Cải cách hệ thống ngân hàng thương mại việt nam nhằm đáp ứng yêu cầu hội nhập

í


T R Ư Ờ N G ĐẠI HỌC NGOẠI T H Ư Ơ N G
KHOA KINH T Ế NGOẠI T H Ư Ơ N G
***

F O R E I G N T R Í ! D E CINIVERSITY

KHOA LUẬN TỐT NGHIỆP
Đề tài

CẢI CÁCH Hễ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MỌI
VlệT NAM NHAM Đáp ỨNG vễu CÂU HỘI NHẬP
•

•

Sinh viên thực hiện

•

: NGUYỄN THỊ HẢI YẾN

Lớp : TRUNG 2 - K40F - KTNT
Giáo viên hướng dẫn : TS. TĂNG VÃN NGHĨA
THƯ VIÊN
16iiò>;G O i ' " í ; :
N j Q A '• I H Li ũ •-. 3

HÀ NÔI - 2005

Khoa luận tốt nghiệp

Ị_

MỤC LỤC
LỜIMỞĐẦU Ì
C H Ư Ơ N G ì: TÌM HIỂU VỀ HỆ THỐNG N G Â N H À N G T H Ư Ơ N G
MẠI VIỆT NAM V À V Ấ N Đ Ể HỘI NHẬP TRONG N G Â N H À N G . 3
ì. TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG N G Â N H À N G THƯƠNG MẠI

3

1. Khái niệm Ngân hàng thương mại

3

Ì. Ì. Sự ra đời và phát triển Ngân hàng thương mại

3

1. 2. Định nghĩa Ngân hàng thương mại:

4

2. Chức năng và vai trò của N H Í M

5

2. 1. Chức năng trung gian tín dụng:

5

2.2. Chức năng trung gian thanh toán:

6

2. 3. Chức năng "tạo tiền" của ngân hàng thương mại:

7

2. 4. Chức năng cung ứng dịch vụ tài chính và các dịch vụ khác

8

IU. TỔNG QUAN VỀ N G Â N H À N G THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

8

1. Quá trình hình thành và phát triển NHTMVN

8

2. Đánh giá nguồn lực và hiệu quả kinh doanh của các NHTM Việt Nam.... 10
2. 1. Đánh giá nguồn lực tại các NHTM Việt Nam

10

2.2. Đánh giá chung hiệu quả hoạt động kinh doanh của các NHTM

Việt Nam

19

IU. HỆ THỐNG N G Â N H À N G THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRƯẬC YÊU
CẦU HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ

22

Ì. Tính tất yếu của quá trình hội nhập

22

2. Những cam kết quốc tế đối trong lĩnh vực ngân hàng

23

2.1. Hiệp định thương mại Việt-Mỹ

23

2.2. Hiệp định GATS của WTO

27

3. Tác động của hội nhập đến ngành ngân hàng

Nguyễn Thị nải Yến Trung 2 - K40 ĩ - KTNT

28

Khoa luận tốt nghiệp

li

3.1. Những cơ hội cho ngành ngân hàng Việt Nam khi hội nhập kinh tế
quốc tế

28

3.2. Thách thức dối với ngành ngân hàng Việt Nam khi tham gia hội
nhập kinh tế quốc tế
4. Tính tất yếu của việc cải cách các NHTMNN

29
31

CHƯƠNG n: HOẠT ĐỘNG CAI CÁCH CỦA HỆ THỐNG NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM TRONG BỐI CẢNH HIỆN NAY. 32
ì. N Ộ I DUNG C H Ư Ơ N G TRÌNH C Ả I C Á C H N G Â N H À N G T H Ư Ơ N G
M Ạ I V I Ệ T N A M T Ừ N Ả M 1998 Đ Ế N N A Y

32

1. Đối tượng, mồc tiêu cải cách

32

1.1. Đ ố i tượng cải cách

32

1. 2. Mồc tiêu cải cách

32

2. Nội dung chính của chương trình cải cách từ năm 1998 đến nay

32

2. Ì. Xử lý nợ tồn đọng trên cơ sở phân loại và đánh giá chính xác khối
lượng nợ của các NHTM quốc doanh

32

2.2. Cấp bổ sung vốn diều lệ cho các NHTM quốc doanh

33

2.3. Tái cơ cấu các NHTM cổ phẩn

33

l i . HOẠT Đ Ộ N G C Ả I C Á C H N G Â N H À N G T H Ư Ơ N G M Ạ I V I Ệ T N A M
TRONG T H Ờ I GIAN QUA

34

Ì. Những thành tựu cải cách đã đạt được trong thời gian qua

34

1.1. Những nỗ lực cải cách NHNN và tác động đến quá trình cải cách
NHÍM

34

1.2. Những thành tựu cải cách NHTMNN đã đạt được trong thời gian
qua
1.3. Những thành tựu cải cách của các NHTM cổ phần
2. Những vấn đề còn tồn tại trong quá trình cải cách

