Tiết 30 bạn đến chơi nhà

TIẾT 30: BẠN ĐẾN CHƠI NHÀ
(Nguyễn Khuyến)


Tiết 30: Bạn đến chơi nhà
(Nguyễn Khuyến)
Mục tiêu cần đạt của bài giảng:
-Giúp học sinh nắm đợc tình bạn đậm đà, hồn nhiên
dân dã đã vợt lên hoàn cảnh sống eo hẹp. Đó là nét
đẹp trong nhân cách nhà thơ Nguyễn Khuyến.
-Nắm đợc thể thơ thất ngôn bát cú đờng luật đợc việt
hóa bằng lời thơ thuần việt trong sáng bình dị.


Tiến trình bài giảng :
* Hoạt động I: Khởi động
1. Tổ chức
2. Kiểm tra
3. Giới thiệu bài
* Hoạt động II: Đọc hiểu văn bản
I- Tiếp xúc văn bản
II- Phân tích văn bản
III- Tổng kết

* Hoạt động III: Luyện tập
* Hoạt động IV: Củng cố dặng dò


KiÓm tra bµi cò
- §äc thuéc lßng bµi th¬ “Qua ®Ìo Ngang”
cña bµ HuyÖn Thanh Quan. Néi dung

chÝnh cña bµi th¬? Ph©n tÝch côm tõ “Ta
víi ta”


Tiết 30: Bạn đến chơi nhà
(Nguyễn Khuyến)
I- Tiếp xúc văn bản
1. Đọc:
-Thể thơ của bài thơ này giống bài thơ nào đã học?
-Theo em đọc với giọng nh thế nào cho phù hợp.
Đọc: Chậm rãi, ung dung, hóm hỉnh nh thấp
thoáng một nụ cời.
2. Tìm hiểu chú thích:
- Nêu những hiểu biết của em về tác giả.


Tác giả:
- Nguyễn Khuyến (1835 1909)
- Quê: Yên Đổ, Bình Lục, Hà Nam
- Học giỏi, thi đỗ đầu cả 3 kỳ (Thi hơng,
thi hội, thi đình) Đợc gọi là tam nguyên
Yên Đổ
- Làm quan 10 năm nhng khi Pháp đánh
Bắc Bộ thì ông cáo quan về ở ẩn.
- Là nhà thơ lớn của dân tộc
-Bài thơ có phải là văn bản biểu cảm không?
- Viết về chủ đề gì?


* Tác phẩm

Viết về tình bạn: Niềm vui mừng khôn xiết, tình
cảm chân thành khi bạn đến thăm.
-Bài thơ đợc viết theo thể thơ nào?
- Nêu cách ngắt nhịp của bài thơ?
3. Thể thơ:
- Thất ngôn bát cú đờng luật
- Cách ngắt nhịp 4/3; 2/2/3. Riêng câu 6: 4/1/2


4. Bố cục:
- Câu 1: Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà
- Câu 2,3,4,5,6,7: Cảm xúc về gia cảnh
- Câu 8: Cảm xúc về tình bạn.

II- Phân tích văn bản:
1. Câu 1: Cảm xúc khi bạn đến chơi nhà.
- Đọc câu 1
Đã bấy lâu nay bác tới nhà


- Trong lời thông báo bạn tới chơi nhà có mấy chi tiết đó
là những chi tiết nào?
-Câu thơ nói về cuộc gặp gỡ sau thời gian dài xa cách
qua cụm từ nào?

Đã bấy lâu nay bác tới nhà
- Cụm từ này không chỉ nhắc tới thời gian
mà còn bày tỏ điều gì nữa?
-> Vừa chỉ thời gian xa cách nay mới gặp gỡ vừa
thể hiện niềm chờ đợi bạn đến chơi đã từ lâu.

- Em nhận xét gì về cách xng hô và giọng điệu
của câu thơ?
-> Lời xng hô gần gũi thân tình, câu thơ nh
một tiếng reo vui phấn chấn.
-> Niềm vui sớng, chân trọng, thân tình đối với
bạn.
2. 6 câu thơ tiếp , cảm xúc về gia cảnh.
- Đọc câu thơ tiếp
- Nhà thơ đang trình bày với bạn chuyện gì?


Trẻ thời đi vắng chợ thời xa
- Em hiểu trẻ là ai?
- Tại sao muốn tiếp bạn Nguyễn Khuyến lại nhắc
đến chợ?
- Mong đợc tiếp bạn đàng hoàng
-Nhng thực tế thì lúc này nh thế nào?
Trẻ thời đi vắng chợ thời xa
-Nhận xét về cách dùng từ thời ở câu thơ trên?


