiểm phát triển tại Mỹ tạo nguồn thu từ tiền hoa hồng
bán bảo hiểm cho các ngân hàng

45

2.7. Ngân hàng - Bảo hiểm tại Mỹ chú trọng tệi đội ngũ nhân viên và các nhà
quản lí

46

HI. Sự phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm ở các nưệc Châu Á

49

Ì. Động lực phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm tại Châu Á

49

2. Ánh hưởng của vấn đề pháp lí tệi sự phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm tại
Châu Á

„

„

....52

3. Danh mục sản phẩm bảo hiểm được phân phối qua kênh Ngân hàng Bảo hiểm tại Châu Á

56

4. Ngân hàng - Bảo hiểm ở Châu Á - một kênh bổ sung cho kênh đại lí
truyền thống

59

5. Các hình thức Ngân hàng - Bảo hiểm ở Châu Á

61

6. Vai trò quan trọng của các công ty nưệc ngoài đối vệi phát triển Ngân
hàng - Báo hiểm tại Châu Á

61

7. Tiết kiệm chi phí - ưu điểm nổi bật của Ngân hàng - Bảo hiểm tại Châu Á
8. Tiềm năng phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm tại Châu Á
Chương IU: Ú N G D Ụ N G N G Â N H À N G - B Ả O H I Ể M T Ạ I V I Ệ T N A M
ì. Khả nâng úng dụng Ngân hàng - Bảo hiểm nói chung tại Việt Nam

63
63
66
66

1. Khái quát về quá trình phát triển ngành bảo hiểm và ngành ngân hàng Việt Nam.. 66
2. Xu hưệng phát triển của thị Hường bảo hiểm và thị trường tài chính (ngân hàng).. ..12
3. Môi trường pháp lí

77

4. Trình độ nhận thức của người dân

78

n. Thực tế ứng dụng Ngàn hàng - Bào hiểm tại Việt Nam

78

1. Hoạt động Ngân hàng - Bảo hiểm tại Việt Nam

78

2. Bảo hiểm tiền gửi - Sự gắn kết phổ biến nhất giữa ngành ngân hàng và

ngành bảo hiểm ở Việt Nam

83

m. Một số kiên nghị nhằm thúc đẩy úng dụng Ngân hàng - Bảo hiểm tại việt Nam... 84
1. Giải pháp về Luật pháp và chính sách của Nha nưệc

85

2. Các giải pháp về nhận thức

85

3. Các giải pháp về chính sách của công ty hoạt động Ngân hàng - Bảo
hiểm
Kết luận
Tài liệu tham khảo

.........

87
ỌQ
ỹÌ


Mưu
OC40LỜI

M Ở

ĐẦU

Ngành bảo hiểm cũng như ngành ngân hàng là hai trong số những ngành kinh tế
then chốt không thể thiếu đối với mỗi quốc gia. Hiện nay, trong bối cảnh nền
kinh tế thế giới ngày càng hội nhập theo xu hướng tự do hóa, toàn cầu hóa, hợp
tác giữa ngành ngân hàng và ngành bảo hiểm là một trong những thay đổi lớn lao
cạa thị trường tài chính thế giới giai đoạn gần đây. Ngân hàng - Bảo hiểm đã trở
thành một xu thế phát triển tất yếu trên thị trường thế giới.
Ngân hàng - Bảo hiểm là một hoạt động hợp tác đem tới lợi ích cho cả phía ngân
hàng và phía bảo hiểm, hơn thế nữa khách hàng cũng được hưởng lợi. Với các
m õ hình phân phối khác nhau phù hợp với hoàn cảnh cụ thể cạa từng quốc gia,
hoạt động Ngân hàng - Bảo hiểm đã hết sức thành công trên thị trường các nước
phát triển và hứa hẹn sẽ mang lại nhiều thành tựu đáng kể cho các nước đang
trên đường ứng dụng Ngàn hàng - Bảo hiếm.
Xét thấy khả nâng ứng dụng và phát triển hoạt động Ngân hàng - Bảo hiểm tại
Việt Nam, và nhận thức sâu sắc về những thành công m à các nước tiên phong trên
thế giới đã đạt được, Việt Nam đang nỗ lực thúc đẩy quá trình hợp tác giữa ngân
hàng và công ty bảo hiểm. Cho đến nay hoạt động Ngân hàng - Bảo hiểm cạa
Việt Nam đã đạt được một số bước phát triển nhất định.
Tuy nhiên, những gì hoạt động Ngân hàng - Bảo hiểm đã làm được đối với ngành
bảo hiểm, ngành ngân hàng nói riêng cũng như nền kinh tế Việt Nam nói chung
vẫn còn rất khiêm tốn, chưa hội nhập được với tốc độ phát triển nhanh cạa Ngân
hàng - Bảo hiểm trên thế giới. Việc giải quyết những vướng mắc, tồn tại nhằm ứng
dụng Ngân hàng - Bảo hiểm một cách hiệu quả trong thời gian tới đang là một
công tác quan trọng cạa Nhà nước, các doanh nghiệp và nhân dân Việt Nam.
Chính vì thế, em đã lựa chọn để tài nghiên cứu mang tên: "Ngân hàng - Bảo hiểm Xu hướng phát triển trên thị trường thê giói và ứ n g dụng tại Việt Nam."

