Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí ngữ văn 12

Tiết 3 :

NGHề LUAN VE MOT Tệ TệễNG,
ẹAẽO L


NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG, ĐẠO
LÍ

I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tư tưởng, đạo lí:
là quan niệm về lí tưởng (lẽ sống), cách sống,
hoạt động sống hoặc các mối quan hệ sống của
con người.
2. Nghò luận về một tư tưởng, đạo lí:
quá trình kết hợp những thao tác lập luận để làm
rõ những quan niệm ấy.
3. Biện pháp:
Phải hiểu rõ quan niệm đóù là gì? Nó như thế
nào?
Các khía cạnh cụ thể? Mặt đúng/ sai?
Thái độ của chúng ta (tán thành/ phản đối)… ?


NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG, ĐẠO
LÍ
I. TÌM HIỂU CHUNG
1. Tư tưởng, đạo lí?
2. Nghò luận về một tư tưởng, đạo lí?
3. Biện pháp?
4. Yêu cầu bài làm:

- Nội dung: giới thiệu, giải thích, phân
tích, bình luận, chứng minh và nêu ý nghóa, bài
học của tư tưởng đạo lí.
- Diễn đạt: chuẩn xác, mạch lạc, có thể
sử dụng tu từ, biểu cảm nhưng phải phù hợp,
có chừng mực.


NGHề LUAN VE MOT Tệ TệễNG, ẹAẽO
L

5. Tìm hiểu đề và lập dàn ý

bài: Anh (chị) hãy tr lời câu hỏi sau của nhà
thơ Tố Hu:

Ôi ! Sống đẹp là thế nào, hỡi bạn
(Một khúc ca)


a. Tỡm hiu .

Hot ng nhúm
T 1: Câu th ca Tố Hữu nêu lên vấn đề gì?
T 2: Với học sinh, thanh niên ngày nay, sống thế nào
c coi là sống đẹp? Để sống đẹp, con ngi cần rèn
luỵên những phẩm chất nào?
T 3: Với đề bài trên, cần vận dụng những thao tác lập
luận nào?
T 4: Bài viết này cần sử dụng các tiư liệu thuộc lĩnh vực

nào trong cuộc sống để làm dẫn chứng? Có thể nêu các dẫn
chứng trong văn học không? Vì sao?


NGHề LUAN VE MOT Tệ TệễNG, ẹAẽO
L

* Vấn đề nghị luận:

Lối sống đẹp
* Sống đẹp:
- Sống có lí tng đúng đắn, cao cả, phù hợp với thời
đại, xác định vai trò, trách nhiệm của bản thân.
- Có đời sống tình cảm đúng mực, phong phú và hài
hoà.
- Có hành động đúng đắn.


* Để sống đẹp, con ngi cần rèn luyện
những phẩm chất:
- Chăm chỉ học tập, khiêm tốn học hỏi, biết nuôi
dng những hoài bão, những ưc mơ.
- Thng xuyên tu dng, rèn luyện đạo đức, bao
dung, độ lng, có tình thng yêu con ngi.
* Các thao tác lập luận cần sử dụng:
- Giải thích.
- Phân tích.
- Chứng minh.
- Bình luận.

* Cần sử dụng các ti liu trong lĩnh vực đời sống thực
tế và trong văn học.

b. Lập dàn ý.
* Mở bài:


- Nêu vấn đề cần nghị luận.
- Trích dẫn nguyên văn câu thơ của
Tố Hữu.
- Nêu quan điểm của bản thân về
vấn đề đó.

Có thể giới thiệu
vấn đề theo
nhiều cách:
quy nạp, diễn
dịch, phản đề


* Thân bài.

- Giải thích thế nào là sống đẹp
- Phân tích những khía cạnh biểu hiện lối sống đẹp và
giới thiệu một số tấm gng sống đẹp trong đời sống
và trong văn học.

Dẫn chứng:
Từ ấy(Tố Hữu), Sống là cho đâu chỉ nhận riêng

mình, hay Sống là cho chết cũng là cho(Tố Hữu),
những tấm gng hi sinh cao cả vì lí tng: Phan ỡnh
Giót. Lê Văn Tám, Võ Thị Sáu


- Phê phán những quan niệm và lối sống không đẹp
trong đời sống: lối sống vị kỉ, buông thả, có những suy
nghĩ và hành động trái với những chuẩn mực đạo đức

- Xác định phng hng và biện pháp phấn đấu để
có thể sống đẹp thng xuyên tu dng t tng đạo
đức, lối sống phù hợp với thời đại và chuẩn mực đạo
đức xã hội.
* Kết bài:
- Khẳng định ý nghĩa của sống đẹp.
- Liên hệ và rút ra bài học cho bản thân.


6. CÁCH LÀM BÀI
a.Mở bài:
Giới thiệu tư tưởng, đạo lí cần nghò luận,
trích dẫn ý kiến.

b. Th©n bµi:
C¸c bước tiÕn hµnh ë phÇn th©n bµi :
+ Gi¶i thÝch kh¸i niƯm cđa ®Ị bµi.
+ Gi¶i thÝch vµ chøng minh vÊn ®Ị ®Ỉt ra.
+ Ph©n tÝch nh÷ng mỈt ®óng, b¸c bá nh÷ng biĨu hiƯn
sai cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ị bµn ln .
+ Nªu ý nghÜa bµi häc.

a.
+ DiƠn ®¹t cÇn chn x¸c m¹ch l¹c cã thĨ sư dơng mét
sè phÐp tu tõ vµ u tè biĨu c¶m nhưng ph¶i phï hỵp


c. Kết bài:
Đánh giá chung; nêu ý nghóa, rút bài học nhận
thức và hành động về tư tưởng, đạo lí yêu cầu.
* Chú ý:
Diễn đạt mạch lạc. Thái độ dứt khoát.


NGHề LUAN VE MOT Tệ TệễNG, ẹAẽO
L
7. Ghi nhớ : SGK trang 21

II. Luyện tập:
+ Nhóm 1,2:
Bài tập 1

+ Nhóm 3,4:
Bài tập 2

Hoạt động nhóm


1. Bài tập 1:
- Vấn đề mà Nê - Ru đặt ra là văn hoá và những biểu
hiện ở con ngi.
- Ta đặt tên cho văn bản là: Văn hoá con ngi.

- Tác giả sử dụng các thao tác lập luận : giải thích,
chứng minh, phân tích, bình luận.
+ Đoạn từ đầu đến hạn chế về trí tuệ văn hoá giải
thích + khẳng định vấn đề (chứng minh).
+ Những đoạn còn lại là thao tác phân tích, bình luận.
+ Diễn đạt rõ ràng văn giàu hình ảnh.


2: Bài tập 2:
- Lí tưởng là gì? Tại sao nói lí tưởng là
ngọn đèn chỉ đường? Lí tưởng giúp cho
con ngời không đi lạc đường.
- Lí tưởng và ý nghĩa cuộc sống. Lí tưởng
sống có thể làm hại cuộc đời con người và
nhiều người. Không có lí tưởng thì không
có cuộc sống.
- Lí tưởng tốt đẹp thực sự có vai trò chỉ
đờng là gì? Đó là lí tưởng vì dân, vì nư
ớc, vì gia đình và hạnh phúc bản thân. Lí
tưởng tốt đẹp có vai trò chỉ đường vì


NGHề LUAN VE MOT Tệ TệễNG, ẹAẽO
L
*Hng dẫn học sinh học bài ở nhà

- Học thuộc phần ghi nhớ trong SGK
- Bình luận câu tục ngữ Thng ngi
nh th thng thõn