Bài dự thi cuộc thi viết bài tìm hiểu về thi hành án dân sự

Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

MỤC LỤC:
Trang

LỜI MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
PHẦN 1: Khái quát chức năng, nhiệm vụ, vị trí, vai trò, cơ cấu tổ
chức của cơ quan thi hành án dân sự.................................................................... 2
I. Chức năng, nhiệm vụ của cơ quan thi hành án dân sự ................................ 2
II. Vị trí, vai trò của cơ quan thi hành án dân sự ............................................ 5
1.Vị tri của cơ quan thi hành án dân sự ............................................... 5
2. Vai trò của cơ quan thi hành án dân sự ........................................... 7
III. Cơ cấu tổ chức của các cơ quan thi hành án dân sự ................................. 10
PHẦN 2: Lịch sử hình thành và phát triển ngành thi hành án dân sự .................. 13
I. Lịch sử hình thành và phát triển ngành thi hành án dân sự......................... 13
1. Giai đoạn từ sau Cách mạng tháng Tám đến trước năm 1993...............13
2. Giai đoạn từ năm 1993 đến nay ........................................................19
II. Lịch sử hình thành và phát triển của Cục thi hành án dân sự tỉnh
Thanh Hóa và Chi cục thi hành án dân sự huyện Nông Cống ........................... 30
1.Lịch sử hình thành và phát triển của Cục thi hành án
dân sự tỉnh Thanh Hóa ......................................................................30
2. Lịch sử hình thành và phát triển của Chi cục thi hành án
dân sự huyện Nông Cống ........................................................................ 36
PHẦN 3: Ngành thi hành dân sự trong tôi ............................................................43
LỜI KẾT ...................................................................................................................55

Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 0

Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

LỜI MỞ ĐẦU
70 năm - một chặng đường, Thi hành án dân sự nước ta đã trải qua một thời
gian dài hình thành và phát triển với nhiều đổi thay. Khó khăn, thách thức có; biến
động, thăng trầm có, qua mỗi giai đoạn Thi hành án dân sự Việt Nam thêm trưởng
thành. Đến hôm nay, các cơ quan Thi hành án dân sự đã từng bước khẳng định vị trí
và vai trò ngày càng quan trọng trong hệ thống chính trị của Nhà nước Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam (CHXHCNVN).
Là một cán sự, tôi có may mắn được học tập, công tác tại Chi cục thi hành án
dân sự huyện Nông Cống trực thuộc Cục thi hành án dân sự tỉnh Thanh Hóa, mặc dù
thời gian công tác tại đơn vị chưa lâu nhưng bản thân tôi luôn cảm thấy gắn bó, thân
thiết với ngành, với con đường mà tôi đã lựa chọn. Tháng 7 năm 2016, nhân kỷ niệm
70 năm thành lập ngành, Cục Thi hành án dân sự tỉnh Thanh Hóa đã phát động cuộc
thi viết bài “Tìm hiểu về Thi hành án dân sự”, với tinh thần nghiêm túc, cầu thị, cá
nhân tôi tham gia viết bài dự thi với mục đích tìm hiểu rõ hơn, sâu sắc hơn về lịch sử
hình thành, phát triển của ngành Thi hành án dân sự Việt Nam nói chung và Thi hành
án dân sự tỉnh nhà nói riêng. Bên cạnh đó, thông qua bài viết này cá nhân tôi muốn
gửi gắm tâm tư, tình cảm, chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc đối với công việc mà tôi đã,
đang và sẽ gắn bó, mong muốn tiếp thêm động lực để tôi cũng như nhiều Chuyên
viên trẻ khác thêm yêu ngành, yêu nghề, cố gắng, quyết tâm xây dựng và phát triển
công tác Thi hành án dân sự tỉnh nhà thêm vững mạnh.
Bài viết được thực hiện trên cơ sở các nguồn tài liệu sưu tầm trên các tạp chí,
sách báo và Internet là chủ yếu, bên cạnh đó còn sử dụng một phần số liệu thống kê
trong các báo cáo của đơn vị (đã được sử cho phép của lãnh đạo cơ quan). Mặc dù rất
cố gắng để hoàn thiện nhưng xuất phát từ thực tiễn thời gian công tác trong ngành
chưa lâu, nguồn tài liệu hạn chế nên bài viết vẫn còn nhiều thiếu sót, mong nhận
được ý kiến đóng góp để bài viết được hoàn thiện hơn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 1


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

PHẦN 1:
KHÁI QUÁT CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ, VỊ TRÍ, VAI TRÒ, CƠ CẤU TỔ
CHỨC CỦA CƠ QUAN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ
Nhắc đến Thi hành án dân sự, nhiều người chắc hẳn còn mơ hồ về chức năng,
nhiệm vụ, vị trí, vai trò của các cơ quan thi hành án dân sự. So với các cơ quan khác
trong hệ thống các cơ quan tư pháp, cơ quan hành chính của Nhà nước CHXHCNVN
thì Cơ quan thi hành án dân sự có vị trí, vai trò quan trọng. Cụ thể như sau:
I. CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ CỦA CƠ QUAN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ

Theo quy định của pháp luật, Cơ quan thi hành án dân sự có chức năng chính
là: tổ chức thi hành bản án, quyết định theo quy định của pháp luật. Trong quá trình
tổ chức thi hành án, nếu phát hiện bản án, quyết định tuyên không rõ, khó thi hành thì
có quyền yêu cầu Tòa án giải thích, đính chính hoặc bản án, quyết định có vi phạm
pháp luật thì có quyền kiến nghị người có thẩm quyền kháng nghị theo thủ tục giám
đốc thẩm hoặc tái thẩm đối với bản án, quyết định theo quy định của pháp luật.
Đây là một trong những nhiệm vụ, quyền hạn của Thủ trưởng cơ quan Thi
hành án dân sự được qui định tại điểm d và điểm đ khoản 1 Điều 23 Luật Thi hành án
dân sự năm 2008 được sửa đổi, bổ sung năm 2014. Quy định này là rất cần thiết,
không những là nhiệm vụ, quyền hạn mà còn là trách nhiệm của cơ quan Thi hành án
dân sự đối với bản án, quyết định mình có trách nhiệm tổ chức thi hành.
Trong quá trình giải quyết vụ án, khi ban hành bản án, quyết định cơ quan có
thẩm quyền không tránh khỏi thiếu sót, vi phạm do nhiều nguyên nhân khác nhau. Vì
vậy, Cơ quan Thi hành án dân sự không chỉ tổ chức thi hành bản án, quyết định mà
còn kiểm tra tính đúng đắn, có căn cứ của bản án, quyết định mình đưa ra thì hành.

Để cùng với cơ quan có thẩm quyền xem xét, giải quyết vụ việc chính xác, có căn cứ,
đúng pháp luật và thấu tình, hạn chế oan sai trong xét xử và thi hành án. Vì thế, trách
nhiệm của cơ quan Thi hành án dân sự đối với bản án, quyết định mình đưa ra thi
hành rất quan trọng. Có ý nghĩa thiết thực đối với quá trình giải quyết vụ án, đảm bảo
giải quyết vụ án đúng pháp luật, hạn chế oan sai. Để được như vậy, pháp luật phải
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 2


