Nâng cao kỹ năng thực hành động tác đội ngũ từng người không có súng cho học sinh lớp 10 trường THPT xuân hòa, vĩnh phúc

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG HÀ NỘI 2
=======o0o=======

ĐỖ THẢO LY

NÂNG CAO KỸ NĂNG THỰC HÀNH
ĐỘNG TÁC ĐỘI NGŨ TỪNG NGƯỜI
KHÔNG CÓ SÚNG CHO HỌC SINH
LỚP 10 TRƯỜNG THPT XUÂN HÒA,
VĨNH PHÚC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục quốc phòng và an ninh

HÀ NỘI - 2016


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
TRUNG TÂM GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG HÀ NỘI 2
=======o0o=======

ĐỖ THẢO LY

NÂNG CAO KỸ NĂNG THỰC HÀNH
ĐỘNG TÁC ĐỘI NGŨ TỪNG NGƯỜI
KHÔNG CÓ SÚNG CHO HỌC SINH
LỚP 10 TRƯỜNG THPT XUÂN HÒA,
VĨNH PHÚC
KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục quốc phòng và an ninh

Người hướng dẫn khoa học:
Thượng tá. Trịnh Khắc Tỉnh

Hà Nội – 2016


LỜI CẢM ƠN
Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo Thượng tá: Trịnh Khắc
Tỉnh đã dành nhiều thời gian, tâm sức hướng dẫn và chỉ bảo tận tình cho em
trong suốt thời gian thực hiện khóa luận.
Em xin chân thành cảm ơn các thầy giáo trong Trung tâm Giáo dục Quốc
phòng Hà Nội 2 cùng các thầy cô giáo, các em học sinh trường THPT Xuân
Hòa đã tạo điều kiện giúp đỡ em hoàn thành khóa luận này.
Do thời gian thưc tập sư phạm hạn nên khóa luận thực hiện không thể
tránh khỏi thiếu sót. Vì vậy em rất mong nhận được sự góp ý của các thầy cô
trong Trung tâm Giáo dục Quốc phòng Hà Nội 2 và các bạn đồng nghiệp để
khóa luận trở nên hoàn thiện hơn.
Hà Nội, ngày 12 tháng 4 năm 2016
Sinh viên

Đỗ Thảo Ly


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan khóa luận này là kết quả nghiên cứu của bản thân được
thực hiện trong quá trình thực tập sư phạm. Nếu sai tôi xin chịu hoàn toàn trách
nhiệm
Hà Nội, ngày 12 tháng 4 năm 2016
Sinh viên

Đỗ Thảo Ly


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

GDQP

: Giáo dục quốc phòng

GDQP & AN

: Giáo dục quốc phòng và An ninh

THPT

: Trung học phổ thông

NxB

: Nhà xuất bản

ĐLĐN

: Điều lệnh đội ngũ

SGK

: Sách giáo khoa

GD- ĐT

: Giáo dục và Đào tạo

CNXH

: Chủ nghĩa xã hội


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU............................................................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài ..................................................................................................... 3
3. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................................................... 3
4. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................................................... 3
5. Phạm vi nghiên cứu........................................................................................................................ 3
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn........................................................................................................ 3
6.1. Ý nghĩa khoa học ........................................................................................................................ 3
6.2. Ý nghĩa thực tiễn ......................................................................................................................... 4
7. Phương pháp nghiên cứu................................................................................................................ 4
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết.............................................................................................. 4
7.2. Phương pháp điều tra .................................................................................................................. 4
7.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm ............................................................................................ 4
7.4. Phương pháp chuyên gia ............................................................................................................. 5
NỘI DUNG ........................................................................................................................................ 6
Chương 1.CƠ SỞ LÝ LUẬN NÂNG CAO KỸ NĂNG THỰC HÀNH ĐỘI NGŨ TỪNG NGƯỜI
KHÔNG CÓ SÚNG ........................................................................................................................... 6
1.1. Lý luận về phương pháp giảng dạy môn học GDQP & AN ....................................................... 6
1.2. Vị trí môn học GDQP & AN trong trường THPT ...................................................................... 8
1.3. Đặc điểm phương pháp dạy bài ĐLĐN....................................................................................... 9
1.4. Một số khái niệm sử dụng trong đề tài. ..................................................................................... 12

1.4.1. Thực hành .............................................................................................................................. 12
1.4.2. Kỹ năng .................................................................................................................................. 12
1.4.3. Rèn luyện kỹ năng.................................................................................................................. 13
Chương 2.THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC BÀI ĐỘI NGŨ TỪNG NGƯỜI KHÔNG CÓ SÚNG
CHO HỌC SINH LỚP 10 TRƯỜNG .............................................................................................. 14
THPT XUÂN HÒA ......................................................................................................................... 14
2.1. Thực trạng dạy và học bài đội ngũ từng người không có súng cho học sinh lớp 10 trường
THPT Xuân Hòa. ............................................................................................................................. 14
2.1.1. Đối với giáo viên .................................................................................................................... 14
2.1.2. Đối với học sinh ..................................................................................................................... 15
2.1.3. Các điều kiện bảo đảm rèn luyện kỹ năng thực hành đội ngũ từng người không có súng ..... 18


