Cách tống khứ những kẻ độc tố ra khỏi cuộc sống của bạn

Cách tống khứ những kẻ độc tố ra khỏi
cuộc sống của bạn

access_timeNov 20, 2016 personRubi folder_open Kiến Thức Tâm
Lý Nhận Thức

Có một truyền thuyết kể rằng ếch sẽ dìm những con ếch khác đang
cố thoát khỏi nồi nước sôi. Dù chỉ là truyện dân gian, nhưng điều
đó vẫn có trong hiện thực: trong cuộc sống, luôn có những người
kháng cự, đe dọa, và phá hoại khả năng tự cải thiện bản thân.
Có một truyền thuyết kể rằng ếch sẽ dìm những con ếch khác đang cố thoát
khỏi nồi nước sôi. Dù chỉ là truyện dân gian, nhưng điều đó vẫn có trong
hiện thực: trong cuộc sống, luôn có những người kháng cự, đe dọa, và phá
hoại khả năng tự cải thiện bản thân.
Nhóm người này - ta có thể gọi là “độc tố” - có thể sẽ không bằng lòng với
những tiến bộ của bạn với nhiều lý do. Có lẽ họ nghĩ bạn sẽ rời khỏi cuộc
sống của họ nếu bạn tiến bộ quá nhiều. Có thể họ cảm thấy sự tiến bộ của
bạn quay ngược lại thể hiện những yếu kém của họ. Hoặc có thể họ sợ sự
thay đổi.


Nguyên nhân không quan trọng bằng kết quả, đó có thể là giận dữ, phật
lòng, thất vọng, thao túng, hoặc bạo lực (hoặc kết hợp giữa những điều
này). Ở một thời điểm nào đó, bạn sẽ thấy mình bên cạnh những người
bạn, thành viên gia đình, hay đồng nghiệp có tính độc, họ - cố ý hay vô tình
- phá hoại hạnh phúc và sự phát triển của bạn. Nhận diện những người này
và hiểu cách quản lý họ là điều rất quan trọng cho phúc lợi, thành công, và
hạnh phúc của bạn.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ bàn về cách nhận diện những kẻ độc tố và
định hướng quá trình có phần khó khăn và gây nhiều cảm xúc để loại bỏ
những kẻ độc tố này ra khỏi cuộc đời bạn.

Bởi vì thực sự là tương lai của bạn tùy thuộc vào điều này.

Làm sao để biết ai thực sự là kẻ độc
tố?
Ngày nay từ “toxic” (độc tố) rất thường được sử dụng, vậy nên cần giải
thích rõ ràng điều ta muốn nói có nghĩa là gì.
Có một số người trong cuộc sống khiến ta khá là mệt mỏi - phiền phức, khó
tính, hay đòi hỏi, không thì lại khó chịu. Những người này không phải “độc
tố”, nếu nói đúng nghĩa. Ta chỉ không ưa họ thôi. Với nhóm người (tương
đối lớn) này, có thể bạn chỉ muốn tạo một chút khoảng cách với họ, chứ
không nhất thiết phải ngay lập tức tống khứ họ ra khỏi cuộc sống.
Những kẻ độc tố có rất nhiều loại. Một bên là những người bạn cũ từ thời
trung học luôn ca thán rằng bạn và họ không dành đủ thời gian đi chơi cùng
nhau. Bên kia là người bạn gái cũ vẫn còn có thể khiến bạn giận dữ hết lần
này đến lần khác. Bạn cũ có thể gây khó chịu, nhưng bạn gái cũ thì có thể
là độc tố đấy.
Tất nhiên, khả năng chịu đựng độc tố của mỗi người mỗi khác - bạn phải
quyết định người nào cần cách xa và người nào cần phải loại bỏ hoàn toàn.
Những ranh giới đó tùy thuộc từng người. Ví dụ, bạn sẽ rộng lượng với chị


gái bạn hơn là với đồng nghiệp, nhưng chị gái và đồng nghiệp của mỗi
người khác nhau, và mỗi người có những giới hạn khác nhau.
Điều chúng ta đang nói tới là độc tố thực sự - kiểu người sẽ tiêm nhiễm,
gây di căn, và thao túng cuộc sống của bạn. Dưới đây là một số dấu hiệu
của kẻ độc tố:
•

