ứng dụng và phương pháp sản xuấ vaccine

Nội dung bài thuyết trình
I)Khái quát về vaccine
II)Cơ chế hoạt động của vaccine
III)Phương pháp sản xuất vaccine
IV)ứng dụng công nghệ gene trong sản xuất
vaccine
V)Phương pháp bảo quản và sử dụng vaccine


I)Khái quát về vaccine
1)khái niệm vaccine

Vaccine là chế phẩm có tính
kháng nguyên dùng để tạo miễn
dịch đặc hiệu chủ động, nhằm
tăng sức đề kháng của cơ thể đối
với một (số) tác nhân gây bệnh cụ
thể


2)Lịch sử nghiên cứu vaccine
Edward Jenner được
công nhận là người đầu
tiên dùng vắc-xin để
ngừa bệnh cho con
người ngay từ khi
người ta còn chưa biết
bản chất của các tác
nhân gây bệnh (năm
1796).

Louis Pasteur với
các công trình
nghiên cứu về vi
sinh học và miễn
dịch học đã mở
đường cho những
kiến thức hiện đại
về vaccine


3)Thành phần của vaccine
Có 2 thành phần chủ yếu đó là kháng
nguyên và chất bổ trợ vaccine:
Kháng nguyên :được hiểu là một chất khi
đưa vào cơ thể sẽ kích thích cơ thể vật
chủ sản sinh kháng thể và tạo ra một lớp
tế bào mẫn cảm đặc hiệu chống lại sự
xâm nhập của mầm bệnh


Chất bổ trợ vaccine :là những chất được bổ
sung vào vaccine có khả năng kích thích
không đặc hiệu nhằm nâng cao hiệu lực và độ
dai miễn dịch của vaccine.
Bổ trợ kết hợp kháng nguyên làm tăng tính lạ
của kháng nguyên khi vô cơ thể ,nên đáp ứng
miễn dịch mạnh hơn, quá trình tổng hợp
protein cao hơn, vaccine có bổ sung chất bổ
trợ sẽ tạo nên miễn dịch mạnh hơn, thời gian

miễn dịch kéo dài hơn.


4)Phân loại vaccine
Vaccine bất hoạt là các vi sinh vật độc hại bị giết bằng hóa chất
hoặc bằng nhiệt Hầu hết các vaccine loại này chỉ gây đáp ứng
miễn dịch không hoàn toàn và ngắn hạn, cần phải tiêm nhắc
nhiều lần.

Vaccine sống, giảm độc lực :là các vi sinh vật được nuôi
cấy dưới những điều kiện đặc biệt nhằm làm giảm đặc tính
độc hại của chúng. Vaccine điển hình loại này thường gây
được đáp ứng miễn dịch dài hạn và là loại vaccine được ưa
chuộng dành cho người lớn khỏe mạnh.
Toxoid: là các hợp chất độc bị bất hoạt trích từ các vi sinh
vật (trong trường hợp chính các độc chất này là phương tiện
gây bệnh của vi sinh vật) .


Vacxin hiện đại
• Vaccine tái tổ hợp : dùng enzim cắt bỏ gen độc của
tác nhân gây bệnh, tạo tác nhân không độc làm
vaccine.
• Dùng DNA làm vaccine :tiêm DNA của kháng
nguyên (Virus gây bệnh) vào cơ thể nó sẽ kích hoạt
miễn dịch của cơ thể chống lại các tác nhân gây
bệnh.
• Toxoid Vaccine/Subunit vaccine : Người ta dùng một
thiết bị gọi là Ultrasonicator để đập vỡ vụn tế bào
kháng nguyên sau đó lấy các mảnh vụn làm vaccine .

5)Các tiêu chuẩn cơ bản của vaccine
Dù chế tạo bằng công nghệ nào đi nữa thì vaccine
phải bảo đảm bốn tiêu chuẩn cơ bản sau:
Không gây phản ứng toàn thân.Có thể có phản ứng
cục bộ, nhưng những biểu hiện lâm sàng phải biến
mất 24 giờ sau khi tiêm phòng
 Hiệu lực phòng bệnh cao và kéo dài
Tiêm nhẹ tay, liều tiêm thấp và bảo quản dễ dàng
Giá thành hạ


6)Hạn chế của vaccin
+hạn chế về hiệu quả
-vaccine chưa phải là vũ khí vạn năng để đối phó bệnh
tật .
-hiệu quả của vaccine cũng khó đánh giá chính xác, kết
quả nghiên cứu trên động vật không thể áp dụng 100% cho
người.

