Dạy học giải quyết vấn đề phần những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa mác lênin, tư tưởng hồ chí minh ở trường chính trị vùng đồng bằng sông cửu long (TT)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
----------------------

NGUYỄN PHƢỚC DŨNG

DẠY HỌC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ PHẦN NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN
CỦA CHỦ NGHĨA MÁC – LÊNIN, TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH
Ở CÁC TRƢỜNG CHÍNH TRỊ VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG

Chuyên ngành: Lý luận và PPDH bộ môn Giáo dục Chính trị
Mã số: 62.14.01.11

TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2016

Luận án đƣợc hoàn thành tại
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI


Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:

PGS.TS. Lê Văn Đoán

Phản biện 1:

Phản biện 2:

Phản biện 3:

Luận án đƣợc bảo vệ tại Hội đồng chấm luận án cấp Trƣờng
Họp tại Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội
Vào hồi …. giờ …. phút, ngày …. tháng …. năm 2016

Có thể tìm đọc luận án tại:
1. Thư viện Quốc gia
2. Thư viện Trường Đại học Sư phạm Hà Nội

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
1.1. Khi UNESCO xác định mục tiêu giáo dục - đào tạo của thế kỷ XXI theo định
hướng "4 trụ cột” thì đây là vấn đề mang ý nghĩa "cách mạng” đối với giáo dục nước ta; nó
tác động đến tất cả các bậc học và loại hình giáo dục, song giáo dục người lớn là lĩnh vực


chịu tác động trực tiếp và mạnh mẽ hơn cả, bởi mục tiêu đào tạo và chất lượng giáo dục
người lớn tác động trực tiếp đến chất lượng nguồn nhân lực của quốc gia. Vì lẽ đó, những
năm gần đây đã có rất nhiều nghiên cứu phát triển lý luận dạy học người lớn, trong đó có
những nghiên cứu tìm kiếm các phương pháp dạy học người lớn nói riêng nhằm giúp học
viên có khả năng giải quyết các vấn đề, yêu cầu học tập cũng như trong thực tiễn nghề
nghiệp, thực tiễn cuộc sống. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục người lớn, nâng
cao chất lượng nguồn nhân lực xã hội.
Dạy học giải quyết vấn đề là tiếp cận hướng vào việc phát huy vai trò chủ thể tích cực
của người học, sớm được nghiên cứu từ những năm 60 của thế kỷ trước và hiện đã được
nhiều nước ứng dụng khá rộng rãi ở các bậc học, ngành học, môn học. Song về mặt nghiên
cứu lý luận, vẫn còn không ít vấn đề chưa được làm sáng tỏ, chưa theo kịp với xu thế đổi mới
giáo dục hiện nay.
1.2. Các trường chính trị, trong những năm gần đây đã tiến hành đổi mới phương pháp
trong dạy học lý luận chính trị; song sự đổi mới còn rất chậm, còn nhiều lúng túng và chưa
mang lại hiệu quả thiết thực. Thêm vào đó, đội ngũ giảng viên chưa sẵn sàng tích cực tiếp cận

phương pháp dạy học theo hướng đổi mới nên khi giảng dạy chủ yếu là thuyết trình lý luận
trong giáo trình, khiến cho tâm lý đa số học viên coi việc học lý luận chủ nghĩa Mác-Lênin như
một khoa học khô cứng nên ngại học. Để việc dạy học phát huy được năng lực tư duy sáng tạo,
nhạy bén của các học viên trong việc áp dụng giải quyết công việc thực tiễn kịp thời, linh hoạt,
sáng tạo và hiệu quả, đòi hỏi cấp thiết phải đổi mới phương pháp dạy học.
1.3. Qua nghiên cứu có thể thấy dạy học giải quyết vấn đề tỏ ra đặc biệt thích hợp với
việc dạy học Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
ở trường chính trị, vì đối tượng học tập là những người đã có kinh nghiệm trong công tác.
Hơn nữa đặc thù của Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh đòi hỏi công tác truyền bá, giáo dục phải gắn liền với việc giải quyết những vấn
đề phức tạp và mâu thuẫn của đời sống hiện thực. Vì vậy việc học Phần Những vấn đề cơ
bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh không phải học thuộc lòng sách giáo
khoa, mà cần phải nỗ lực tư duy độc lập để tổng kết thực tiễn vận dụng vào thực tế của địa
phương, đơn vị.
Với mong muốn được góp phần nâng cao chất lượng đào tạo tại các trường chính trị,
tác giả chọn: “Dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-


Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long”
làm đề tài nghiên cứu. Việc nghiên cứu này là rất thiết thực vì nó vừa mang ý nghĩa về mặt lý
luận lẫn về mặt thực tiễn trong việc thực hiện đổi mới nội dung, phương pháp dạy học lý luận
chính trị nhằm hướng đến việc nâng cao chất lượng đào tạo cán bộ chủ chốt ở cơ sở - nguồn
nhân lực rất quan trọng và cần thiết cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập
quốc tế của nước ta.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở khoa học về việc dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản
của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh tác giả đề xuất một số nguyên tắc, biện
pháp và điều kiện dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa
Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long
nhằm góp phần nâng cao chất lượng dạy - học ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông

Cửu Long.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Dạy học Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
4. Giả thuyết khoa học
Dạy học Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
tuân thủ một cách chặc chẽ các nguyên tắc và các biện pháp khoa học là một trong những
yếu tố quyết định việc nâng cao chất lượng dạy học tại các trường chính trị nói chung và
vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ
bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị tỉnh.
5.2. Phân tích cơ sở thực tiễn của dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ
bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng
bằng sông Cửu Long.


5.3. Xây dựng các nguyên tắc và đề xuất các biện pháp dạy học giải quyết vấn đề Phần
Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị
vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
5.4. Tiến hành thực nghiệm và đề xuất áp dụng các biện pháp dạy học đã nêu.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp luận
Luận án sử dụng phép duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác-Lênin làm phương pháp
luận nghiên cứu xuyên suốt toàn bộ luận án; đồng thời dựa vào các quan điểm, chủ trương
của Đảng, Nhà nước về đổi mới phương pháp dạy học; dựa trên cơ sở lý luận dạy học hiện