Kẻ độc tố cố gắng điều khiển bạn. Nghe có vẻ lạ, nhưng những người
không thể điều khiển cuộc sống của chính họ có khuynh hướng muốn điều

khiển cuộc sống của bạn. Kẻ độc tố tìm cách điều khiển người khác, dù là
bằng cách thức công khai hay ngấm ngầm.

•

Kẻ độc tố không màng đến những giới hạn của bạn. Nếu bạn luôn phải
nói một người nào đó dừng cách cư xử của họ mà họ vẫn tiếp tục như thế,
thì người đó rất có thể là kẻ độc tố. Tôn trọng ranh giới của người khác là
một chuyện hiển nhiên đối với những người trưởng thành biết suy nghĩ. Kẻ
độc tố chỉ muốn xâm phạm.

•

Kẻ độc tố chỉ nhận chứ không cho. Cho và nhận là nhân tố quyết định
tình bạn thật sự. Đôi lúc bạn cần giúp đỡ, và đôi lúc bạn của bạn giúp đỡ
bạn, nhưng đến cuối cùng các bạn đều hòa lẫn nhau. Nhưng với kẻ độc tố
thì không - họ thường lấy đi những gì họ có thể lấy từ bạn, chỉ cần bạn chịu
cho.

•

Kẻ độc tố luôn “đúng”. Họ sẽ tìm cách để trở nên đúng khi họ sai. Họ
hiếm khi (hoặc không bao giờ) thừa nhận mỗi khi họ làm rối tung mọi việc,
tính toán sai, hay nói sai.

•

Kẻ độc tố không thành thật. Tôi không nói tới những lời nói quá, những
lời nói để giữ thể diện, hay những lời nói dối thiện ý. Tôi đang nói đến sự
gian dối trắng trợn và lặp đi lặp lại.

•

Kẻ độc tố thích làm nạn nhân. Kẻ độc tố xem việc làm nạn nhân của thế
giới là một niềm vui. Họ tìm cách để cảm thấy bị áp lực, thất vọng, và bị cô
lập mặc dù thực chất không phải vậy. Điều này có thể được thể hiện qua
những cái cớ, biện hộ, hay đổ lỗi.

•

Kẻ độc tố không nhận trách nhiệm. Một phần của tâm lý nạn nhân xuất
phát từ mong muốn né tránh trách nhiệm. Khi cả thế giới chống lại họ, sự
lựa chọn và hành động của họ không thể chịu trách nhiệm cho chất lượng
cuộc sống của họ - chỉ là “chuyện nó vậy thì là vậy thôi.”


Những điều này nghe có quen không? Chúng có thể giúp nhận diện độc tố
xung quanh bạn, dù độc tố không phải lúc nào cũng hiển nhiên. Trên thực
tế, độc tố có thể không hiện hữu trong một vài năm cho đến khi bạn dừng
lại và cân nhắc những gì đã trải qua với một người nào đó khiến bạn khó
chịu. Dù giới hạn chịu đựng độc tố của mỗi người mỗi khác, nhưng đó
thường là vì ta không thể nhận diện các dấu hiệu.
Vậy làm cách nào để loại bỏ độc tố ra khỏi cuộc sống?