2.2. Kỹ năng thực hành động tác sau khi kết thúc bài học đội ngũ từng người không có súng của
học sinh trường THPT Xuân Hòa. ................................................................................................... 19
Chương 3. BIỆN PHÁP NÂNG CAO KỸ NĂNG THỰC HÀNH ĐỘNG TÁC ĐỘI NGŨ TỪNG
NGƯỜI KHÔNG CÓ SÚNG CHO HỌC SINH LỚP 10 TRƯỜNG THPT XUÂN HÒA ............. 21
3.1. Một số biện pháp nâng cao chất lượng dạy học bài đội ngũ từng người không có súng .......... 21
3.1.1 Nghiên cứu đối tượng học tập để có phương pháp giảng dạy phù hợp ........................... 21
3.1.2. Nghiên cứu nội dung học tập môn học GDQP & AN để hình thành tư duy về kỹ thuật động
tác ..................................................................................................................................................... 21
3.1.3. Tổ chức cho học sinh quan sát mẫu ....................................................................................... 24
3.1.4. Giáo viên hướng dẫn học sinh luyện tập theo mẫu ................................................................ 27
3.1.5. Học sinh rèn luyên theo quy trình rèn luyện kỹ năng ............................................................ 29
3.1.6. Xây dựng kế hoạch, nội dung tổ chức học tập ngoại khóa..................................................... 30
3.2. Thực nghiệm điều lệnh độ ngũ từng người không có súng. ...................................................... 31
3.2.1. Mục đích và nhiệm vụ thực nghiệm ....................................................................................... 31
3.2.2. Phương pháp thực nghiệm ..................................................................................................... 32
3.2.3. Đối tượng và địa bàn thực nghiệm ......................................................................................... 32
3.2.4. Kết quả thực nghiệm .............................................................................................................. 32

3.2.5. Đánh giá kết quả thực nghiệm ............................................................................................... 34
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................................................................... 35
1.1. Kết luận ..................................................................................................................................... 35
1.2. Kiến nghị .................................................................................................................................. 35
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................................ 36


DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng 1: Kết quả học tập nội dung điều lệnh đội ngũ từng người không có súng
của học sinh lớp 10a1, a2, trường THPT Xuân Hòa ....................................... 20
Bảng 2:Kết quả kiểm tra lớp đối chứng 10a1 và ............................................ 32
Bảng 3: Kết quả kiểm tra lớp đối chứng 10a2 và .............................................. 33
Biểu đồ 1: So sánh kết quả kiểm tra của lớp đối chứng 10a1 và .................... 32
Biểu đồ 2: So sánh kết quả kiểm tra của lớp đối chứng 10a2 và .................... 33


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Quốc phòng toàn dân, trong đó giáo dục quốc phòng và an ninh(GDQP &
AN) cho học sinh là một nội dung quan trọng của nhiệm vụ xây dựng nền quốc
phòng toàn dân, là một bộ phận không thể thiếu của nền giáo dục quốc dân.
Được Đảng, nhà nước ta quan tâm và chú ý sát sao trong công cuộc xây dựng,
phát triển đất nước và con người thời đại mới. Nghị định 15/ND-CP ngày
1/5/2001 của Chính Phủ về GDQP nêu rõ:“GDQP thuộc nội dung của giáo dục
quốc gia, là nội dung cơ bản trong xây dụng nền Quốc Phòng toàn dân, có ý
nghĩa rất quan trọng trong chiến lược đào tạo con người mới của xã hội chủ
nghĩa(XHCN). GDQP là môn học chính khóa trong các trường lớp đào tạo bậc
đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, dạy nghề, trung học phổ thông
thuộc hệ thống quốc dân, các trường hành chính và đoàn thể”.
Trong giai đoạn hiện nay, tình hình thế giới và khu vực tiếp tục diễn biến

nhanh chóng, phức tạp, tiềm ẩn những yếu tố khó lường.Riêng đối với nước ta,
các thế lực thù địch vẫn ráo riết chống phá, chủ yếu bằng chiến lược diễn biến
hoà bình, âm mưu xóa bỏ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Các hành động
xâm hại chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của nước ta vẫn tiếp diễn dưới nhiều hình
thức, âm mưu và các thủ đoạn hết sức tinh vi. Môn học GDQP & AN, không
chỉ là một nội dung học trong chương trình học của Bộ Giáo dục và Đào tạo
(GD-ĐT) đề ra mà còn giáo dục cho học sinh lòng yêu nước, yêu CNXH, tinh
thần cảnh giác trước mọi âm mưu của kẻ thù, có ý thức đúng đắn, đồng thời
trang bị những kiến thức kỹ năng quân sự cần thiết để xây dựng lực lượng dự
bị cho đất nước, sẵn sàng tham gia bảo vệ Tổ Quốc khi có xung đột xảy ra. Do
đó việc nâng cao kiến thức về quốc phòng toàn dân đến thế hệ trẻ là điều vô
cùng quan trọng, cấp thiết.
Trung học phổ thông (THPT) là cấp học đầu tiên mà học sinh được học

1


về nội dung GDQP & AN nên có nhiều bỡ ngỡ chưa quen với môn học. Đây là
môn học có yêu cầu cao hơn hẳn so với những môn học khác vì vừa học vừa
kết hợp rèn luyện, cường độ học tập cao hơn do có nhiều nội dung phải học
ngoài thao trường, bãi tập như nội dung: đội ngũ từng người không có súng,
đội ngũ đơn vị, kỹ thuật băng bó cấp cứu chuyển thương… rất vất vả với lứa
tuổi của các em.
Nội dung thực hành động tác đội ngũ từng người không có súng là bài học
đầu tiên các em làm quen với bãi tập với nội dung học ngoài trời của môn
GDQP & AN hơn thế đây còn là nền tảng để các em học các nội dung học thực
hành về sau. Tuy nhiên đây lại là một nội dung không dễ dàng đối với học sinh
lớp 10 đòi hỏi ở người học phải cố gắng cao trong học tập và rèn luyện, chịu
khó tìm tòi đào sâu suy nghĩ để nâng cao nhận thức đồng thời rèn luyện để hình
thành kỹ năng quân sự.