đại và lý luận - phương pháp dạy học bộ môn Giáo dục chính trị để nghiên cứu.
6.2. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết
Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, thống kê, hệ thống hoá các tài liệu, tạp
chí trong và ngoài nước có liên quan đến dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ
bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng
sông Cửu Long để xây dựng cơ sở lý thuyết cho quá trình nghiên cứu. Các phương pháp
này được sử dụng đan xen trong toàn luận án.
6.3. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
6.3.1. Phương pháp quan sát
Quan sát thái độ, sự chú ý cũng như những biểu hiện hứng thú, tính tích cực nhận thức
của học viên trong học tập giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
6.3.2. Phương pháp điều tra
Sử dụng phiếu hỏi, phỏng vấn và đàm thoại đối với giảng viên, học viên nhằm thu
thập thông tin liên quan đến dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ
nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu
Long.
6.3.3. Phương pháp thực nghiệm
Tổ chức thực nghiệm sư phạm để phân tích, đánh giá và so sánh nhóm thực nghiệm và
nhóm đối chứng thông qua các tác động thực nghiệm.
6.3.4. Phương pháp chuyên gia
Tranh thủ khai thác trí tuệ của các chuyên gia bằng những cách khác nhau để thu thập


các ý kiến đóng góp, các thông tin cần thiết phục vụ cho việc nghiên cứu luận án.
6.3.5. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động
Nghiên cứu, phân tích sản phẩm hoạt động của học viên trong học tập giải quyết vấn
đề nhằm phục vụ cho quá trình phân tích luận án.
7. Phạm vi nghiên cứu
Chương trình trung cấp lý luận chính trị - hành chính do Học viện Chính trị quốc gia Hồ
Chí Minh ban hành có 07 phần học, Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư

tưởng Hồ Chí Minh là phần thứ nhất gồm hai nội dung: 1). Những vấn đề cơ bản của chủ
nghĩa Mác-Lênin; 2). Tư tưởng Hồ Chí Minh; trong nội dung 1). Những vấn đề cơ bản của
chủ nghĩa Mác-Lênin có: triết học, kinh tế chính trị và chủ nghĩa xã hội khoa học; tuy nhiên
đó là những bộ phận trong một tổng thể thống nhất. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ nghiên cứu
của luận án, tác giả chỉ tập trung nghiên cứu việc dạy học giải quyết vấn đề phần kinh tế
chính trị - với tư cách là cái bộ phận để làm cơ sở đề ra các nguyên tắc, biện pháp dạy học
giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh – với tư cách là cái tổng thể.
Tác giả thực hiện khảo sát thực trạng dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ
bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở tất cả các trường chính trị vùng
Đồng bằng sông Cửu Long và thực nghiệm các biện pháp dạy học giải quyết vấn đề phần
kinh tế chính trị ở một số trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
8. Những luận điểm cơ bản cần bảo vệ
8.1. Dạy học giải quyết vấn đề phải tuân thủ các nguyên tắc dạy học phổ biến, đồng
thời phải có đặc trưng riêng để khi vận dụng vào dạy học Phần Những vấn đề cơ bản của
chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh sẽ phát huy được hiệu quả giúp người học
hiểu được vấn đề thuận lợi hơn.
8.2. Dạy học giải quyết vấn đề đòi hỏi phải thay đổi từ mục tiêu, nội dung học tập,
phương pháp dạy học, cách thức tổ chức dạy học cũng như đổi mới kiểm tra – đánh giá kết
quả học tập của người học.
8.3. Việc xác định đúng đắn các biện pháp và quy trình thực hiện các biện pháp để tổ
chức dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh sẽ giúp cho giảng viên vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo và chủ
động trong dạy học nhằm mang lại kết quả cao hơn từ đó góp phần thực hiện tốt mục tiêu


đào tạo của trường chính trị tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
9. Đóng góp mới của luận án
9.1. Luận án đã bổ sung phần lý luận dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ
bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng

bằng sông Cửu Long, góp phần phát triển hệ thống lý luận dạy học.
9.2. Trên cơ sở đánh giá thực trạng dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ
bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị tỉnh vùng Đồng
bằng sông Cửu Long, tác giả đã đề xuất một số nguyên tắc, biện pháp dạy học giải quyết
vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm
góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở các trường chính trị tỉnh vùng Đồng bằng sông
Cửu Long.
9.3. Luận án có thể xem là tài liệu tham khảo giúp giảng viên, cán bộ quản lý nghiên
cứu vận dụng và phát triển thêm.
10. Cấu trúc của luận án
Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận án gồm 4 chương:
Chương 1: Tổng quan nghiên cứu về dạy học giải quyết vấn đề
Chương 2: Cơ sở khoa học dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của
chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị tỉnh
Chương 3: Nguyên tắc, biện pháp và điều kiện dạy học giải quyết vấn đề Phần Những
vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị tỉnh
vùng Đồng bằng sông Cửu Long
Chương 4: Thực nghiệm sư phạm


Chƣơng 1
TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ DẠY HỌC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1.1. Các nghiên cứu về dạy học giải quyết vấn đề
Các thuật ngữ dạy học nêu vấn đề, dạy học giải quyết vấn đề, dạy học dựa vào vấn đề,
dạy học theo tiếp cận giải quyết vấn đề... là cách gọi khác nhau của một kiểu dạy học thể hiện
xu hướng tiếp cận dạy học tích cực. Những nghiên cứu về xu hướng dạy học này cho thấy dạy
học tích cực đã hình thành và được sử dụng từ rất lâu trong lịch sử giáo dục, đã và đang được
các nhà nghiên cứu giáo dục ở nhiều nước quan tâm. Trong đó dạy học giải quyết vấn đề là
một kiểu dạy học tích cực được quan tâm nghiên cứu mạnh mẽ từ nữa cuối thế kỷ XX trở lại
đây. Khi nghiên cứu kiểu dạy học này các nhà giáo dục đã đề cập đến nhiều yếu tố thuộc về

dạy học giải quyết vấn đề, họ đã đi tìm các khái niệm như: vấn đề, vấn đề học tập, tình huống
có vấn đề, tình huống học tập, giải quyết vấn đề, dạy học giải quyết vấn đề...; họ đề cập đến
các yếu tố như: đặt trưng, nguyên tắc, hình thức, yêu cầu, điều kiện, quy trình, vai trò, ưu –
nhược điểm của dạy học giải quyết vấn đề. Điều đó được thể hiện trong các nghiên cứu của họ.
Việc tìm hiểu, phân tích sâu sắc hướng nghiên cứu cũng như kết quả đạt được của một số
công trình, đã giúp tác giả đi tìm một hướng nghiên cứu mới nhằm góp phần bổ sung, hoàn
thiện lý luận dạy học theo hướng tiếp cận giải quyết vấn đề nói chung và dạy học giải quyết
vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các
trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long nói riêng.
1.2. Các nghiên cứu về dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ
nghĩa Mác-Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ở các trƣờng đại học và các chính trị
Các nghiên cứu về dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa
Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị là sự kế thừa và tiếp tục của những
công trình nghiên cứu, những đề tài, đề án về đổi mới giáo dục ở Việt Nam nói chung và của đổi
mới phương pháp dạy học môn lý luận chính trị ở các trường cao đẳng, đại học nói riêng. Trong


