Tiết 77: Hồi trống cổ thành

hồi trống cổ thành
(Trích hồi 28 - Tam quốc diễn nghĩa)
- La Quán Trung -
I. Mục tiêu bài học.
Giúp H:
- Hiểu đợc tính cách bộc trực, ngay thẳng của Trơng Phi cũng nh tình nghĩa "vờn
đào" cao đẹp của ba anh em kết nghĩa - một biểu hiện riêng biệt của lòng trung
nghĩa.
- Hồi trống đã gieo vào lòng ngời đọc âm vang chiến trận hào hùng.
II. Ph ơng tiện thực hiện .
- SGK.
- Thiết kế bài giảng.
III. Cách thức tiến hành.
Tổ chức H học theo nhóm.
IV. Tiến trình dạy học.
1. Ktra bài cũ.
Tóm tắt "Chuyện chức phán sự đền Tản Viên"? Vì sao yếu tố kỳ ảo trong truyện
truyền kỳ một mặt làm cho truyện thêm ly kỳ, hấp dẫn; mặt khác làm cho hiện thực
cuộc sống đợc phản ánh càng rõ nét và chân thực hơn?
2. Giới thiệu bài mới.
Hoạt động của G và H Yêu cầu cần đạt
H đọc tiểu dẫn-> TD có
những nội dung gì?
Nêu những nội dung chính
của td?
Cốt truyện có nội dung ntn?
Tác phẩm có giá trị gì?
I. Tiểu dẫn.
1. Tác giả.(SGK)
2. Tác phẩm.
a. Nguồn gốc và quá trình hình thành tác phẩm.

- Căn cứ vào lịch sử, truyện kể dân gian (thoại bản), kịch
dân gian để sáng tác tiểu thuyết lịch sử hùng vĩ TQDN
- Tác phẩm gồm 120 hồi.
b. Nội dung cốt truyện.
Lịch sử TQ khoảng 100 năm (180-280) cuối triều nhà
Hán: Một nớc chia ba cát cứ phân tranh triền miên, phức
tạp để rồi cuối cùng lại thống nhất dới triều nhà Tấn (T
Mã Viêm).Ba nớc:
+ Bắc Ngụy: Do Tào Tháo cầm đầu, chiếm giữ vùng bắc
Trờng Giang.
+ Đông Ngô: Tôn Quyền cầm đầu, chiếm giữ vùng đông
nam Trờng Giang.
+ Tây Thục: Lu Bị cầm đầu, chiếm giữ vùng tây nam.
c. Giá trị.
- Nội dung:
+ Phản ánh Xh Trung Hoa cổ đại cát cứ phân tranh, chiến
tranh loạn lạc, đất nớc chia cắt, nhân dân cực khổ.
H tự tóm tắt
Qua hiểu biết của em, bớc
đầu hãy cho biết TP có những
tính cách nào?
Đoạn văn:Phi nghe xong...
đâm Quan Công.
Đoạn văn đã thể hiện nét tính
cách nào ủa TP? Vì sao TP lại
có những cử chỉ và hành động
nh vậy?
NHận xét các động từ trong
đoạn văn?
Tại sao TP lại không thèm để

ý đến những lời thanh minh,
trần tình của QC,TC, C,M mà
một mực đòi giết QC? Phân
tích những câu đối thoại giữa
các nhân vật với TP?
+ Khát vọng hòa bình thống nhất, ổn định của nhân dân.
Điều đó đợc thể hiện bằng việc gửi gắm và ông vua Lu Bị
(t tởng ủng Lu phản Tào, đế Thục khấu Ngụy), một ông
vua hết lòng vì dân, vì nghĩa, lại có các quan, tớng tài giỏi
(Khổng Minh, Ngũ hổ tớng).
- Đặc sắc NT:
+ Giá trị lịch sử, quân sự.
+ Giá trị văn học (nghệ thuật kể chuyện, xây dựng các
nhân vật):
Quan Công: tuyệt nghĩa
Khổng Minh: tuyệt trí.
Tào Tháo: tuyệt gian....
3. Tóm tắt truyện.
II. Đọc - hiểu.
1. Hình t ợng nhân vật Tr ơng Phi .
TP : một dũng tớng, một anh hùng lừng lẫy của Tam
quốc: mình cao tám thớc, đầu báo mắt tròn, râu hùm hàm
én, tiếng nh sấm động, đặc biệt tính tình nóng nảy, ghét ác
h thù, ngay thẳng, cơng trực và đơn giản. Nhng ũng là
viên hổ tớng nghiện rợu...-> ngời rất phục thiện.
- Nóng nảy, bộc trực, với quan điểm bất di bất dịch: trung
thần không thờ hai chủ, thà chết chứ không chịu hàng,
chịu nhục.
- Dới con mắt của TP, Qc đã là kẻ phản bội, đinh ninh cho
rằng QC đến để lừa mình.