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

quy định cụ thể trách nhiệm của cơ quan thi hành án dân sự đối với bản án, quyết
định đưa ra thi hành.
Ngoài ra, các Cơ quan thi hành án dân sự còn thực hiện một số chức năng,
nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật. Theo các Điều 14, 15, 16 Luật Thi hành
án dân sự năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014 thì Cơ quan thi hành án dân sự cấp
tỉnh, Cơ quan thi hành án dân sự cấp Quân khu và Cơ quan thi hành án dân sự cấp
huyện có nhiệm, vụ quyền hạn cụ thể sau:
Điều 14. Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thi hành án dân sự cấp tỉnh
1. Quản lý, chỉ đạo về thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh, thành phố trực
thuộc trung ương, bao gồm:
a) Bảo đảm việc áp dụng thống nhất các quy định của pháp luật trong hoạt
động thi hành án dân sự;
b) Chỉ đạo hoạt động thi hành án dân sự đối với cơ quan thi hành án dân sự
cấp huyện; hướng dẫn nghiệp vụ thi hành án dân sự cho Chấp hành viên, công chức
khác của cơ quan thi hành án dân sự trên địa bàn;
c) Kiểm tra công tác thi hành án dân sự đối với cơ quan thi hành án dân sự
cấp huyện;
d) Tổng kết thực tiễn thi hành án dân sự; thực hiện chế độ thống kê, báo cáo

công tác tổ chức, hoạt động thi hành án dân sự theo hướng dẫn của cơ quan quản lý
thi hành án dân sự thuộc Bộ Tư pháp.
2. Trực tiếp tổ chức thi hành bản án, quyết định theo quy định tại Điều 35 của
Luật này.
3. Lập hồ sơ đề nghị xét miễn, giảm nghĩa vụ thi hành án dân sự; phối hợp với
cơ quan Công an trong việc lập hồ sơ đề nghị xét miễn, giảm chấp hành hình phạt tù
và đặc xá cho người có nghĩa vụ thi hành án dân sự đang chấp hành hình phạt tù.
4. Giải quyết khiếu nại, tố cáo về thi hành án dân sự thuộc thẩm quyền theo
quy định của Luật này.
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 3


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

5. Thực hiện quản lý công chức, cơ sở vật chất, kinh phí, phương tiện hoạt
động của cơ quan thi hành án dân sự tại địa phương theo hướng dẫn, chỉ đạo của cơ
quan quản lý thi hành án dân sự thuộc Bộ Tư pháp.
6. Giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp thực hiện trách nhiệm, quyền hạn theo quy
định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 173 của Luật này.
7. Báo cáo công tác thi hành án dân sự trước Hội đồng nhân dân cùng cấp khi
có yêu cầu.
Điều 15. Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thi hành án cấp quân khu
1. Trực tiếp tổ chức thi hành bản án, quyết định theo quy định tại Điều 35 của
Luật này.
2. Tổng kết thực tiễn công tác thi hành án theo thẩm quyền; thực hiện chế độ
thống kê, báo cáo công tác tổ chức, hoạt động thi hành án dân sự theo hướng dẫn
của cơ quan quản lý thi hành án thuộc Bộ Quốc phòng.
3. Giải quyết khiếu nại, tố cáo về thi hành án thuộc thẩm quyền theo quy định

của Luật này.
4. Phối hợp với các cơ quan chức năng của quân khu trong việc quản lý cán
bộ, cơ sở vật chất, kinh phí và phương tiện hoạt động của cơ quan thi hành án cấp
quân khu theo hướng dẫn, chỉ đạo của cơ quan quản lý thi hành án thuộc Bộ Quốc
phòng.
5. Lập hồ sơ đề nghị xét miễn, giảm nghĩa vụ thi hành án dân sự; phối hợp với
cơ quan thi hành án phạt tù trong quân đội trong việc lập hồ sơ đề nghị xét miễn,
giảm chấp hành hình phạt tù và đặc xá cho người có nghĩa vụ thi hành án dân sự
đang chấp hành hình phạt tù.
6. Giúp Tư lệnh quân khu và tương đương thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo
quy định tại khoản 1 Điều 172 của Luật này.

Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 4


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

Điều 16. Nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan thi hành án dân sự cấp huyện
1. Trực tiếp tổ chức thi hành các bản án, quyết định theo quy định tại Điều 35
của Luật này.
2. Giải quyết khiếu nại, tố cáo về thi hành án dân sự thuộc thẩm quyền theo
quy định của Luật này.
3. Thực hiện quản lý công chức, cơ sở vật chất, kinh phí và phương tiện hoạt
động được giao theo hướng dẫn, chỉ đạo của cơ quan thi hành án dân sự cấp tỉnh.
4. Thực hiện chế độ thống kê, báo cáo công tác tổ chức, hoạt động thi hành án
theo quy định của pháp luật và hướng dẫn của cơ quan thi hành án dân sự cấp tỉnh.
5. Lập hồ sơ đề nghị xét miễn, giảm nghĩa vụ thi hành án dân sự.
6. Giúp Ủy ban nhân dân cùng cấp thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn theo quy

định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 174 của Luật này.
7. Báo cáo công tác thi hành án dân sự trước Hội đồng nhân dân khi có yêu cầu.
II. VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA CƠ QUAN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ

1. Vị trí của cơ quan thi hành án dân sự.
Bản chất của hoạt động thi hành án dân sự là việc thi hành các quyết định của
Tòa án tuyên trong bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật. Đây là giai đoạn bảo
vệ quyền lợi cho các đương sự trên thực tế.
Công tác thi hành án dân sự có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong hoạt động tư pháp:
- Bảo đảm bản án, quyết định của Tòa án có hiệu lực thực tế trong cuộc sống.
- Đảm bảo quyền lợi của đương sự.
- Thông qua việc thi hành án, cơ quan thi hành án phát hiện sai sót của Tòa
án trong việc áp dụng pháp luật từ đó kiến nghị Tòa án có thẩm quyền kịp thời chỉ
đạo công tác xét xử, hướng dẫn áp dụng pháp luật và kiến nghị trong việc lập pháp.
Nhà nước CHXHCNVN ra đời là thành quả của cách mạng tháng 8/1945, trải
qua hơn 70 năm xây dựng và trưởng thành vẫn giữ vững bản chất nhà nước “của
dân, do dân và vì dân”, mọi hoạt động của bộ máy Nhà nước nói chung và hệ thống
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 5


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

cơ quan hành chính nói riêng đều thể hiện bản chất dân chủ của Nhà nước ta. Cơ
quan THADS là cơ quan chuyên môn thuộc hệ thống cơ quan hành chính Nhà nước
thông qua hoạt động của mình thể hiện trách nhiệm của Nhà nước trong việc tôn
trọng, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mọi tổ chức và cá nhân trong xã hội.
Vì vậy, một trong những vấn đề mà Nhà nước luôn quan tâm đó là không
ngừng tăng cường bảo vệ các quyền của công dân, tổ chức trong điều kiện mới hiện

nay. Để thực hiện chiến lược này Nhà nước phải không ngừng xây dựng, kiện toàn bộ
máy Nhà nước trong đó có cơ quan thi hành án dân sự, đây là khâu quan trọng nhằm
xây dựng một cơ quan chuyên trách để tổ chức, thực hiện các bản án, quyết định của
tòa án. Tòa án thực hiện chức năng xét xử của mình để bảo vệ công lý, kết quả của
hoạt động tố tụng tại tòa án là các bản án, quyết định nhân danh nhà nước. Trong các
bản án, quyết định của mình tòa ra các phán quyết xác định các quan hệ pháp lý, buộc
người phải thi hành án có nghĩa vụ phải làm hoặc không được làm một việc vì lợi ích
của người được thi hành án. “ Xây dựng một xã hội dân chủ vừa là mục tiêu, vừa là
điều kiện của nhà nước pháp quyền. Nói đến dân chủ là nói đến pháp luật, pháp luật
vừa là sự phản ánh yêu cầu dân chủ vừa là công cụ để thực hiện dân chủ”. Vì vậy,
nhà nước cần phải xây dựng một cơ quan thi hành án dân sự được tổ chức hợp lý,
khoa học và hoạt động có hiệu quả.
 Có thể nói rằng, cơ quan thi hành án dân sự ở nước ta đã trải qua một quá
trình lịch sử, từng bước khẳng định được vị thế và ngày càng hoàn thiện về cả tổ
chức lẫn chuyên môn, nghiệp vụ. Cơ quan thi hành án dân sự trong điều kiện đổi mới
hiện nay có một vị trí ổn định trong hệ thống cơ quan hành chính, xứng đáng với
nhiệm vụ tổ chức thi hành án bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức.
2. Vai trò của cơ quan thi hành án dân sự
Dưới chế độ XHCN, Nhà nước Việt Nam là Nhà nước của dân, do dân và vì
dân, mọi tổ chức và hoạt động của Nhà nước đều nhằm mục đích bảo vệ quyền và lợi
ích của con người. Trong hoạt động của Nhà nước, công tác thi hành án (THA) nói
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 6