41
50
57

2. Ì. Những tồn tại trong công tác quản lý, hỗ trợ của Chính phủ và phối
hợp của các Ngành hữu quan

57

2.2. Những tồn tại trong hoạt động của các Ngân hàng thương mại.... 62
Nguyễn Thị nài Yến Trung 2 - K40 ĩ - KTNT


HI

Khoá luận tốt nghiệp

CHƯƠNG m: MỘT SỐ ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIAI PHÁP NHAM CAI
CÁCH HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM
TRƯỚC NHU CẦU HỘI NHẬP

66

ì. KINH N G H I Ệ M C Ả I C Á C H N G Â N H À N G T H Ư Ơ N G M Ạ I C Ủ A M Ộ T
SỐ N Ư Ớ C T R Ê N T H Ế G I Ớ I

66

Ì. Kinh nghiệm của Trung Quốc

66

2. Kinh nghiệm của Nhật Bản
l i . ĐỊNH H Ư Ớ N G CHIẾN

69

Lược P H Á T TRIỂN V À H Ộ I NHẬP QUỐC T Ế

VÊ N G Â N H À N G

72

1. Định hưựng chiến lược phát triển của ngành ngân hàng Việt Nam đến năm
2010

72

1.1. Quan điểm xây dựng chiến lược tổng thể phát triển ngành ngân
hàng Việt Nam

72

1.2. Mục tiêu tổng quát của chiến lược tổng thể phát triển ngành
N H Í M Việt Nam đến năm 2010

72

2. Định hưựng chiến lược hội nhập kinh tế quốc tế trong lĩnh vực Ngân hàng... 74
2. Ì .Các định hưựng lựn:

74

2.2. Lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế của ngành ngân hàng Việt Nam . 75
3. Định hưựng nâng cao nâng lực cạnh tranh của hệ thống NHTM Việt Nam
trong điều kiện hội nhập

76

3.1. Đối vựi cấc NHTMNN

76

3.2. Đ ố i vựi các NHTM cổ phần

76

IU. M Ộ T SỐ G I Ả I P H Á P THỨC Đ A Y HOẠT Đ Ộ N G C Ả I C Á C H N H T M

VIỆT N A M N H Ằ M Đ Á P Ú N G NHU C Ầ U H Ộ I NHẬP

77

Ì. Giải pháp vĩ m ô

77

1.1. Hoàn thiện cơ sở pháp lý liên quan đến việc xử lý nợ tồn đọng, đặc
biệt là nhóm nợ có tài sản đảm bảo

Nguyễn Thị Hải Yến Trung 2 - K40 ĩ'- KTNT

77


Khoỗ luận tốt nghiệp

V

Ì .2. Hoàntìiiệnm ô hình Công ty mua bán nợ và tài sản tồn đọng của
DNNN dể lành mạnh hoa tình hình tài chính của hệ thống NHÍM... 78
1.3. Tiếp tục đổi mới tổ chức và hoạt động của thanh tra ngân hàng
theo nguyên tắc chủ động, an toàn, minh bạch

80

2. Giải pháp vi m ô

83

2.1. Các N H Í M cần tăng cưẩng nỗ lực để đẩy nhanh hoạt động cải cách 83
2.2. Tăng cưẩng và thực hiện hiệu quả các hình thức tái cấp vốn để đảm
bảo tỷ lệ an toàn vốn cho hệ thống NHTM Việt Nam

94

2.3. Tăng cưẩng kiểm soát nợ nhằm hạn chế tổn thất nợ khó đòi

97

3. Một số kiến nghị đối với cơ quan nhà nước có liên quan

98

3.1. Tăng cưẩng tính tự chủ, từng bước nới lỏng các qui định mang tính
hành chính cho các ngân hàng

98

3.2. Đ ố i với việc xử lý nợ tồn đọng của các ngân hàng
3.3. Đ ố i với việc đa dạng hoa nghiệp vụ để tăng vốn điều lệ

99
100

3.4. Đ ố i với việc nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán nội bộ tại
các N H Í M
KẾT L U Ậ N

Nguyễn Thị Hải Yến Trung 2 - K40 ĩ - KTNT

102
103


DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT
ACB

:Ngân hàng thương mại cổ phẩn Á Châu

AMC

:Công ty quản lý tài sản (Assets Management Company)

