TIỂU LUẬN tư TƯỞNG hồ CHÍ MINH cán bộ là cái gốc của mọi CÔNG VIỆC và xây DỰNG đội NGŨ cán bộ HIỆN NAY

1

LUẬN ĐIỂM “CÁN BỘ LÀ CÁI GỐC CỦA MỌI CÔNG VIỆC”
VÀ VẤN ĐỀ CÁN BỘ TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY

Trong bất kỳ thời nào, giai đoạn nào của sự nghiệp cách mạng, cán bộ
cũng là vấn đề nổi lên hàng đầu và giữ một vấn đề rất trọng yếu. Nó chẳng
những có ý nghĩa quyết định đối với công tác xây dựng Đảng và việc tăng
cường vai trò lãnh đạo của Đảng, mà còn có ý nghĩa quyết định đối với cả
sự thành bại của cuộc đấu tranh cách mạng.
Trước hết, cán bộ là gì? Trong tác phẩm “Sửa đổi lối làm việc”, Hồ Chí
Minh định nghĩa: “Cán bộ là những người đem chính sách của Đảng, của Chính
phủ giải thích cho dân chúng hiểu rõ và thi hành. Đồng thời đem tình hình dân
chúng báo cáo cho Đảng, cho Chính phủ hiểu rõ, để đặt chính sách cho đúng, vì
vậy, cán bộ là cái gốc của mọi công việc”.
Khi rút ra những kinh nghiệm trong công tác của Đảng, Bác dạy: “Có cán bộ
tốt, việc gì cũng xong. Muôn việc thành công hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt
hay kém”. Điều này được Người khẳng định và coi như một chân lý.
Vậy, trong điều kiện Đảng lãnh đạo thì công tác cán bộ bao gồm: Hiểu, biết,
lựa chọn, huấn luyện, sử dụng, cất nhắc, thương yêu, phê bình cán bộ…
Hiểu biết và lựa chọn cán bộ là một quy trình gắn liền với nhau. Thế nào là
hiểu biết cán bộ? “Biết người, cố nhiên là khó. Tự biết mình cũng không phải là
dễ”, “cho nên khi xem xét người, hiểu biết người, người ta thường mắc các
bệnh: tự cao, tự đại, ưa người ta nịnh mình, từ đó dễ có lòng yêu, ghét hoặc đem
một cái khuôn khổ chật hẹp mà lắp vào cho tất cả mọi người khác nhau”. Vì
vậy, xem xét để hiểu biết cán bộ phải có một quá trình, xem xét toàn diện, kể cả
lúc thuận lợi hay lúc khó khăn, khi đó, cái chất của người cán bộ mới bộc lộ.
Theo Bác, ở đời không ai có thể vẹn toàn, nhưng những người hăng hái công
tác, không ham khoe khoang, ăn nói ngay thẳng, không ham việc dễ, không

2

tránh việc khó, đó là mẫu cán bộ cần cho dân, cho Đảng. Còn loại người hay
khoe công, tự tâng bốc mình, hay công kích người khác, dù có làm được việc,
nhưng không phải là cán bộ tốt.
Đảng muốn lãnh đạo cách mạng phải có đường lối chính trị đúng đắn.
Nhưng để xây dựng được đường lối đúng và làm cho đường lối đó trở thành
hiện thực sinh động trong cuộc sống thì nhất thiết phải có một đội ngũ cán
bộ vững vàng, đủ sức giúp đảng hạch định đường lối và tổ chức thực hiện
đường lối. “Cán bộ là cái gốc của mọi công việc” và “Muốn việc thành công
hoặc thất bại, đều do cán bộ tốt hoặc kém”
Là người sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện Đảng ta, hơn ai hết, Chủ tịch Hồ
Chí Minh thấy rõ vai trò, vị trí của vấn đề cán bộ. Vì thế, Người có những yêu
cầu rất nghiêm ngặt và có những chỉ dẫn hết sức sáng suốt về vấn đề này.
Cán bộ là cái “gốc của mọi công việc” tức là phải bắt đầu từ đó và phải
dựa vào đó. Gốc có vững thì cây mới tốt. Song để giữ vững được vai trò là gốc,
về mặt chủ quan, bản thân người cán bộ phải có sự nổ lực rèn luyện.
Theo quan điểm trên, mọi công việc cách mạng đều phải bắt đầu từ
cán bộ. Công việc cách mạng ở đây là bao hàm cả việc hoạch định đường lối
cho đến các công việc tổ chức thực hiện đường lối. Bản thân việc hoạch
định đường lối chiến lược và sách lược cũng phải do con người, tức là đội
ngũ cán bộ của Đảng thực hiện. Nói Đảng hoạch định đường lối, thực chất
là nói bộ phận tiên tiến nhất của Đảng, tức là một đội ngũ ưu tú nhất, vận
dụng lý luận Mac-Lenin kết hợp với những điều kiện cụ thể của đất nước,
cũng như thâu tóm kinh nghiệm thực tiễn của quần chúng và vạch ra
đường lối đó.
Thực tiễn cho thấy ngay buổi thành lập Đảng, đường lối cách mạng nước
ta là do một bộ phận đảng viên lớp đầu tiên, những người ưu tú nhất của Đảng,
soạn thảo và trong hơn nửa thế kỷ qua quá trình bổ sung, phát triển đường lối