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

chung và THADS nói riêng có vai trò rất quan trọng, thông qua hoạt động THA,
những phán quyết của Tòa án nhân danh Nhà nước, thể hiện ý chí của Nhà nước trở

thành hiện thực, công lý xã hội được đảm bảo trong thực tế.
Quá trình giải quyết một vụ việc chỉ được coi là kết thúc khi bản án, quyết định
của tòa án được thi hành đầy đủ và kịp thời. Nếu không có hoạt động của cơ quan
THA thì phán quyết của tòa án mới chỉ dừng lại ở bản án hoặc quyết định, trật tự kỷ
cương xã hội vẫn bị vi phạm, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân bị xâm phạm,
các khiếu kiện sẽ nhiều hơn gây ảnh hưởng đến toàn bộ đời sống xã hội.
Cơ quan thi hành án thông qua hoạt động của mình còn có ảnh hưởng tích cực
đến kết quả hoạt động của cơ quan điều tra, truy tố. Cụ thể là góp phần biến kết quả
hoạt động của những cơ quan này trở thành hiện thực.
Với hiệu quả hoạt động của cơ quan THADS từ khi được chuyển giao từ Tòa
án sang cơ quan hành pháp, đã chứng tỏ sự đúng đắn của Nhà nước - thêm một công
cụ quan trọng để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho mọi tổ chức, cá nhân trong xã
hội, đáp ứng được yêu cầu mới đặt ra trong giai đoạn cải cách tư pháp, cải cách hành
chính xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam.
Với vị trí là cơ quan chuyên môn trong bộ máy hành chính có thẩm quyền
trực tiếp thi hành bản án, quyết định của Tòa án, nhiệm vụ của cơ quan THADS rất
nặng nề đụng chạm trực tiếp đến quyền và lợi ích của con người, sự lẩn tránh nghĩa
vụ, sự phản kháng quyết liệt của người phải THA và người được THA thường xảy ra.
Chính vì lẽ đó, việc tổ chức THA không đơn thuần là một công việc mang tính kỹ
thuật nghiệp vụ mà còn thể hiện tính quyền lực Nhà nước. Vai trò của cơ quan THA
ngày càng được khẳng định. Hoạt động thi hành án là hoạt động nghiệp vụ chuyên
sâu đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của xã hội.
Hoạt động THADS ở nước ta là một nội dung hoạt động của Nhà nước, mang
bản chất dân chủ xã hội chủ nghĩa, thể hiện trách nhiệm của Nhà nước trong việc bảo
vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân lao động, điều đó được thể hiện ở chỗ:
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 7

Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

Cơ quan THADS là cơ quan Nhà nước, cơ quan chuyên môn trong bộ máy hành
chính, Chấp hành viên là công chức thuộc cơ quan thi hành án được giao trách nhiệm
trực tiếp tổ chức THA, các tổ chức và các cá nhân có liên quan phải có trách nhiệm
trong công tác THADS khi có yêu cầu theo quy định của pháp luật. Công tác THADS
có ý nghĩa quan trọng thể hiện bản chất của Nhà nước hoạt động vì quyền lợi của
nhân dân, qua đó hoạt động đó ngăn chặn hiện tượng “dịch vụ đòi nợ thuê” có xu
hướng phát triển làm tổn hại đến lợi ích chính đáng của người dân trong xã hội.
Trong

nhiều

năm

trước

đây,

tình

trạng

trì

trệ,

tồn

đọng

án

vẫn còn tồn tại nhiều. Trước năm 1993, có tới 70% các bản án, quyết định của tòa án
có hiệu lực pháp luật không được thi hành, việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp
của công dân không được đảm bảo, pháp chế bị xâm phạm. Trước tình hình đó việc
đổi mới công tác THADS là yêu cầu cấp thiết đặt ra. Qua nhiều năm đổi mới và hiệu
quả của công tác này đã cơ bản đáp ứng được yêu cầu chính trị, xã hội của nhà nước
ta trong công cuộc đổi mới hiện nay. Trong quá trình tổ chức THADS, cơ quan THA
và Chấp hành viên chỉ tuân theo pháp luật, chịu trách nhiệm trước pháp luật, không
một cơ quan, cá nhân nào được can thiệp vào việc thực thi nhiệm vụ THA. Sự độc
lập đó giúp cho cơ quan thi hành án hoạt động hiệu quả, tạo niềm tin cho nhân dân,
quyền lực nhà nước được thực hiện trong thực tế.
Tổ chức và hoạt động cơ quan THADS là một bộ phận của tổ chức và hoạt
động bộ máy hành chính và có mối quan hệ mật thiết mang tính hệ thống với toàn bộ
tổ chức và hoạt động Nhà nước. Quyền lực nhà nước không chỉ đơn thuần dừng lại ở
việc tòa án tuyên một bản án, mà bản án đó phải được thực hiện trong thực tế thì
quyền lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức phải được đảm bảo. Những phán quyết
của tòa án nhân danh Nhà nước không được thi hành thì uy tín của nhà nước bị suy
giảm , kỷ luật nhà nước không được tôn trọng, quá trình cải cách tư pháp, cải cách
hành chính, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam sẽ không đồng bộ, thiếu hiệu
quả. Còn nếu công tác THADS được tổ chức tốt sẽ giải quyết được tình trạng trên.
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 8


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

Cũng như các hiện tượng kiến trúc thượng tầng khác trong xã hội, THADS

hình thành và phát triển trên cơ sở kinh tế- xã hội, phản ánh sâu sắc những đặc điểm
lịch sử, kinh tế, văn hóa, xã hội đương thời. Là một bộ phận của hệ thống cơ quan
hành chính, tổ chức và hoạt động THADS không phải là vấn đề bất biến, không thể
nằm ngoài tiến trình phát triển của Nhà nước, mà phải phù hợp với yêu cầu phát triển
của Nhà nước qua từng giai đoạn.
Ở mỗi nước, mỗi giai đoạn thì tổ chức và hoạt động THADS không giống
nhau. Ở Việt Nam, thực hiện Pháp lệnh THADS năm 1993, THADS đã được chuyển
giao sang các cơ quan thuộc Chính phủ, sự đổi mới này đã tạo ra bước phát triển mới
của THADS. Tuy nhiên, sự đổi mới này không phải là sự sao chép tùy tiện một hình
mẫu của nước nào mà hoàn toàn xuất phát từ bản chất dân chủ của Nhà nước, trên cơ
sở điều kiện kinh tế- xã hội của đất nước.
THADS ở nước ta là một loại hoạt động của Nhà nước, được tiến hành theo cơ
chế kết hợp sự chủ động của cơ quan THA, Chấp hành viên, Thẩm tra viên với sự tôn
trọng quyền tự định đoạt của đương sự. Trong điều kiện nền kinh tế thị trường phát
triển dưới sự quản lý của Nhà nước theo định hướng XHCN, hoạt động THADS sẽ
góp phần hạn chế tiêu cực phát sinh trong lĩnh vực này, trong điều kiện hiểu biết
pháp luật của người dân chưa cao như hiện nay thì THADS có ý nghĩa tích cực trong
việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân.
 Nói tóm lại, thi hành án dân sự có vai trò quan trọng trong hoạt động tư pháp

nói chung và trong quá trình giải quyết vụ việc nói riêng. Hoạt động thi hành án dân
sự là hoạt động cuối cùng bảo đảm cho bản án, quyết định của toà án được chấp
hành, góp phần bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, pháp chế xã hội chủ nghĩa,
bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân và Nhà nước, góp phần giữ
vững ổn định chính trị, trật tự, an toàn xã hội; tăng cường hiệu lực, hiệu quả của bộ
máy nhà nước. Do đó làm tốt công tác thi hành án nói chung và thi hành án dân sự
nói riêng là góp phần đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của công dân theo quy định
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 9

Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

của pháp luật, điều này đặc biệt có ý nghĩa trong giai đoạn xây dựng Nhà nước pháp
quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa hiện nay. [1]
III. CƠ CẤU TỔ CHỨC CỦA HỆ THỐNG CƠ QUAN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ

Trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước, cơ quan thi hành án dân sự có
chức năng tổ chức thi hành các bản án, quyết định của tòa án. Nhờ đó mà phán quyết
của tòa án được đảm bảo thực hiện trong thực tế, mang lại công bằng cho xã hội. Một
xã hội phát triển, đòi hỏi cơ quan thi hành án dân sự phải được tổ chức khoa học, tạo
thành một hệ thống hoàn chỉnh, có như vậy mới thực hiện được nhiệm vụ đưa phán
quyết của tòa án trở thành hiện thực.
Trước yêu cầu khách quan của tình hình kinh tế- xã hội thì việc chuyển giao
công tác thi hành án dân sự và kiện toàn cơ quan THADS là một việc làm cần thiết.
Vì vậy, từ tháng 7/1993 công tác thi hành án được chuyển từ Tòa án sang cho Chính
phủ quản lý. Cơ quan thi hành án dân sự được tổ chức thành một hệ thống trực thuộc
Bộ Tư pháp. Cơ quan THADS được thành lập từ trung ương đến địa phương. Ở trung
ương đó là Tổng cục thi hành án, cơ quan chuyên môn thuộc Bộ Tư pháp, cấp Tỉnh
thành lập các Cục thi hành án, cấp huyện được tổ chức thành các Chi cục thi hành án.
Chức năng THA được tách khỏi cơ quan Tòa án, hoạt động THADS là giai đoạn độc
lập, từ chỗ hoạt động mang tính tố tụng thuần túy chuyển sang hoạt động mang tính
hành chính- tư pháp. Việc chuyển giao cho Chính phủ thẩm quyền quản lý thi hành
án dân sự đã đánh dấu bước đổi mới căn bản của công tác THADS, góp phần nâng
cao hiệu quả hoạt động xét xử, lập lại trật tự kỷ cương xã hội, tăng cường pháp chế
XHCN, bảo đảm sự đồng bộ gắn bó trong quá trình cải cách tư pháp, cải cách hành
chính, cải cách bộ máy Nhà nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam.
Sự chuyển giao cơ quan THADS sang hệ thống cơ quan hành chính nhà nước
đã đánh dấu một thay đổi quan trọng của bộ máy hành chính của nước ta. Từ nay, cơ

1

/>Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 10


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

quan hành chính có thêm chức năng quản lý, tổ chức hoạt động thi hành án. Cơ quan
thi hành án dân sự là cơ quan hoạt động chuyên sâu về lĩnh vực thi hành án bảo đảm
cho các bản án, quyết định của tòa án được thực hiện trong thực tế, hoạt động đó góp
phần quan trọng đối với việc thực hiện và bảo vệ quyền tự do, dân chủ của công dân,
phù hợp với tiến trình dân chủ hóa, xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam.
Ở mỗi quốc gia khác nhau, hoạt động THADS cũng có những cách thức tiến
hành không giống nhau, điều này xuất phát từ điều kiện chính trị- xã hội, điều kiện
lịch sử và truyền thống pháp lý của mỗi nước. Ở Pháp, Đức hoạt động THADS được
giao cho các Thừa phát lại thi hành, Thừa phát lại là công chức Nhà nước nhưng
được hành nghề độc lập, được mở văn phòng riêng, có quyền hành rất lớn. Một số
nước khác như Nhật Bản hoạt động THADS lại được đặt dưới sự quản lý của Tòa án
các cấp. Ở nước ta, cơ quan THADS là một cơ quan độc lập được đặt trong hệ thống
cơ quan hành pháp. Văn bản đầu tiên là cơ sở cho sự phát triển của pháp luật về
THADS đó là Pháp lệnh thi hành án dân sự năm 1993 là một trong những cơ sở pháp
lý cho việc hình thành tổ chức và hoạt động thi hành án theo một cơ chế mới. Về vị
trí của cơ quan THADS hiện nay cũng có rất nhiều các ý kiến khác nhau
liên quan đến đặc trưng cũng như mô hình của cơ quan THADS. Có một số ý kiến
cho rằng cơ quan này thuộc tố tụng dân sự, vì chỉ có chức năng thi hành bản án,
quyết định mà nó không có chức năng quản lý hành chính; một số ý kiến lại cho rằng
cơ quan THA thuộc tố tụng hành chính vì từ khi công tác THADS được chuyển giao

từ Tòa án sang các cơ quan thuộc Chính phủ thì cơ quan tiến hành việc thi hành án
không phải là Tòa án nữa. Việc giải quyết khiếu nại, kháng nghị trong thi hành án
khác hẳn các hình thức, thủ tục so với việc giải quyết kháng cáo kháng nghị trong tố
tụng dân sự; nhưng hầu hết các quan điểm hiện nay cho rằng thi hành án dân sự là
hoạt động hành chính-tư pháp, vì bản chất của quyết định thi hành án là quyết định
hành chính, khi được ban hành bắt buộc phải được thực hiện, nếu người phải thi hành

Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 11


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

án không tự nguyện thực hiện thì sẽ bị áp dụng biện pháp cưỡng chế buộc phải thực
hiện nghĩa vụ.
Là cơ quan trong bộ máy hành chính nhưng lại chủ yếu quan hệ tác nghiệp với
các cơ quan tố tụng, trong đó có Viện kiểm sát nhân dân, do vậy hoạt động này cũng
được coi là hoạt động tư pháp (hành chính- tư pháp). Mặc dù còn một số ý kiến chưa
thống nhất về vị trí, đặc trưng của hoạt động thi hành án dân sự, nhưng đa số các ý
kiến đều cho rằng mô hình cơ quan thi hành án thuộc cơ quan hành chính như hiện
nay là hoàn toàn phù hợp, vừa bảo đảm sự quản lý tập trung thống nhất của Bộ Tư
pháp đồng thời vẫn phát huy được vai trò chỉ đạo của chính quyền các cấp đối với
công tác THA ở địa phương. Mô hình này đã và đang được kiểm nghiệm bước đầu
phát huy hiệu quả trong công tác THA. Cơ chế quản lý theo ngành kết hợp với quản
lý theo lãnh thổ giúp cho hoạt động THA thống nhất trong phạm vi toàn quốc, đồng
thời góp phần thực hiện nhiệm vụ chính trị của từng địa phương. Bộ Tư pháp thống
nhất quản lý về tổ chức và nghiệp vụ THA đã giúp cho việc quản lý đội ngũ Chấp
hành viên và công chức trong cơ quan THA được chặt chẽ hơn từ khâu tuyển dụng,
bổ nhiệm, miễn nhiệm, trách nhiệm của đội ngũ này khi vi phạm pháp luật. Đồng thời

thông qua kết quả hoạt động nghiệp vụ, giải quyết khiếu nại tố cáo mà đánh giá được
năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức của đội ngũ cán bộ, trên cơ sở đó xây dựng
quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí sử dụng hợp lý thực hiện chế độ đề bạt, khen
thưởng, kỷ luật đối với công chức được chính xác, từ đó phát huy hiệu quả hơn năng
lực của đội ngũ cán bộ, công chức. UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương,
quận, huyện, thành phố thuộc tỉnh thực hiện quản lý Nhà nước về công tác THADS ở
địa phương đã tạo điều kiện cho sự phối hợp giữa các ngành đặc biệt là những vụ
việc phức tạp, ảnh hưởng đến an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở địa phương.
Một trong các tiêu chí của Nhà nước pháp quyền đó là: những vấn đề về tổ
chức thực hiện quyền lực, vị trí vai trò của các cơ quan trong bộ máy Nhà nước nói
chung và trong bộ máy hành chính Nhà nước nói riêng; cơ chế hoạt động của các cơ
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 12


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

quan nhà nước trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mọi tổ chức cá nhân
điều này đã trực tiếp phát sinh yêu cầu phải tiếp tục đổi mới về tổ chức và hoạt động,
nâng cao chất lượng hiệu quả hoạt động của cơ quan THADS. Hiệu quả của cơ quan
THADS hiện nay bước đầu đã khẳng định sự đúng đắn của Nhà nước ta khi chuyển cơ
quan THADS sang cho chính phủ quản lý và ngày càng khẳng định vị trí, vai trò của cơ
quan THADS một cơ quan chuyên môn của hệ thống cơ quan hành chính.
PHẦN 2:
LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN
NGÀNH THI HÀNH ÁN DÂN SỰ
I. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN NGÀNH THI HÀNH DÂN SỰ