Tại sao loại bỏ kẻ độc tố ra khỏi cuộc
sống lại quan trọng đến vậy?
Rất hiếm khi một kẻ độc tố hoàn toàn phá hoại công sức tự cải thiện bản
thân của bạn, nhưng điều đó vẫn có thể xảy ra. Ít nhất thì họ sẽ làm chậm
đi tiến triển của bạn. Ngoài ra, bạn có muốn trong cuộc sống của bạn có
một người luôn chủ động chống đối việc làm cuộc sống bạn tốt đẹp hơn

không?
Đáp án tất nhiên là không. Và điều này có thể rất khó chấp nhận, cho đến
khi bạn bắt đầu nhận ra hậu quả của độc tố ảnh hưởng đến bạn.
Dưới tác động của kẻ độc tố, có thể bạn sẽ do dự với một quyết định quan
trọng. Có thể bạn sẽ cảm thấy buồn, không thoải mái, và xấu hổ với chính
những tiến bộ và hạnh phúc của mình. Có thể bạn còn áp dụng độc tố vào
mình, bởi vì kẻ độc tố có một cách đặc biệt để khiến bạn cũng trở thành một
kẻ độc tố.
(Trên thực tế, lây nhiễm độc tố là cơ chế phòng ngự tự nhiên. Howard
Bloom trong quyển The Lucifer Principle (Nguyên lý Lucifer) giải thích độc tố
gia tăng trong vi khuẩn lam là một trong những thích nghi tiến hóa đầu tiên vi khuẩn trở nên độc hơn để có thể sinh tồn. Điều tương tự cũng xảy ra đối
với con người ở cấp độ vĩ mô.)


Thường thì điều này xảy ra mà ta không hề biết. Nếu bạn từng có một ông
sếp độc tố, thì bạn sẽ hiểu: hành vi của ông ấy khiến bạn khó chịu và cay
cú, vậy nên bạn giận dữ với tổ đội dưới trướng bạn, khiến nhân viên của
bạn gây khó dễ lẫn nhau, khiến họ cứ giữ thái độ đó trở về nhà với bạn bè
và gia đình, và trước khi bạn kịp nhận ra, độc tố đã vô tình lan rộng.
Đó là cách thức hoạt động của độc tố. Lây nhiễm và âm ỉ, ngay cả với
những người tốt bụng, hòa nhã. Đó là lý do khiến nó nguy hiểm, và cũng là
lý do vì sao loại bỏ kẻ độc tố ra khỏi cuộc sống của bạn lại quan trọng đến
vậy.

Cách loại bỏ những người thật sự là
độc tố
Đầu tiên, cảnh báo trước là: việc tống khứ kẻ độc tố ra khỏi cuộc sống có
thể sẽ thất bại thảm hại. Đó là một phần của căn bệnh. Vì vậy, loại bỏ
những người này ra khỏi cuộc sống bạn một cách lành mạnh và có chừng
mực là một điều rất quan trọng.

Vậy làm sao để loại bỏ kẻ độc tố và lấy lại thời gian và công sức mà bạn đã
chi cho họ?
•

Chấp nhận rằng việc này là cả một quá trình. Tống khứ các nhân tố độc
không phải lúc nào cũng dễ dàng. Hiện tại họ không tôn trọng những ranh
giới của bạn, thì sau này cũng sẽ như thế. Họ có thể vẫn sẽ trở lại sau khi
bạn đã đuổi họ đi. Có thể bạn sẽ phải đuổi họ đi một vài lần trước khi họ
thật sự rời khỏi. Vậy nên hãy nhớ rằng tạo khoảng cách là một quá trình
dài lâu.

•

Đừng cảm thấy bạn nợ họ một lời giải thích kỹ càng. Mọi lời giải thích
đều chỉ là vì bạn chứ không phải vì họ. Những điều bạn nghĩ là một chủ đề
không thể đem ra tranh luận được. Hoặc, nếu thích thì hãy làm đơn giản
thôi: bình tĩnh và nhẹ nhàng nói với họ rằng bạn không muốn họ trong cuộc
sống của bạn nữa, và chỉ thế thôi. Bạn nói với họ nhiều hay ít đều tùy thuộc
vào bạn. Mỗi một mối quan hệ cần một cách tiếp cận khác nhau.