3

cùng với quá trình tổ chức thực hiện đường lối cách mạng cũng chính là do đội
ngũ cán bộ cốt cán của Đảng ngày một trưởng thành, thực hiện.
Chủ tich Hồ Chí Minh vừa là người truyền bá tư tưởng của Lenin về vai
trò của cán bộ đối với sự nghiệp cách mạng, vừa là người đầu tiên vận dụng và
thực hiện trên thực tế tư tưởng đó vào chuẩn bị và tiên hành cách mạng ở nước
ta.
Để cán bộ làm đúng vai trò của minh đối với sự nghiệp chung thì vai trò
của tổ chức là đặc biệt quan trọng. Bởi vì, cán bộ chỉ vững mạnh khi gắn với tổ
chức. Bằng công tác tổ chức mà hình thành nên những bộ máy trong đó có
những cán bộ cụ thể, hoạt động trong mối liên hệ khăng khít với nhau và với bộ
máy của minh. Bác Hồ dạy rằng, Đoàn thể (tổ chức Đảng) phải biết tùy việc
mà dùng người, phải khéo lựa chọn, bố trí, sắp xếp, cân nhắc sao cho đúng
việc, đúng người để mọi người phát huy tác dụng cao nhất trong guồng máy
chung. Người nói “Dụng nhân như dụng mộc”. Ngoài ra còn phải biết kết
hợp giữa đào tạo lý luận, đào tạo trong trường hợp với việc đưa cán bộ vào
hoạt động thực tiễn để đào luyện nên những con người biết vận dụng lý
luận vào thực tiễn và biết từ thực tiễn mà đúc kết kinh nghiệm bổ sung cho
lý luận.
Đã là “cái gốc” thì phải được chăm sóc vun trồng. Từng ngày từng
giờ, người chăm lo cho hạnh phúc của nhân dân và chăm sóc đến cả đời
sống riêng của những cán bộ, nhân viên xung quanh mình. Theo quan niệm
của người, người cán bộ hay lo cho mọi người, hãy vì mọi người trước khi
đòi hỏi mình cũng phải được chăm sóc như mọi người. Đó là đạo đức cách
mạng, mà đạo đức đó là cái gốc của người cán bộ cách mạng. Đạo đức đó
đòi hỏi phải đặt lợi ích chung lên trên hết và trước hết. nhưng tuyệt nhiên
không được hiểu theo cách cực đoan rằng người cán bộ không được nghĩ
đến mình. Như vậy, người cán bộ chỉ có thể là cái gốc của mọi công việc với

điều kiện là kết hợp nhuần nhuyễn mối quan hệ biện chứng giữa cái chung
và cái riêng.