số đó có những công trình nghiên cứu có liên quan gần với việc dạy học giải quyết vấn đề Phần
Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị.
Chính những công trình nghiên cứu đó là những tiền đề, là cơ sở cần thiết thực hiện
các nghiên cứu việc giảng dạy trong trường chính trị nói chung và giảng dạy Phần Những
vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nói riêng. Từ đó trong
những năm gần đây có những tác giả đã quan tâm đến việc nghiên cứu đổi mới phương
pháp dạy học các môn lý luận chính trị theo hướng tích cực. Đã có những công trình, đề tài
luận án, các bài viết chuyên đề, các cuộc hội thảo về vấn đề đổi mới phương pháp dạy học.
1.3. Những vấn đề luận án cần giải quyết
Đối với dạy học Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác –Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh ở các trường chính trị tỉnh, qua việc phân tích các luận án gần đây cho thấy, chưa có công
trình nghiên cứu nào đề cập và chỉ ra nguyên tắc, biện pháp, cách thức chuyển tải nội dung phần
học này theo hướng giải quyết vấn đề; yêu cầu của giảng viên và học viên đối với dạy học giải

quyết vấn đề cũng chưa được nghiên cứu.
Chính vì vậy, trong phạm vị và giới hạn nhất định, luận án chỉ tập trung nghiên cứu một
số nội dung sau:
- Làm sáng tỏ các khái niệm như: vấn đề; vấn đề học tập; tình huống có vấn đề; dạy
học giải quyết vấn đề nhằm góp phần hệ thống hóa những vấn đề lý luận của dạy học giải
quyết vấn đề trong dạy học Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh ở các trường chính trị tỉnh.
- Dựa trên cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn của dạy học ở các trường chính trị tỉnh, xác
định các biện pháp thực hiện dạy học giải quyết vấn đề. Từ đó, định hướng cho giảng viên
và học viên thực hiện trong quá trình dạy học, góp phần nâng cao chất lượng công tác đào
tạo ở các trường chính trị tỉnh.
- Xây dựng nguyên tắc, biện pháp và điều kiện dạy học giải quyết vấn đề nhằm giúp
cho các giảng viên có thể tham khảo để vận dụng dạy học giải quyết vấn đề Phần Những
vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh thuận lợi và đạt kết quả
cao.


Chƣơng 2
CƠ SỞ KHOA HỌC DẠY HỌC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
PHẦN NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN,
TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH Ở CÁC TRƢỜNG CHÍNH TRỊ
2.1. Cơ sở lý luận về dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ
nghĩa Mác-Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ở các trƣờng chính trị
2.1.1. Một số vấn đề cơ bản của dạy học giải quyết vấn đề
Trên cơ sở những quan niệm khác nhau, tác giả đã mạnh dạn nêu ra một số khái
niệm làm cơ sở cho việc nghiên cứu, đó là: vấn đề, vấn đề học tập, tình huống dạy học, tình
huống có vấn đề, giải quyết vấn đề và dạy học giải quyết vấn đề. Đồng thời hệ thống hóa
các vấn đề mang tính lý luận như: đặc trưng, nguyên tắc, cấp độ, hình thức, ưu – nhược
điểm của dạy học giải quyết vấn đề.
2.1.2. Dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin,

tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị
2.1.2.1. Sự cần thiết và vai trò của dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản
của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị
 Sự cần thiết của dạy học giải quyết vấn đề trong dạy học Phần Những vấn đề
cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ở các trƣờng chính trị
 Phù hợp với đặc thù tri thức của phần học
Đặc thù tri thức được thể hiện qua:
 Về mục tiêu phần học
Trước hết, về mục tiêu học tập Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị nhằm giúp cho học viên xác lập được
cơ sở lý luận cơ bản nhất của lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin, củng cố thế giới quan, nhân


sinh quan và phương pháp luận chung nhất để biết phân tích, đánh giá, tổng hợp các tình
huống cụ thể của đời sống chính trị - xã hội đang diễn ra thường xuyên, sự đánh giá sẽ
đảm bảo được tính khách quan, khoa học, nhân văn.
Bên cạnh đó các bài kinh tế chính trị cũng có những mục tiêu riêng, cụ thể là:
- Cung cấp cho người học một cách tương đối có hệ thống, có chọn lọc những kiến
thức căn bản về kinh tế chính trị học.
- Để học viên nắm được các quan điểm cơ bản của Đảng về đường lối, chính sách
kinh tế trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, tạo sự nhất trí và củng cố niềm
tin vào sự lãnh đạo của Đảng và sự tất thắng của chủ nghĩa xã hội.
- Tiếp tục bồi dưỡng thế giới quan, phương pháp luận và tư duy kinh tế, vận dụng kiến
thức kinh tế - chính trị vào việc phân tích các vấn đề kinh tế, xã hội và thực tiễn đất nước
và địa phương.
 Về nội dung cơ bản của phần học
Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh được
xây dựng trên cơ sở các bộ môn hợp thành; trong đó kinh tế chính trị học là một môn khoa
học xã hội, một bộ phận hợp thành chủ nghĩa Mác–Lênin. Với tư cách là môn khoa học độc
lập, nó có đối tượng nghiên cứu riêng. Nội dung môn học được cấu trúc thành hai phần chính:
Những vấn đề cơ bản của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa và những vấn đề kinh tế chính

trị của thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.
Kinh tế chính trị học nghiên cứu phương thức sản xuất nhưng không dừng lại mô tả
hiện tượng mà đi sâu tìm ra quy luật kinh tế phản ánh bản chất các hiện tượng, các quá
trình kinh tế trong một phương thức sản xuất nhất định thông qua hệ thống các khái niệm,
phạm trù kinh tế.
 Phù hợp với đối tượng học viên trường chính trị
Học viên của trường chính trị đa số là cán bộ, là những người hoạt động thực tiễn; Họ
đi học trong khi đã và đang trực tiếp tham gia vào hoạt động sản xuất, quản lý, lãnh đạo ở địa
phương. Mục đích học tập của họ là vận dụng lý luận để giải quyết các vấn đề trong thực tiễn
công tác, họ có mong muốn được hướng dẫn, rèn luyện khả năng phát hiện vấn đề, khả năng
xử lý và giải quyết vấn đề một cách đúng đắn, bài bản để khi học xong về địa phương công
tác có đủ khả năng phát hiện, xử lý và giải quyết những vấn đề phát sinh trong thực tiễn công
tác ở địa phương của họ. Do đó giảng viên cần phải vận dụng kiểu dạy học giải quyết vấn đề


trong dạy học Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh
như là một tất yếu do nhu cầu của người học. Chính vì thế dạy học giải quyết vấn đề là
cách thức vừa đảm bảo thực hiện mục tiêu, vừa phù hợp với học viên trường chính trị - là
cán bộ cơ sở.
 Phù hợp với xu thế đổi mới phương pháp dạy học hiện nay
Ngày nay - thời đại của “bùng nổ thông tin”, toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế đang
đặt ra nhiệm vụ bức thiết trong công tác dạy học và giáo dục là phải đổi mới phương pháp
dạy học theo hướng phát huy tính chủ động, tích cực, tự giác và sáng tạo của người học.
Đổi mới phương pháp dạy học không chỉ hướng đến mục tiêu giúp người học tiếp cận được
hệ thống tri thức chuyên môn hiện đại mà còn giúp trang bị cho người học hệ thống kỹ
năng, kỹ xảo cần thiết để người học tự mình có thể giải quyết được những vấn đề đa dạng
và phức tạp do cuộc sống đặt ra.
 Vai trò của dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ
Nghĩa Mác-Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ở trƣờng chính trị hiện nay
Dạy học giải quyết vấn đề có vai trò giúp nâng cao trình độ, năng lực và nghệ thuật

