Bài 2: Thuyết êlectron. Định luật bảo toàn điện tích

Giáo án vật lý lớp 11- CT nâng cao------------------Vũ Văn Sáng Trờng THPT Tứ Kỳ
Tiết 2: Thuyết êlectron. Định luật bảo toàn điện tích.
I- Mục tiêu:
* Kiến thức:
+ Nêu đợc những nội dung chính của thuyết êlectron. Hiểu đợc ý nghĩa của các khái niệm hạt mang điện,
vật nhiễm điện.
+ Phát biểu đợc nội dung định luật bảo toàn điện tích.
* Kỹ năng:
+ Vận dụng đợc thuyết êlectron để giải thích nhiễm điện do cọ xát, tiếp xúc và hởng ứng.
+Vận dụng đợc định luật bảo toàn điện tích vào trả lời một số câu hỏi và bài tập SGK + SBT.
II- Chuẩn bị:
1. Giáo viên:
+ Dụng cụ thí nghiệm: Thanh nhựa, dạ, các mẩu giấy vụn. Máy phát tĩnh điện, quả cầu kim loại trên tĩnh
điện kế.
+ Nội dung ghi bảng:
Tiết 2: Thuyết êlectron. Định luật bảo toàn điện tích.
* Cấu tạo của nguyên tử: các êlectron (lớp vỏ), hạt nhân có p(+); n( không mang điện)
1. Thuyết êlectron.
* Bình thờng NT trung hoà về điện.
Nếu Nt mất đi êlectron ion dơng.
Nếu Nt nhận thêm êlectron ion âm.
* Độ linh động của êlectron rất lớn sự di chuyển của êlectron............làm cho các vật nhiễm điện.
Vật nhiễm điện âm: thừa êlectron.
Vật nhiễm điện dơng: thiếu êlectron.
2. Vật ( chất) dẫn điện và vật (chất) cách điện.
* Vật dẫn điện:
+Có nhiều các điện tích tự do.
+ VD:......
* Vật cách điện:
+Chứa rất ít các điện tích tự do.
+VD:.............

3. Giải thích ba hiện tợng nhiễm điện.
a) Nhiễm điện do cọ xát:
* Thí nghiệm:
+ Cọ xát thanh thuỷ tinh vào lụa
+ Kết quả: Thanh thuỷ tinh mhiễm điện dơng. Tấm lụa nhiễm điện âm. (H1)
* Giải thích: Khi cọ xát có nhiều điểm tiếp xúcchặt chẽ các êlectron đi từ thanh thuỷ tinh sang tấm
lụa.
b) Nhiễm điện do tiếp xúc.
+ Đặt thanh kim loại trung hoà về điện tiếp xức
với quả cầu mang điện âm (H2)
+ Kết quả: Thanh kl nhiễm điện âm ( kể cả sau
khi tách ra xa quả cầu).
+ Giải thích: Khi tiếp xúc các êlectron tự do đã đi
từ quả cầu sang thanh kim loại.
+ Đặt thanh kim loại trung hoà về điện tiếp xức
với quả cầu mang điện dơng (H3)
+ Kết quả: Thanh kim loại nhiễm điện dơng (kể cả
sau khi tách ra xa quả cầu).
+ Giải thích: Khi tiếp xúc các êlectron tự do đã đi
từ thanh kl sang qua cầu
c) Nhiễm điện do hởng ứng.
+ Đặt thanh kim loại trung hoà về điện đặt gần quả
cầu mang điện âm (H4)
+ Kết quả: Đầu thanh kl gần quả cầu nhiễm điện
dơng, đầu kia ( xa qua cầu) nhiễm điện âm.
+ Giải thích: .........
+ Đặt thanh kim loại trung hoà về điện đặt gần quả
cầu quả cầu mang điện dơng
+ Kết quả: Đầu thanh kl gần quả cầu nhiễm điện
âm, đầu kia ( xa qua cầu) nhiễm điện dơng.