AFAS

:Hiệp định khung về thương mại dịch vụ của ASEAN

Agribank

:Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam
(NHNo&PTNT)

BGĐ

:Ban Giám đốc

BIDV

:Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam (NHĐT&PT)

CSTT

: Chính sách tiền tệ

DNNN

:Doanh nghiệp nhà nước

EAB

:Ngân hàng thương mại cổ phần Đông Á

Eximbank

:Ngân hàng thương mại cổ phẩn xuất nhậpkhẩu Việt Nam

HĐQT

:Hội đồng quản trị

IAS

: Chuẩn mức kế toán quốc tế

ICB

-.Ngân hàng công thương Việt Nam (NHCT)

IMF

:Quĩ tiền tệ quốc tế

KTNB

:Kiểm toán nội bộ

NHTM

.-Ngân hàng thương mại

NHNN

:Ngân hàng Nhà nước

NHTW

:Ngân hàngTrung ương

NHTMNN

:Ngân hàng thương mại Nhà nước

NSNN

:Ngân sách Nhà nước

Sacombank

:NHTMCP Sài Gòn thương tín

Techcombank: NHTMCP kỹ thương
TCTD

:TỔ chức tín dụng

TGĐ

:Tổng Giám đốc

VCB

:Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam (NHNT)

VP bank

:NHTMCP các Doanh nghiệp ngoài quốc doanh

XHCN

:xã hội chủ nghĩa

WB

:Ngân hàng thế giới (World Bank)

WTO

:TỔ chức thương mại thế giới

Khoa luận lốt nghiệp

LỜI MỚ ĐẦU
Trong hơn hai thập kỷ qua, quá trình hội nhập kinh tế khu vực và quốc
tế đã và đang diễn ra khá mạnh m ẽ trên m ọ i phương diện ở m ọ i quốc gia trên
thế giổi.Việt N a m cũng đang n ỗ lực cải cách toàn diện nền k i n h tế của mình,
đặc biệt là lĩnh vực tài chính ngân hàng - m ộ t lĩnh vực hoạt động rất nhạy cảm
đữ có thữ nắm bắt được những thuận l ợ i và khắc phục được những khó khăn
do h ộ i nhập k i n h tế quốc tế mang lại.
Kữ từ k h i nền k i n h tế V i ệ t N a m chuyữn từ nền k i n h tế quan liêu tập
trung bao cấp sang nền k i n h tế thị truồng theo định hướng X H C N , các ngân
hàng thương m ạ i V i ệ t N a m đã thực sự trở thành chỗ dựa đáng t i n cậy và
không thổ thiếu của các thành phẩn k i n h tế. T ừ đó đến nay, ngành ngân hàng
V i ệ t N a m đã có những dóng góp lớn lao trong việc thúc đẩy nền k i n h tế quốc
dãn phát triữn toàn diện với tốc độ khá cao và ổn định.
D ư ớ i sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lí của N h à nước và sự nỗ lực của
bản thân các ngân hàng, công cuộc cải cách hệ thống N H T M V i ệ t N a m trong
gần hơn 15 n ă m qua đã đạt được những thành tựu đáng khích lệ, tuy nhiên
thực tiễn cải cách N H T M trong thời gian qua cho thấy các hoạt động cải cách
còn nhiều tổn tại, chưa có sự phối hợp chặt chẽ, l i n h hoạt giữa các Bộ, Ngành
cũng như chưa có được một cơ chế chính sách đổng bộ cho hoạt động cải cách
ngân hàng. K ế t quả là tuy đã giảm được số lượng các ngân hàng hoạt động
không hiệu quả và tăng vốn điều l ệ nhưng tỷ l ệ n ợ quá hạn tại cấc ngân hàng
vẫn còn rất cao, hoạt động của các ngân hàng vẫn chưa thực sự được ổn định,
năng lực cạnh tranh còn yếu kém, một số mặt còn k é m x a so với m ộ t số ngân
hàng của các nước phát triữn trên thế giới như mức v ố n như hiện nay còn thấp,
trình độ quản lý còn hạn chế, các tiêu chuẩn k i ữ m toán, k ế toán chưa phù hợp
với thông lệ và tiêu chuẩn quốc tế, trình độ công nghệ còn chưa hiện đai, dịch

vụ ngân hàng chưa phong phú, chất lượng chưa cao...
Trước tình hình đó, việc nghiên cứu và tìm ra những giải pháp thiết thực
nhằm đẩy mạnh m ộ t cách có hiệu quả hơn nữa hoạt động cải cách các N H T M