4

Xuất phát từ vị trí vai trò của người cán bộ Đảng như vậy thì việc huấn
luyện cán bộ lãnh đạo như thế nào. Người cho rằng huấn luyện cán bộ là việc
gốc của Đảng. Người yêu cầu “Đảng phải nuôi dạy cán bộ, như người làm
vườn vun trồng những cây quý báu” về phía bản thân cán bộ, người coi;
“Cách mạng cũng là một nghề. Làm nghề gì cũng phải học, vậy làm cách
mạng cũng phải học”. Từ khi chuẩn bị thành lập Đảng, Người trực tiếp mở
lớp huấn luyện cán bộ. Giành được chính quyền, quy mô đào tạo huấn
luyện huấn luyện cán bộ được mở rộng, người quan tâm chỉ đạo chặt chẽ.
Khi ra đi, Người dặn lại: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một
việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Từ khi thành lập Đảng cho đến khi
mãi mãi đi xa, Người đã có rất nhiều chỉ dẫn cho việc huấn luyện cán bộ.
Trước hết, Hồ Chí Minh xác định rõ mục đích của huấn luyện, đào tạo,
giáo dục cán bộ. Đó là
Học để làm việc
Làm người
Làm cán bộ.
Học để phụng sự đoàn thể,
Giai cấp và nhân dân
Tổ quốc và nhân loại
Người chỉ ra học không để “trang sức” để rồi có ít lý luận mà mặc cả
với Đảng. Với tinh thần đó người dạy cũng như người học phải tự xác định
đúng động cơ học để làm việc tốt hơn, học để trở thành người kiểu mẫu
“Tức là người cán bộ”. Học để làm gì? Người trả lời “Học để sửa chữa tư
tưởng”, “học để tu dưỡng đạo đức cách mạng”, “học để tin tưởng” và cuối

cùng là “học để hành”
Trong huấn luyện cán bộ, người nói nhiều đến những nguyên tắc,
những phương châm huấn luyện mà đặc biệt lý luận phải đi đôi với thực tế,


5

học đi đôi với hành, huấn luyện phải thiết thực, không tham nhiều. Lý luận
theo Người là: “Sự tổng kết những kinh nghiệm của loài người, là tổng hợp
những tri thức về tự nhiên và xã hội tích trữ lại trong quá trình lịch sử”,
còn thực tế là “Các vấn đề mình phải giải quyết là mâu thuẫn của sự vật”
“Huấn luyện phải chú trọng việc cải tạo tư tưởng”. người yêu cầu,
trong quá trình huấn luyện cán bộ phải hiểu rõ người học để “nâng cao khả
năng và cải tạo tư tưởng” cho họ, “phải huấn luyện” cho họ. Người đã nêu
rõ: Ta vẫn đứng một phía bài bản mà thuyết trình lý luận, còn tư tưởng của
học viên như thế nào ta chưa biết và có biết thì cũng chưa có lòng dũng cảm
để phê phán giúp họ sửa chữa. Lý luận liên hệ thực tế trước hết phải liên hệ
với bản thân, liên hệ để cải tạo bản thân người học.
Bác coi “Huấn luyện cán bộ là công việc gốc của Đảng”. Huấn luyện cán
bộ có nhiều cách, có thể huấn luyện tại địa phương, hoặc có thể tập trung huấn
luyện dài hơn. Tùy từng loại và công việc của cán bộ mà huấn luyện, “làm việc
gì, học việc ấy”. Học lý luận phải liên hệ với thực tế và gắn liền với thực tiễn.
Nếu học lý luận mà đem triết lý khô khan nhồi nhét cho họ, học xong, họ không
biết đem lý luận đó vào đâu, vào công việc gì, “thế là lý luận suông, vô ích”.
Cho nên học lý luận phải nghiên cứu công việc thực tế, vận dụng vào công tác
thực tiễn “thế là lý luận thiết thực, có ích”.
Bác dạy: Học để làm việc. Làm người. Làm cách mạng… Học mà không biết
làm việc là vô cùng lãng phí, là có tội với Tổ quốc, với đồng bào.
Một trong những trọng tâm mà Bác nhấn mạnh đó là “cách đối với cán bộ”.
Người dạy: “Phong trào giải phóng sôi nổi, nảy nở ra rất nhiều nhân tài ngoài

Đảng. Chúng ta không được bỏ rơi họ, xa cách họ. Chúng ta phải thật thà, đoàn
kết với họ, nâng đỡ họ. Phải thân thiết với họ, gần gũi họ, đem tài năng của họ
giúp ích vào công cuộc kháng chiến cứu nước” nhưng đồng thời phải tẩy sạch
các bệnh kiêu ngạo, hẹp hòi, bao biện… với cán bộ. Bác có 5 cách:


6

Một là, chỉ đạo tức là thử thách, giao công việc cho họ để họ tự thân vận
động, phát triển năng lực sáng tạo sao cho đúng với đường lối của Đảng, chính
sách của Chính phủ.
Hai là, nâng cao tức là luôn tạo điều kiện cho họ học tập về lý luận, về
phong cách và tư tưởng để năng lực của họ ngày càng tiến bộ.
Ba là, kiểm tra thường xuyên, xem xét và uốn nắn những khuyết điểm của
cán bộ, không để đến lúc thất bại mới kiểm tra.
Bốn là, cải tạo tức là khi cán bộ sai lầm thì thuyết phục, chỉ bảo cho họ
sửa chữa, tạo cơ hội cho họ phát triển. Việc xử phạt cán bộ phải đúng và nghiêm
khắc, không mơn trớn, bao che, nhưng cũng không định kiến, trù dập, “người
đời ai cũng có khuyết điểm, có làm việc thì có sai lầm”, “nếu để khuyết điểm trở
nên to tát rồi mới đem ra chỉnh một lần”, thế là “đập” cán bộ. Cho nên “phải yêu
thương cán bộ, luôn chú ý đến công tác của họ. Hễ thấy khuyết điểm thì giúp đỡ
họ sửa chữa ngay, để vun trồng cái thói có gan phụ trách, có gan làm việc, thắng
không kiêu, bại không nản của họ”.
Năm là, giúp đỡ cán bộ (bây giờ chúng ta gọi là chính sách cán bộ), phải
chăm lo đến điều kiện sống của cán bộ và gia đình, ốm đau bệnh tật phải có
thuốc thang… Điều này cũng hết sức quan trọng. Nếu cán bộ tích cực mà tinh
thần không thoải mái, điều kiện vật chất vô cùng thiếu thốn thì sẽ hạn chế phát
huy năng lực của họ.
Bác khuyến khích những cán bộ có gan đề ra ý kiến, có gan nói, gan làm vì
mục đích có lợi cho Đảng, cho dân, cho Tổ quốc, còn nếu cán bộ không nói,

không phê bình, thậm chí còn tâng bốc cấp trên thì đó là một hiện tượng rất xấu.
Những người chính trực, do đó sẽ không dám nói: “Thế là mất hết dân chủ trong
Đảng. Thế là nội bộ của Đảng âm u, cán bộ trở nên những cái máy, trong lòng
uất ức mà không dám nói ra…”. Cất nhắc cán bộ phải tuân thủ một trình tự.
Trước khi trao nhiệm vụ cần phải trao đổi kỹ với họ. Trong công tác cán bộ
không nên tự tôn, tự đại, mà phải lắng nghe, phải hỏi ý kiến cấp dưới “Nếu ý


7

kiến của họ không đúng, ta nên dùng thái độ thân thiết, giải thích cho họ hiểu.
Quyết không nên phùng mang, trợn mắt, quở trách, giễu cợt họ”. “Nếu vì lòng
yêu ghét, vì thân thích, nể nang, nhất định không ai phục, mà gây nên mối lôi
thôi trong Đảng. Như thế là có tội với Đảng, có tội với đồng bào…”
Hồ Chí Minh yêu cầu rất cao đối với công tác cán bộ đó là Phải “hiểu rõ
và đánh giá đúng cán bộ”. Bởi vì có hiểu rõ và đánh giá đúng cán bộ mới bố trí
và sử dụng đúng cán bộ. Có hiểu rõ và đánh giá đúng cán bộ mới phát hiện được
đúng ai là cán bộ tốt, ai là cán bộ xấu, có tài và ai bất tài. Có hiểu rõ và đánh giá
đúng cán bộ thì việc đề bạt cán bộ mới tránh được những thiếu sót, sai lầm. có
hiểu rõ và đánh giá đúng cán bộ mới kích thích được mặt tích cực và hạn chế
được mặt tiêu cực trong con người cán bộ.
Muốn đánh giá đúng cán cán bộ phải căn cứ vào những chuẩn mực nhất
định. Những chuẩn mực đó có thể thay đổi cho phù hợp với yêu cầu của từng
giai đoạn, từng thời kỳ cách mạng.
Phải “Khéo dùng cán bộ” khéo dùng cán bộ ở chỗ đặt người đúng việc, vì
việc mà đặt người, chứ không phải vì người mà đặt việc, tức là “nồi tròn úp
vung tròn” chứ không thể “nồi tròn úp vung vuông”. Người thường căn dặn
“Người đời ai cũng có chỗ hay chỗ dở. Ta phải dùng chỗ hay của người và giúp
người chữa chỗ dở. Dùng người cũng như dùng gỗ. Người thợ khéo thì gỗ to,
nhỏ, thẳng cong đều tùy chỗ mà dùng được”.