+ Giải thích: ................
Nhận xét: Sự nhiễm điện thực chất là sự di chuyển điện (hạt mang điện) tích từ vật này sang vật khác
hoặc phân bố lại điện tích.
4. Định luật bảo toàn điện tích.
* Nội dung: SGK(12)
--1--
Giáo án vật lý lớp 11- CT nâng cao------------------Vũ Văn Sáng Trờng THPT Tứ Kỳ
5. Củng cố bài.
Trả lời bài 1,2 SGK(12)
6. Bài VN: Trả lời câu 1 5 SGK(12), làm bài : 1.7; 1.30; 1.31.
2. HS: Ôn lại sự nhiễm điện do cọ xát, hởng ứng, tiếp xúc. Chất dẫn điện, chất cách điện (học ở THCS)
III- Tổ chức các hoạt động dạy học:
Kiểm tra bài cũ:
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
* Trả lời. * Phát biểu nội dung ĐL Cu-lông? Viết biểu thức tính độ lớn lực tơng
tác giữa hai điện tích điểm đặt trong không khí và đặt trong điện môI
đồng tính?
* Hai điện tích điện tích điểm q
1
, q
2
giống nhau đặt tại A,B. Điện tích q
tại C là trung điểm của AB có lực điện tổng hợp tác dụng lên nó bằng
không. Kết luận nh thế nào về dấu, độ lớn của q?
Hoạt động 1: Tìm hiểu về cấu tạo của hạt nhân nguyên tử ( chỉ ôn tập lại).
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
* Trả lời câu hỏi : * Nêu những hiểu biết của bản thân về cấu tạo
của hạt nhân nguyên tử?
* Có thể cho học sinh khác bổ sung.
* Nhận xét và kết luận cho học sinh xem H2.1

sgk.
Hoạt động 2: Tìm hiểu nội dung thuyết êlectron.
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
* Đọc SGK.
* Trả lời: theo SGk.
* Ghi chép.
* Trả lời: Theo cá nhân.
* Cho học sinh tìm hiểu qua ND của thuyết ở SGK.
* Hỏi: Thuyết có mấy nội dung chính? Nêu vắt tắt các nội dung đó?
* Nhấn mạnh: Bình thờng NT trung hoà về điện.
Nếu Nt mất đi êlectron ion dơng.
Nếu Nt nhận thêm êlectron ion âm
Độ linh động của các êlectron rất lớn sự di chuyển của
êlectron.........
...làm cho các vật nhiễm điện.Vật nhiễm điện âm: thừa êlectron.
Vật nhiễm điện dơng: thiếu êlectron.
* Yêu cầu trả lời câu C1. ( Nguyên tắc thì đợc nhng thực tế tác các
p ra khỏi NT rất khó khăn chỉ xảy ra trong phản ứng hạt nhân,
không nên nói nh vậy)
* Yêu cầu trả lời câu C2( nói nh vậy cũng đúng: theo quy ớc, có
tính hình thức.Cách nói nh SGK có tính bản chất.)
Hoạt động 3: Tìm hiểu về vật dẫn điện và vật cách điện:
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
* Đọc SGK.
* Nghe, ghi chép
* Cho học sinh tìm hiểu qua SGK.
* Thông báo : nh SGK
* Nhấn mạnh: Những hạt mang điện đó gọi là các điện tích tự
do.
Hoạt động 4: Giải thích hiện tợng nhiễm điện do cọ xát.:

Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
* Nghe, tìm hiểu SGK.
* Trả lời: tơng tự nh
SGK.
* Nói về TN: Cọ xát thanh thuỷ tinh vào lụa. KQ: Thanh thuỷ tinh nhiễm
điện dơng, lụa nhiễm điện âm.
* Cho cả lớp tìm hiểu qua cách giảI thich ở SGK.
* Hỏi: GiảI thích tại sao thanh thuỷ tinh sau khi cọ xát trên lụa lại nhiễm
điện dơng, tấm lụa trở lên nhiẽm điện âm?
* Cho học sinh khác bổ sung (nếu cần)
* Kết luận.
Hoạt động 5: Giải thích hiện tợng nhiễm điện do tiếp xúc.:
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
--2--
Giáo án vật lý lớp 11- CT nâng cao------------------Vũ Văn Sáng Trờng THPT Tứ Kỳ
* Nghe, tìm hiểu SGK.
* Giải thích: Nh SGK.
* Nói lại KQ thí nghiệm: Cho thanh Kl ban đầu cha nhiễm
điện tiếp xúc với quả cầu KL đã nhiễm điện (+) và (-). KQ
thanh kim loại trở lên nhiễm điện cùng dấu với quả cầu, khi
bỏ quả cầu di thanh KL vẫn nhiễm điện. (mô tả bằng HV
hai TH)
* Tìm hiểu qua SGK và giải thích kết quả đó?
* Cho Hoạt động của học sinh khác bổ sung ( vếu cần) và kết
luận.
Hoạt động 6: Giải thích hiện tợng nhiễm điện do hởng ứng.:
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
* Nghe, tìm hiểu SGK.
* Giải thích: Nh SGK
* Nói lại KQ thí nghiệm: Cho thanh Kl ban đầu cha nhiễm

điện lạigần (không tiếp xúc) quả cầu KL đã nhiễm điện (+)
và (-). KQ thanh kim loại trở lên nhiễm điện: Đầu gần quả
cầu nhiễm điện trái dấu với quả cầu, đầu xa nhiễm điện
cùng dấu với quả cầu, khi bỏ quả cầu di thanh KL lại trung
hoà về điện (mô tả bằng HV hai TH)
* Tìm hiểu qua SGK và giải thích kết quả đó?
* Cho Hoạt động của học sinh khác bổ sung ( vếu cần) và kết
luận.
* Thảo luận và trả lời.
*Nêu VĐ: Qua 3 TH trên ta thấy: Khi một vật nhiễm điện thì
có các điện tích di chuyển từ vật này sang vật khác hoặc từ
phần này sang phần khác. Các vật nhiễm điện đó có gì khác
với các hạt mang điện (êlectron, prôtôn)?
* Cho học sinh nêu câu trả lời,
( Điện tích của vật có thể thay đổi đợc, điện tích của các hạt
không thay đổi đợc- gắn chặt với hạt coi nh thuộc tính của
hạt. Các hạt êlectron, prôton- hạt sơ cấp)
Hoạt động 7 : Tìm hiểu ĐL bảo toàn điện tích:
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
* Trả lời: Không đổi ( bằng 0)
* Phát biểu ĐL.
* ĐVĐ: Quay lại TH nhiễm điện do hởng ứng: Nếu xét tổng
đại số điện tích của thanh kim loại trớc và sau khi đa lại gần
quả cầu nhiễm điện thì có đặc điểm gì?
* Hỏi: Với TH nhiễm diện do cọ xát, tiếp xúc tổng đại số
điện tích trên hai vật có dặc điểm gì? (nêu dự đoán).
* Thông báo: Kết quả thực nghiệm đã khẳng định nh vậy. ở
đây ta xét đến một vật, hệ vật ( Thanh TT+ lụa; Thanh KL+
Quả cầu KL) không trao đổi điện tích với vật (hệ) nào khác-
Hệ cô lập về điện. Từ kết quả thực nghiệm, các nhà KH kháI

quát hoá thành ĐL bảo toàn điện tích.
* Yêu cầu học sinh phát biểu trong SGK.
* Nhấn mạnh: Hệ cô lập về điện. Tổng đại số điện tích. Đến
nay cha tìm đợc TH nào mà ĐL này không thoả mãn- Đây là
một trong những ĐL chính xác nhất của tự nhiên.
Hoạt động 8 : Củng cố bài và nhận công việc về nhà.
Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
* Trả lời. * Thuyết êlectron có mấy nội dung chính? Nêu vắt tắt các nội dung đó?
* ĐL bảo toàn điện tích áp dụng trong ĐK nào?
* Trả lời bài 1,2 SGK.
* Về nhà: Hoàn thành các bài tập trớc. Làm các bài: 1.30, 1.31,
IV- Rút kinh nghiệm:
--3--