•

Nói với họ ở nơi công cộng. Kẻ độc tố trở nên giận dữ và thậm chí bạo
lực không phải là chuyện chưa từng có. Nói với họ ở nơi đông người có thể


giảm thiểu khả năng này. Nếu gặp vấn đề, bạn có thể chỉ cần đứng dậy và
rời đi.
•

Chặn họ trên mạng xã hội. Công nghệ khiến việc xa cách trở nên khó
khăn hơn, vậy nên đừng cho họ bất cứ cơ hội nào để bắt nạt hay phỉnh
phờ bạn. Bạn đặt ra những ranh giới. Tuân theo chúng. Điều này bao gồm
ngăn chặn họ liên lạc với bạn qua mạng xã hội, nếu cần thiết. Chặn email
và các phương thức liên lạc khác với kẻ độc tố có thể sẽ cần thiết.

•

Đừng tranh cãi - chỉ cần nhấn mạnh lại ranh giới của bạn. Cãi vã và
tranh luận chỉ càng khiến bạn rơi vào vòng xoáy độc tố - đó là điều mà kẻ
độc tố làm. Nếu như họ quay lại, hãy tự hứa với bản thân là sẽ né tranh
cãi. Khẳng định chắc chắn ranh giới của bạn, và kết thúc cuộc trò chuyện.
Bạn không phải đang cố “tranh luận” với một người để họ tránh xa khỏi
bạn. Đây không phải là một cuộc đàm phán. Tuy nhiên bạn có thể khiến họ
dần dần ít cảm thấy hứng thú khi làm phiền bạn. “Đừng quan tâm kẻ thích
đùa!”

•

Hãy nghĩ đến việc viết thư. Viết cho bản thân bạn một bức thư là một
cách tập dợt cho cuộc nói chuyện thật sự với người đó. Bạn làm rõ suy
nghĩ và cảm nhận của mình. Bạn cũng có thể đọc lại lá thư nếu cần phải
nhớ lý do bạn quyết định loại bỏ một người. Bởi vì kẻ độc tố thường làm
mọi thứ có thể để ở lại trong cuộc sống của bạn, bạn sẽ cần mọi sự trợ
giúp có thể.

•

Hãy cân nhắc việc tạo khoảng cách thay vì cách ly. Bạn còn nhớ người
mà ta nói đến ở phía trên - không phải kẻ độc tố, mà chỉ là kẻ phiền phức?

Bạn không cần thiết phải loại bỏ hoàn toàn họ ra khỏi cuộc sống. Bạn chỉ
cần tạo khoảng cách bằng cách lấp đầy thời gian của bạn với những người
bạn khác và các hoạt động khác, và không bị vướng vào những chèo kéo
của họ nữa.

Trong nhiều trường hợp, có khi bạn không phải “làm” bất cứ thứ gì.
Với nhiều mối quan hệ độc tố - đặc biệt là với bạn bè và đồng nghiệp - bạn
chỉ cần ngầm quyết định tạo một chút khoảng cách, không nhất thiết phải
ngồi xuống nói chuyện rạch ròi với kẻ độc tố ấy nữa. Hãy nhớ rằng: bạn
không nợ ai bất kỳ lời giải thích nào. Bạn có thể chỉ cần chậm rãi biến mất
khỏi cuộc đời của họ tới một mức độ cần thiết, cho đến khi bạn không còn
bị ảnh hưởng bởi độc tố nữa. Điều này có vẻ hiển nhiên, nhưng bạn sẽ nghĩ


nhiều về việc phải khiến cho khoảng cách trở nên rõ ràng và rành mạch,
trong khi thực chất mọi thứ cần làm đều tùy thuộc ở bạn. Giống như một
ngọn lửa, chỉ cần bạn không châm thêm củi nữa thôi.
Tuy nhiên, vẫn có một viễn cảnh mà bạn phải giải quyết kẻ độc tố khác đi
một chút: khi kẻ độc tố là máu mủ ruột thịt của bạn.

