Bài 4 đột biến gen sinh học 12

Create by Triệu Nguyễn


Thay thế

Gen ban đầu chưa bị đột biến

ATGAAGTTT

I

ADN

TAXTTXAAA

II

AUGAAGUUU

mARN

- Met – Lys – Phe …

pôlipeptit

A

AT G AAAT T T
TAX T T T AAA
AU G AAAU U U

T
A

T

III

TAX T XAAA

mARN

- Met – Lys – Phe … pôlipeptit

Mất đi

ATGA G TTT

ADN

IV

Thêm vào

A T G AA A G T T T
TAX TT T X AAA

AUGAGUUU

AU G UAAG U U U

- Met – Ser

- Met – Kết thúc
Create by Triệu Nguyễn


- Đột biến gen là những biến đổi trong cấu trúc
của gen, thường liên quan đến 1 cặp Nu (đột biến
điểm) hoặc một số cặp Nu.
- Thể đột biến là những cá thể mang đột biến đã
biểu hiện ra kiểu hình.
Create by Triệu Nguyễn


Create by Triệu Nguyễn


Gen ban đầu chưa bị
đột A
biến
TGAAGTTT

I

Thay thế

ADN

TAX T T XAAA

II

AUGAAGUUU

mARN

- Met – Lys – Phe …

pôlipeptit

A

AT G AAAT T T
TAX T T T AAA
AU G AAAU U U

T
A

T

III

TAX T XAAA

mARN

- Met – Lys – Phe … pôlipeptit

Mất đi

ATGA G TTT

ADN

IV

Thêm vào

A T G AA A G T T T
TAX TT T X AAA

AUGAGUUU

AU G UAAG U U U

- Met – Ser

- Met – Kết thúc
Create by Triệu Nguyễn


- Thay thế 1 cặp nuclêôtit.
- Thêm hoặc mất 1 cặp nuclêôtit  mã di truyền
bị đọc sai từ vị trí xảy ra ĐB.
 Thay đổi trình tự axit amin trong prôtêin 
thay đổi chức năng của prôtêin.

Create by Triệu Nguyễn

Thay thế

Gen ban đầu chưa bị
đột
biến
AT
GAAGTTT

I

II

TAX T T XAAA

TAX T T T AAA

AUGAAGUUU

AU G AAAU U U

- Met – Lys – Phe …

- Met – Lys – Phe …

A

T

Mất đi

T

III

AT G AAAT T T

ATGA G TTT
TAX T XAAA
AUGAGUUU
- Met – Ser

IV
ĐB dịch
khung

ĐB đồng
nghĩa

Thêm vào

A
A T GA A A G T T T
TAX TT T XAAA

ĐB vô
nghĩa

AU G UAAG U U U
- Met – Kết thúc

Create by Triệu Nguyễn


- Do bazơnitơ dạng hiếm (hỗ biến).
- Do tác nhân lí, hóa, sinh hoặc rối loạn trao đổi

chất trong tế bào.

 Các tác nhân đột biến:
 gây rối loạn quá trình tự sao của ADN
 hoặc làm đứt ADN
 hoặc nối đoạn bị đứt vào ADN ở vị trí mới
Create by Triệu Nguyễn


- Sự

kết cặp không đúng trong nhân đôi ADN.

Create by Triệu Nguyễn


Ví dụ: A dạng hiếm (A*) kết cặp sai với X trong quá trình nhân
đôi, tạo đột biến A - T  G - X

Ađênin bình thường (A)

Ađênin dạng
hiếm (A*)

Xytozin (X)

Bazơnitơ dạng hiếm (hỗ biến) có vị trí
liên kết hiđrô thay đổi  kết cặp
không đúng trong nhân đôi ADN.
Ađênin dạng hiếm (A*)
Create by Triệu Nguyễn


- Sự kết cặp không đúng trong nhân đôi ADN.
- Tác động của các tác nhân gây đột biến
VD: Hóa chất 5 - brôm uraxin (5-BU) gây đột biến thay thế
A - T bằng G - X

Create by Triệu Nguyễn


 Sự

phát sinh ĐBG phụ thuộc vào:

+ Loại tác nhân đột biến, cường độ, liều lượng của tác nhân
+ Đặc điểm cấu trúc của gen:
• có gen với cấu trúc bền vững  ít bị đột biến
• có gen dễ bị đột biến  sinh ra nhiều alen.