giảng dạy của giảng viên. Trong dạy học giải quyết vấn đề, giảng viên trở thành người tổ
chức và điều khiển hoạt động nhận thức của học viên, do đó, hoạt động của giảng viên sẽ
trở nên đa dạng, phức tạp và khó khăn hơn rất nhiều từ đó đòi hỏi mỗi giảng viên phải
không ngừng tự bồi dưỡng những phẩm chất và năng lực cá nhân nhằm đảm bảo hiệu quả
của quá trình sử dụng kiểu dạy học này.
Mặt khác dạy học giải quyết vấn đề có vai trò tác dụng đối với người học rất lớn, thể
hiện qua các nội dung sau:
Một là, dạy học giải quyết vấn đề tạo hứng thú, giúp học viên tích cực học tập từ đó
tiếp thu được những kiến thức phức tạp, trừu tượng, khó nhớ của môn học. Tạo cơ hội cho
học viên phát huy được trí tuệ, tư duy, óc thông minh và nhất là những kiến thức thực tiễn,
cũng như kinh nghiệm của mình. Từ đó kiểu dạy học này giúp học viên phát huy được
những khả năng học tập tiềm ẩn của bản thân.
Hai là: dạy học giải quyết vấn đề giúp hình thành và bồi dưỡng cho học viên khả năng
tự học. Thông qua việc lý giải các bài toán nhận thức, học viên một mặt tiếp thu tri thức,
mặc khác tiếp thu cả phương pháp nhận thức với những kỹ năng, kỹ xảo mới. Đó là công
cụ nhận thức giúp người học không ngừng tự lực tìm kiếm những tri thức mới.


Ba là: dạy học giải quyết vấn đề bồi dưỡng lòng ham học, có được niềm vui của sự
phát hiện sau mỗi lần tham gia vào quá trình giải quyết các tình huống có vấn đề.
Bốn là: dạy học giải quyết vấn đề có thể giúp học viên thông qua các hoạt động học
tập như tiếp cận và xử lý tình huống, xây dựng kế hoạch giải quyết vấn đề, trình bày, lý giải
các bài toán nhận thức... Đó chính là quá trình rèn luyện để từng bước hình thành khả năng
xử lý tình huống, giải quyết vấn đề trong học tập để trở thành khả năng, kỹ năng xử lý, giải
quyết các vấn đề thực tiễn ở địa phương, đơn vị của học viên công tác.
2.1.2.2. Tổ chức các thành tố của quá trình dạy Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa
Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị theo dạy học giải quyết vấn đề
- Mục tiêu dạy học: Trang bị cho học viên những kiến thức cơ bản về chủ nghĩa MácLênin; trang bị cho học viên những kỹ năng cần thiết biết vận dụng kiến thức lý luận vào
thực tiễn để tổ chức thực hiện nhiệm vụ chính trị ở cơ sở; góp phần củng cố niềm tin của
học viên vào sự nghiệp đổi mới do Đảng lãnh đạo.

- Hoạt động dạy và hoạt động học:
 Hoạt động dạy: Thiết kế, sưu tầm và mô phỏng các vấn đề học tập dựa trên nội dung
dạy học và các nguồn tài nguyên khác nhau; định hướng, giúp đỡ người học trong quá trình
giải quyết vấn đề; tạo không khí, môi trường học tập sôi nổi, nhân văn. Với những hoạt
động đó, giảng viên có vai trò rất lớn trong dạy học giải quyết vấn đề sẽ là điều kiện cần
thiết và quan trọng để nâng cao hiệu quả dạy học theo hướng tiếp cận này.
 Hoạt động học: Tiếp nhận các vấn đề học tập một cách chủ động; phân tích vấn đề
học tập để xác định nhiệm vụ cần giải quyết; tương tác với giảng viên và bạn học trong quá
trình giải quyết vấn đề; độc lập lĩnh hội nội dung học tập, rèn luyện các kỹ năng giải quyết
vấn đề.
Ngoài việc phải giải quyết vấn đề có hiệu quả, người học cần phải biết tự rút ra những
nội dung học tập cần lĩnh hội, các kỹ năng, kỹ xảo tương ứng. Từ đó, người học không chỉ
nắm vững kiến thức mà còn có kỹ năng vận dụng kiến thức đã học để phân tích, giải quyết
các vấn đề nhận thức.
- Nội dung dạy học Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác–Lê nin, tư
tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị
Khi thực hiện dạy học giải quyết vấn đề trong Phần Những vấn đề cơ bản của chủ
nghĩa Mác–Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đòi hỏi giảng viên phải thiết kế nội dung, chương


trình dạy học thành các vấn đề học tập tiềm ẩn các nhiệm vụ nhận thức cần tìm tòi, giải
quyết và tổ chức cho học viên tương tác với các vấn đề học tập một cách tích cực, chủ động
giải quyết vấn đề. Việc thiết kế, xây dựng thành các vấn đề học tập là một công việc hết sức
quan trọng và có ý nghĩa đối với sự thành công trong dạy học Phần Những vấn đề cơ bản
của chủ nghĩa Mác–Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh theo giải quyết vấn đề. Do đó, đòi hỏi
giảng viên cần có nhiều kinh nghiệm và vốn hiểu biết; có kỹ năng liên tưởng, xâu chuỗi,
gắn kết các vấn đề học tập, sự kiện với nội dung môn học; có nghệ thuật xây dựng và biểu
đạt vấn đề học tập một cách sinh động, hấp dẫn đối với học viên.
- Phương pháp và hình thức tổ chức dạy học Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa
Mác–Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh

