Chương 1 CHỦ NGHĨA DUY vật BIỆN CHỨNG

WELCOME TO
MY CLASS

TS. Bùi Xuân Thanh Đại học Kinh tế TP HCM

1


TS. Bùi Xuân Thanh Đại học Kinh tế TP HCM

2


I. CHỦ NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY
VẬT BIỆN CHỨNG
1. TRIẾT HỌC VÀ NGUỒN GỐC CỦA TRIẾT HỌC
a. Khái niệm “triết học”
* Ở Trung Quốc, triết học đồng nhất với chữ trí – nhận
thức, hiểu biết sâu rộng

TS. Bùi Xuân Thanh Đại học Kinh tế TP HCM

3


1. TRIẾT HỌC VÀ NGUỒN GỐC CỦA TRIẾT HỌC
a. Khái niệm “Triết học”
* Ở Ấn Độ, thuật ngữ triết học có ngôn ngữ gốc là dar’

sana – chiêm ngưỡng dựa trên nền tảng lý trí

(Con đường
suy ngẫm để
con người đạt
tới “Chân lý
thiêng liêng”)

TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

4


1. TRIẾT HỌC VÀ NGUỒN GỐC CỦA TRIẾT HỌC
a. Khái niệm “triết học”
* Ở Hy Lạp, thuật ngữ triết học có ngôn ngữ gốc là
Philosophia – yêu mến sự thông thái

Democrite (460 – 370 TCN)
TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

5


1. TRIẾT HỌC VÀ NGUỒN GỐC CỦA TRIẾT HỌC

a. Khái niệm “Triết học”
Triết học là hệ thống tri thức

lý luận chung nhất về thế
giới, về vị trí và vai trò của
con người trong thế giới

TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

6


1. TRIẾT HỌC VÀ NGUỒN GỐC CỦA TRIẾT HỌC
b. Nguồn gốc của
triết học

b1.Nguồn gốc
nhận thức

TS. Bùi Xuân Thanh

b2.Nguồn
gốc xã hội

Đại học Kinh tế TP HCM

7


1. TRIẾT HỌC VÀ NGUỒN GỐC CỦA TRIẾT HỌC
Thời cổ đại

C.Sự biến đổi

đối tượng của
triết học qua
các giai đoạn
lịch sử

Thời trung đại
Thời phục hưng và cận đại
Thời hiện đại

TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

8


2. VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC – CHỦ
NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY TÂM

a. Vấn đề cơ bản của triết học
?
?
?
?
t
ấ
o
h

à
n
n
ứ
i
á
h
t
c
,
Mặt
ý thức

o
à
à
v
n
t
i
ấ
á
h
c
,
tc
u
ậ
a
s

v
a
ó
c
ữ
o
Gi
à
n
i
á
?
c
o
,
à
c
n
ớ
i
có trư yết định cá
qu
Mặt thứ hai
????
Con người có
khả

năng nhận thứ
c
được thế giới

hay không ?

TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

9


2. VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC – CHỦ
NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY TÂM
b. Các trường phái triết học
1

Chủ nghĩa
Duy vật

2

3

Chủ nghĩa duy vật chất
phác (thời cổ đại)

Chủ nghĩa duy vật
siêu hình ( TK XVI-XVIII)

Chủ nghĩa duy vật biện chứng

TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

10


2. VẤN ĐỀ CƠ BẢN CỦA TRIẾT HỌC – CHỦ
NGHĨA DUY VẬT VÀ CHỦ NGHĨA DUY TÂM

Chủ nghĩa
duy tâm
Chủ nghĩa
duy tâm
khách quan

TS. Bùi Xuân Thanh

Chủ nghĩa
duy tâm
chủ quan

Đại học Kinh tế TP HCM


II. QUAN ĐIỂM CỦA
CNDVBC VỀ VẬT CHẤT,
Ý THỨC VÀ MỐI QUAN
HỆ GIỮA VẬT CHẤT VỚI
Ý THỨC

TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

12


II. QUAN ĐIỂM CỦA CNDVBC VỀ VẬT CHẤT, Ý THỨC
VÀ MỐI QUAN HỆ GIỮA VẬT CHẤT VỚI Ý THỨC
1. VẬT CHẤT

a. Phạm trù vật chất
Quan niệm về vật chất trong triết học trước Mác
CNDT:VC là cái được sinh ra