Khi Đảng ta mới cầm quyền, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm
lược còn biết bao gian khổ, khó khăn, nhưng một trong những nội dung hết sức
quan trọng là cán bộ và công tác cán bộ của Đảng đã được Bác đề cập chi tiết, tỉ
mỉ, với một quy trình khoa học. Điều ấy không chỉ có tác dụng tức thời mà còn
có tác dụng muôn đời. Công tác cán bộ của Đảng cần phải vì lợi ích của Đảng,
của dân, vì nhiệm vụ chính trị để xem xét, bổ nhiệm cán bộ có đủ đức, tài, có đủ
trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm,


8

thẳng thắn, trung thực vào vị trí xứng đáng. Có như vậy, sự nghiệp của Đảng
mới thành công.
Công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém. Vì vậy,
Đảng phải nuôi dạy cán bộ như người làm vườn vun trồng những cây cối quý
báu. Phải coi trọng nhân tài, trọng dụng cán bộ, trọng mỗi một người có ích cho
công việc chung của chúng ta”.
Muốn dùng cán bộ trước hết phải hiểu biết cán bộ. Muốn hiểu biết cán bộ
trước hết phải tự biết mình thì mới biết đúng sự phải trái của người ta. Nếu
không biết sự phải trái của mình thì chắc không nhận rõ cán bộ tốt hay xấu. Hồ
Chí Minh phê phán những chứng bệnh mà người lãnh đạo hay mắc phải là: Tự
cao, tự đại, ưa người ta nịnh mình; đem lòng yêu ghét mà đối với người; đem
một cái khuân khổ chật hẹp nhất định mà lắp vào tất cả mọi người khác nhau.
Người lãnh đạo phạm một trong bốn bệnh đó thì cũng như mắt đã mang kính
màu, không bao giờ thấy rõ cái mặt thật trong những cái mình trông. Hồ Chí
Minh cũng phê phán những bệnh thường mắc phải trong công việc dùng cán bộ
như: ham dùng người bà con, anh em quen biết, bầu bạn, cho họ là chắc chắn
hơn những người ngoài. Ham dùng những kẻ khéo nịnh mình mà chán ghét
những người chính trực. Ham dùng những người tính tình phù hợp với mình mà
tránh những người tính tình không hợp với mình. Kết quả là họ làm bậy mà

mình vẫn cứ bao dung, che tính tình phù hợp với mình mà tránh những người
tính tình không hợp với mình. Kết quả là họ làm bậy mà mình vẫn cứ bao dung,
che chở, bảo hộ, khiến cho họ ngày càng hư hỏng. Còn đối với những người
chính trực thì bới lông tìm vêt để trả thù. Như thế, cố nhiên làm hỏng cả danh
giá của người lãnh đạo.
Hồ Chí Minh nêu lên bốn tiêu chuẩn để lựa chọn cán bộ đó là:
Thứ nhất: là những người tỏ ra trung thành và hăng hái trong công việc và
trong đấu tranh.


9

Thứ hai: là những người có quan hệ mật thiết với dân, hiểu biết với dân,
luôn chú ý đến lợi ích của dân. Như thế dân mới tin cậy và nhận cán bộ đó là
người lãnh đạo của họ.
Thứ ba: là những người có thể phụ trách giải quyết các vấn đề trong hoàn
cảnh khó khăn. Ai sợ phụ trách và không có sáng kiến thì không phải là người
lãnh đạo. Người lãnh đạo đúng cần phải: khi thất bại không hoang mang, khi
thắng lợi không kiêu ngạo. Khi thi hành các nghị quyết gan góc không sợ khó
khăn.
Thứ tư: là những người luôn giữ đúng kỷ luật.
Trên cơ sở những tiêu chuẩn đó mà lựa chọn cán bộ và phải biết cách
dùng cán bộ cho đúng. Theo Hồ Chí Minh, người lãnh đạo phải có độ lượng vĩ
đại thì mới có thể đối với cán bộ một cách chí công, vô tư, không thành kiến,
khiến cho cán bộ không khỏi bị bỏ rơi.
Phải có tinh thần rộng rãi mới có thể gần gũi với những người mình
không ưa. Phải có tính chịu khó mới khỏi bị bọn vu vơ bao vây mà xa cách cán
bộ tốt. Phải có thái độ vui vẻ, thân mật, các đồng chí mới vui lòng gần gũi mình.
Muốn cho cán bộ yên tâm làm việc, theo Người, phải có gan cất nhắc cán bộ.
Cất nhắc cán bộ, phải vì công tác, tài năng, vì cổ động cho đồng chí khác thêm

