Thực hành một số phép tu từ ngữ âm

Tiết 31- Tiếng Việt


Học sinh hoạt động theo nhóm:

Bài tập 1: Nhận xét về
nhịp điệu, sự phối hợp
âm thanh (cùng với
các phép lặp cú pháp,
lặp từ ngữ) nhằm tạo
ra âm hưởng hùng
hồn, đanh thép cho lời
tuyên ngôn trong ví dụ
SGK. Chú ý: sự phối
hợp nhịp ngắn – dài,
sự thay đồi thanh
bằng – trắc cuối mỗi
nhịp, tính chất mở hay
đóng của âm tiết kết
thúc mỗi nhịp.

Bài tập 2: Phân tích
tác dụng của âm
thanh, nhịp điệu
(có sự phối hợp với
phép lặp từ ngữ và
kết cấu cú pháp)
trong việc tạo nên
sắc thái hùng hồn,
thiêng liêng của lời

kêu gọi cứu nước
trong đoạn trích
SGK (chú ý vần, sự
ngắt nhịp và đối
xứng)

Bài tập 3: Nhịp
điệu trong đoạn
văn thích hợp với
việc khẳng định,
ngợi ca sức mạnh
và ý chí kiên
cường của cây tre,
hình ảnh tượng
trưng
cho
con
người Việt Nam.
Hãy phân tích để
làm sáng tỏ điều
đó

Chú ý: mỗi nhóm thực hiện bài tập trong vòng 7 phút


Bài 1
- Nhòp điệu:
+ Hai vế đầu dài-dàn trải(17 âm tiết: 1 vế) Biểu hiện cuộc đấu
tranh trường kì của dân tộc
+ Vế sau: ngắn, dồn dập(7 âm tiết) khẳng đònh hùng hồn độc

lập.
- Về phối hợp thanh:
+ Câu 1:tiếng cuối vế 1,2,3: B (do: âm mở )
+ Câu 2:tiếng cuối : T (lập: tính chất đóng)
âm hưởng mạnh mẽ, dứt
khoát khẳng đònh độc lập
- Phép điệp từ ngữ: Một dân tộc đã gan góc (2 lần), dân tộc đó
phải được (2 lần)


Bài 2
- Vần: câu văn có gieo vần
+ Câu 1: bà-già
+ Câu 2: súng, gươm, cuốc- thuổng
- Nhòp điệu:
+ Vế đầu câu 1, câu 2, câu 3: nhòp ngắn
+ Vế cuối câu 1, câu 4: nhòp dài
tạo âm hưởng lúc dồn dập, lúc
khoan thai  thích hợp lời kêu
gọi cứu nước.
- Đối xứng:
+ Số tiếng: 4/2-4/2
+ Nhòp: 3/2-3/2
+ Kiểu câu: ai có …dùng- ai có…dùng


Bài 3
-Nhòp: ngắn- dài: 2/9- 6/2- 3/2/4/4- 1/4- 1/4 âm
hưởng du dương, nhấn mạnh vai trò của tre 
con người Việt Nam

Học sinh hoạt động theo nhóm:

Bài tập 3: Đoạn thơ
Tây Tiến của Quang
Dũng trong SGK gợi
được khung cảnh
hiểm trở của rừng núi
… là nhờ có sự đóng
góp của nhiều yếu tố
(cả những yếu tố
không thuộc ngữ âm).
Hãy phân tích: nhịp
điệu, sự phối hợp
giữa các thanh T – B
ở 3 dòng đầu và cách
dùng toàn thanh B ở
dòng cuối, các yếu từ
ngữ, phép lặp cú
pháp, …
Chú ý: mỗi nhóm thực hiện bài tập trong vòng 7 phút
Bài tập 1: Phân tích
tác dụng tạo hình
tượng của việc điệp
âm đầu trong các câu
thơ trong SGK?

Bài tập 2: Trong

đoạn thơ Tiếng hát
sang xuân của Tố
Hữu SGK, vần nào
được lặp lại nhiều
nhất? Nêu tác dụng
biểu hiện sắc thái ý
nghĩa của phép
điệp vần đó?


Bài 1
a. Điệp âm đầu: lửa- lựu- lập- lòe  trạng thái ẩn hiện
của hoa lựu (như những đóm lửa)
b. Điệp âm đầu: làn- lóng- lánh- loe  trạng thái của ánh
trăng chiếu trên mặt nước

Bài 2
- Điệp vần: ang (7 lần)  âm hưởng rộng mở  mênh
mang cảm xúc mùa đông đang tiếp diễn, còn kéo dài
vậy mà có những lời gọi mùa xuân.


Bài 3
- Thanh
+ 3 câu đầu: nhiều thanh trắc  sự hiểm trở, hùng tráng
+ Câu 4: toàn thanh bằng  vẻ thơ mộng, thoáng đãng khi
vượt qua con đường gian lao.
- Từ láy gợi hình: khúc khuỷu, heo hút
- Phép đối: ngàn thước lên cao-ngàn thước xuống
- Điệp từ: dốc, ngàn thước

- Nhân hóa: súng ngửi trời
- Điệp cú pháp: câu 1-câu 3


Bài tập củng cố
Câu 1: Câu thơ sau sử dụng biện pháp tu từ ngữ âm nào: “Nhà
ai Pha Luông mưa xa khơi?”
a.Điệp âm

b. Điệp vần

c. Điệp thanh

d. Điệp từ

Câu 2: Tìm biện pháp tu từ ngữ âm trong câu thơ: “Đưa người ta
không đưa qua sông”
a. Điệp thanh

b.Điệp âm

c. Điệp từ

d. Điệp vần