+ Phương pháp dạy học: Các phương pháp dạy học phù hợp với giải quyết vấn đề gồm: 1/
Phương pháp nêu vấn đề; 2/ Phương pháp đàm thoại; 3/ Phương pháp nghiên cứu tình
huống; 4/ Phương pháp thảo luận nhóm; 5/ Phương pháp dạy học theo dự án; 6/ Phương
pháp đóng vai.
+ Hình thức tổ chức dạy học: Các hình thức tổ chức dạy học phù hợp với giải quyết vấn
đề là: Làm việc nhóm, seminar, diễn giảng nêu vấn đề, đàm thoại.
- Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập
Cần xác định quan điểm đánh giá là hướng vào đánh giá quá trình, cá nhân tự đánh giá
và đánh giá đồng đẳng. Tiêu chí đánh giá: về kiến thức, về kỹ năng và thái độ. Phương
pháp đánh giá gồm: vấn đáp; viết; trắc nghiệm và chọn đề tài viết tiểu luận.
2.2. Cơ sở thực tiễn dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ
nghĩa Mác-Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ở các trƣờng chính trị vùng Đồng bằng Sông
Cửu Long
2.2.1. Khái quát các trường chính trị tỉnh vùng Đồng bằng Sông Cửu Long
2.2.1.1. Về chức năng, nhiệm vụ các trường chính trị
Trường Chính trị tỉnh có chức năng nhiệm vụ chính là: tổ chức đào tạo, bồi dưỡng cán
bộ lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị cấp cơ sở, cán bộ, công chức ở địa phương về lý
luận chính trị - hành chính; đường lối, các nghị quyết, chỉ thị của Đảng, chính sách và pháp
luật của Nhà nước; kiến thức và chuyên môn, nghiệp vụ về công tác xây dựng Đảng, chính
quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị – xã hội; kiến thức về pháp luật, quản lý
nhà nước và về một số lĩnh vực khác.


2.2.1.2. Nội dung chương trình đào tạo
Trên cơ sở mục tiêu và đối tượng đào tạo, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
đã thiết kế chương trình gồm 07 phần học với 1056 tiết (572 tiết lý thuyết, 170 tiết thảo
luận và 324 tiết nghiên cứu, ôn tập). Trong đó Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa
Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh được phân bổ 219 tiết (116 tiết lý thuyết, 44 tiết thảo
luận, 52 tiết nghiên cứu, ôn tập, 7 tiết thi) gồm: Phần I.1 Những vấn đề cơ bản của chủ
nghĩa Mác-Lênin về nội dung có tổng cộng 07 bài; về thời gian có 92 tiết lý thuyết, 32 tiết

thảo luận trên hội trường, 32 tiết nghiên cứu, ôn tập và 4 tiết kiểm tra cuối phần. Phần I.2
Tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung có 5 bài; về thời gian có 24 tiết lý thuyết, 12 tiết thảo
luận, 20 tiết nghiên cứu, ôn tập và 03 tiết kiểm tra cuối phần.
2.2.1.3. Về công tác đào tạo và đội ngũ giảng viên các trường chính trị tỉnh vùng Đồng
bằng sông Cửu Long
Các trường chính trị mở lớp theo các loại chương trình: Trung cấp lý luận chính trị hành chính; bồi dưỡng kiến thức quản lý nhà nước cho cán sự, chuyên viên, chuyên viên
chính cho cán bộ chủ chốt của hệ thống chính trị cơ sở và dự nguồn; chương trình bồi
dưỡng nghiệp vụ công tác đảng, chính quyền, đoàn thể việc thực hiện nội dung chương
trình, giáo trình, quy chế, quy định về quản lý đào tạo được các trường thực hiện theo đúng
quy định của Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.
Về công tác giảng dạy, hầu hết giảng viên của các trường chính trị đã xây dựng được
giáo án điện tử, chủ động áp dụng phương pháp dạy học tích cực với sự hỗ trợ của một số
phương tiện hiện đại, ứng dụng thành tựu của công nghệ thông tin. Phương pháp dạy học
mới này đã mang lại những chuyển biến tích cực về chất lượng đối với công tác đào tạo,
bồi dưỡng ở nhiều trường chính trị.
Các trường chính trị luôn quan tâm đến công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giảng
viên; hằng năm cử giảng viên đi đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ nhằm nâng cao trình độ chuyên
môn, tham dự các lớp bồi dưỡng, tập huấn cập nhật kiến thức…
2.2.1.4. Về đặc điểm của học viên các trường chính trị tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu
Long
Hầu hết học viên của trường chính trị là cán bộ, viên chức do đó khi được đi học, đại
bộ phận đều nêu cao tinh thần trách nhiệm trong học tập, khắc phục khó khăn, tích cực
nghiên cứu học tập và rèn luyện để không ngừng nâng cao trình độ kiến thức, phẩm chất,


năng lực lãnh đạo và quản lý, kỹ năng nghiệp vụ đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn chức danh cán
bộ và ngạch công chức. Họ đều là những người đã trưởng thành, có sự phát triển đầy đủ về
mọi mặt. Họ đi học trong khi đã và đang trực tiếp tham gia vào hoạt động sản xuất, học tập,
quản lý, lãnh đạo. Tuy nhiên, cũng có những hạn chế nhất định và điều đó cũng đã ảnh
hưởng đến quá trình đào tạo, dẫn đến chất lượng sản phẩm đầu ra chưa cao.

Chính những đặc điểm đó của học viên nên việc đổi mới phương pháp dạy học theo
hướng lấy người học là trung tâm nhằm tích cực hóa quá trình học tập tại trường chính trị
có những thuận lợi rất cơ bản nhưng cũng không ít khó khăn trở ngại.
2.2.2.Tình hình dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa
Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long
Để có cở sở thực tiễn phục vụ cho việc nghiên cứu đề tài, tác giả đã tiến hành khảo sát
đánh giá thực trạng và thu được kết quả:
2.2.2.1. Nhận thức và sự vận dụng phương pháp dạy học giải quyết vấn đề trong dạy học
của giảng viên ở trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long
Từ kết quả của quá trình khảo sát, tác giả đã khái quát được thực trạng:
- Nhận thức của giảng viên về bản chất, sự cần thiết và công việc quan trọng nhất của dạy
học giải quyết vấn đề.
- Nhận thức của giảng viên về tác dụng của dạy học giải quyết vấn đề
- Thực trạng việc lựa chọn xác định tính vấn đề của nội dung học tập; thiết kế tình
huống dạy học; chuyển hóa tình huống dạy học thành tình huống có vấn đề.
- Nhận thức của giảng viên về những khó khăn trong dạy học giải quyết vấn đề
- Những yêu cầu của giảng viên đối với học viên và giảng viên trong dạy học giải quyết
vấn đề
- Mức độ vận dụng dạy học giải quyết vấn đề của giảng viên trong các loại giờ học
- Thực trạng việc thực hiện các nguyên tắc, biện pháp và điều kiện dạy học giải quyết
vấn đề
- Những đánh giá của giảng viên về tác động của giờ học bằng dạy học giải quyết vấn
đề đối với học viên. Tất cả được thể hiện trong phụ lục 8, từ bảng 1 đến bảng 6.
2.2.2.2. Nhận thức và sự tham gia của học viên khi giảng viên sử dụng phương pháp dạy
học giải quyết vấn đề trong dạy học ở trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long


