Theo lộ trình của bộ GDĐT đến năm 2018, bậc THCS sẽ giảng dạy theo chương trình SGK mới theo hướng tích hợp. Nêu ý kiến của anh, chị về vấn đề trên?

KIỂM TRA GIỮA HỌC PHẦN

Môn: Quản lý hành chính nhà nước – quản
lý ngành giáo dục và đào tạo

Đề tài: Theo lộ trình của bộ GDĐT đến năm 2018, bậc THCS sẽ
giảng dạy theo chương trình SGK mới theo hướng tích hợp. Nêu ý
kiến của anh, chị về vấn đề trên?

Bài làm
Sự phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh toàn cầu hóa đặt ra
những yêu cầu mới đối với người lao động, do đó cũng đặt ra những
yêu cầu mới cho sự nghiệp giáo dục thế hệ trẻ và đào tạo nguồn nhân
lực. Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục
nên “ Theo tiến trình Bộ GDĐT, đến năm 2018 bậc THCS sẽ giảng
dạy theo chương trình SGK mới theo hướng tích hợp”. Dạy học tích
hợp đang là vấn đề được ra bàn luận sôi nổi trong thời gian qua, có rất
nhiều ý kiến trái chiều với nhau. Nhưng với riêng tôi, tôi đồng ý với
sự đổi mới này của Bộ GDĐT.
Vậy tích hợp là gì? Tại sao Bộ GDĐT lại chọn phương pháp lại
chọn phương pháp tích hợp cho nền giáo dục hiện nay?

1


Về phương diện lý luận dạy học thì tích hợp được hiểu là sự kết
hợp một cách hữu cơ, có hệ thống, ở một mức độ khác nhau các kiến
thức trong một môn học hoặc giữa các môn học thành một nội dung
thống nhất. Cũng có thể hiểu tích hợp là một hoạt động mà ở đó cần
phải kết hợp, liên hệ, huy động các yếu tố, nội dung gần và giống
nhau, có liên quan với nhau của nhiều lĩnh vực để giải quyết, làm sáng

tỏ vấn đề và cùng một lúc đạt được nhiều mục tiêu khác nhau.
Ở Việt Nam, trong quá trình đổi mới chương trình sách giáo
khoa từ những năm 90 và sau năm 2000, các kiến thức về địa lý, lịch
sử, khoa học tự nhiên đã được tích hợp trong môn Tự nhiên xã hội ở
bật tiểu học. Nhưng bậc THCS việc dạy học tích hợp các môn khoa
học xã hội, khoa học tự nhiên vẫn chưa được áp dụng. Tâm thế của
học sinh, giáo viên, nhà trường và toàn xã hội đối với việc dạy học
tích hợp cũng chưa sẵn sàng. Bởi vậy, thuật ngữ dạy học tích hợp còn
khá mới mẻ với khá đông những người làm công tác giảng dạy và giáo
dục.Theo đề án đổi mới chương trình sách giáo khoa mới trong
chương trình bật THCS theo hướng tích hợp phải thể hiện được cả
mục tiêu, nội dung kiến thức, phương pháp và hình thức tổ chức dạy
học, phương pháp kiểm tra đánh giá. Một trong những đối tượng bị tác
động nhiều nhất khi đổi mới chương trình SGK chính là đội ngũ nhà
giáo.
Thực trạng của việc dạy học trong trường THCS hiện còn những
tồn tại nhiều giáo viên chưa thực sự tạo được hứng thú học đối với
học sinh. Học sinh hiểu một cách rời tạc, hời hợt về kiến thức mình

2


đang học không nắm được mối liên hệ hữu cơ giữa các tri thức thuộc
lĩnh vực đời sống xã hội, về kiến thức liên môn.
Theo tôi, giáo viên rất cần một chương trình và cách thức kiểm
tra đánh giá hợp với dạy học phát triển năng lực. Tăng cường cơ sở
vật chất để đáp ứng được nhu cầu đổi mới phương pháp dạy học. Tập
huấn kỹ, cụ thể chi tiết cho giáo viên, có thật nhiều ví dụ minh họa.
Tập huấn qua mạng, liên kết với trường trong nước và các trường của
các nước tiên tiến để chia sẻ thông tin…, tăng cường truyền thông, tạo