Nhìn lại lịch sử hình thành và phát triển các cơ quan Thi hành án dân sự, có thể

chia ra làm hai giai đoạn với những dấu mốc quan trọng sau [1]:
1. Giai đoạn từ sau Cách mạng tháng tám đến trước năm 1993.
1.1. Giai đoạn từ 1946 đến 1980
Sau ngày Cách mạng tháng Tám thành công, để khẳng định sự quan tâm của
Đảng, Nhà nước đối với công tác xét xử và thi hành án dân sự, ngày 24/01/1946, năm
tháng sau ngày khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã ban hành Sắc lệnh số 13/SL, quy định về tổ chức các Tòa án và các ngạch Thẩm
phán, trong đó, khoản 3, Điều 3 của Sắc lệnh quy định: Ban Tư pháp xã có quyền “Thi
hành những mệnh lệnh của các Thẩm phán cấp trên”. Đây chính là văn bản pháp lý
đầu tiên đánh dấu sự ra đời về tổ chức và hoạt động của các cơ quan Thi hành án dân
sự trong chế độ mới; tiếp đó ngày 19/7/1946 Chủ tịch Chính phủ Việt Nam Dân chủ
cộng hòa ban hành Sắc lệnh số 130/SL quy định về thể thức thi hành mệnh lệnh hoặc

1

Đề cương Tuyên truyền kỷ niệm 70 năm ngày truyền thống Thi hành án dân sự (19/7/1946 - 19/7/2016)
(Kèm theo Quyết định số 373/QĐ-BTP ngày 08 tháng 3 năm 2016 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp)
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 13


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

bản án của Tòa án. Có thể nói, đây là văn bản của Chính phủ Việt Nam dân chủ cộng
hòa quy định riêng về công tác thi hành án, thẩm quyền và thể thức thi hành bản án.
Theo quy định tại các văn bản trên, từ năm 1946 đến năm 1950 hoạt động thi
hành án dân sự đã trở thành một lĩnh vực công tác của ngành Tư pháp, do Thừa phát
lại và Ban Tư pháp xã - một đơn vị, tổ chức của chính quyền cách mạng, gắn liền với
Toà án và hoạt động xét xử thực hiện. Việc thi hành án dân sự thể hiện quyền lực nhà

nước và được bảo đảm bằng sức mạnh cưỡng chế. Thời kỳ này, mặc dù cơ cấu tổ
chức còn rất đơn giản, số lượng cán bộ ít và nghiệp vụ còn nhiều hạn chế, song Ban
Tư pháp xã và Thừa phát lại đã có nhiều cố gắng trong việc thi hành những bản án,
mệnh lệnh của Thẩm phán, góp phần bảo đảm pháp chế của Nhà nước Cách mạng
Việt Nam, đặt nền móng cho công tác thi hành án dân sự sau này.
Từ năm 1950 đến năm 1960, công tác thi hành án dân sự có một sự thay đổi
lớn về cơ chế quản lý và tổ chức hoạt động, với việc ngày 22/5/1950, Chủ tịch Hồ
Chí Minh ký Sắc lệnh số 85/SL về “cải cách bộ máy tư pháp và luật tố tụng”. Điều 19
của Sắc lệnh này quy định: “Thẩm phán huyện dưới sự kiểm soát của biện lý có
nhiệm vụ đem chấp hành các án hình về khoản bồi thường hay bồi hoàn và các án
hộ, mà chính Tòa án huyện hay Tòa án trên đã tuyên”. Theo quy định này, việc thi
hành án dân sự do Thừa phát lại và Ban Tư pháp xã thực hiện trước đây được giao
cho Thẩm phán huyện thực hiện dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Chánh án. Sắc lệnh này
đã giao nhiệm vụ tổ chức thi hành án dân sự cho một cơ quan cấp huyện thay vì cơ
quan cấp xã như trước đây, cho thấy vai trò và vị trí của công tác thi hành án dân sự
ngày càng được nâng cao.
Năm 1960, công tác thi hành án tiếp tục có thêm bước phát triển mới, đó là
trên cơ sở Hiến pháp năm 1959, Điều 24 Luật Tổ chức Toà án nhân dân năm 1960 đã
quy định: “Tại các Toà án nhân dân địa phương có nhân viên chấp hành án làm
nhiệm vụ thi hành những bản án và quyết định dân sự, những khoản xử về bồi thường
và tài sản trong các bản án, quyết định hình sự”. Như vậy, thay bằng quy định Thẩm
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 14


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

phán vừa thực hiện công tác xét xử, vừa kiêm nhiệm công tác thi hành án dân sự thì
theo quy định này từ năm 1960, tại các Tòa án nhân dân đã có nhân viên chấp hành

án chuyên trách thực hiện nhiệm vụ thi hành dân sự.
Ngày 14 tháng 11 năm 1974, Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành Quyết định
thành lập Phòng chỉ đạo thi hành án. Trong thời kỳ này, Phòng chỉ đạo thi hành án là
một Phòng hoạt động độc lập dưới sự chỉ đạo của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao,
giúp Chánh án Tòa án nhân dân tối cao nắm tình hình, theo dõi, kiểm tra, đôn đốc
công tác thi hành án của Chấp hành viên tại Tòa án nhân dân các cấp; xây dựng các
văn bản chỉ đạo chung về thi hành án.
Như vậy từ năm 1960 đến năm 1980, trên cơ sở các quy định của Hiến pháp và
các sắc lệnh, Luật Tổ chức tòa án nhân dân, ngành Tòa án nhân dân đã quan tâm tới
việc xây dựng, phát triển tổ chức và hoạt động của các cơ quan thi hành án dân sự.
Trong giai đoạn này, chúng ta phải thực hiện cả nhiệm vụ đấu tranh giữ vững nền độc
lập dân tộc và chống giặc ngoại xâm; đồng thời, thực hiện nhiệm vụ tổ chức thi hành
án dân sự mà Đảng, Nhà nước đã giao. Các cơ quan của Nhà nước và Tòa án nhân
dân tối cao đã ban hành các văn bản quy định khá cụ thể về nguyên tắc, trình tự, thủ
tục về thi hành án dân sự và được áp dụng thống nhất trong cả nước. Tòa án nhân dân
tối cao và Tòa án nhân dân cấp tỉnh đã tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cho Chấp hành
viên và nhân viên thi hành án về lý luận chính trị và nghiệp vụ, tăng cường phương
tiện phục vụ công tác thi hành án cho Chấp hành viên và nhân viên thi hành án. Đồng
thời với việc ra đời chức danh Chấp hành viên và sự phát triển đội ngũ Chấp hành
viên trong ngành Tòa án nhân dân các cấp, hoạt động của đội ngũ Chấp hành viên đã
góp phần bảo đảm lợi ích của Nhà nước, của tập thể, lợi ích hợp pháp của công dân,
tăng cường và bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa.
1.2. Giai đoạn từ 1981 đến 1993
Ngày 18 tháng 12 năm 1980, Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt
Nam đã thông qua bản Hiến pháp đầu tiên của thời kỳ hoà bình, đánh dấu một dấu mốc
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 15

Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

lịch sử quan trọng khi đất nước ta chuyển mình sang một giai đoạn mới: Thời kỳ quá
độ lên chủ nghĩa xã hội trong phạm vi cả nước. Hiến pháp năm 1980 đã đưa ra yêu cầu
Nhà nước quản lý xã hội theo pháp luật và không ngừng tăng cường pháp chế xã hội
chủ nghĩa (Điều 12). Với tinh thần thượng tôn pháp luật đó, Hiến pháp năm 1980 lần
đầu tiên đã ghi nhận thành nguyên tắc hiến định về giá trị thi hành của các bản án,
quyết định: Các bản án và quyết định của Toà án nhân dân đã có hiệu lực pháp luật
phải được các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội và mọi công dân tôn trọng; những
người và đơn vị hữu quan phải nghiêm túc chấp hành (Điều 137). Đây chính là những
cơ sở pháp lý quan trọng giúp các cơ quan Thi hành án dân sự có những chuyển biến
quan trọng trong lịch sử phát triển của mình trong giai đoạn 1981-1989.
Tiếp theo, Luật Tổ chức Hội đồng Bộ trưởng đã đổi tên Hội đồng Chính phủ
thành Hội đồng Bộ trưởng. Luật này có quy định danh sách các Bộ, trong đó có Bộ Tư
pháp. Cũng ở thời điểm này, Luật Tổ chức Toà án nhân dân năm 1981 được Quốc hội
thông qua ngày 03 tháng 7 năm 1981 đã giao Bộ trưởng Bộ Tư pháp phối hợp chặt chẽ
với Chánh án Toà án nhân dân tối cao quản lý Toà án nhân dân địa phương về mặt tổ
chức. Nghị định số 143-HĐBT ngày 22 tháng 11 năm 1981 của Hội đồng Bộ trưởng
quy định về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Tư pháp quy định Bộ Tư pháp có
chức năng quản lý Toà án nhân dân địa phương về mặt tổ chức và trình Hội đồng Bộ
trưởng ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền các quy chế chấp hành án. Sau khi
được tái lập, Bộ Tư pháp được giao nhiệm vụ nhiều hơn và có hệ thống tổ chức bộ
máy đầy đủ hơn so với Bộ Tư pháp trước đây. Giai đoạn này, Bộ Tư pháp được giao
nhiệm vụ quản lý Toà án địa phương, trong đó có công tác thi hành án dân sự. Vụ
Quản lý Toà án địa phương là cơ quan của Bộ Tư pháp giúp Bộ trưởng quản lý về mặt
tổ chức (cơ cấu, biên chế, nhân sự) và ngân sách các toà án địa phương. Ngày 01 tháng
01 năm 1982, Toà án nhân dân tối cao đã bàn giao nhiệm vụ này sang Bộ Tư pháp.
Theo quy định tại Thông tư số 08-TT ngày 06 tháng 01 năm 1982 hướng dẫn
thực hiện Nghị định 143-HĐBT ngày 22 tháng 11 năm 1981 của Hội đồng Bộ trưởng
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 16


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

về chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức của các cơ quan thuộc hệ thống tư
pháp, trong cơ cấu tổ chức của Sở Tư pháp có Phòng quản lý Toà án tham mưu cho
Sở Tư pháp quản lý về mặt tổ chức các Toà án nhân dân huyện, quận, thị xã; phối
hợp chặt chẽ với Toà án nhân dân cấp tỉnh trong công tác này; quản lý công tác tư
pháp khác tại địa phương bao gồm cả công tác chấp hành án. Đối với Ban Tư pháp
huyện có nhiệm vụ: Chấp hành các án dân sự và hôn nhân gia đình do Toà án huyện
xét xử hoặc Toà án tỉnh ủy nhiệm. Đối với Ban Tư pháp xã có nhiệm vụ: Tham gia
đôn đốc việc thi hành các bản án dân sự và hôn nhân gia đình thuộc phạm vi xã do
Toà án huyện và Ban Tư pháp huyện chuyển về.
Ngày 18 tháng 7 năm 1982, Bộ Tư pháp và Toà án nhân dân Tối cao đã ký
Thông tư liên ngành số 472 về công tác quản lý thi hành án trong thời kỳ trước mắt,
trong đó quy định: Tại các Toà án nhân dân cấp tỉnh có Phòng Thi hành án nằm trong
cơ cấu bộ máy và biên chế của Toà án để giúp Chánh án chỉ đạo công tác thi hành án;
tại các Toà án cấp huyện có Chấp hành viên hoặc cán bộ làm công tác thi hành án
dưới sự chỉ đạo của Chánh án.
Ngày 28 tháng 8 năm 1989, Pháp lệnh Thi hành án dân sự đầu tiên được ban
hành, tạo cơ sở pháp lý quan trọng cho việc tăng cường, hoàn thiện tổ chức và hoạt
động thi hành án dân sự. Trên cơ sở đó, Quy chế Chấp hành viên đã được ban hành
kèm theo Nghị định số 68/HĐBT ngày 06 tháng 3 năm 1990 của Hội đồng Bộ trưởng.
Theo quy định của Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 1989 và Quy chế Chấp hành
viên thì chỉ có Chấp hành viên là người được nhà nước giao trách nhiệm thi hành các
bản án, quyết định của Tòa án (trước đây việc thi hành án ngoài Chấp hành viên còn
có thể do cán bộ thi hành án thực hiện). Bộ trưởng Bộ Tư pháp quy định số lượng
biên chế Chấp hành viên, cán bộ thi hành án cho từng Tòa án địa phương. Việc bổ

nhiệm, miễn nhiệm Chấp hành viên do Bộ trưởng Bộ Tư pháp quyết định theo đề
nghị của Chánh án Tòa án nhân dân địa phương. Chấp hành viên được bổ nhiệm ở
các Tòa án nhân dân cấp tỉnh và Tòa án nhân dân cấp huyện.
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 17


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

Với việc ban hành Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 1989, cơ chế thi hành án
đã có bước thay đổi căn bản. Theo Pháp lệnh này, cơ chế kết hợp quyền tự định đoạt
của đương sự với sự chủ động của Cơ quan thi hành án và Chấp hành viên đã tạo ra
sự phát triển mới trong công tác thi hành án dân sự. Quyền tự định đoạt của đương
sự, một trong những nguyên tắc đặc trưng của tố tụng dân sự, trước đây mới chỉ được
áp dụng trong giai đoạn xét xử, thì nay đã được vận dụng trong giai đoạn thi hành án
dân sự. Thi hành án dân sự là một giai đoạn độc lập tiếp theo giai đoạn xét xử, trong
giai đoạn này người được thi hành vẫn có quyền tự định đoạt quyền lợi của mình, có
quyền yêu cầu người phải thi hành án thi hành những phán quyết của Tòa án, nhưng
cũng có quyền tự hòa giải, thỏa thuận với người phải thi hành án về phương thức thi
hành, thậm chí không yêu cầu người phải thi hành án thi hành một phần hoặc toàn bộ
bản án, quyết định của Tòa án. Quyền tự định đoạt của đương sự đã trở thành một
nguyên tắc quan trọng trong công tác thi hành án dân sự. Tuy nhiên, Pháp lệnh Thi
hành án dân sự năm 1989 vẫn có những quy định về quyền chủ động thi hành của cơ
quan thi hành án trong những trường hợp nhất định nhằm bảo vệ kịp thời lợi ích của
Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và công dân.
Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 1989 đánh dấu một bước phát triển mới
trong quá trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật của Nhà nước ta nói chung và lĩnh vực
thi hành án dân sự nói riêng, tạo cơ sở pháp lý cho việc tăng cường, hoàn thiện tổ
chức và hoạt động thi hành án trong giai đoạn này.