Ì

Mưu
OC40
Ngoài những phần như mục lục, phụ lục, tài liệu tham khảo, đềtài được chia làm
3 phẩn chính như sau:
Chương Ì - Tổng quan về Ngân hàng - Bảo hiểm
Chương 2 - Thực trạng và xu hướng phát triển Ngân hàng - Bảo hiểm trên thị
trường thế giới
Chương 3 - Khả năng ứng dụng Ngân hàng - Bảo hiểm tại Việt Nam
Em xin chân thành cám ơn sự giúp đỡ vô cùng quí báu cốa Tiến sĩ Trịnh Thị Thu
Hương, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em trong suốt quá trình tiến hành
nghiên cứu đề tài này.
Vì thời gian và điều kiện hạn chế, việc đi sâu đi sát thực tế nhằm tìm ra hướng
giải quyết thỏa đáng cho vấn đềcòn gặp nhiều khó khăn, nên chắc chắn đề tài
nghiên cứu còn nhiều hạn chế. Rất mong sẽ nhận được ý kiến đóng góp cốa các
cơ quan ban ngành, các nhà nghiên cứu, các thầy cô giáo và đông đảo độc giả để
đề tài nghiên cứu được hoàn thiện hơn.

2


Mưu
OC40
Chương ì:
TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG - BẢO HIỂM

ì. KHÁI NIỆM NGÂN HÀNG - BẢO HIỂM
1. Khái niệm
1.1. Định nghĩa
Bắt nguồn từ tiếng Pháp ghép từ 2 từ "bank" và "assurance", thuật ngữ
"Bancassurance" m à trong tiếng Việt gọi là Ngân hàng - Bảo hiểm trước đây
được định nghĩa là "một chiến lược do các ngân hàng và công ty bảo hiểm thực
hiện với mục đích vận hành thị trường dịch vụ tài chính theo một phương thấc ít
nhiều mang tính hội nhập hơn." '
Ngày nay, có thể định nghĩa Ngân hàng - Bảo hiểm là "việc ngân hàng và công
ty bảo hiểm hợp tác với nhau để phát triển và phân phối một cách hiệu quả các
sân phẩm ngân hàng và bảo hiểm thông qua việc cung cấp các sản phẩm cho
cùng một cơ sở khách hàng." Tấc là, Ngân hàng - Bảo hiểm là việc các công ty
2

bào hiểm bán sản phẩm bảo hiểm thông qua hệ thống ngân hàng, là một kênh;
bán hàng bổ sung cho những mạng lưới phân phối truyền thống của các đại lí và.
môi giới bảo hiểm, đồng thời là một dịch vụ tài chính trọn gói m à ngân hàng
cung cấp cho khách hàng bao gồm dịch vụ ngân hàng và dịch bảo hiểm. Ngân
hàng - Bảo hiểm không chỉ bán bảo hiểm cho khách hàng của ngân hàng, mà
còn khai thác một cách triệt để nhất sự hợp tác từ hai phía, cũng như những the
mạnh sẵn có của hai bên đế đạt được những lợi ích chung và riêng nhất định,
đổng thời thỏa mãn nhu cầu của cả ngành ngân hàng và ngành bảo hiểm.