hăng hái. Như thế công việc nhất định chạy. Nếu vì có lòng yêu ghét, vì thân
thích, vì nể nang, nhất định không ai phục, mà gây nên những lôi thôi trong
Đảng. Như thế là có tội với Đảng, với đồng bảo. Phải khiến cho cán bộ có gan
nói, có gan đề ra ý kiến phê bình ưu, khuyết điểm của lãnh đạo. Như thế chẳng
những không phạm gì đến uy tín của người lãnh đạo mà lại tỏ ra dân chủ, thật
thà trong Đảng. Phải khiến cho cán bộ có gan phụ trách, có gan làm việc. Có
nhiều việc hay, việc dở, một phần do cán bộ có đủ năng lực hay không, nhưng
một phần cũng do cách lãnh đạo có đúng hay không. Năng lực của con người
không phải là hoàn toàn do tự nhiên mà có, mà phần lớn là do tập luyện mà có.


10

Lãnh đạo khéo, tài nhỏ có thể hóa ra tài to. Lãnh đạo không khéo, tài to cũng
hóa ra tài nhỏ.
Cũng theo Hồ Chí Minh, trước khi giao công tác cho cán bộ, phải bàn bạc
kỹ với họ. Nếu họ gánh không nổi, chớ miễn cưỡng trao việc đó cho họ. Khi đã
trao cho họ thì cần phải chỉ đạo rõ ràng, sắp xếp đầy đủ, vạch rõ những điểm
chính và những khó khăn có thể xảy ra. Một khi đã quyết định rồi thì thả cho họ
làm, khuyên họ cứ cả gan mà làm và phải hoàn toàn tin họ. Nếu không tin cán
bộ, sợ họ làm không được, rồi việc gì mình cũng nhúng vào, kết quả thành
chứng bao biện mà công việc vẫn không xong. Cán bộ thì vớ vẩn cả ngày, sinh
ra buồn rầu nản chí.
Đối với cán bộ mắc sai lầm, theo quan điểm Hồ Chí Minh, ta không sợ sai
lầm và khuyết điểm, chỉ sợ không chịu cố gắng sửa chữa. Và càng sợ những
người lãnh đạo không biết tìm cách đúng để giúp cán bộ sửa chữa sai lầm. Cách
đúng, theo Người là người lãnh đạo phải giúp đỡ họ một cách chí tình, làm cho
họ tự giác thấy được nguyên nhân của sai lầm và tác hại của nó, để có biện pháp
sửa chữa một cách tích cực và hiệu quả.
Cán bộ là con người, vì vậy người cán bộ luôn chịu sự tác động của hoàn

cảnh lịch sử, xã hội nên khi đánh giá cán bộ, Hồ Chí Minh luôn đặt cán bộ trong
mối quan hệ toàn diện, nhiều chiều, phát triển và không định kiến ''một người
cán bộ khi trước có sai lầm, không phải sẽ sai lầm mãi. Cũng có cán bộ đến nay
chưa bị sai lầm nhưng chắc gì sau này không bị sai lầm? Quá khứ, hiện tại và
tương lai của mọi người không phải luôn luôn giống nhau... lúc cách mạng lên
cao thì hăng hái, lúc cách mạng gặp khó khăn thì đâm ra hoang mang'' hoặc
''nhận xét cán bộ không nên chỉ xét ngoài mặt, chỉ xét một lúc, một việc mà phải
xét kỹ cả toàn bộ công việc của cán bộ''. Theo Người, phải lấy tiêu chuẩn để
đánh giá ''cán bộ nào, phong trào ấy''. Một người cán bộ tốt phải là người có đủ
đức và tài, Hồ Chí Minh chỉ rõ: Đức là đạo đức cách mạng, là cần, kiệm, liêm,
chính, chí công vô tư; tài là người có khả năng hành động, làm việc mang lại
hiệu quả cao. Đức và tài phải thống nhất với nhau trong đó ''Đức là gốc''.


