Bài 27 tia hồng ngoại và tia tử ngoại vật lý 12

I. THÍ NGHIỆM PHÁT HIỆN TIA HỒNG NGOẠI VÀ
TIA TỬ NGOẠI:


I. THÍ NGHIỆM PHÁT HIỆN TIA HỒNG NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI:
Vïng hång ngo¹i
(λ> λ ®)
C
S

J

L

L1

P

L2

Quang phæ
liªn tôc

F

Vïng tö ngo¹i
(λ< λ t)


Ở ngoài quang phổ ánh sáng nhìn thấy

(0,38µm≤λ≤0,76µm), còn có những bức xạ mà mắt
không nhìn thấy.
-Bức xạ ở ngoài vùng ánh sáng đỏ gọi là tia hồng ngoại
(Infrared- IR).
- Bức xạ ở ngoài vùng ánh sáng tím gọi là tia tử ngoại
(Ultra violet- UV).
II. BẢN CHẤT, TÍNH CHẤT CHUNG CỦA TIA HỒNG NGOẠI VÀ TIA TỬ
NGOẠI:

1. Bản chất:
Chúng có cùng bản chất với ánh sáng.Tia hồng ngoại, tia tử
ngoại là sóng điện từ.
- Tia hồng ngoại có bước sóng từ: 0,76 µm đến vài milimét.
- Tia tử ngoại có bước sóng từ: 0,38 µm đến vài nanômét.


II. BẢN CHẤT VÀ TÍNH CHẤT CHUNG CỦA TIA HỒNG
NGOẠI VÀ TIA TỬ NGOẠI
2. Tính chất chung:
Tuân theo các định luật truyền thẳng , phản xạ , khúc xạ và cũng
gây được hiện tượng nhiễu xạ , giao thoa như ánh sáng thông
thường.


III. TIA HỒNG NGOẠI
1. Nguồn phát:
 Mọi vật có nhiệt độ cao hơn 0 K đều phát ra tia hồng ngoại.
 Người có nhiệt độ 370 C, bếp ga, bếp than, …, mặt trời.
Đèn điện dây tóc nhiệt độ thấp, điốt phát quang hồng ngoại
là những nguồn phát tia hồng ngoại.

III. TIA HỒNG NGOẠI:
2. Tác dụng, ứng dụng:
- Tác dụng nổi bật của tia hồng ngoại là tác dụng nhiệt nên tia hồng
ngoại được dùng để sấy, sưởi.
- Gây ra một số phản ứng hoá học,có thể tác dụng lên một số loại phim,
như loại phim để chụp ảnh ban đêm.
- Có thể biến điệu được như sóng điện từ cao tần , ứng dụng để chế
tạo bộ điều khiển từ xa.
- Có nhiều ứng dụng trong quân sự như chế tạo ra ống nhòm hồng
ngoại, cammêra hồng ngoại, tên lửa tự tìm mục tiêu.


IV. TIA TỬ NGOẠI:
1. Nguồn phát:
- Những vật có nhiệt độ cao (trên 2000o C).
- Hồ quang điện, mặt trời, đèn hơi thủy ngân.

2 . Tác dụng, ứng dụng:
-

Tác dụng lên phim ảnh.
Kích thích sự phát quang của nhiều chất.
Kích thích nhiều phản ứng hoá học.
Làm ion hoá không khí và nhiều chất khí khác.
Gây ra tác dụng quang điện.
Có tác dụng sinh học (huỷ hoại tế bào, diệt vi khuẩn...)
Bị nước và thuỷ tinh hấp thụ mạnh nhưng lại truyền qua được thạch anh.
Tia tử ngoại phát ra từ mặt trời bị tầng ôzôn hấp thụ mạnh.

IV. TIA TỬ NGOẠI
- Ứng dụng:
* Khử trùng, chữa bệnh còi xương.
* Phát hiện vết nứt trên bề mặt các vật bằng kim loại.


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Chọn câu phát biểu sai về tia tử ngoại:
A.
Tia tử ngoại có khả năng ion hóa không khí.
B.
Tia tử ngoại tác dụng mạnh lên kính ảnh.
C.
Tia tử ngoại là bức xạ điện từ không nhìn thấy, có bước
sóng lớn hơn 0,40µm.
D.

Tia tử ngoại dùng chữa bệnh còi xương, diệt khuẩn.


CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM
Nhận định nào sau đây sai khi nói về tia hồng
ngoại?
A.Tia hồng ngoại do các vật bị nung nóng phát ra.
B. Là bức xạ không nhìn thấy được, có bước sóng
ngắn hơn bước sóng của ánh sáng đỏ.
C.Tác dụng lên phim ảnh.
D. Bản chất là sóng điện từ.

E. Ứng dụng trong các lò sấy.



Các ứng dụng của tia hồng ngoại (1)
Tia hồng ngoại được sử dụng rộng rãi trong nhiều ngành
khác nhau:
 Thiên văn học, hải dương học, nghiên cứu khí hậu,…


Các ứng dụng của tia hồng ngoại (2)


Nghiên cứu động vật, y học,…


Các ứng dụng của tia hồng ngoại (3)


Tìm kiếm, cứu
nạn, chữa cháy,
dẫn đường,
quân sự, công
nghệ thực
phẩm, cơ khí kỹ
thuật, …


Các ứng dụng của tia tử ngoại (1)
Tia tử ngoại được sử dụng rộng rãi trong đời sống

và nghiên cứu khoa học
 Trong lĩnh vực thiên văn học:

12/01/16

Tài liệu hỗ trợ - Quang học HP2- IR-UV

16


Các ứng dụng của tia tử ngoại (2)


Trong y học, khử trùng các dụng cụ y tế, nước, không khí, chữa
bệnh, nghiên cứu khoáng thạch,…

12/01/16

Tài liệu hỗ trợ - Quang học HP2- IR-UV

17


Các ứng dụng của tia tử ngoại (3)


Trong công nghệ thực phẩm, phòng chống tội phạm, phát
hiện các khiếm khuyết trên sản phẩm, trong công nghệ sản
xuất mạch in, chế tạo đèn huỳnh quang,……

12/01/16

Tài liệu hỗ trợ - Quang học HP2- IR-UV

18


Nước tinh khiết đóng chai được diệt khuẩn bằng tia tử ngoại


Sự nguy hiểm của tia tử ngoại




Mặc dù phần lớn tia tử ngoại đã bị hấp thụ
bởi bầu khí quyển của Trái đất nhưng vẫn
có tia tới được bề mặt Trái đất.
Các tia này sẽ gây ra những nguy hiểm cho
sức khỏe con người như cháy nắng, tàn
nhang, ung thư da, mù mắt, thay đổi cấu
trúc ADN,…

Tuyết phản xạ 90% tia UV, cát phản xạ 20% tia UV-B bạn

sẽ bị nguy hiểm hơn trong những ngày trượt tuyết hay phơi
nắng ở bãi biển Hãy sử dụng mắt kính và kem chống nắng.

12/01/16

Tài liệu hỗ trợ - Quang học HP2- IR-UV

20