1

Định nghĩa năm 1992 cùa công ty tái bào hiểm toàn cầu Swiss Re

2

Theo bài viết cùa tác giả Lương Xuân Trường trẽn Thòi báo kinh tế Việt Nam ngày 8/8/2005

3


Mưu


di4

OC40
OtQQlG

1.2. Đặc điểm rút ra từ định nghĩa
ỉ.2.1. Người bảo hiếm

Người bảo hiếm trong Ngân hàng - Bào hiểm là công ty bảo hiểm kí hợp đồng
phân phối qua ngân hàng, là công ty bảo hiểm và ngân hàng trong trường hợp
liên doanh hay hợp tác chiến lược, hoặc là công ty hoạt động Ngân hàng - Bảo
hiểm được thành lập mới. Các công ty này nhận trách nhiệm về rủi ro, được
hường phí bảo hiểm và phải bồi thường cho người được bảo hiểm khi có tổn thất,
mất mát với đối tượng bảo hiểm do những rủi ro được bảo hiểm gây ra. Người
bảo hiểm trong Ngân hàng - Bảo hiểm có thể là công ty của nhà nước hay của tư
nhân, công ty nội đầa hay công ty nước ngoài.
Các công ty này có nghĩa vụ công khai tuyên bố các quy tắc, thể lệ, điều kiện,
giá cả bảo hiểm cho người được bảo hiểm biết; bồi thường đầy đủ và nhanh
chóng cho người được bảo hiểm khi có tổn thất thuộc trách nhiệm bảo hiểm; bảo
vệ quyền lợi cho người được bảo hiểm đối với người thứ ba; áp dụng các biện
pháp đề phòng, ngăn ngừa, hạn chế tổn thất.

Quyển lợi của các công ty này là được người được bảo hiểm thông báo mọi tin
tức về đối tượng bảo hiểm, về sự thay đổi hoặc tăng thêm rủi ro; được nhận phí
bảo hiểm đầy đủ, đúng hạn; được người được bảo hiểm thông báo k h i có tổn
thất.
1.2.2. Người được bảo hiếm

Người được bảo hiểm trong Ngân hàng - Bảo hiểm là người có tên trong hợp
đồng bảo hiểm được phân phối qua ngân hàng, có thể là những khách hàng cũ
của công ty bảo hiểm trước đây mua bảo hiểm qua các kênh truyền thống, có thể
là những khách hàng đã có mối quan hệ với ngân hàng nhưng trước đây chưa
tham gia bảo hiểm, cũng có thể là những khách mới hoàn toàn. Mục tiêu của
Ngân hàng - Bảo hiểm là gia tăng lượng người được bảo hiểm thuộc đối tượng
khách hàng của ngân hàng, vì đây là tầng lớp dân chúng trung lưu đầy tiềm năng
mà chưa được khai thác. Các khách hàng này là những người có lợi ích bảo
4


Mưu
OC40
hiểm, những người bị thiệt hại khi rủi ro xảy ra, phải nộp phí bảo hiểm và được
người bảo hiểm bổi thường những tổn thất, mất mát với đối tượng bảo hiểm do
rủi ro được bảo hiểm gây ra.
Các khách hàng này có nghĩa vụ bảo quản đối tượng bảo hiểm; thông báo mọi
tin tầc về đối tượng bảo hiểm, về sự thay đổi hoặc tăng thêm rủi ro cho người
bảo hiểm biết; nộp phí bảo hiểm đầy đủ, đúng hạn; khi có tổn thất phải thông
báo cho người bảo hiểm biết hoặc đại diện của họ tại địa phương gần nhất và yêu
cẩu giám định trong thời gian sớm nhất, khai báo ngay với cơ quan chầc trách
địa phương để xử lí và lập biên bản theo luật lệ hiện hành, áp dụng các biện pháp

ngăn ngừa, đề phòng, hạn chế tổn thất, lập các chầng từ cần thiết và bảo lưu
quyển khiếu nại đối với người thầ ba, báo cho người bảo hiểm biết để làm các
thủ tục tổn thất chung.
Quyền lợi của các khách hàng này là được người bảo hiểm bồi thường đẩy đủ và
nhanh chóng khi có tổn thất thuộc trách nhiệm bảo hiểm; được người bảo hiểm
công khai thông báo về các quy tắc, thể lệ, điều kiện, giá cả bảo hiểm; được
người bảo hiểm bảo vệ quyền lợi đối với người thầ ba; được mời cơ quan giám
định tổn thất trong trường hợp đã thông báo tổn thất cho người bảo hiểm nhưng
người bảo hiểm chậm trễ tới giám định.
Ị.23. Đôi tương bảo hiểm