Việc nâng cao chất lượng môn học GDQP & AN nói chung và nội dung
đội ngũ từng người không có súng nói riêng là yếu tố thiết thực và cấp bách
nhằm phát huy tính chủ động, tích cực, năng động, sáng tạo nhằm đạt kết quả
cao trong học tập và rèn luyện của học sinh. Góp phần ứng dụng vào hoạt động
thực tiễn ở nhà trường và xã hội.
Thực tế cho thấy do một số những nguyên nhân chủ quan và khách quan
mà sau khi học xong nội dung bài đội ngũ từng người không có súng đa số các
em đều chưa hình thành được kỹ năng thực hành động tác hoặc có thì kỹ năng
ấy cũng chưa cao không đáp ứng được yêu cầu bài học đề ra.
Như vậy cần có phương pháp hình thức tổ chức và luyện tập một cách
khoa học, thống nhất, chặt chẽ để nâng cao chất lượng bài học và hình thành
kỹ năng thực hành động tác đội ngũ từng nguời không có súng.
Với những yêu cầu cấp thiết như trên tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nâng

2


cao kỹ năng thực hành động tác đội ngũ từng người không có súng cho học
sinh lớp 10 trường THPT Xuân Hòa, Tỉnh Vĩnh Phúc”.
Đề tài vừa có tính lý luận vừa có tính thực tiễn cao.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Trên cơ sở nghiên cứu về cở sở lý luận và cơ sở thực tiễn của việc giảng
dạy bài đội ngũ từng người không có súng ở bậc THPT, từ đó đề xuất biện pháp
nhằm nâng cao kỹ năng thực hành động tác đội ngũ từng người không có súng
cho học sinh lớp 10 THPT.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được kết quả nghiên cứu cần tiến hành các nhiệm vụ:
Nhiệm vụ 1: phân tích, đánh giá nhân thức và khả năng thực hiện động tác
cho học sinh lớp 10 trường THPT Xuân Hòa qua quá trình tiếp thu và thực hiện
các động tác.

Nhiệm vụ 2: Nghiên cứu phương pháp giảng dạy nội dung bài đội ngũ
từng người không có súng từ đó tìm ra phương pháp giảng dạy phù hợp cho
học sinh lớp 10 THPT Xuân Hòa.
4. Đối tượng nghiên cứu
Kỹ năng thực hành động tác bài đội ngũ từng người không có súng của
học sinh trường THPT Xuân Hòa, Thị xã Phúc Yên, Tỉnh Vĩnh Phúc.
Nội dung bài đội ngũ từng người không có súng trong chương trình GDQP
& AN lớp 10 ở trường THPT.
5. Phạm vi nghiên cứu
Bài đội ngũ từng người không có súng trong chương trình GDQP & AN
lớp 10.
Học sinh khối 10 trường THPT Xuân Hòa.
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
6.1. Ý nghĩa khoa học
Nghiên cứu phương pháp giảng dạy đội ngũ từng người không có súng để

3


tìm ra phương pháp giảng dạy phù hợp và tiến bộ nhất
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Kết quả đạt được sau khi nghiên cứu đề tài có thể là căn cứ để các đồng
nghiệp nghiên cứu, phát triển và vận dụng trong công tác giảng dạy nhằm nâng
cao chất lượng dạy học đội ngũ từng người không có súng ở trường THPT.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Sử dụng hình thức tổng hợp và phân tích tài liệu: Đọc các tài liệu có liên
quan đến hình thức tổ chức và phương pháp luyện tập, các nội dung thực hành
đối với GDQP & AN và các môn học khác có liên quan, các văn kiện của Đảng
và Nhà nước về GDQP & AN. Từ phân tích tiếp thu và sử dụng các thông tin

khoa học có liên quan cần thiết, tổng hợp lại thành các vẫn đề cơ bản có tính
định hướng như phân tích đánh giá khả năng tự luyện tập của học sinh THPT
về trình độ nhận thức, những tác động tích cực và kích thích khi thực hiện. Từ
đó làm cơ sở cho việc xây dựng hình thức tổ chức và phương pháp giảng dạy
nhằm nâng cao chất lượng GDQP & AN.
7.2. Phương pháp điều tra
Chúng tôi tiến hành điều tra thực trạng công tác giảng dạy nội dung đội
ngũ từng người không có súng ở trường THPT Xuân Hòa hiện nay, nhằm thu
thập các thông tin nghiên cứu về các đối tượng được nghiên cứu, tùy theo lĩnh
vực trong thời gian thực tập sư phạm của bản thân. Trong quá trình điều tra
thực trạng, ngoài việc quan sát thực tế giảng dạy và học tập GDQP & AN,
chúng tôi đã tiến hành phỏng vấn, phát phiếu điều tra cho học sinh để xác định
chất lượng cũng như sự hứng thú, tinh thần tự giác luyện tập của học sinh đối
với các nội dung đội ngũ từng người không có súng.
7.3. Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Thực nghiệm sư phạm là phương pháp được sử dụng trong quá trình