cơ chế để khuyến khích giáo viên….
Dạy học theo chủ đề tích hợp là một trong những nguyên tắc
quan trọng trong dạy học hiện nay, đây được coi là một quan niệm dạy
học hiện đại, nhằm phát huy tính tích cực của học sinh, đồng thời nâng
cao chất lượng giáo dục. Dạy học tích hợp làm cho người học nhận
thức được sự phát triển xã hội một cách liên tục thống nhất, thấy được
mối liên hệ hữu cơ giữa các lĩnh vực của đời sống xã hội.
Tùy theo khoa học cụ thể mà có thể tích hợp các môn khoa học
khác lại với nhau như: Lí- Hóa- Sinh, Văn- Sử- Địa. Hoặc có thể tích
hợp được cả các môn tự nhiên với các môn xã hội như: văn, toán, hóa,
sinh, GDCD…Ở mức độ cao, sự tích hợp này sẽ hình thành những
môn học mới, chứ không phải là một sự lắp ghép thông thường các
môn riêng rẽ lại với nhau. Tuy nhiên, các môn vẫn giữ vị trí độc lập
với nhau, chỉ tích hợp những phần gần nhau. Ở mức độ thấp thì việc
tích hợp được thực hiện trong mối quan hệ liên môn. Những môn
được học riêng rẽ nhưng cần chú ý đến những nội dung có liên quan
3


đến các bộ môn khác, trong quá trình dạy học chỉ cần khai thác, vận
dụng các kiến thức có liên quan đến bài giảng mình đang thực hiện.
Trong dạy học truyền thống thì giáo viên làm trung tâm và giáo
viên ít quan tâm tới học sinh. Học sinh như một “cái lọ” người thầy
phải nhét kiến thức vào “cái lọ” này. Nhưng người thầy đâu biết rằng
“cái lọ” đã đầy thì càng nhét nó lại càng trào ngược ra. Vậy người
thầy phải nhét đầy “cái lọ” này như thế nào? Tính thụ động của học
sinh bộc lộ rất rõ ràng. Học sinh chỉ nhớ những gì người thầy đã cung
cấp cho nó ở trạng thái hoàn thành. Trong phương pháp dạy học cũ
người thầy luôn là “cái mẫu” của học sinh. Nếu nhồi nhét kiến thức
một cách cưỡng bức thì hiệu quả giáo dục khó có thể như mong muốn.

Bởi để “tiêu hóa”được kiến thức thì cần phải “thưởng thức chúng”
một cách ngon lành.
Chính vì thế mà Bộ GDĐT đã đề ra phương pháp đổi mới
SGK,theo hướng tích hợp để học sinh chủ động tích cực sáng tạo
trong học tập. Từ đó học sinh có thể tiến trình tư duy và nhận thức
mng tích chất phát triển tự nhiên của con người trong lĩnh vực hoạt
động. Dạy học tích hợp đưa những nội dung giáo dục có liên quan vào
quá trình dạy học các môn học như: tích hợp giáo dục đạo đức,lối
sống.
Đáp ứng nhu cầu giảng dạy tích hợp theo mong muốn của bộ
GDĐT vào năm 2018 thì đội ngủ giáo viên trước hết phải khẳng định
được những năng lực đã được quy định trong chuẩn nghề nghiệp giáo
viên THCS đã được ban hành. Bên cạnh đó cần phải bổ sung thêm
những năng lực khác để hoàn thiện như:
4


Có năng lực chuyên môn sâu, kiến thức liên nghành rộng và một
sự hiểu biết xã hội sâu sắc. Đó là một yếu tố nền tảng quan trọng, bởi
thiếu nó giáo viên sẽ không liên kết được những kiến thức có liên
quan đến nội dung giảng dạy. Có hiểu biết sâu về dạy học tích hợp thể
hiện thông qua việc: hiểu rõ các cách tích hợp, mức độ tích hợp, (ví
dụ: theo nội dung, theo chủ đề: liên môn, xuyên môn, đa môn,..). Biết
xây dựng chủ đề hoặc nội dung tích hợp; biết khai thác những nội
dung, yếu tố có mối liên hệ gần gủi với nội dung bài học. Thiết kế
được các kế hoạch dạy học theo hướng tích hợp ( về nội dung, hoạt
động,..). Biết phương pháp cách thức dạy học tích hợp để giúp học
sinh tự cập nhật, đổi mới tri thức, phát triển năng lực sáng tạo và giải
quyết các vấn đề phức hợp, đồng thời chuyển tải nội dung giáo dục
đến học sinh một cách sinh động, hấp dẫn. Sử dụng kết hợp phương