11

Một điều quan trọng nữa là người đánh giá cán bộ. Để đánh giá đúng, đòi
hỏi người đánh giá phải công tâm, vô tư, khách quan. Do đó, bản thân người
đánh giá cũng phải ''tự sửa mình'' để "nếu không biết sự phải trái của mình thì
không thể nhận rõ cán bộ tốt hay xấu''. Đặc biệt đánh giá cán bộ phải dựa vào
dân, lấy ý kiến của dân, đem ra tập thể bàn bạc và đi đến thống nhất.
Đánh giá đúng cán bộ để Đảng có kế hoạch huấn luyện cán bộ vì ''cán bộ là
tiền vốn của Đảng'', ''công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay
kém'', “Đạo đức cách mạng không phải từ trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh,
rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc, càng mài
càng sáng, vàng càng luyện càng trong”.
Người căn dặn 5 vấn đề mà người cán bộ lãnh đạo phải thực hiện khi dùng
người:
''Mình phải độ lượng, vị tha thì mới có thể đối với cán bộ một cách chí
công -vô tư, không có thành kiến, khiến cán bộ không bị bỏ rơi''; ''Phải có tinh

thần rộng rãi, mới có thể gần gũi những người mình không ưa”; ''Phải có tính
chịu khó dạy bảo mới có thể nâng đỡ những đồng chí còn kém, giúp cho họ tiến
bộ''; ''Phải sáng suốt mới khỏi bị bọn vu vơ bao vây, mà cách xa cán bộ tốt'';
''Phải có thái độ vui vẻ, thân mật, các đồng chí mới vui lòng gần gũi mình''.
Đồng thời, Hồ Chí Minh nhắc nhở phải mạnh dạn cất nhắc cán bộ và
thường xuyên luân chuyển cán bộ, chống bệnh ích kỷ, địa phương, kéo bè, chia
rẽ phái này phái kia ''phải kết thành một khối không phân biệt, không kèn cựa và
giúp đỡ nhau thì công việc mới chạy”. Trong quá trình sử dụng cán bộ phải
thường xuyên đánh giá để kịp thời uốn nắn, sửa chữa khuyết điểm cho cán bộ và
bố trí lại cán bộ khi cần thiết.
Bố trí, sử dụng cán bộ thế nào cho đúng để họ phát huy hết năng lực,
phẩm chất, làm việc đạt hiệu quả cao nhất là vấn đề rất quan trọng trong công
tác lãnh đạo của Đảng. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, “Lãnh đạo khéo, tài nhỏ có
thể hóa ra tài to. Lãnh đạo không khéo, tài to cũng hóa ra tài nhỏ”.


12

Do lẽ, mỗi cán bộ đều có thế mạnh, năng lực sở trường của mình. Sự
chuyên sâu về nhiệm vụ chuyên môn là nhân tố giúp cán bộ hoàn thành tốt
nhiệm vụ. Vì vậy, Bác cho rằng cần khắc phục kiểu sử dụng cán bộ “thợ rèn thì
bảo đi đóng tủ, thợ mộc thì bảo đi rèn dao”. Người yêu cầu “Tài to ta dùng làm
việc to, tài nhỏ ta cắt làm việc nhỏ, ai có năng lực về việc gì, ta đặt ngay vào
việc ấy”. Khi cất nhắc, đề bạt mà xét thấy cán bộ không có khả năng đảm đương
công việc “cần phải bàn kỹ với cán bộ. Nếu họ gánh không nổi, chớ miễn cưỡng
trao việc đó cho họ. Khi đã trao cho họ phải hoàn toàn tin họ”.
Theo Bác sau khi đã cất nhắc phải giúp đỡ họ, khuyên gắng họ, vun trồng
lòng tự tin, tự trọng của họ. Nhưng “thương yêu không phải là vỗ về, nuông
chiều, thả mặc” mà “phải luôn luôn dùng lòng thân ái mà giúp đỡ, lãnh đạo cán
bộ. Giúp họ sửa chữa những chỗ sai lầm. Khen ngợi họ lúc họ làm được việc và