4


nghiên cứu nhằm mục đích: khẳng định tính khả thi của hình thức tổ chức và
phương pháp rèn luyện tích cực, khẳng định tính khả thi của phương pháp luyện
tập xoay vòng, đổi tập theo hướng tích cực và luyện tập theo nhóm trong quá
trình tổ chức luyện tập, cụ thể là tổ chức luyện tập nội dung đội ngũ từng người
không có súng cho học sinh lớp 10 THPT.
Để đạt được mục đích của thực nghiệm, đòi hỏi quá trình thực nghiệm
phải đảm bảo về tính khoa học và phù hợp với thực tế trường THPT.
Quán triệt yêu cầu trên, chúng tôi tiến hành thực nghiệm sư phạm đối với
những nội dung sau:
- Tiến hành tổ chức luyện tập một số nội dung trong bài đội ngũtừng người

không có súng theo hướng tích cực.
- Tổ chức thực nghiệm: được sự giúp đỡ của các thầy giáo trong trung tâm
GDQP Hà Nội 2 và các thầy cô giáo tại trường THPT Xuân Hòa.
7.4. Phương pháp chuyên gia
Để hoàn thiện đề tài nghiên cứu, chúng tôi xin ý kiến đánh giá, nhận xét
của các giảng viên trong trung tâm GDQP Hà Nội 2 và giáo viên chủ nhiệm lớp
về các hình thức tổ chức và phương pháp luyện tập đã áp dụng với học sinh lớp
10 trường THPT Xuân Hòa.

5


NỘI DUNG
Chương 1.CƠ SỞ LÝ LUẬN NÂNG CAO KỸ NĂNG THỰC HÀNH
ĐỘI NGŨ TỪNG NGƯỜI KHÔNG CÓ SÚNG
1.1. Lý luận về phương pháp giảng dạy môn học GDQP & AN
Phương pháp giảng dạy GDQP & AN là nội dung quan trọng trong việc
truyền tải kiến thức quốc phòng, an ninh và kĩ năng quân sự. Phương pháp
GDQP & AN ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập, phản ánh quá trình
nghiên cứu, sáng tạo, năng lực, trình độ vận dụng của giáo viên vào quá trình
thực tiễn.
Phương pháp GDQP & AN giúp cho cán bộ giáo viên, học viên, sinh viên,
học sinh nghiên cứu hiểu rõ những vấn đề cốt lõi trong từng nội dung cụ thể,
từ quan điểm, nguyên tắc các mối kết hợp và sự phát triển theo thứ tự của nội
dung. Trên cơ sở phần lý luận sẽ đề cập đến cách tổ chức giảng dạy, huấn luyện
theomô hình mẫu được sắp xếp. Mỗi phần học, bài học, nội dung vấn đề giảng
dạy hoặc mỗi hành động, cử động, động tác đều được phản ánh, thể hiện đầy
đủ theo đúng cách tổ chức, phương pháp giảng dạy.
Phương pháp giảng dạy kỹ năng thực hành ngoài việc xác định mục đích
yêu cầu, ý nghĩa khoa mục còn phải thể hiện tư thế, tác phong, động tác, phong

thái hoàn chỉnh cấu thành, thể hiện được thứ tự kết cấu logic của các nội dung.
Quá trình huấn luyện, giảng dạy, học tập phải làm nổi bật thứ tự các bước
nhanh, chậm (phân tích và tổng hợp). Thông qua phương pháp, cách tổ chức,
giảng dạy của giáo viên người học cần nắm được nội dung cách trình bày để
vận dụng được vào quá trình học tập, nghiên cứu thực tế phù hợp.
Phương pháp giảng dạy lý luận, lý thuyết người học nắm được các quy
luật, tính tất yếu khách quan mối quan hệ biện chứng giữa các vấn đề với nhau
từ đó thống nhất được tư tưởng và hành động.
Phương pháp giảng dạy GDQP & AN là hình thức tổ chức xác định đơn

6


vị giảng dạy, huấn luyện của cán bộ, giáo viên. Hình thức, cách thức tổ chức
đó đã được khái quát hóa có hệ thống và trình tự được dựa trên cơ sở lý luận và
thực tiễn, được đúc rút từ những kinh nghiệm trở thành những vấn đề, những
nguyên tắc theo những yêú tố, yêu cầu không thể thiếu được để giới thiệu cho
người học. Thông qua hình thức, cách thức tổ chức giảng dạy người học nắm
chắc, hiểu sâu những vấn đề vận dụng được thành lập trong thực tiễn.
Như vậy, việc xác định cách thức, hình thức giảng dạy GDQP & AN phải
trên cơ sở thống nhất, xuyên suốt từng nội dung bài học cụ thể. Phương pháp
giảng dạy GDQP & AN không phải tự nhiên mà có, không thể hình thành trong
không gian hẹp, trừu tượng, thời gian ngắn mà cũng không hình thành ngay khi
xuất hiện một hiện tượng nào đó.
Phương pháp giảng dạy GDQP & AN bắt nguồn từ thực tiễn của quá trình
đấu tranh cách mạng dân tộc, quá trình đấu tranh dựng nước và giữ nước cảu
ông cha ta và được phát triển, hoàn chỉnh trong từng giai đoạn lịch sử. Phương
pháp giảng dạy GDQP & AN được trình bày trong sự kết hợp chặt chẽ giữa lý
luận và thực tiễn, giữa lý thuyết và thực hành, đi từ chưa có đến có, từ đơn giản
đến phức tạp, từ nhỏ đến lớn, từ thấp lên cao trong một kết cấu đầy đủ, hoàn