pháp dạy học với phương tiện kỹ thuật, phương tiện dạy học tạo nên
hình thức tổ chức dạy học đa dạng và phong phú.Có năng lực khai
thác, sử dụng các kênh thông tin qua internet, để làm nội dung giảng
dạy thêm phong phú, đa dạng, Tạo điều kiện cho học sinh được học
tập qua các nguồn tài liệu đa dạng trong xã hội phát triển khả năng tư
duy.Có năng lực giải quyết vấn đề cũng như các tình huống nảy sinh
trong dạy học.Có năng lực kết hợp lý thuyết với thực hành.
Do chương trình đào tạo giáo viên THCS hiện nay chỉ nhằm đào
tạo giáo viên dạy một hoặc hai môn, mới chú trọng kiến thức và kỷ
năng, chưa coi trọng đào tạo năng lực. Chính điều này đã làm giảm
khả năng phát triển và thích ứng của giáo viên trong thực tiễn dạy học
khi chương trình giáo dục thay đổi. Để đào tạo giáo viên đáp ứng nhu
5


cầu giảng dạy tích hợp, cần có các giải pháp đồng bộ; xây dựng
chương trình và đào tạo giáo viên bồi dưỡng giáo viên, đổi mới nội
dung và phương pháp đào tạo giáo viên.
Giải pháp khả thi để có thể giải quyết những bất cập trên là các
trường sư phạm nhanh chóng sắp xếp, thiết kế lại chương trình đào tạo
đội ngủ giáo viên theo hướng tích hợp các môn học mới và phát triển
chương rình rèn luyện nghiệp vụ sư phạm để đào tạo khả năng dạy
tích hợp một số môn học cùng lĩnh vực như: các môn khoa học tự
nhiên, các môn khoa học xã hôi nhân văn và các môn ngoại ngữ, tin
học và công nghệ. Các giáo viên được đào tạo theo chương trình trên
có thể làm giáo viên đứng lớp cho những môn học theo hướng tích
hợp của chương trình THCS. Chính sách dạy tích hợp của người giảng
viên sư phạm sẽ là phương tiện, là khuôn mẫu để rèn luyện kỹ năng
dạy học tích hợp cho những giáo viên tương lai sau này.
Tóm lại để đào tạo giáo viên giảng dạy tích hợp ở trường THCS

trong bối cảnh hiện nay bộ GDĐT cần phải: Thiết kế lại chương trình
đào tạo giáo viên đáp ứng nhu cầu dạy học tích hợp. Một vấn đề đặt ra
là trong bối cảnh đổi mới giáo dục hiện nay là giáo viên dạy tích hợp
cần có kiến thức chuyên môn sâu, kiến thức xã hội rộng vì thế vẫn cần
thiết phải trang bị kiến thức các phân môn khoa học, nhưng đồng thời
phải có các chuyên đề liên môn. Điều này đòi hỏi các bộ môn khoa
học phải liên kết sâu trong quá trình xây dựng chương trình và biên
soạn nội dung môn học. Ví dụ ( vấn đề biển đảo thì phải có sự liên kết
của môn địa lý, môn lịch sử,..).