KIM

CNDV:VC có trước và quyết định YT
THỔ

HỎA

THỦY

MỘC
TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

13

1. VẬT CHẤT
a. Phạm trù vật chất
* Chủ nghĩa duy vật
• Chủ nghĩa duy vật thời cổ đại: Quan niệm về vật chất
mang tính trực quan cảm tính

TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

14


1. VẬT CHẤT
a. Phạm trù vật chất
* Chủ nghĩa duy vật
• Chủ nghĩa duy vật thời cận đại: Quan niệm về vật
chất mang tính siêu hình

TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

15


1. VẬT CHẤT
a. Phạm trù vật chất

* Cuối TK XIX, đầu TK XX một số phát minh vĩ đại
trong vật lý học hiện đại ra đời :
1896 Nhà Vật lý học người Pháp
Becơren phát hiện ra hiện tượng
phóng xạ

1901 Kaufman chứng minh khi điện
tử chuyển động thì khối lượng của
chúng tăng
TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

16


1. VẬT CHẤT
a.Phạm trù vật chất
“Vật chất là một phạm trù triết
học dùng để chỉ thực tại khách
quan được đem lại cho con
người trong cảm giác, được cảm
giác của chúng ta chép lại, chụp
lại, phản ánh và tồn tại không lệ
thuộc vào cảm giác”. V.I.Lênin

TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

17


1. VẬT CHẤT
b. Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
b1. Phương

thức tồn tại của vật chất ( vận động)

* Định nghĩa vận động
“ Vận động, hiểu theo nghĩa chung nhất
– tức được hiểu là một phương thức tồn
tại của vật chất, là một thuộc tính cố hữu
của vật chất, thì bao gồm tất cả mọi sự
thay đổi và mọi quá trình diễn ra trong
vũ trụ kể từ sự thay đổi vị trí đơn giản
cho đến tư duy” – Ph. Ăng ghen
TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

18


1. VẬT CHẤT
b. Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
b1. Phương thức tồn tại của vật chất ( vận động)
Quan điểm của CNDVBC về vận động bao gồm các
nội dung:
• Vận động là phương thức tồn tại của vật chất

• Nguồn gốc của vận động là nguồn gốc bên trong, vận
động là tự thân vận động
• Vận động là thuộc tính cố hữu của vật chất
• Vận động là sự biến đổi nói chung (có năm hình thức
vận động từ thấp đến cao)
• Đứng im là một hình thức vận động đặc biệt
TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

19


1. Phương thức tồn tại của vật chất
1

Vận động phương thức tồn tại của vc
Nguồn gốc VĐ là nguồn gốc bên trong

2

C. Quan điểm

của CNDVBC
về vận động

3
4

5

Vận động là thuộc tính cố hữu của vc
Vận động là sự biến đổi nói chung

Đứng im là một hình thức vận động đặc biệt

TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

20


1. VẬT CHẤT
b. Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
b2. Các hình thức tồn tại của vật chất
* Không gian
Không gian là hình thức tồn tại của vật chất
được biểu hiện bằng các thuộc tính cùng tồn tại
và tách biệt, có kết cấu và quảng tính
* Thời gian
Thời gian là hình thức tồn tại của vật chất
được biểu hiện bằng các thuộc tính độ lâu
của sự biến đổi, trình tự xuất hiện và mất đi
của các sự vật, các trạng thái khác nhau
trong thế giới vật chất
TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

21


1. VẬT CHẤT
b. Phương thức và hình thức tồn tại của vật chất
b2 Các hình thức tồn tại của vật chất
* Các tính chất của không gian và thời gian
• Tính khách quan
• Không gian có ba chiều, thời gian có một chiều
• Tính vĩnh cửu và vô tận

TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

22


1. VẬT CHẤT

LOGO

c. Tính thống nhất vật chất của thế giới

Thế giới thống
nhất ở tính vật
chất, ở bản chất
vật chất

TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

23


2. Ý THỨC
a. Khái niệm ý thức và kết cấu của ý thức
* Ý thức là toàn bộ hoạt
động tinh thần diễn ra
trong đầu óc con người,
phản ánh thế giới vật chất
xung quanh; hình thành,
phát triển trong quá trình
lao động và định hình thể
hiện ra bằng ngôn ngữ
TS. Bùi Xuân Thanh

Đại học Kinh tế TP HCM

24


a. Khái niệm ý thức và kết cấu của ý thức

1
TGVC

3
HĐTT

2
Bộ óc người
5
Ý THỨC
4
Ngôn ngữ