chỉnh.
GDQP & AN là một môn khoa học xã hội, cơ sở hình thành GDQP & AN
đã tồn tại lâu dài và ngày càng phát triển. Phương pháp GDQP & AN cơ bản
giống với phương pháp dạy các môn khoa học được xác định:
- Đều đứng trên quan điểm của chủ nghĩa duy vật biện chứng, duy vật lịch
sử để giải quyết các mối quan hệ trong lịch sử tồn tại và phát triển của các sự
vật hiện tượng.
- Đều đứng trên quan điểm giai cấp để xem xét, đánh giá và giải quyết các
mối quan hệ trong các nguyên tắc:
Tính tư tưởng và khoa học.

7


Tính thực tế, thực tiễn.
Tính hệ thống và trình tự.
- Đều có các hình thức tổ chức và phương pháp cơ bản trong giảng dạy lý
thuyết và thực hành.
GDQP & AN là khoa học tổng hợp, bởi vậy yêu cầu về phương pháp
giảng dạy, huấn luyện phải cụ thể, chặt chẽ cả về thời gian, không gian và thời
điểm đối với cả người dạy và người học.
- Phải có nhận thức nhanh.
- Tư duy sâu sắc, đúng và linh hoạt.
- Vận dụng vào thực tế nhanh và thành thạo.
Trong chiến tranh, chiến đấu không phải lúc nào các điều kiện thuận lợi
cũng cho phép và đủ.Tình hình địa lý, khí hậu, thời tiết luôn diễn biến phức
tạp.Đối tượng tác chiến luôn có những thay đổi về quy mô, âm mưu, thủ đoạn
và hình thức tác chiến. Do đó, phương pháp giảng dạy phải đáp ứng đầy đủ
mong muốn của người học, đồng thời giải quyết được các mâu thuẫn nảy sinh
sao cho phù hợp với diễn biến cụ thể.

1.2. Vị trí môn học GDQP & AN trong trường THPT
GDQP & AN cho học sinh là môn học chính khóa theo luật định, là nhiệm
vụ chiến lược của Đảng, Nhà nước trong nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam XHCN.
GDQP & AN là nội dung quan trọng trong mục tiêu đào tạo toàn diện con
người mới, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước. GDQP
& AN không chỉ là chuẩn bị nhân lực cho chiến tranh mà còn trang bị tư duy,
kiến thức cơ bản nhất về quốc phòng cho học sinh, giúp học sinh có nhận thức
và hiểu biết trong công việc kết hợp kinh tế với quốc phòng, quốc phòng với
kinh tế, an ninh và đối ngoại.
GDQP & AN cho học sinh là nhiệm vụ không thể thiếu trong quá trình

8


đào tạo, xây dựng con người mới của Đảng. Thông qua nhận thức về nội dung
môn học và thực tế thông qua quá trình học tập GDQP & AN đã giúp cho học
sinh nhận thức đầy đủ về nghĩa vụ, trách nhiệm của mình đối với Tổ quốc, hiểu
về lịch sử dựng nước và giữ nước của dân tộc ta hàng ngàn năm qua. Đồng
thờigiúp học sinh xây dựng lối sống lành mạnh, ý thức tốt kỷ luật, tác phong
nhanh nhẹn. Thống nhất nội dung, tổ chức, phương pháp giảng dạy GDQP &
AN kết hợp kiện toàn xây dựng đội ngũ giáo viên có đầy đủ phẩm chất và năng
lực bảo đảm cho quá trình giảng dạy.
GDQP & AN là nội dung quan trọng của việc xây dựng nền quốc phòng
toàn dân, phải tăng cường công tác GDQP & AN toàn dân đó là nhiệm vụ của
Đảng, Nhà nước và của toàn xã hội. Rõ ràng là vai trò của công tác GDQP &
AN toàn dân ngày càng tăng lên, nhất là GDQP & AN toàn dân nói chung và
GDQP & AN cho thế hệ trẻ nói riêng là nội dung đặc biệt có ý nghĩa quan trọng
trong chiến lược đào tạo con người mới XHCN và củng cố nền quốc phòng
toàn dân vững mạnh. Điều này liên quan trực tiếp đến sự an nguy, tồn vong,

sống còn của quốc gia, dân tộc.
1.3. Đặc điểm phương pháp dạy bài ĐLĐN
a, Đặc điểm giảng dạy bài ĐLĐN.
Giảng dạy ĐLĐN là nội dung được thực hiện ngoài sân bãi bằng sư kết
hợp chặt chẽ giữa lời nói và thao tác nghiệp vụ, giữa lý thuyết và thực hành của
cán bộ, giáo viên.
Đối tượng giảng dạy, huấn luyện điều lệnh đội ngũ là các nam, nữ học
sinh, sinh viên, được biên chế thành các đơn vị tiểu đội, trung đội, đại đội.
Thông thường một đại đội học sinh, sinh viên được biên chế từ 130 đến 150
em; trung đội từ 40 đến 50 em; tiểu đội từ 10 đến 17 em. Tuy nhiên, do điều
kiện về thao trường, bãi tập, về cơ sở vật chất trang thiết bị dạy học ở mỗi nhà
trường, mỗi cấp học có sự khác nhau nên chất lượng, hiệu quả của các bài giảng