Từ kết quả của quá trình khảo sát cho chúng ta khái quát được thực trạng: Nhận thức
của học viên về bản chất, sự cần thiết và công việc quan trọng của dạy học giải quyết vấn
đề, Nhận thức của học viên về tác dụng của dạy học giải quyết vấn đề, Yêu cầu của học

viên đối với học viên và giảng viên khi sử dụng dạy học giải quyết vấn đề, Đánh giá của
học viên đối với bản thân trong dạy học giải quyết vấn đề, Mong muốn của học viên đối
với giảng viên để nâng cao hiệu quả dạy học giải quyết vấn đề. Tất cả được thể hiện trong
phụ lục 8, từ bảng 7 đến bảng 11.
2.2.3. Đánh giá chung và những vấn đề đặt ra trong dạy học giải quyết vấn đề Phần
Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường
chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long
2.2.3.1. Đánh giá chung
Các giảng viên và học viên bước đầu có những nhận thức nhất định về bản chất, tác
dụng, sự cần thiết của dạy học giải quyết vấn đề, các giảng viên đã mạnh dạn sử dụng kiểu
dạy học này vào quá trình giảng dạy đã tạo ra phong trào nhằm thúc đẩy việc nghiên cứu,
áp dụng những phương pháp dạy học tích cực trong các trường chính trị vùng Đồng bằng
sông Cửu Long ngày càng trở nên phổ biến, đã góp phần đổi mới phương pháp dạy học
theo xu hướng chung: lấy người học làm trung tâm. Cũng qua kết quả khảo sát cho thấy
giảng viên và học viên đều có những mong muốn nhất định trong việc áp dụng kiểu dạy
học này vào trong giảng dạy môn học nói riêng và áp dụng vào dạy học trong trường chính
trị nói chung như là một tất yếu cần thiết.
2.2.3.2. Những vấn đề đặt ra trong dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản
của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị tỉnh
Vấn đề thứ nhất là: xuất phát từ đặc thù môn học, từ nhu cầu người học, từ mục tiêu
đào tạo cần có một kiểu dạy học phù hợp, kiểu dạy học đó phải đảm bảo vừa trang bị kiến
thức vừa rèn luyện khả năng thực hành cho người học và đó chính là dạy học giải quyết vấn
đề, kiểu dạy học này sẽ góp phần đào tạo ra đội ngũ cán bộ ở cơ sở có đủ trình độ và năng
lực đáp ứng yêu cầu xây dựng, bảo vệ và phát triển đất nước. Do đó cần nâng cao hơn nữa
nhận thức của giảng viên và học viên về sự cần thiết và triển vọng của việc thực hiện dạy
học giải quyết vấn đề, cũng như cần phải khẳng định việc vận dụng dạy học giải quyết vấn
đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh là đúng
đắn, tất yếu cần thiết và phải tiếp tục đẩy mạnh vận dụng kiểu dạy học này hơn nữa.

Vấn đề thứ hai là: Để việc vận dụng dạy học giải quyết vấn đề trong dạy học ở trường
chính trị đạt kết quả cao hơn cần sớm xây dựng các nguyên tắc, biện pháp và các điều kiện
thực hiện dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác–Lênin,
tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị tỉnh vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Chƣơng 3
NGUYÊN TẮC, BIỆN PHÁP VÀ ĐIỀU KIỆN DẠY HỌC GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ PHẦN
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA CHỦ NGHĨA MÁC-LÊNIN,
TƢ TƢỞNG HỒ CHÍ MINH Ở CÁC TRƢỜNG CHÍNH TRỊ
VÙNG ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG
3.1. Nguyên tắc dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa MácLênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long
Để đảm bảo cho dạy học giải quyết vấn đề đạt kết quả cao nhất, ngoài việc tuân thủ
những nguyên tắc chung của dạy học giải quyết vấn đề khi giảng viên thực hiện dạy học
giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long cần tuân thủ thêm các nguyên
tắc cụ thể sau:
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu dạy học


Mục tiêu của dạy học Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long đó là trang bị cho đội
ngũ cán bộ cơ sở những kiến thức cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin nhằm nâng cao trình độ
lý luận và bản lĩnh chính trị cho họ, đồng thời qua đó rèn luyện họ hình thành và phát triển
kỹ năng tư duy, kỹ năng vận dụng lý luận vào thực tiễn, kỹ năng phát hiện và giải quyết
vấn đề trong công tác và cuộc sống. Dạy học giải quyết vấn đề là cách thức vừa đảm bảo
thực hiện mục tiêu, vừa phù hợp với học viên trường chính trị - là cán bộ cơ sở cho nên
việc sử dụng dạy học giải quyết vấn đề cũng phải lấy mục tiêu dạy học Phần Những vấn đề
cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng
bằng sông Cửu Long làm nhiệm vụ chính.
3.1.2. Nguyên tắc phát huy vai trò tích cực của học viên là cán bộ cơ sở

Quá trình nhận thức của người học không chỉ là quá trình tư duy, mà còn là quá trình
cảm xúc, tình cảm. Do đó, việc đề ra các biện pháp dạy học giải quyết vấn đề Phần Những
vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh phải tạo được sự say mê,
hứng thú cho người học, thực sự đưa người học vào giải quyết các tình huống có vấn đề
nhằm phát huy tính tích cực, tư duy độc lập sáng tạo của học viên trong phân tích, nhận
định, phản biện và đưa ra giải pháp cho tình huống.
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo định hướng phát triển năng lực cho học viên là cán bộ cơ sở
Mục tiêu giáo dục của Việt Nam đã thay đổi, nên mục tiêu đào tạo của hệ thống
trường chính trị cũng thay đổi theo định hướng phát triển năng lực người học. Khái niệm
năng lực gắn liền với khả năng hành động. Học viên trường chính trị là cán bộ nên khả
năng hành động của họ là khả năng lãnh đạo, quản lý, khả năng tổ chức thực hiện những
chủ trương chính sách tại địa phương; khả năng chịu trách nhiệm trước nhân dân, đây là
năng lực rất quan trọng và cần thiết cho đội ngũ cán bộ cơ sở. Do đó khi giảng dạy Phần
Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác–Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh giảng viên có thể
sử dụng các phương pháp dạy học khác nhau nhưng phải đảm bảo vừa trang bị kiến thức lý
luận vừa rèn luyện cho họ hình thành những khả năng nói trên.
3.1.4. Nguyên tắc xây dựng các tình huống dạy học phù hợp với dạy học giải quyết vấn
đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các
trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long
Khi thực hiện dạy học giải quyết vấn đề yêu cầu giảng viên phải sử dụng vấn đề học


tập, tình huống dạy học để tổ chức quá trình nhận thức của học viên. Vì vậy, việc tổ chức,
thiết kế nội dung dạy học thành các tình huống dạy học được xem là công việc vô cùng
quan trọng và là sự khởi đầu mang tính quyết định cho sự thành công của cả quá trình dạy
học giải quyết vấn đề.
Trong dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh thì việc lựa chọn tìm ra vấn đề và biến nó thành vấn đề học
tập, tình huống dạy học là cần thiết và rất quan trọng, tình huống dạy học vừa phải phù hợp
nội dung chương trình bài học, vừa phải phù hợp với đối tượng học viên- là cán bộ cơ sở và
phù hợp với tình hình nhiệm vụ thực tiễn của địa phương đây được xem là nguyên tắc đặc