Nguyễn Thị nải Yến Trung 2 - K40 r - Kim


Khoa luận tốt nghiệp

ĩ

đang là một nhiệm vụ cấp thiết của nhiều Bộ, Ban, Ngành. . . từ Trung ương
đến địa phương và các ngân hàng.
Phạm vi của bài khoa luận này chỉ nhằm tập trung nghiên cứu hoạt động
cải cách trong thời gian qua của hệ thống N H Í M Việt Nam, từ đó đưa ra một
số định hướng phất triởn chính cho giai đoạn tới, đồng thời tìm ra một số giải
pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động cải cách N H Í M ở Việt Nam với mục tiêu xây
dựng hệ thống ngân hàng phát triởn ổn định, vững mạnh và có khả năng cạnh
tranh cao hơn, phù hợp hơn với môi trường hội nhập kinh tế quốc tế.
Về mặt kết cấu, bài luận văn gồm có 3 chương:
Chuông 1: Tim hiởu về hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam và
vấn đề hội nhập trong ngân hàng
Chương 2: Hoạt động cải cách hệ thống ngân hàng Việt Nam trong
thời gian qua.
Chuông 3: Một số định hướng và giải pháp nhằm cải cách hệ thống
ngân hàng thương mại Việt Nam nhằm đáp ứng nhu cầu
hội nhập.
Trong quá trình thực hiện bài viết, tuy đã rất nỗ lực nghiên cứu và sưu tầm
tài liệu, song do nhiều hạn chế về mặt chủ quan và khách quan nên bài khoa luận
vẫn có nhiều chỗ thiếu sót. Mong quý vị đọc và đóng góp những ý kiến quý báu

đở bài viết này ngày càng hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn !

Nguyễn Thị nải Yến Trung 2 - K4Ũ ĩ - Kim


3

Khoa luận tốt nghiệp

CHƯƠNGì
TÌM HIỂU VẾ HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
VIỆT NAM VÀ VẤN ĐỂ HỘI NHẬP TRONG N G Â N HÀNG
ì. TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1. Khái niệm Ngân hàng thương mại
1.1. Sự ra đòi và phát triển Ngân hàng thương mại
Có thể nói, sự ra đời và phát triển của hệ thống N H T M gắn liền v ớ i
quan hệ cho vay nặng lãi đã từng tồn tại trong thời kỳ phân rã của chế độ công
xã nguyên thủy. Thực chất, đó là cấc hoạt động tiếp nhận l ỷ vật và tài sản do
các tín đồ gửi r ồ i cho nông dân vay với lãi suất cao.
Đ ế n t h ế kỷ I V trước Công nguyên, các ngân hàng thô sơ bắt đầu được
thiết lập ờ nhiều nơi. Các ngân hàng cho vay nặng lãi đã xuất hiện ở Ý khoảng
500 n ă m trước Công nguyên, chủ thể đi vay là giai cấp thống trị và những
người sản xuất hàng hoa giản đan, với mức lãi suất cao từ 4 0 % - 1 0 0 % .
D ư ớ i thời Trung cổ, các hoạt động ngân hàng được m ở rộng tại khắp
các nước Châu  u , Trung Đông, Trung Hoa. T u y hoạt động ngân hàng xuất
hiện từ lâu, nhưng mãi đến đầu thế kỷ X V (1401), m ớ i có m ộ t cơ quan trên
thế giới được x e m là m ộ t ngân hàng thực sự, đó là Banca d i Barcelone ở Tây
ban nha. V à sau đó ít năm, ngân hàng Banca d i Valencia cũng đựơc thành lập
ở Tây Ban Nha. H a i ngân hàng này được coi là hai ngân hàng đầu tiên trên t h ế
giới đã thực hiện phần lớn các dịch vụ của ngân hàng hiện nay.

K h i chủ nghĩa tư bản hình thành và phát triển, do không chịu mức lãi
suất cao quá mức, các nhà tư bản nông, công, thương nghiệp hùn vốn v ớ i nhau
lập ra các ngân hàng, h ộ i tín dụng để cho vay vốn v ớ i mức lãi suất có thể chấp
nhận được. L o ạ i ngân hàng này xuất hiện ở Vienise(Italia) n ă m 1589, M i l a n
(Italia) n ă m 1593, Amsterdam (Hà lan) n ă m 1600. Cuối t h ế kỷ 17 xuất hiện
ngân hàng l ớ n nhất t h ế giới, ngân hàng A n h ở Luân đôn. Trong suốt t h ế kỷ

Nguyễn Thị Hải Yến Trung 2 - K4Ũ ĩ - Kim