6


Chú trọng hình thành và phát triển năng lực cho sinh viên sư
phạm. Hướng tiếp cận của chương trình giáo dục đổi mới chuyển từ
mục tiêu kiến thức sang mục tiêu phát triển năng lực cho người học:
thiết kế giáo án tích hợp, năng lực tổ chức các oạt động dạy học, năng
lực giải quyết vấn đề một cách chủ động,..
Đổi mới đồng bộ nội dung, phương pháp dạy học và kiểm tra,
đánh giá theo hướng phát triển năng lực người học. Đa dạng hóa hình
thức tổ chức dạy học đối với sinh viên sư phạm, tăng tính thực tế, thực
hành. Đối với SV được đào tạo để dạy học môn Khoa học Xã hội ở
THCS thì tăng cường tổ chức học tập, nghiên cứu tại thực địa, tham
gia các hoạt động xã hội, tổ chức dạy học theo các phương pháp tích
cực, dạy học dự án, …Kiểm tra, đánh giá chú trọng đến cả kết quả và
quá trình, kết hợp nhiều hình thức kiểm tra, đánh giá như quan sát,
vấn đáp, bài viết kiểm tra, bài luận.
Tổ chức bồi dưỡng các chuyên đề dạy học tích hợp và rèn luyện
kỷ năng dạy học tích hợp cho giáo viên THCS. Đối với các sinh viên
sư phạm đã tốt nghiệp, các giáo viên ở trường THCS có thể tổ chức

các lớp bồi dưỡng chuyên đề về nội dung, phương pháp và hình thức
tổ chức giảng dạy tích hợp theo nhóm phân môn: Khoa học tự nhiên,
Khoa học xã hội, Ngoại ngữ, Tin học – công nghệ.
Khi thực hiện môn học tích hợp có ưu điểm như: Đối với học
sinh, trước hết, các chủ đề liên môn, tích hợp có tính thực tiễn nên
sinh động, hấp dẫn, có ưu thế trong việc tạo ra động cơ, hứng thú học
tập cho học sinh. Học các chủ đề tích hợp, liên môn, học sinh được
tăng cường vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết các tình huống
7


thực tiễn, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc. Điều quan
trọng hơn là các chủ đề tích hợp, liên môn giúp cho học sinh không
phải học lại nhiều lần cùng một nội dung kiến thức ở các môn học
khác nhau, vừa gây quá tải, nhàm chán, vừa không có được sự hiểu
biết tổng quát cũng như khả năng ứng dụng của kiến thức tổng hợp
vào thực tiễn.
Đối với giáo viên thì ban đầu có thể có chút khó khăn do việc
phải tìm hiểu sâu hơn những kiến thức thuộc các môn học khác. Tuy
nhiên khó khăn này chỉ là bước đầu và có thể khắc phục dễ dàng bởi
hai lý do: Một là, trong quá trình dạy học môn học của mình, giáo
viên vẫn thường xuyên phải dạy những kiến thức có liên quan đến các
môn học khác và vì vậy đã có sự am hiểu về những kiến thức liên môn
đó; Hai là, với việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, vai trò của
giáo viên không còn là người truyền thụ kiến thức mà là người tổ
chức, kiểm tra, định hướng hoạt động học của học sinh cả ở trong và
ngoài lớp học. Vì vậy, giáo viên các bộ môn liên quan có điều kiện và
chủ động hơn trong sự phối hợp, hỗ trợ nhau trong dạy học. Như vậy,
dạy học theo các chủ đề tích hợp không những giảm tải cho giáo viên
trong việc dạy các kiến thức liên môn trong môn học của mình mà còn

có tác dụng bồi dưỡng, nâng cao kiến thức và kĩ năng sư phạm cho
giáo viên, góp phần phát triển đội ngũ giáo viên bộ môn hiện nay
thành đội ngũ giáo viên có đủ năng lực dạy học kiến thức liên môn,
tích hợp. Thế hệ giáo viên tương lai sẽ được đào tạo về dạy học tích
hợp, liên môn ngay trong quá trình đào tạo giáo viên ở các trường sư
phạm.
8