- Động từ: nghe, mặc, vác, lên, đi tắt, trợn, vểnh, hò hét,
múa, đâm. 10 động từ thể hiện 10 hành động liên tiếp
trong im lặng nhng bên trong thì sục sôi nh bão táp ->
Làm cho nhịp văn nhanh, mạnh, gấp gáp,tạo nên sự hấp
dẫn đặc biệt của truyện Tam quốc.
- Mày đã bội ...tao nữa?-> câu trả lời vừa nh câu hỏi lại
và khẳng định, giận giữ, khinh miệt -> Thay đổi cách xng
hô với kẻ ngang hàng, với kẻ thù.
- Mày bỏ anh, hàng Tào Tháo...đến đánh lừa tao! -> Giải
thích cái lý buộc tội thật khó chối cãi, thanh minh dựa vào
những chứng cứ hiển nhiên: QC đã phạm các tội : bỏ
anh...đợc hức tớc, lại đến lừa em.-> TP quyết liều sống
chết chứ nhất định không chịu mắc lừa, không chịu đi theo
con đờng của QC.
- Hai chị và Tôn Càn càng thanh minh cho QC, TP càng
khẳng định quyết ý của mình. Tiếp tục khẳng định: QC là
thằng phụ nghĩa, lừa cả hai chị, lần này đến Cổ Thành là
để bắt TP.
=> Mâu thuẫn càng lúc càng căng thẳng-> Quan Vũ
không còn biết làm cách nào để giải tỏa mối nghi ngờ của
Việc Sái Dơng xuất hiện
đóng vai trò gì? Đây là chi
tiết tình cờ hay có sự xếp đặt
của tác giả?
Nhng tại sao khi đầu Sái D-
ơng đã rơi, TP vẫn còn nghi
ngờ?
TP còn làm những việc gì
nữa?
Chi tiết cuối, ... TP khóc,

thụp lạy Vân Trờng còn
chứng tỏ điều gì trong tính
cách của TP?

QC rơi vào hoàn cảnh khó
khăn ntn khi đối mặt với TP?
Vì sao đây lại là cửa quan
khó khăn nhất (đặc biệt
nhất)?
Vì sao QC chỉ né tránh và
thanh minh?
Vì sao QC chẳng nói chẳng
rằng, xông vào đánh, cha hết
hồi trống đã chém rơi đầu Sái
Dơng?
TP.
- Quan Công vừa giết cháu ngoại của Sái Dơng là Tần Kỳ
bên bờ Hoàng Hà-> Sái Dơng muốn bào thù
- Sái Dơng vốn từ lâu không phục Quan Công, từng nhiều
làn xin Tào Tháo cho đuổi theo, chặn bắt Quan Công.
- Với Trơng Phi, lại thêm một lý do xác đáng, một chứng
cứ hùng hồn, chứng tỏ Quan Công lừa dối, đến trớc dụ dỗ,
còn quân Tào sẽ đến sau vây đánh.
Hai câu hỏi liên tiếp của Tp khiến QC đa ra một lý do dễ
hiểu để thanh minh: Nếu ta đến bắt em....quân mã chứ?
Không phải là .....chối nữa không?
-> Qua Công đề xuất một cách thanh minh độc đáo, chém
tên tớng ấy để tỏ lòng thực của mình.
-> Những tình tiết này đã có sự sắp xếp của tá giả để mở
lối thoát cho câu chuyện (mở nút) và truuyeenj có cớ phát