phải luôn luôn kiểm soát cán bộ”. Do đó, phải thường xuyên theo dõi, giáo dục
quản lý, kiểm tra uốn nắn những khuyết điểm, sai lệch ở cán bộ.
Khi bố trí, sử dụng cán bộ phải luôn coi trọng nguyên tắc “đức là gốc, tài
là quan trọng”. Ngoài việc căn cứ vào tiêu chuẩn, còn phải căn cứ vào kết quả
hoàn thành nhiệm vụ làm thước đo. Coi trọng việc theo dõi, giám sát của quần
chúng làm căn cứ để bố trí, sử dụng cán bộ. Theo Bác, quần chúng “họ chẳng
những trông thấy những người tốt, việc tốt, mà họ cũng trông thấy những người
xấu, việc xấu trong Đảng”. Do đó “khi cất nhắc một cán bộ, mà phải xét rõ
người đó có gần gũi quần chúng, có được quần chúng tin cậy và mến phục
không”.
Bác chỉ rõ: khéo dùng thì nhân tài càng ngày càng phát triển càng thêm
nhiều. Nên chăng định kỳ cần có cơ chế đánh giá, thẩm định kết quả thực hiện
nhiệm vụ của cán bộ trong thời gian giữ chức vụ đó, một mặt “hiểu biết cán bộ”
khuyến khích mặt tốt, mặt khác cũng cảnh báo chỉ ra những hạn chế, khuyết
điểm để cán bộ khắc phục sửa chữa. Tạo lập cơ chế thưởng phạt nghiêm minh,
khách quan, công bằng để khuyến khích cán bộ phấn đấu, rèn luyện trưởng
thành.


13

Cuối cùng, Hồ Chí Minh kết luận: Cách đối xử với cán bộ là một điểm
trọng yếu trong tổ chức công việc. Cách đối xử có khéo, có đúng thì mới thực
hiện được nguyên tắc vấn đề “cán bộ quyết định mọi việc”. Phê bình, xử phạt,
cho đúng chẳng những không làm mất thể diện và uy tín của cán bộ, của Đảng,
trái lại, còn làm cho sự lãnh đạo đó mạnh mẽ hơn, thiết thực hơn, do đó mà uy
tín thể hiện càng tăng thêm.
Cán bộ là cái gốc của công việc do đó việc lựa chọn người lãnh đạo, cán bộ
tài giỏi, đủ đức đủ tài là một trong những nhân tố quyết định trực tiếp đối với sự
phát triển của mỗi quốc gia. Từ yêu cầu của sự nghiệp cách mạng xã hội chủ

nghĩa ở nước ta, cần sử dụng những cán bộ có đầy đủ phẩm chất và năng lực.
Căn cứ vào mục tiêu chiến lược phát triển kinh tế - Xã hội mà đào tạo, bồi
dưỡng, cán bộ, sử dụng cán bộ đúng lúc, đúng sở trường. Căn cứ vào yêu cầu
công tác và sự đánh giá đúng cán bộ trên tinh thần thu hút nhân tài và có chính
sách đãi ngộ thỏa đáng.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng đội ngũ cán bộ có nội hàm hết sức
phong phú nên cần được nghiên cứu ở nhiều phương diện. Song, cần khẳng
định: Đánh giá cán bộ, sử dụng cán bộ là cả một vấn đề khoa học và nghệ thuật,
và phải luôn ghi nhớ lời Bác dạy: “Công việc thành hay bại đều từ cán bộ mà
ra''.
Cán bộ là cái gốc của công việc do vậy việc xây dựng đội ngũ cán bộ là
một nội dung lớn trong tư tưởng Hồ Chí Minh. Suốt cuộc đời, Người không
ngừng chăm lo bồi dưỡng, huấn luyện đội ngũ cán bộ cho Đảng đủ Đức và Tài
để phục vụ sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng CNXH. Do vậy
những quan điểm, tư tưởng và lời căn dặn của người trong tác phẩm sửa đổi lối
làm việc vẫn còn nguyên giá trị trong giai đoạn hiện nay và mai sau.