+tai biến
-có thể gây bệnh cho người bị suy giảm miễn dịch.
-có thể nhiễm các tác nhân gây bệnh khác vào trong
vaccine.
-một số loại vaccine có thể gây sốc kèm di chứng thần
kinh.


Tai biến khi dùng vắc-xin

 Nhiễm bệnh
 Vaccine sống, giảm độc lực có thể gây
bệnh cho người bị suy giảm miễn dịch.
Nguy cơ hồi phục của tác nhân vi sinh.
Nguy cơ nhiễm các tác nhân gây bệnh khác
vào trong chế phẩm vaccine. Điều này có thể hạn chế
bằng các quy trình sản xuất, bảo quản và sử dụng
chặt chẽ.


Bệnh miễn dịch
Thử nghiệm vắc-xin phòng bệnh dại trên
cừu cho thấy có xác suất gây EAE, một bệnh
tự miễn trên hệ thần kinh khoảng 1/30001/1000.
Vắc-xin ngừa ho gà có thể gây sốc kèm
di chứng thần kinh.


II)Cơ chế hoạt động của vaccine
Hệ miễn dịch nhận diện vaccine là
vật lạ nên hủy diệt và ghi nhớ chúng
về sau,khi tác nhân gây bệnh thật sự
xâm nhập vào cơ thể, hệ miễn dịch đã
ở tư thế sẵn để tấn công tác nhân gây
bệnh nhanh chóng và hiệu quả hơn.


III)PHƯƠNG PHÁP SẢN XUẤT VACCINE
Cách sản xuất cổ điển: Lấy chính vi khuẩn gây bệnh,

làm giảm độc lực (tạm gọi là kháng nguyên) tiêm vào người
thì chúng không đủ sức gây bệnh mà kích thích cơ thể tạo ra
chất miễn dịch (gọi là kháng thể). Lần sau gặp lại vi khuẩn,
kháng thể chống lại nên cơ thể không mắc bệnh.
Cách sản xuất hiện đại: Chỉ lấy một ít kháng nguyên ở
vi khuẩn gây bệnh, “cấy” vào một vi khuẩn lành tính, làm
cho nó sinh sôi nảy nở, rồi “chiết” kháng nguyên từ vi
khuẩn lành tính đó ra làm vacxin. Cách điều chế bằng “công
nghệ sinh học” này chỉ dùng một lượng kháng nguyên nhỏ,
đỡ tốn kém, chỉ cần dùng một liều rất nhỏ .



IV)ứng dụng công nghệ gene trong
sản xuất vaccine
1)DNA vaccine
a)DNA tái tổ hợp

DNA tái tổ hợp là phân tử DNA được tạo thành từ
hai hay nhiều trình tự DNA của các loài sinh vật khác
nhau. Trong kỹ thuật di truyền, DNA tái tổ hợp thường
là được tạo thành từ việc gắn những đoạn DNA có
nguồn gốc khác nhau vào trong vectơ tách dòng. Những
vector tách dòng mang DNA tái tổ hợp này có thể biểu
hiện thành các protein tái tổ hợp trong các sinh vật.


B)DNA vaccine

Còn gọi là DNA vaccine tái tổ hợp, đây là

loại nucleic acid vaccine, dựa trên nguyên lý
một gen mã hóa cho protein kháng nguyên đặc
hiệu được tiêm vào vật chủ (tế bào động vật
hoặc vi sinh vật) để sản xuất các kháng nguyên
này và khởi động một phản ứng miễn dịch.


Hình:cách sản xuất DNA vaccine


C)một số loại DNA vaccine


2)Ngăn chặn bệnh cúm tạo chủng vaccine
cúm bằng phương pháp reassortment

Các chủng cúm
1 và 2 được tiêm
đồng thời vào
trừng gà đã thụ
tinh



Một số loại vaccine



V)PHƯƠNG PHÁP BẢO QUẢN VÀ SỬ
DỤNG VACCINE

1)bảo quản vaccine

Vaccine không được bảo quản lạnh và vận
chuyển đúng sẽ không có hiệu lực.cần tuân
theo các hướng dẫn về bảo quản vaccine.Quy
luật chung là phải bảo quản các vaccine trong
độ lạnh từ 2-80C và không được làm đông băng
.Một số vaccine (nhất là DPT ,Hib,viêm gan
B,viêm gan A) bị nhiệt độ quá lạnh làm mất
hiệu lực.


2)Sử dụng vaccine
Hầu hêt các loại vaccine được
tiêm vào bắp thịt hoặc tiêm sâu dưới
da,một số theo đường uống và hít qua
đường hô hấp.