triển đến đỉnh điểm và kết thúc hứng thú.
- Tp không chỉ nóng nảy, đơn giản, không dễ dàng tin ng-
ời. TP hỏi kỹ tên lính bị bắt chuyện ở Hứa Đô, Phi mới tin
anh là thực nhng vẫn cha tỏ ngay thái độ. Đến khi nghe
hai chị kể hết mọi chuyện, lúc ấy TP mới hoàn toàn tin
anh.-> Chứng tỏ sự thận trong và tinh tế, khôn ngoan của
TP.
- Chi tiết khóc lạy anh cho thấy TP là ngời phục thiện, biết
lỗi và nhận lỗi (...vì say rợu để Lã Bố cớp mất Từ Châu,
định rút gơm tự sát tạ tội, nhận lỗi trớc Bàng Thống,
Nghiêm Nhan...)
=> Đoạn trích hiện lên hình ảnh Tp không chỉ là con ngời
nóng nảy, thô lỗ, cục cằn, mà con cho thấy một hình ảnh
Tp tuyệt đẹp, dũng cảm, cơng trực, trung nghĩa, tinh tế,
phục thiện.
2. Hình t ợng nhân vật Quan Công .
- QC vợt qua năm cửa ải, chém sáu tớng của Tào mà
không hề boăn khoăn, do dự. Nhng đến Cổ Thành QC lại
phải vợt qua cửa quan khó khăn nhất-TP.
- Đây là cửa quan thử thách lòng trung nghĩa, bày tỏ sự
trong sáng của QC, không thể vợt qua bằng cây long đao
yển nguyệt.
- QC vừa né tránh, vừa dung lời lẽ mèm mỏng để thanh
minh - đièu cha từng thấy ở một viên tớng kiêu hùng nh
QV.
- Đó là cách thanh minh tốt nhất, nhanh chóng và hiệu quả
nhất. Càng thắng nhanh càng chứng tỏ lòng trung thành
của mình trớc ngời em kết nghĩa.
- QC đóng vai trò phụ cốt để làm nổi bật nhân vật TP. Tuy
vậy, tác giả cũng đã khắc họa hình ảnh QVT trung dũng,

Nhận xét vai trò của QC
trong đoạn trích?
Tác giả tả HTCT bằng mấy
câu? Nhận xét ý nghĩa của
hồi trống?
Có thể bỏ chi tiết này đợc
không? Vì sao?
Hồi trống CT có gì đặc biệt?
giàu nghĩa khí, chỉ trong nháy mắt đã chém rơi đầu tớng
Tào; cũng nh trớc đây QC đã lấy đầu Hoa Hùng, Nhan L-
ơng, Văn Sú giữa muôn quân nghìn giáo.
3. ý nghĩa của hồi trống Cổ Thành .
- Chi tiết tả hồi trống rất ngắn gọn: QC chẳng nói một
lời...đầu Sái Dơng đã lăn dới đất.-> Lối văn cô đọng,
hàm súc nhiều ý nghĩa. Không thể bỏ đi chi tiết nhỏ này.
Nếu bỏ sẽ mất đi ttaats cả ý vị của Tam quốc-tiểu thuyết
sử thi anh hùng trung đại.
- Đây không phải là hồi trống thúc quân thông thờng, mà
là:
+ Hồi trống giải nghi với TP.
+ Hồi trống minh oan cho QC.
+ Phê phán cái lập lờ, không dứt khoát, mang màu sắc cơ
hội, hàng Hán chứ ko hàng Tào của QC.
+ Biểu dơng, ca ngợi cái cơng trực, dứt khoát, rành mạch,
rõ ràng của TP.
+ Thể hiện rõ tính cách của hai anh em , nhất là tính cách
của TP: nóng nảy, dứt khoát, quyết liệt, không khoan nh-
ợng, không chấp nhận, dung tha kẻ đầu hàng, phản bội, dù
kẻ đó là anh mình.
+ Hồi trống thử thách lòng trung nghĩa của QC, cho tinh

thần dũng cảm, công minh .
+ Hồi trống của sự đoàn tụ anh em cùng chung lý tởng.
+ Tạo nên không khí chiến trận hào hùng, ý vị hấp dẫn
đặc biệt của Tam Quốc.
*) Củng cố dặn dò.
- Học thuộc bài thơ.
- Nắm đợc tính cách của các nhân vật , đặc biệt là TP.
- Soạn bài mới: Tào Tháo uống rợu luận anh hùng.
*) H ớng dẫn học bài mới .
- TTURLAH thể hiện chí hớng của những ngời anh hùng
ntn?
- Hai nhân vật có sự đối lập nhau về anh hùng và tính cách
ntn?