9


điều lệnh đội ngũ chưa đồng đều.
Đội ngũ giáo viên còn mỏng và chưa đồng đều ở các cấp học, bậc học.
Giảng viên GDQP & AN trong các trường đại học cơ bản và chủ yếu là sĩ quan
biệt phái;… có chuyên môn sâu về quân sự nhưng phần lớn chưa qua đào tạo
phương pháp sư phạm. Giáo viên các trường THPT và trung học chuyên nghiệp
còn thiếu nhiều về số lượng và hiện chưa có giáo viên đào tạo dài hạn nên ảnh
hưởng không nhỏ đến chất lượng giảng dạy. Mặc dù được biên chế thành các
tiểu đội, trung đội, đại đội nhưng cán bộ quản lý các đại đội, trung đội, tiểu đội
ấy vẫn chỉ là học sinh, sinh viên kiêm chức không có đủ khả năng giúp đỡ cán
bộ, giáo viên về chuyên môn. Do đó, việc theo dõi hướng dẫn cho học sinh,
sinh viên luyện tập điều lệnh đội ngũ nhất là thực hiện các cử động, động tác
theo các bước hoàn toàn phụ thuộc vào giáo viên lên lớp.
Thời gian học ĐLĐN của học sinh, sinh viên rất ít, chẳng hạn học sinh
THPT trong chương trình GDQP & AN cho học sinh lớp 10 có 12 tiết ĐLĐN,

lớp 11 và lớp 12 có 2 tiết ôn tập. Học sinh các trường trung học chuyên nghiệp
đào tạo từ 3 năm trở lên có 9 tiết ĐLĐN ở giai đoạn 1 và giai đoạn 2 có 5 tiết
ôn tập. Học sinh các trường trung học chuyên nghiệp đào tạo 2 năm có 5 tiết
ĐLĐN. Học sinh các trường trung học chuyên nghiệp đào tạo từ 1 năm đến 1,5
năm có 6 tiết ĐLĐN. Sinh viên các trường đại học và cao đẳng có 4 tiết ĐLĐN.
Từ thực tế ấy đặt ra cho cán bộ quản lý, cán bộ giảng dạy phải cân nhắc,
tính toán sao cho công tác tổ chức giảng dạy phù hợp, sát với thực tế để có chất
lượng giảng dạy bài học.
Giảng dạy ĐLĐN thường trong một khoảng không gian hẹp, quân số đông
chịu nhiều yếu tố khí hậu, thời tiết ảnh hưởng trực tiếp đến việc giảng dạy của
giáo viên và tổ chức luyện tập của học sinh, sinh viên. Giảng dạy điều lênh đội
ngũ thường rất cụ thể và tỷ mỷ đòi hỏi sự kết hợp tư duy, trí tuệ và thể lực.
Trong tập luyện từng cử động, động tác phải luyện tâp cơ bản, tập đi, tập lại

10


nhiều lần để đạt tới trình độ thuần thục, chuẩn thống nhất, do đó dễ nảy sinh tư
tưởng ngại tập, ngại rèn.
b, phương pháp giảng dạy bài ĐLĐN.
Phương pháp giảng dạy bài ĐLĐN là cách thức, biện pháp tiến hành của
giáo viên, nhằm truyền đạt cho học sinh, sinh viên lĩnh hội, tiếp thu những nội
dung của ĐLĐN quân đội.
Trong giảng dạy ĐLĐN chủ yếu dùng phương pháp trực quan kết hợp giữa
giảng dạy lý thuyết và làm mẫu động tác lấy làm mẫu động tác làm chính.Mục
đích của phương pháp giảng dạy ĐLĐN nhằm giúp cho học sinh, sinh viên nhận
thức sâu về nội dung, thực hành thành thạo, hành động thống nhất.
Muốn có giảng dạy tốt, giáo viên phải nắm chắc đối tượng giảng dạy, nắm
vững lý thuyết, thành thạo về thực hành động tác, biết vận dụng phương pháp
giảng dạy cho từng đối tượng. Thông qua kinh nghiệp thực tế giảng dạy, giáo

viên có thể lồng ghép nhiều phương pháp, đứng trên nhiều cương vị để truyền
đạt tri thức một cách tự giác cho người học dễ nhớ, dễ hiểu, dễ thực hiện để có
kỹ năng thật sự khi học tập.
Khi tiến hành giảng dạy bài ĐLĐN, giáo viên phải chú ý tới điểm chủ yếu,
cốt lõi của vấn đề giảng dạy, vấn đề cần trình bày, chú ý tới điều cốt lõi, chủ
yếu nhất của phương pháp trực quan giữa giảng giải và làm động tác. Khi giảng
dạy động tác đội ngũ giáo viên phải đứng trên các cương vị khác nhau (nếu
không có người làm mẫu đội mẫu) để thể hiện phương pháp trình bày. Từng
cương vị trong phương pháp giảng dạy phải được phân biệt rõ, không lẫn lộn.
Giảng dạy một động tác đội ngũ ngoài việc kết hợp giảng giải và làm động
tác (nói đến đâu làm đến đó), giáo viên còn phải thực hiện qua 3 bước: làm
nhanh- làm chậm phân tích từng cử động- làm tổng hợp phân chia theo từng cử
động của động tác. Thực hiện qua 3 bước trong giảng dạy động tác đội ngũ sẽ
làm cho học sinh, sinh viên dễ theo dõi, dễ nhớ và luyện tập.