Create by Triệu Nguyễn


- ĐB gen phát sinh  nhân lên và truyền lại thế hệ sau.

+ ĐB gen trội biểu hiện ngay ở thể ĐB.
+ ĐB gen lặn chỉ biểu hiện ở thể đồng hợp
tử.
- Xảy ra ở giảm phân: Đột biến giao
tử
Di truyền qua sinh sản hữu tính
- Xảy ra ở những lần nguyên phân đầu
tiên của hợp tử: Đột biến tiền phôi
- Xảy ra trong nguyên phân ở một
TB sinh dưỡng: Đột biến xôma

Nhân lên qua sinh sản sinh dưỡng,
không DT qua sinh sản hữu tính

Create by Triệu Nguyễn


ĐB xôma

Đột biến tiền phôi

Hợp tử
2n

Phôi

Th
u

Nguyên phân

tin
h

ảm
i
G

Giao tử
n

Tế bào sinh dưỡng
2n

â
ph

n

ĐB

o
a
i
g

tư

ĐỘT BIẾN GIAO TỬ – ĐỘT BIẾN XÔMA – ĐỘT BIẾN TIỀN PHÔI
Create by Triệu Nguyễn

1.Làm biến đổi cấu trúc protein:
▪ Biến đổi trong cấu trúc của gen

→ biến đổi trong cấu trúc của mARN
→ biến đổi trong cấu trúc của protein
tương ứng .
2. Hậu quả Đbg phụ thuộc vào dạng đbg:

Create by Triệu Nguyễn


5

5

ATG AAG TTT

ATG AGG TTT

TAX TTX
TTX AAA

TAX T
TX
XX
X AAA

AUG AAG UUU

AUG AGG UUU

Liz Phe..
-Met -Liz-

Met- Arg - Phe

Gen ban đầu

Thay thế 1 cặp nucleotit

Nếu 1 cặp nucleotit bị thay thế trong phạm vi 1 bộ ba 
chỉ gây biến đổi 1 axitamin
Create by Triệu Nguyễn


Mất cặp
A -T

1 2 3 4 5 6

Create by Triệu Nguyễn

7 8 9

1 2 3 4 5’ 6’ 7’ 8’

ATG AAG TTT

ATG AGT TT..

TAX T T X AAA

TAX TXA
TXA AA..
AA..

AUG AAG UUU

AUG AGU UU

Liz- Phe..
-Met -Liz-

Met- Xer -

Gen ban đầu

Mất 1 cặp nucleotit


Create by Triệu Nguyễn

Thêm cặp T-A

12 3 4 5 6 7 8 9

123

4 5 6

7 8 9 10

ATG AAG TTT

ATG TAA GTT T

TAX TTX AAA

TAX A
ATT
TT XAA
XAA A
A

AUG AAG UUU

AUG UAA GUU U

Liz- Phe..
-Met -Liz-

Met- Kết thúc

Gen ban đầu

Thêm 1 cặp nucleotit

* 3. ĐBG làm biến đổi tính trạng cơ thể:
biểu hiện thành 1 biến đổi đột ngột, gián đoạn về 1 hoặc
một số tính trạng nào đó, trên một hoặc một số ít cá thể
trong quần thể.

Cụm hoa nhiều màu

Bọ lá

Create by Triệu Nguyễn


Người nhiều ngón

Bệnh già trước tuổi

Hươu 6 chân

Vịt con 4 chân

Ngựa bạch tạng
Create by Triệu Nguyễn


4.
+Đa số đột biến gen thường có hại, vì gây rối
loạn trong quá trình tổng hợp protein (đặc biệt ở
các gen qui định cấu trúc các enzim).
+ Một số đột biến gen là trung tính
+ Một số ít có lợi.

Create by Triệu Nguyễn


….GAG….
Gen HbA ….XTX….

Gen HbS

….GTG….
….XAX….

mARN

…GAG…

mARN

…GUG…

Protein

….Glu….

Protein

….Val….

Bệnh thiếu máu do hồng cầu hình liềm

(Người có kiểu gen SS bị thiếu máu nặng, thường chết sớm.)
Create by Triệu Nguyễn


Vai trò và ý nghĩa của đột biến
gen
- Vai trò tiến hóa: Cung cấp nguyên liệu cho tiến hóa
- Vai trò chọn giống: Cung cấp nguyên liệu cho quá
trình chọn giống

Create by Triệu Nguyễn