Do Ngân hàng - Bảo hiểm giống như một kênh mới phân phối sản phẩm bảo hiểm
cùa công ty bảo hiểm qua ngân hàng, nên các sản phẩm bảo hiểm Ngân hàng - Bảo
hiểm cung cấp là rất đa dạng. Vì vậy, đối tượng bảo hiểm của Ngân hàng - Bảo
hiểm bao gồm tất cả các đối tượng bảo hiểm có thể có, hay nói cách khác bao gồm
tất cả các tài sản và lợi ích m à người được bảo hiểm mang ra bảo hiểm trong hoạt
động phân phối bảo hiểm qua các kênh truyền thống trước đây. Đ ố i tượng bảo hiểm
có thể là tài sản, con người hoặc trách nhiệm đối với người thầ ba.
Như đã nói ở trên, khách hàng mục tiêu của Ngân hàng - Bảo hiểm là các khách
hàng ngân hàng, nên những đối tượng bảo hiểm thường gặp trong Ngân hàng -

5


Mưu
OC40
Bảo hiểm là tài sản m à các khách hàng này vay tiền ngân hàng để mua, và là con
người trong trường hợp các khách hàng trung lưu bắt đầu nâng cao nhận thức

được lợi ích của bảo hiểm và mua bảo hiểm nhân thọ.
1.2.4. Giá tri bảo hiềm

Giống với cách tính giá trị bào hiểm trong hoạt động phân phối bảo hiểm theo
kiểu truyền thống, giá trị bảo hiểm trong Ngân hàng - Bảo hiểm đối với bảo
hiểm tài sản là giá trị của đối tượng lúc bắt đầu bảo hiểm cộng thêm phí bảo
hiểm và các chi phí có liên quan khác. Đ ố i với bảo hiểm con người, giá trị bảo
hiểm được thỏa thuận. Còn giá trị bảo hiểm đối với bảo hiểm trách nhiấm dân sự
là theo luật định. Giá trị bảo hiểm ghi trên hợp đồng bảo hiểm là giới hạn trách
nhiấm cao nhất mà người bảo hiểm nhận trách nhiấm bổi thường đối với một vụ
tổn thất xảy ra với đối tượng bảo hiểm.
Ngân hàng - Bảo hiểm là một kênh phân phối tiết kiấm chi phí, do đó nhiều
công ty hoạt động Ngân hàng - Bảo hiểm có khả năng giảm tỉ lấ phí bảo hiểm,
tạo nên một lợi ích được giảm phí bảo hiểm cho các khách hàng. Bù lại, khi có
tổn thất xảy ra, giá trị bảo hiểm - mức giới hạn trách nhiấm m à người bảo hiểm
phải bồi thường - cũng giảm, nhờ thế công ty hoạt động Ngân hàng - Bảo hiểm
sẽ chịu trách nhiấm bồi thường ít hơn.
Để bảo vấ quyền lợi của người bảo hiểm cũng như người được bảo hiểm trong
viấc tính toán chi phí và đồng thời tránh những tranh chấp không cần thiết xảy
ra, cần xác định giá trị bảo hiểm một cách chính xác.
ì .2.5. Sô tiền bảo hiềm

Trong bảo hiểm người ta bồi thường bằng tiền, vì vậy mỗi đơn vị bảo hiểm đều ghi
số tiền bảo hiểm để làm cơ sở cho viấc bổi thường. Cũng giống như số tiền bảo
hiểm được quy định trong hoạt động phân phối bảo hiểm theo kiểu truyền thống, số
tiền bảo hiểm trong Ngân hàng - Bảo hiểm là toàn bộ hay một phẩn giá trị bảo
hiểm do người được bảo hiểm yêu cầu và được bảo hiểm, và chỉ có thể nhỏ hơn

6