11


Trong phương pháp luyện tập đội ngũ từng người phải lấy luyện tập cơ
bản làm trọng tâm, luyện tập kết hợp với bình tập, thực hiên sai đâu sửa đấy.
1.4. Một số khái niệm sử dụng trong đề tài.
1.4.1. Thực hành
Đây là phương pháp trực tiếp tiến hành các thao tác đúng nội dung.
Để thực hiện phương pháp này người dạy phải soạn thảo được những cách
thức thực hành theo đặc điểm, yêu cầu riêng của từng nội dung bài học.
Người học phải nắm vững lý thuyết, chấp hành đúng quy định, quy tắc mà
người dạy đề ra.
1.4.2. Kỹ năng
Có nhiều cách định nghĩa khác nhau về kỹ năng. Những định nghĩa này
thường bắt nguồn từ góc nhìn chuyên môn và quan niệm cá nhân của người

viết.
Trong lý luận dạy học, kỹ năng thường được quan niệm là khả năng của
con người thực hiện có hiệu quả hành động tương ứng với các mục đích và điều
kiện trong đó hành động xảy ra. Kỹ năng bao giờ cũng có tính khái quát và
được sử dụng trong những tình huống khác nhau.
Kỹ năng có thể được định nghĩa như sau:
- Kỹ năng là khả năng của con người thực hiện một cách có hiệu quả một
công việc nào đó để đạt được mục đích đã xác định bằng cách lựa chọn và áp
dụng những cách thức hành động phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh và phương
tiện nhất định.
- Cấu trúc kỹ năng do 3 yếu tố quy định:
+ Tri thức về phương thức thực hiện các thao tác, hành động và tri thức về
đối tượng hành động.
+ Mục đích và nhiệm vụ mà hành động phải thực hiện.
+ Hệ thống các thao tác, các hành động và các phương tiện tương ứng.

12


Như vậy, kỹ năng chứa đựng trong nó cả tri thức về hành động, mục đích
hành động và thao tác hành động. Tùy theo từng loại kỹ năng mà các thành
phần trên tham gia vào cấu trúc đó ở những mức độ khác nhau.
1.4.3. Rèn luyện kỹ năng
Rèn luyện kỹ năng là quá trình người học tập luyện thường xuyên để
hoàn thiện dần kỹ thuật động tác cho đến khi hình thành kỹ năng thực hành cho
bản thân.
Đây là một quá trình lâu dài, để hình thành kỹ năng trong quá trình dạy
học giáo viên phải giải thích, hướng dẫn cho học sinh hiểu và biết thực hành,
rèn luyện thành kỹ năng.
Khi hướng dẫn phải nói cho học sinh: Phải làm gì? Nên dùng cách nào?

Cần thực hiện thao tác thế nào cho đúng?
Học sinh phải chú ý lắng nghe, tích cực, chủ động tham gia học tập, luyện
tập theo hướng dẫn của giáo viên, kiên trì tập luyện để hình thành kỹ năng.

13


Chương 2.THỰC TRẠNG DẠY VÀ HỌC BÀI ĐỘI NGŨ TỪNG
NGƯỜI KHÔNG CÓ SÚNG CHO HỌC SINH LỚP 10 TRƯỜNG
THPT XUÂN HÒA
2.1. Thực trạng dạy và học bài đội ngũ từng người không có súng cho học
sinh lớp 10 trường THPT Xuân Hòa.
2.1.1. Đối với giáo viên
Trường THPT Xuân Hòa với 25 năm xây dựng và phát triển là một trường
có bề dày thành tích trong những năm vừa qua với 100% cán bộ giáo viên đạt
chuẩn và trên chuẩn trong đó có 10 thạc sĩ và 9 đồng chí đang theo học thạc sĩ.
Đối với bộ môn GDQP & AN trường THPT Xuân Hòa còn thiếu tuy nhiên
do nhận thức được vị trí, vai trò quan trọng của bộ môn cho nên trong nhiều
năm trở lại đây Ban Giám hiệu trường THPT Xuân Hòa đã liên kết với Ban
Giám đốc Trung tâm GDQP trường Đại học sư phạm Hà Nội 2 tổ chức dạy học
tập trung cho học sinh toàn trường học một tuần vào đầu năm học.
Giáo viên là sĩ quan quân đội có kiến thức quân sự, quốc phòng vững chắc,
có sức ám thị lớn đối với học sinh trong giảng dạy, nhưng phương pháp sư
phạm chưa thật sự phù hợp với đối tượng học sinh phổ thông và rất khó khăn
trong việc theo dõi, kiểm tra, quản lý quá trình tập luyện của học sinh phổ thông
dẫn đến kết quả giảng dạy còn thấp.
Theo phân phối chương trình GDQP & AN của trường THPT Xuân Hòa
thì thời gian cho bài đội ngũ từng người không có súng là 4 tiết. Với thời gian
ấy để học hết được tất cả các nội dung của bài đã là rất khó khăn do đó học sinh
không có nhiều thời gian để tập và khi đã luyện tập ít thì việc hình thành kỹ

thuật, rèn luyện kỹ năng là chưa đạt yêu cầu.
Từ những nguyên nhân chủ quan và khách quan, có thể đánh giá việc tổ
chức luyện tập đội ngũ từng người không có súng của giáo viên bộc lộ những