Bên cạnh những ưu điểm đó thì vẫn còn những nhược điểm và
khó khăn đối với cả giáo viên lẫn học sinh khi thực hiện phương pháp
dạy học này. Để tạo ra được một chủ đề tích hợp tốt, đội ngủ giáo viên
cũng phải rất công phu trong việc soạn giáo án, mất thời gian, công
sức…Một trong những đối tượng bị tác động nhiều nhất khi đổi mới
chương trình, SGK chính là đội ngũ nhà giáo. HS “lạ lẫm”, “thấy
khó”, không “hứng thú” vì đã quen với lối học cũ. Khó khăn của giáo
viên khi dạy tích hợp, liên môn không nằm nhiều ở vấn đề nội dung
mà ở phương pháp dạy và kiểm tra đánh giá theo yêu cầu tích hợp…
Vì thế để nâng cao hiệu quả của môn học tích hợp, chúng tôi đã
đưa ra một số phương pháp để dạy học tích hợp như: Dạy học theo dự
án, phương pháp trực quan, phương pháp thực địa, phương pháp dạy
học đặt và giải quyết vấn đề
Trong các phương pháp trên, chúng ta thường sử dụng phương
pháp thứ tư đó là: Phương pháp dạy học đặt và giải quyết vấn đề.
Phương pháp dạy học đặt và giải quyết vấn đề là phương pháp
dạy học trong đó GV tạo ra những tình huống có vấn đề, điều khiển
HS phát hiện vấn đề, hoạt động tự giác, tích cực, chủ động, sáng tạo
để giải quyết vấn đề và thông qua đó chiếm lĩnh tri thức, rèn luyện kĩ
năng và đạt được nhũng mục đích học tập khác. Đặc trưng cơ bản của
phương pháp dạy học đặt và giải quyết vấn là “tình huống gợi vấn đề”

vì “Tư duy chỉ bắt đầu khi xuất hiện tình huống có vấn đề” .
Tình huống có vấn đề (tình huống gợi vấn đề) là một tình huống
gợi ra cho học sinh những khó khăn về lý thuyết hay thực tiễn mà họ
9


thấy cần có khả năng vượt qua, nhưng không phải ngay tức khắc bằng
một thực giải, mà phải trải qua quá trình tích cực suy nghĩ, hoạt động
để biến đổi đối tượng hoạt động hoặc điều khiển kiến thức sẵn có.
Qua việc hoạt động tích hợp trong một tiết lên lớp, học sinh
được rèn luyện thói quen tư duy, nhận thức vấn đề một cách có hệ
thống và lôgic, đồng thời thấy được mối quan hệ biện chứng giữa các
kiến thức được học trong chương trình.
Nhờ đó sẽ xóa bỏ lối dạy học theo kiểu khép kín, tách biệt giữa
nhà trường và cuộc sống; cô lập giữa những kiến thức và kĩ năng vốn
có mối liên hệ, bổ sung cho nhau hay tách rời kiến thức với các tình
huống có ý nghĩa, những tình huống cụ thể mà học sinh sẽ gặp sau
này.
Dạy học tích hợp sẽ phát huy được tính tích cực chủ động và
sáng tạo của học sinh, buộc học sinh chủ động tự đọc, tự làm việc độc
lập theo SGK, theo hướng dẫn của giáo viên.
Quan điểm dạy học theo phương pháp tích hợp cần được hiểu
toàn diện và phải được quán triệt trong toàn bộ môn học, quán triệt
trong mọi khâu của quá trình dạy học, quán triệt trong mọi yếu tố của
hoạt động học tập, tích hợp trong chương trình, tích hợp trong sách
giáo khoa, tích hợp trong phương pháp dạy học của giáo viên và tích
hợp trong hoạt động học tập của học sinh; tích hợp trong các sách đọc
thêm, tham khảo. Quan điểm “lấy học sinh làm trung tâm” đòi hỏi
thực hiện việc tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh trong mọi
mặt, trên lớp và ngoài giờ, tìm mọi cách phát huy năng lực tự học của

10


học sinh, phát huy tinh thần dân chủ, bồi dưỡng lòng tin cho học sinh
thì các em mới tự tin và học tốt được.
Qua những ý kiến trên ta có thể thấy giảng dạy tích hợp là một
trong những quan điểm giáo dục đã trở thành xu thế trong việc phát
triển chương trình giáo dục ở nhiều nước trên thế giới. Ở Việt Nam,
định hướng đổi mới chương trình giáo dục cũng thể hiện quan điểm
dạy học tích hợp. Vì vậy, để hội nhập nền giáo dục quốc tế và giảng
dạy theo chương trình giáo dục đổi mới, việc trang bị những lý luận và
năng lực dạy học tích hợp cho giáo viên, sinh viên sư phạm là cần
thiết.

11


12