->Lời phân bua cho tình thế của nhà thơ, chỉ có
bạn chí thân mới thổ lộ đùa vui hóm hỉnh đến nh
vậy
- Đọc tiếp câu 3,4,5,6,7
Ao sâu nớc cả khôn chài cá
Vờn rộng rào tha khó đuổi gà
Cải cha ra cây cà mới nụ

Bầu vừa rụng rốn mớp đơng hoa
Đầu trò tiếp khách trầu không có


-Nhà thơ trình bày khả năng tiếp bạn của mình
theo lẽ bình thờng không?
- Vậy ông đã kể và tả khả năng tiếp bạn của
mình nh thế nào?
- Diễn tả mọi sản vật của gia đình có đấy mà
lại là không có.
-Em có nhận xét gì về cách dùng từ của tác giả?
->Sử dụng từ ngữ giản dị, gần gũi, sử dụng nhiều
tính từ, tính thái từ và đối rất chỉnh.


-Em hình dung đợc gì về gia cảnh qua lối nói
của ông?
-> Diễn tả cảnh sắc đồng quê đơng đơm hoa kết
trái, tiềm ẩn một khả năng đáng yêu.
-Trong cách nói ấy còn chứa đựng điều gì?
->Hoàn cảnh thực của mình lúc này thực sự thiếu
thốn mong bạn thông cảm.

-Không những thế chủ nhân còn là ngời nh thế nào?

->Thật thà, chất phác, chân thực không khách sáo.


- Đến đây em hiểu gì về nhà thơ Nguyễn
Khuyến không chỉ là nhà thơ của làng cảnh Việt

Nam mà còn là một nhà thơ Trào phúng?
-> Là nhà thơ hóm hỉnh và có duyên trào phúng
-Vậy cái quí nhất của tình bạn là gì?
->Giành cho nhau tình cảm chân thành và sự cảm
thông.
=>Tình nghĩa vợt lên trên vật chất tầm thờng.
Tình cảm bạn bè quí hơn mọi thứ trên đời.


3. Câu 8: Cảm nghĩ về tình bạn:
Bác đến chơi đây ta với ta
-Tơng phản giữa cái không có và cái có rất nhiều rất
sâu sắc, đậm đà, thắm thiết đó là gì?
-Em nhận xét cách dùng từ Ta trong trờng hợp
này?

-Đại từ nhân xng Ta: Vừa là ngôi 1 vừa là ngôi
2 (là tác giả - là bạn)
-> Sự sáng tạo tuyệt vời của Nguyễn Khuyến
-Phân tích cái hay của từ Ta


-Lµ ta, lµ b¸c, lµ hai chóng ta. Tuy hai nhng lµ
mét – lµ mét thÓ thèng nhÊt kh«ng t¸ch rêi .
=> Hai chóng ta chan hßa trong t×nh b¹n vui vÎ,
th¾m thiÕt, thñy chung.
-Em h·y so s¸nh côm tõ “ta víi ta” ë bµi th¬
nµy víi “ta víi ta” trong th¬ Bµ HuyÖn
Thanh Quan

III- Tổng kết
1. Nghệ thuật
- Ngôn ngữ thuần việt, bình dị, trong sáng, dễ
hiểu, gợi hình ảnh.
- Thể thơ thất ngôn bát cú đờng luật chặt chẽ
- Giọng điệu hóm hỉnh, vui tơi.
- Cách dùng từ giầu ý nghĩa
2. Nội dung.
-Nêu nội dung chính của bài thơ
Ngoài ra bài thơ còn nêu lên quan niệm gì về tình
bạn?


-Ca ngîi t×nh b¹n th¾m thiÕt, ch©n thµnh cao quý
-Quan niÖm vÒ t×nh b¹n tri kû, ch©n thµnh vît lªn
trªn mäi vËt chÊt tÇm thêng.


* Luyện tập
I-Phần trắc nghiệm khách quan
Câu 1: Thể thơ bài này giống bài nào sau đây:
A. Côn Sơn Ca
C. Qua Đèo Ngang
B. Sông núi nớc Nam
D. Sau phút chia ly
Câu 2: Trong các dòng sau, dòng nào sử dụng quan hệ
từ:
A. Mớp đơng hoa
C. Ta với ta

B. Cà mới nụ
D. Trầu không có
Câu 3: Nội dung chính của văn bản:
A. Ca ngợi tình cảm bạn bè.
B. Ca ngợi vẻ đẹp quê hơng đất nớc.
C. Miêu tả cảnh nghèo của mình.
D. Không muốn tiếp bạn.


II- Tự luận:

Trình bày cảm nghĩ của em về câu thơ
Bác đến chơi đây ta với ta
*củng cố:

-Sau khi học xong bài thơ em rút ra đợc bài học gì
cho riêng mình về tình bạn?
*Hớng dẫn về nhà:
- Học thuộc lòng bài thơ
- Phân tích nội dung bài thơ Bạn đến chơi nhà
khác gì so với ngôn ngữ của bài Sau phút chia ly
- Soạn Xa ngắm thác núi L