thù của dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
3.2. Biện pháp dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa
Mác-Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh ở các trƣờng chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu
Long
3.2.1. Biện pháp xây dựng kế hoạch dạy học Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa
Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu
Long theo kiểu dạy học giải quyết vấn đề
Để có một bài giảng đạt kết quả tốt trước tiên cần xây dựng kế hoạch dạy học phải
thật chu đáo, kỹ lưỡng và cẩn thận; việc chuẩn bị này rất cần thiết và có ý nghĩa rất quan
trọng vì nó góp phần cho sự thành công của bài giảng.
Việc xây dựng kế hoạch dạy học cần thực hiện tốt các nhiệm vụ sau:
i). Xác định mục tiêu của bài giảng
- Về những kiến thức, kỹ năng của phần học và thái độ mà học viên phải đạt được
thông qua bài học trên lớp.
- Về phát triển tư duy, kỹ năng đánh giá, phân tích, tổng hợp, nhận định, xử lý, giải
quyết các tình huống có vấn đề, kỹ năng xây dựng bầu không khí dân chủ, kỹ năng lãnh
đạo và kỹ năng tổ chức thực hiện các chủ trương nghị quyết của Đảng và Nhà nước tại địa
phương.
ii). Thiết kế nội dung bài giảng, xác định tình huống dạy học và soạn giáo án bài
giảng
* Thiết kế nội dung của bài giảng


Điểm quan trọng nhất trong thiết kế nội dung bài giảng có sử dụng dạy học giải quyết
vấn đề đó là xây dựng, lựa chọn các tình huống dạy học, tình huống có vấn đề liên quan
trực tiếp đến nội dung của chủ đề dạy học.
* Xây dựng và lựa chọn tình huống dạy học
Việc tổ chức, thiết kế nội dung dạy học thành các tình huống dạy học được xem là
công việc vô cùng quan trọng và là sự khởi đầu mang tính quyết định cho sự thành công

của cả quá trình dạy học giải quyết vấn đề.
Với ý nghĩa đó, tác giả đề xuất quy trình xây dựng tình huống dạy học trong dạy học
giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác–Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long gồm 7 bước cụ thể sau:
Bước 1: Nghiên cứu mục tiêu của bài dạy và phân tích trình độ của học viên.
Bước 2: Xác định phần nội dung có thể xây dựng, chuyển tải thành tình huống dạy
học.
Bước 3: Nghiên cứu, phân tích các tình huống dạy học đã được xây dựng trước có liên
quan đến nội dung dạy học để hỗ trợ cho việc thiết kế tình huống dạy học.
Bước 4: Thu thập các nguồn thông tin, học liệu.
Bước 5: Thiết kế tình huống dạy học
Bước 6: Thử nghiệm và thiết kế lại tình huống dạy học cho hoàn chỉnh.
Bước 7: Dự kiến cách thức và kỹ thuật sử dựng tình huống dạy học.
Có minh họa quy trình thiết kế tình huống dạy học bằng ví dụ cụ thể
* Chuẩn bị giáo án
- Thiết kế giáo án cả một bài trong Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trong đó có phần sử dụng dạy học giải quyết vấn đề; lựa chọn
phương pháp, kỹ thuật dạy học phù hợp cho từng nội dung bài học. (Xem phụ lục - giáo
án).
- Chuẩn bị giáo án điện tử, trình chiếu MS PowerPoint.
iii). Chuẩn bị các điều kiện, phương tiện cần thiết để dạy học
Song song với việc xây dựng các tình huống có vấn đề, giảng viên phải lập kế hoạch
xoay quanh những mục tiêu mà buổi học cần phải làm rõ. Kế hoạch bao gồm:
+ Dự kiến phân chia nhóm học tập.
+ Dự kiến phân chia tài liệu cho các nhóm.


+ Dự kiến giao nhiệm vụ học tập.
+ Dự kiến nội dung và cách kết luận của giảng viên về các tình huống có vấn đề.
Bên cạnh đó giảng viên cũng quan tâm chuẩn bị các điều kiện, phương tiện cần thiết
cho quá trình dạy học có sử dụng dạy học giải quyết vấn đề như: sự chuẩn bị bài đọc của

học viên, các ấn phẩm, bàn ghế, phòng học, các phương tiện kỹ thuật dạy học, các biểu,
mẫu, phiếu quan sát đánh giá cho điểm dành cho giảng viên và học viên.
3.2.2. Biện pháp tổ chức dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ
nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh trên lớp học
Sau khi đã xây dựng kế hoạch cho bài giảng, giảng viên tiến hành thực hiện bài giảng
của mình ở trên lớp theo trình tự các bước sau:
Bước 1: Giảng viên giới thiệu nội dung bài học mới
Bước 2: Giới thiệu tình huống có vấn đề
Bước 3: Phân tích tình huống có vấn đề
Bước 4: Xây dựng kế hoạch để giải quyết tình huống
(Bước 3 và 4 có thể do giảng viên hoặc học viên thực hiện tùy thuộc giảng viên muốn
áp dụng mức độ nào)
Bước 5: Học viên phát biểu ý kiến, bổ sung và tranh luận
Bước 6: Giảng viên tổng kết, rút ra kết luận và gợi mở những hướng nghiên cứu khác
hoặc đề cập đến những nội dung tiếp theo của bài học.
Trên đây là các bước cụ thể trong quy trình dạy học giải quyết vấn đề. Việc nắm vững
và vận dụng nhuần nhuyễn quy trình trên là một trong những điều kiện đảm bảo cho sự
thành công của giờ giảng. Quy trình dạy học nêu trên cũng cho thấy kỹ năng tổ chức, điều
khiển quá trình giải quyết vấn đề trên lớp bao gồm một hệ thống các thao tác, kỹ xảo phức
tạp. Nó bao gồm năng lực gợi mở, dẫn dắt của giảng viên nhằm giúp học viên hoàn thành
tốt nhiệm vụ.
Để thực hiện bài giảng trên lớp thành công, đòi hỏi người giảng viên không chỉ cần
chuẩn bị về kiến thức chuyên môn mà còn cần được trang bị hệ thống kỹ năng đa dạng,
phức tạp nhằm bảo đảm xử lý tốt các tình huống, không chỉ là những tình huống cố định
mà cả những tình huống bất ngờ trong quá trình lên lớp.
 Một số phương pháp và kỹ thuật dạy học tích cực được sử dụng trong dạy học
giải quyết vấn đề Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ


Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long

Khi thực hiện dạy học giải quyết vấn đề trên lớp, giảng viên cần chú ý kết hợp sử
dụng các phương pháp dạy học tích cực như: phương pháp đàm thoại, phương pháp thảo
luận nhóm, phương pháp nêu vấn đề…. cùng với sử dụng các kỹ thuật dạy học như: kỹ
thuật đặt câu hỏi, kỹ thuật động não, kỹ thuật bản đồ tư duy… Trong khuôn khổ luận án
này, tác giả chỉ trình bày mang tính gợi mở một số phương pháp và kỹ thuật dạy học sau:
 Phương pháp đàm thoại:
Có thể thực hiện phương pháp đàm thoại trong dạy học Phần Những vấn đề cơ bản
của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh qua các bước sau:
Bước 1: Giảng viên đưa ra câu hỏi
Bước 2: Giảng viên định hướng, dẫn dắt học viên trả lời câu hỏi
Bước 3: Giảng viên nhận xét và rút ra kết luận
 Phương pháp thảo luận nhóm:
Sử dụng phương pháp thảo luận nhóm trong dạy học giải quyết vấn đề Phần Những
vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh có thể tiến hành theo các
bước:
Bước 1: Chuẩn bị thảo luận
Bước 2: Giảng viên chia lớp thành các nhóm, đặt tên cho nhóm; bầu, chọn Trưởng
nhóm; phân công vị trí, thời gian thảo luận; giao nhiệm vụ thảo luận cho các nhóm
Bước 3: Các nhóm tiến hành thảo luận dưới sự điều khiển, phân công của Trưởng
nhóm.
Bước 4: Trình bày kết quả thảo luận của các nhóm.
Bước 5: Giảng viên nhận xét, đánh giá và chuẩn kiến thức.
 Kỹ thuật đặt câu hỏi:
Sử dụng câu hỏi có hiệu quả đem lại sự hiểu biết lẫn nhau giữa giảng viên và học
viên. Kỹ năng đặt câu hỏi càng tốt thì mức độ tham gia của học viên vào bài học càng
nhiều; học viên sẽ tích cực, hứng thú hơn trong học tập.
Trong dạy học Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, giảng viên cần đặt câu hỏi hướng vào các mục đích sau:
Thứ nhất: Kích thích, dẫn dắt học viên suy nghĩ, khám phá tri thức mới, tạo điều kiện
cho học viên tham gia vào quá trình dạy học

Thứ hai: Kiểm tra, đánh giá kiến thức, kỹ năng của học viên
Thứ ba: Thu thập, mở rộng thông tin, kiến thức
Khi đặt câu hỏi, giảng viên cần lưu ý: Câu hỏi phải liên quan đến việc thực hiện mục
tiêu bài học; câu hỏi phải ngắn, gọn, dễ hiểu; câu hỏi phải đúng lúc, đúng chỗ; câu hỏi phải
phù hợp với trình độ học viên; câu hỏi phải kích thích suy nghĩ của học viên; câu hỏi phải
sắp xếp từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp.
 Kỹ thuật bản đồ tư duy:
Sử dụng kỹ thuật bản đồ tư duy trong dạy học Phần Những vấn đề cơ bản của chủ
nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh có thể được thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Chọn nội dung dạy học theo bản đồ tư duy
Bước 2: Học viên lập bản đồ tư duy theo nhóm hay cá nhân với gợi ý của giảng viên.
Bước 3: Học viên hoặc đại diện của các nhóm học viên lên báo cáo, thuyết minh về
bản đồ tư duy mà nhóm mình đã thiết lập.
Bước 4: Học viên thảo luận, bổ sung, chỉnh sửa để hoàn thiện bản đồ tư duy về kiến
thức của bài học đó.
Bước 5: Củng cố kiến thức
3.2.3. Biện pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập học Phần Những vấn đề cơ bản của
chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng
sông Cửu Long theo kiểu dạy học giải quyết vấn đề
Khi tiến hành kiểm tra, thi Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư
tưởng Hồ Chí Minh ở các trường chính trị vùng Đồng bằng sông Cửu Long cần thực hiện
tốt các nội dung sau:
* Bám sát mục tiêu môn học và bài học
Việc kiểm tra, thi phải bám sát vào mục tiêu Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa
Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh đã được Học viện Chính trị Quốc gia ban hành, đồng
thời cũng bám sát mục tiêu được xây dựng trong kế hoạch giảng dạy Phần học do Khoa Lý
luận Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh xây dựng.
* Xây dựng các tiêu chí kiểm tra, thi kết quả học tập của học viên phù hợp với các

lĩnh vực của mục tiêu dạy học môn học
Kiểm tra, thi Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh cần đưa ra nội dung trên 6 mức độ (1- Nhớ, 2- Hiểu, 3- Vận dụng, 4- Phân tích, 5- Đánh


giá, 6- Sáng tạo) và cần đặc biệt chú ý đến câu hỏi kiểm tra mức độ đánh giá và sáng tạo để
phát huy năng lực của học viên.
* Việc ra đề kiểm tra, thi phải luôn dựa trên quan điểm phát huy tinh tích cực học tập
của học viên
Kiểm tra, thi Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh phải khiến cho học viên tự giác, chủ động, linh hoạt, trong lĩnh hội và vận dụng kiến
thức, kỹ năng. Mỗi một đề kiểm tra, thi đều phải cố gắng tạo điều kiện cho tất cả các đối
tượng học viên được suy nghĩ tìm tòi, khám phá. Nội dung đề kiểm tra, thi cần gắn liền với
thực tiễn cuộc sống và thực tiễn công tác của học viên.
* Thực hiện đúng quy trình kiểm tra, thi kết quả học tập Phần Những vấn đề cơ bản
của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nhằm phát huy năng lực hoạt động thực
tiễn của học viên
Quy trình kiểm tra, thi Phần Những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh gồm các bước sau:
Bước 1: Xác định mục đích, hình thức của đề kiểm tra, thi
Bước 2: Xây dựng câu hỏi kiểm tra, thi
Bước 3: Xây dựng đáp án, thang điểm
Bước 4: Tổ chức kiểm tra, thi
Bước 5: Chấm bài
Bước 6: Rút kinh nghiệm sau khi kiểm tra, thi
3.2.4. Biện pháp hướng dẫn tự học theo kiểu dạy học giải quyết vấn đề Phần Những vấn
đề cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh.
Với kiểu dạy học giải quyết vấn đề, không những đòi hỏi học viên phải thực hiện tốt
việc tự học, mà còn phải có cách tự học đúng đắn, phù hợp với kiểu dạy này. Do đó khi xây
dựng kế hoạch học tập, học viên phải được hướng dẫn về mục tiêu, phương pháp tự học.

Trong đó cần hướng dẫn học viên cách xây dựng kế hoạch tự học, trong quá trình tự
học phải luôn hướng đến việc cần tìm kiếm phát hiện vấn đề học tập, phát hiện tình huống
có vấn đề; học viên phải biết cách xây dựng kế hoạch giải quyết vấn đề; phải biết tự kiểm
tra đánh giá khả năng học tập của bản thân.