Phải làm gì khi kẻ độc tố là người
thân trong gia đình?
Người thân độc tố là một tình huống khá tréo ngoe. Không có câu trả lời
đơn giản, và không có câu trả lời chuẩn phù hợp với tất cả mọi người.
Tuy nhiên, loại bỏ người thân độc tố có thể là điều quan trọng nhất mà bạn
làm. Gia đình có một cách riêng để làm phiền và trực tiếp ảnh hưởng đến
suy nghĩ, hành vi, và sự lựa chọn của bạn. Người thân không sở hữu bạn vì
quan hệ huyết thống. Gia đình không phải là ngoại lệ khi nói đến độc tố.
Người thân không có kim bài thần kỳ nào để phá hoại cuộc sống của bạn.
Hãy ghi nhớ điều đó.

Tạo khoảng cách, dù là vật lý hay cảm xúc, với những người thân độc tố có
thể là nước đi tốt nhất. Nhưng nếu là gia đình (khác với bạn bè hay đồng
nghiệp), tạo khoảng cách đôi khi sẽ cần có giới hạn đặc biệt. Bạn có thể tạo
khoảng cách cảm xúc, nhưng vẫn phải thừa nhận rằng bạn vẫn phải tương
tác với người đó ở mức độ nào đó (gặp họ ở buổi tiệc gia đình vào ngày lễ,
nói chuyện, hoặc chăm sóc ba mẹ cùng với họ). Thật vậy, tạo khoảng cách
với người thân gia đình đòi hỏi bạn phải gỡ rối giữa dính líu thực tế và dính
líu cảm xúc với họ - bạn vẫn hợp tác với họ khi cần thiết, nhưng bạn sẽ
không để họ lôi kéo nhiễm phải những độc tố cảm xúc.
Điều quan trọng với gia đình là đi từng bước nhẹ nhàng và có những quyết
định bình tĩnh, lý trí, vì cách bạn giải quyết người thân độc tố có thể đặt ra
màu sắc chủ đạo cho cả mối quan hệ gia đình. Hậu quả đến từ gia đình
thường lớn và nghiêm trọng hơn từ bạn bè và công sở.


Vậy nên hãy tự hỏi: Hậu quả bạn sẽ nhận được là gì đối với người thân?
Những ngày lễ tết sẽ như thế nào? Bạn có thể hoàn toàn loại bỏ họ được
không? Bạn có thể trả lời những câu hỏi này và vẫn quyết định cách ly bản
thân. Hoặc bạn sẽ điều chỉnh phương pháp của mình. Điều quan trọng là
dành thời gian cân nhắc nguyên nhân và hậu quả của từng trường hợp
trước khi đưa ra quyết định.
Tôi sẽ không nói dối: Loại bỏ người khác (đặc biệt là gia đình) ra khỏi cuộc
sống của bạn là một trong những việc khó nhằn nhất bạn có thể làm.
Nhưng như ta đã nói, nó cũng là một trong những quyết định sáng suốt
nhất thay đổi cuộc đời bạn.
Điều quan trọng nhất, loại bỏ kẻ độc tố cũng gửi gắm một thông điệp chủ
chốt đến bản thân. Bạn đang nói rằng: “Tôi có giá trị.” Bạn ưu tiên hạnh
phúc của mình hơn là sự yếu kém của người khác. Một khi nhận ra kẻ độc
tố mài mòn ý thức giá trị bản thân này, bạn sẽ càng khó chấp nhận họ trong
cuộc sống của mình hơn.

Vậy hãy nói với chúng tôi: Bạn đã bao giờ loại bỏ một kẻ độc tố ra khỏi cuộc
sống của bạn chưa? Bạn làm điều đó như thế nào? Kết quả ra sao? Tôi
cũng muốn nghe kể về những kẻ độc tố mà bạn không biết phải giải quyết
thế nào. Dù gì thì đây cũng là cách cải thiện vòng tròn xã hội và hạnh phúc
của bạn trong năm nay - bằng cả thêm vào lẫn bớt đi.