Cùng với sự đổi mới của cơ chế thi hành án, đội ngũ cán bộ làm công tác thi
hành án cũng không ngừng được củng cố và tăng cường. Từ chỗ Thẩm phán vừa làm
nhiệm vụ xét xử, vừa tổ chức thực hiện nhiệm vụ thi hành án, đội ngũ cán bộ thi
hành án đã được chuyên môn hóa, có chức danh, tiêu chuẩn riêng và chịu trách
nhiệm trước Nhà nước về việc thực hiện các phán quyết của Tòa án.
Trong bối cảnh cơ chế thi hành án đã từng bước được hoàn thiện, đội ngũ cán bộ
làm công tác này được củng cố, tăng cường một bước, nhưng sự chỉ đạo điều hành
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 18


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

công tác thi hành án vẫn chưa được thay đổi phù hợp. Cơ quan thi hành án, Chấp hành
viên thuộc Tòa án, do Tòa án trực tiếp chỉ đạo về nghiệp vụ và chịu trách nhiệm báo
cáo cấp trên về kết quả của hoạt động thi hành án. Bên cạnh đó, công tác phối hợp giữa
Bộ Tư pháp và Toà án nhân dân tối cao trong công tác quản lý Toà án địa phương diễn
ra thuận lợi trong thời gian đầu nhưng từ năm 1989 đã xuất hiện những ý kiến khác
nhau về trách nhiệm quản lý Toà án địa phương. Những ý kiến khác nhau đó bắt nguồn
từ nhu cầu khách quan tìm ra những luận cứ khoa học và giải pháp về quản lý để giải
quyết những vướng mắc trên thực tế. Vấn đề đặt ra là cần phải tập trung vào một đầu
mối để xác định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý công tác thi hành án sao cho phù
hợp với vai trò của Chính phủ trong việc thống nhất quản lý nhà nước về thi hành án
dân sự. Đây là một vấn đề mới vào thời điểm đó nên những khó khăn, vướng mắc
trong công tác phối hợp giữa Bộ Tư pháp và Tòa án nhân dân tối cao là điều dễ hiểu.
Nhìn chung, trong giai đoạn này tổ chức và hoạt động thi hành án vẫn còn là một
quy trình khép kín trong tòa án và phụ thuộc vào sự chỉ đạo của Chánh án tòa án nhân dân
địa phương. Vai trò của Tòa án nhân dân tối cao (và sau này là Bộ Tư pháp trong những
năm 1981-1992) trong việc quản lý tòa án địa phương mới dừng lại ở vai trò quản lý

chung, còn thực chất việc quản lý đội ngũ cán bộ tòa án cũng như việc xây dựng, đảm bảo
cơ sở vật chất cho hoạt động xét xử, thi hành án chủ yếu do chính quyền địa phương đảm
nhiệm. Trong nhiều năm, do trọng tâm của Tòa án là xét xử nên trong một thời gian dài tổ
chức và hoạt động thi hành án chưa được quan tâm đầy đủ. Với những khó khăn, bất cập
như vậy, công tác thi hành án dân sự đứng trước một nhu cầu tất yếu là phải đổi mới một
cách căn bản cả về tổ chức lẫn thể chế để đáp ứng nhiệm vụ đặt ra trong tình hình mới.
2. Giai đoạn từ năm 1993 đến nay.
2. 1. Giai đoạn từ năm 1993 đến trước khi Luật thi hành án dân sự 2008
được ban hành
Đây là giai đoạn công tác thi hành án dân sự được chuyển giao hoàn toàn từ
Tòa án nhân dân các cấp sang các cơ quan thuộc Chính phủ thông qua việc Quốc hội
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 19


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

Khóa IX ban hành Nghị quyết về việc bàn giao công tác thi hành án dân sự từ Toà án
nhân dân các cấp sang các cơ quan thuộc Chính phủ. Uỷ ban thường vụ Quốc hội ban
hành Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 1993; Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ
thị số 266-TTg ngày 02/6/1993 về việc triển khai việc bàn giao và tăng cường công
tác thi hành án dân sự; liên ngành giữa Bộ Tư pháp, Tòa án nhân dân tối cao, Viện
Kiểm sát nhân dân tối cao, Ban Tổ chức - cán bộ Chính phủ, Bộ Tài chính và Ngân
hàng nhà nước Việt Nam đã ban hành Thông tư liên ngành số 01-TTLN ngày
26/5/1993 hướng dẫn việc bàn giao công tác thi hành án dân sự.
Những cơ sở pháp lý quan trọng này đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong
cải cách về công tác thi hành án dân sự từ đó đến nay. Giai đoạn này đã chứng kiến
sự phát triển của các cơ quan Thi hành án dân sự cả về thể chế, tổ chức bộ máy và đội
ngũ Chấp hành viên, công chức Thi hành án dân sự.

Trên cơ sở Pháp lệnh Thi hành án dân sự năm 1993, có hiệu lực kể từ ngày
17/4/1993, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 30/CP ngày 02/6/1993 quy định về
tổ chức, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan quản lý công tác thi hành án dân sự, các cơ
quan Thi hành án dân sự và Chấp hành viên. Theo quy định của Nghị định 30/CP,
các cơ quan Thi hành án dân sự gồm có Phòng Thi hành án thuộc Sở Tư pháp, Đội
Thi hành án thuộc Phòng Tư pháp; các Phòng Thi hành án cấp quân khu và tương
đương. Ở Trung ương, Cục Quản lý thi hành án dân sự thuộc Bộ Tư pháp có nhiệm
vụ tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tư pháp quản lý tổ chức, chỉ đạo hoạt động thi
hành án dân sự trong phạm vi toàn quốc.
Trong thời gian này, công tác thi hành án dân sự ngày càng trở nên nặng nề
hơn. Các cơ quan thi hành án dân sự được bổ sung nhiệm vụ tổ chức thi hành các bản
án, quyết định về kinh tế, lao động, quyết định tuyên bố phá sản doanh nghiệp; quyết
định về tài sản trong bản án, quyết định hành chính; bản án, quyết định của toà án
nước ngoài, quyết định của trọng tài nước ngoài đã được Toà án Việt Nam công nhận
và cho thi hành; giá trị tiền, tài sản phải thi hành ngày càng lớn, tính chất ngày càng
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 20


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

phức tạp. Đứng trước những khó khăn, thử thách mới, ngành Tư pháp nói chung và
các cơ quan Thi hành án dân sự nói riêng đã có nhiều nỗ lực vượt bậc để xứng đáng
với sự quan tâm to lớn mà Đảng, Nhà nước ta đã dành cho công tác thi hành án dân
sự. Trong điều kiện khó khăn chung của đất nước, Chính phủ vẫn tạo điều kiện thuận
lợi cho các cơ quan thi hành án cả về kinh phí, phương tiện, cơ sở vật chất, trang thiết
bị và biên chế nhằm bảo đảm hoàn thành nhiệm vụ được giao. Lãnh đạo Đảng, Nhà
nước thường xuyên theo dõi, cho ý kiến chỉ đạo cụ thể, sát sao về công tác tư pháp,
nhất là công tác thi hành án dân sự. Tại các kỳ họp, Quốc hội đều nghe và cho ý kiến

đối với báo cáo của Chính phủ về công tác thi hành án. Nhờ đó, công tác thi hành án
dân sự trong giai đoạn này đã đạt được kết quả quan trọng, số việc và số tiền thi hành
xong tăng cao so với những năm trước đây. Chính vì vậy, tại Chỉ thị số 20/2001/CTTTg ngày 11/9/2001 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường và nâng cao hiệu quả
công tác thi hành án dân sự đã ghi nhận: "Hệ thống tổ chức các cơ quan Thi hành án
dân sự đã được hình thành trong cả nước, công tác thi hành án dân sự đã được triển
khai và hoạt động có hiệu quả bước đầu, làm giảm đáng kể số lượng án tồn đọng".
Ngày 14/01/2004, Uỷ ban thường vụ Quốc hội thông qua Pháp lệnh Thi hành
án dân sự năm 2004 với nhiều đổi mới quan trọng về thi hành án dân sự, trong đó có
cả đổi mới về tổ chức, cán bộ các cơ quan thi hành án dân sự và trình tự, thủ tục thi
hành án dân sự. Trên cơ sở của Pháp lệnh này, ngày 11/4/2005, Chính phủ đã ban
hành Nghị định số 50/2005/NĐ-CP về cơ quan quản lý thi hành án dân sự, cơ quan
thi hành án dân sự và cán bộ, công chức làm công tác thi hành án dân sự. Theo quy
định của Nghị định số 50/NĐ-CP, Cục Thi hành án dân sự trực thuộc Bộ Tư pháp
được giao thêm nhiều nhiệm vụ quan trọng như tổ chức áp dụng thống nhất pháp luật
về thi hành án dân sự trong toàn quốc, hướng dẫn, chỉ đạo, kiểm tra, giải quyết khiếu
nại tố cáo về thi hành án; giúp Bộ trưởng Bộ Tư pháp quản lý theo ngành dọc đối với
cơ quan Thi hành án dân sự cấp tỉnh, cấp huyện.

Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 21


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

Các cơ quan Thi hành án dân sự cấp tỉnh, cấp huyện, từ chỗ là Phòng Thi hành
án thuộc Sở Tư pháp, Đội Thi hành án thuộc Phòng Tư pháp trở thành hệ thống cơ
quan tương đối độc lập. Thi hành án dân sự cấp tỉnh là cơ quan chịu sự quản lý, chỉ
đạo của Bộ Tư pháp về tổ chức, cán bộ, kinh phí và nghiệp vụ; chịu sự quản lý, chỉ
đạo của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh về mặt nhà nước theo quy định của pháp luật. Thi

hành án dân sự cấp huyện trực thuộc và chịu sự quản lý, chỉ đạo của Thi hành án dân
sự cấp tỉnh về kinh phí và nghiệp vụ; chịu sự quản lý, chỉ đạo của Ủy ban nhân dân
cấp huyện về mặt nhà nước theo quy định của pháp luật. Đội ngũ cán bộ thi hành án
dân sự tiếp tục được củng cố, kiện toàn cả về số lượng và chất lượng; cơ sở vật chất,
trụ sở làm việc, kinh phí hoạt động của các cơ quan Thi hành án được tăng cường.
Nhờ đó, công tác thi hành án dân sự ngày càng có sự chuyển biến tích cực, kết quả
thi hành án về số lượng vụ việc và số tiền năm sau cao hơn năm trước, góp phần quan
trọng trong việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, giữ vững trật
tự an toàn xã hội; tạo điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước; tăng cường
hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.
2.2. Giai đoạn từ năm 2008 đến nay
Để tiếp tục củng cố và hoàn thiện về tổ chức, bộ máy và cơ sở pháp lý, tạo điều
kiện thúc đẩy công tác thi hành án dân sự ngày càng hiệu quả, ngày 14/11/2008, Quốc
hội khoá XII đã thông qua Luật Thi hành án dân sự năm 2008, văn bản có giá trị pháp
lý cao nhất từ trước tới nay. Tiếp theo đó, ngày 09/9/2009, Chính phủ ban hành Nghị
định số 74/2009/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật
Thi hành án dân sự về cơ quan quản lý thi hành án dân sự, cơ quan Thi hành án dân sự
và công chức làm công tác thi hành án dân sự. Theo đó, Hệ thống các cơ quan thi hành
án dân sự được xác định rõ hơn theo nguyên tắc quản lý tập trung, thống nhất theo
ngành dọc từ Trung ương đến cấp huyện, với một vị thế mới, tương xứng với nhiệm vụ
chính trị được giao và phù hợp với yêu cầu của cải cách tư pháp. Theo quy định của
Nghị định số 74/NĐ-CP, ở Trung ương, Tổng cục Thi hành án dân sự là cơ quan trực
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 22


Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

thuộc Bộ Tư pháp, có chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tư pháp quản lý nhà

nước về công tác thi hành án dân sự trong phạm vi cả nước và quản lý chuyên ngành
về thi hành án dân sự theo quy định của pháp luật; cấp tỉnh có Cục Thi hành án dân sự
là cơ quan trực thuộc Tổng cục Thi hành án dân sự và cấp huyện có Chi cục Thi hành
án dân sự là cơ quan trực thuộc Cục Thi hành án dân sự.
Ngày 24 tháng 11 năm 2010, tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội nước Cộng hoà xã hội
chủ nghĩa Việt Nam khoá XII đã thông qua Luật Tố tụng hành chính, trong đó quy định
cụ thể trình tự, thủ tục, thẩm quyền, trách nhiệm quản lý và thi hành bản án, quyết định
của Tòa án về vụ án hành chính. Theo quy định tại Luật này, Bộ Tư pháp có trách nhiệm
giúp Chính phủ thực hiện quản lý nhà nước về thi hành án hành chính. Cơ quan quản lý
thi hành án dân sự, cơ quan thi hành án dân sự thuộc Bộ Tư pháp giúp Bộ trưởng Bộ Tư
pháp quản lý nhà nước về công tác thi hành án hành chính trên phạm vi toàn quốc.
Để triển khai thi hành Luật Tố tụng hành chính, ngày 25 tháng 5 năm 2012, Thủ
tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 17/CT-TTg về việc triển khai công tác thi
hành hành chính, trong đó giao Bộ Tư pháp Bộ Tư pháp chủ trì, phối hợp với các Bộ,
ngành có liên quan: sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy, biên chế công chức, tăng cường
cơ sở vật chất cho các cơ quan thi hành án dân sự bảo đảm triển khai thực hiện có hiệu
quả công tác thi hành án hành chính; ban hành hoặc trình cơ quan có thẩm quyền ban
hành các văn bản quy phạm pháp luật, các văn bản hành chính để chỉ đạo, hướng dẫn
và tháo gỡ khó khăn, vướng mắc về trình tự, thủ tục và những vấn đề khác có liên quan
trong việc triển khai công tác thi hành án hành chính; thực hiện tốt việc kiểm tra, thanh
tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo về công tác thi hành án hành chính….
Để nâng cao chất lượng và hiệu quả của công tác thi hành án dân sự, ngày 23
tháng 11 năm 2012, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 37/2012/QH13 về công tác
phòng, chống vi phạm pháp luật và tội phạm, công tác của Viện kiểm sát nhân dân,
của Tòa án nhân dân và công tác thi hành án năm 2013. Mới đây, Quốc hội đã thông
qua Nghị quyết số 111/2015/QH13 ngày 27 tháng 11 năm 2015 về công tác Tư pháp,
Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 23

Bài dự thi: Cuộc thi viết bài “Tìm hiểu về thi hành án dân sự”

trong đó có thi hành án dân sự; Chính phủ có Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 07 tháng
01 năm 2016 về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu chỉ đạo điều hành thực hiện kế
hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2016, trong đó
có giao nhiệm vụ cụ thể về thi hành án dân sự.
Ngày 30 tháng 10 năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số
61/2014/QĐ-TTg quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của
Tổng cục Thi hành án dân sự trực thuộc Bộ Tư pháp. Theo đó, ngoài 7 đơn vị được
thành lập theo Nghị định số 74/2009/NĐ-CP, Tổng cục được thành lập thêm Vụ
Quản lý Thi hành án hành chính (Vụ Nghiệp vụ 3), nâng tổng số đơn vị trực thuộc
Tổng cục lên 8 đơn vị.
Để tiếp tục hoàn thiện thể chế về thi hành án dân sự, ngày 25 tháng 11 năm
2014 tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung Luật
Thi hành án dân sự, có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2015, ngày 20
tháng 7 năm 2015, Chính phủ ban hành Nghị định số 62/2015/NĐ-CP quy định chi
tiết hướng dẫn thi hành Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Thi hành án dân
sự, các văn bản này đã tạo hành lang pháp lý vững chắc cho công tác thi hành án dân
sự, góp phần nâng cao hiệu quả công tác thi hành án dân sự trong thời gian tới.
Nhìn lại lịch sử hình thành, xây dựng và phát triển trong gần 70 năm qua có
thể thấy, các cơ quan Thi hành án dân sự đã từng bước được xây dựng, củng cố, phát
triển và lớn mạnh không ngừng, những thay đổi về tổ chức, những thành tựu đã đạt
được và cả những hạn chế đã để lại những bài học quý giá cho hiện tại và tương lai
của các cơ quan Thi hành án dân sự. Mặc dù trải qua nhiều thăng trầm, song các thế
hệ cán bộ, công chức, người lao động trong các cơ quan Thi hành án dân sự rất đỗi
vinh dự và tự hào về những chặng đường mà mình đã đi qua. Ở bất cứ thời điểm nào,
trong bất cứ hoàn cảnh nào, cán bộ, công chức, người lao động trong các cơ quan thi
hành án dân sự vẫn đoàn kết, sáng tạo và nỗ lực phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu,
nhiệm vụ được giao. Kết quả thi hành án về việc và về tiền nhìn chung đều vượt chỉ

Lê Văn Khoa - Chi cục Thi hành án dân sự huyện Nông Cống - Thanh Hóa

Page 24