14


tồn tại sau:
- Tổ chức luyện tập chưa thực sự sâu sắc, chưa chặt chẽ, chưa theo dõi sát
việc luyện tập của học sinh. Do vậy không phát hiện và sửa sai kịp thời, học sinh
tập sai nhiều sẽ hình thành thói quen, cố tật. Chủ yếu là học sinh tự duy trì luyện
tập, nhớ đến đâu tập đến đó, chưa biết tập dứt điểm từng động tác.
- Chưa bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ phụ trách từng lớp, từng nhóm, chưa
phát huy được vai trò đội ngũ cán bộ lớp là học sinh kiêm chức và phối hợp
giữa giáo viên với học sinh trong quá trình tổ chức duy trì tập luyện. Thời gian
để học sinh tự luyện tập dài, thời gian luyện tập nhóm quá ít, không tổ chức
bình tập, sửa sai, tạo cảm giác chán nản, thiếu tập trung dẫn tới nhiều học sinh
chơi đùa , làm việc riêng. Học sinh chưa biết cách sửa sai, thậm chí nhiều học
sinh chưa nắm vững được kỹ thật cơ bản của động tác.
2.1.2. Đối với học sinh
Học sinh THPT là lứa tuổi đang có sự phát triển mạnh mẽ cả về hoạt động
học tập về trí tuệ. Học sinh càng trưởng thành kinh nghiệm sống càng phong
phú, các em càng ý thức được rằng mình đang đứng trước ngưỡng của cuộc
đời. Do vậy, thái độ có ý thức của các đối với học tập ngày càng phát triển.
Thái độ của thanh niên học sinh đối với môn học trở nên có lựa chọn, các
em đã xác định cho mình một hứng thú ổn định với một môn nào đó, đối với
một số lĩnh vực tri thức nhất định. Hứng thú này thường liên quan đến việc
chọn một nghề nhất định cho học sinh.
Nhưng thái độ học tập ở không ít em có nhược điểm là các em rất tích cực
học một số môn mà các em cho là quan trọng đối với nghề mình đã chọn, mặt

khác lại sao nhãng các môn học khác hoặc chỉ học để đạt được điểm trung bình
đối phó với các môn học phụ.
Môn học GDQP & AN cũng là môn học trong chương trình THPT tuy
nhiên môn học này mới được đưa vào giảng dạy và trở thành môn học chính

15


khóa. Vì vậy, so với các môn học khác đây là môn học còn non trẻ cả về nội
dung, trình độ phát triển khoa học. GDQP & AN có những đặc điểm riêng so
với các môn học khác. Nó không chỉ có nội dung lý thuyết trên lớp mà còn phải
biết vận dụng vào thực tiễn.
Các em học sinh THPT đang ở độ tuổi mớ lớn, các em có tâm lý ngại học
GDQP & AN vì môn học khá khô khan nên khó gây hứng thú học tập cho các
em. Bên cạnh đó, nội dung thực hành phải tập luyện khá vất vả, địa điểm tập
luyện thường ở ngoài trời (thao trường, bãi tập) đòi hỏi các em phải vận động
nhiều. Do đó, các em thường mệt mỏi, ý thức học tập chưa cao.
Các em có tâm lý đây là môn phụ, nên không cần đầu tư nhiều thời gian
để học tập và rèn luyện. Các em chưa nhận thức được tầm quan trọng của môn
học, dẫn đến thái độ học tập không chỉ để khống chế, học cho xong, chưa có ý
thức tập luyện để hình thành kỹ năng, phần lớn các em đầu tư thời gian cho các
môn thi tốt nghiệp và đại học.
Thực tế khi các em học GDQP & AN xong đều không nắm vững được nội
dung đã học, chưa thực hiện được động tác hay thực hiện động tác còn chưa
đúng chưa biết vận dụng vào điều kiện cụ thể nên chất lượng học tập còn chưa
cao.
Để đánh giá về nhận thức và tinh thần tự giác luyện tập nội dung điều lệnh
đội ngũ từng người không có súng của các em học sinh tôi tiến hành khảo sát
bằng hình thức phát phiếu phỏng vấn đối với 251 học sinh lớp 10 tại trường
THPT Xuân Hòa. Qua thu thập, kiểm tra số liệu có 250 phiếu hợp lệ, 1 phiếu

không đáng tin cậy.
Về mặt nhận thức tôi đưa ra câu hỏi để đánh giá:
Câu 1: Theo em trong môn học GDQP &AN việc học tập nội dung điều
lệnh đội ngũ từng người không có súng có thật sự cần thiết hay không?

16


A. Cần thiết
B. Rất cần thiết
C. Không cần thiết
Kết quả thu được như sau:
Kết quả

Tổng số
phiếu

A

B

C

250

114=45,6%

120= 48%

16= 6,4%

Từ kết quả trên nhận thấy đa số học sinh đều cho rằng việc học tập nội
dung điều lệnh đội ngũ từng người không có súng là cần thiết và rất cần thiết.
Điều này chứng tỏ học sinh đã nhận thức đúng đắn về vai trò của việc
học thực hành điều lênh đội ngũ từng người không có súng.
Nhưng thực chất học sinh có tự giác hình thành ý thức tự lập thường
xuyên hay không?
Để trả lời câu hỏi này, tôi điều tra bằng câu hỏi:
Câu 2: Trong quá trình học tập nội dung điều lệnh đội ngũ từng
người không có súng, em có thường xuyên tự luyện tâp không?
A. Thường xuyên luyện tập
B. Không thường xuyên luyện tập
C. Chỉ tập luyện khi sắp kiểm tra, khi giáo viên nhắc nhở.

17