Tiết 91 - Câu phủ định

Ngữ văn: Tiết 91

Câu phủ định
I.Đặc điểm hình thức và chức năng:
Ví dụ 1( SGK-52)
Xét những câu sau:
a.Nam đi Huế.
b. Nam không đi Huế.
c. Nam cha đi Huế.
d. Nam chẳng ®i HuÕ.


Ngữ văn: Tiết 91

Câu phủ định
I.Đặc điểm hình thức và chức năng:
Ví dụ 1( SGK-52)
Xét những câu sau:
a.Nam đi Huế.
b. Nam không đi Huế.
c. Nam cha đi Huế.
d. Nam chẳng đi Huế.
-Hình thức: các câu (b), (c), (d) có chứa từ ngữ phủ định.
-Chức năng:Xác nhận không có sự việc
-->Phủ định miêu tả.


Ví dụ 2( SGK-52)
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:
Thầy sờ vòi bảo:
- Tởng con voi nó nh thế nào, hoá ra nó sun sun nh con đỉa.

Thầy sờ ngà bảo:
- Không phải, nó chần chẫn nh cái đòn càn.
Thầy sờ tai bảo:
- Đâu có! Nó bè bè nh cái quạt thóc.
* Những câu có chứa từ phủ định:
-Không phải, Nó chần chẫn nh cái đòn càn.
- Đâu có!
- Hình thức: các câu có từ ngữ phủ định.
- Chức năng: phản bác một ý kiến.
--> phủ định bác bá.


Ghi nhớ: SGK- 53.
* Câu phủ định là câu có chứa những từ ngữ phủ định
nh: không, chẳng, chả, cha, không phải ( là), đâu
phải (là), đâu có phải (là), đâu (có)
* Câu phủ định dùng để:
- Thông báo ,xác nhận không có sự vật,sự việc,tính
chất,quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả).
- Phản bác một ý kiến,một nhận định (câu phủ định
bác bỏ).


Hôm nay, lớp 8A không có ai không đi học.
Hôm nay, lớp 8A ai cũng đi học.

II. Luyện tập:
Bài tập 1( SGK-53) Trong các câu sau đây câu nào là câu phủ định bác bỏ? Vì sao?

a. Tất cả các quan chức nhà nớc vào buổi sáng ngày khai trờng đều chia nhau đến dự lễ

khai giảng ở khắp các trờng học lớn nhỏ. Bằng hành động đó, họ muốn cam kết
rằng, không có u tiên nào lớn hơn u tiên giáo dục thế hệ trẻ cho tơng lai.
( Theo Lý Lan, cỉng trêng më ra)
b. T«i an đi l·o:
-Cơ cứ tởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu! Vả lại ai nuôi chó mà chả bán hay giết thịt.
Ta giết nó chính là hoá kiếp cho nó đấy, hoá kiếp để cho nó làm kiếp khác.
( Nam Cao, LÃo Hạc)
c. Không, chúng con không đói nữa đâu. Hai đứa ăn hết ngần kia củ khoai thì no mòng
bụng ra rồi còn đói gì nữa.
( Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

Câu phủ định bác bỏ:
b. Cụ cứ tởng thế đấy chứ nó chả hiểu gì đâu!
c. Không, chúng con không đói nữa đâu.


Bài tập 2 ( SGK- 52-53)
Đọc đoạn trích sau:
a.Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đờng, song không
phải là không có ý nghĩa.
(Hoài Thanh, ý nghĩa văn chơng)
b. Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, không ai không từng ăn
trong tết trung thu, ăn nó nh ăn cả mùa thu vào lòng vào dạ.
(Băng Sơn, Quả thơm)
c. Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai chẳng có một lần nghển cổ lên
nhìn tán lá cao vút mà ngắm nghía một cách ớc ao chùm sấu non
xanh hay thÝch thó chia nhau nhÊm nh¸p mãn sÊu dầm bán trớc
cổng trờng.
(Tạ Việt Anh, Cây sấu Hà Nội)

- Tất cả 3 câu trong (a), (b), (c) đều là câu phủ định vì các câu đều có
chứa từ phủ định.

-Câu phủ định nhng không có ý nghĩa phủ định mà có ý nghĩa khẳng định vì:
+Một từ phủ định kết hợp với một từ phủ định (câu a).
+Một từ phủ định kết hợp với một từ nghi vấn (câu c).
+ Một từ phủ định kết hợp với một từ bất định khác và một từ bất định (câu b).
? Đặt những câu không có từ phủ định mà có ý nghĩa tơng đơng với những câu
trên?
*Những câu không có từ phủ định mà ý nghĩa tơng đơng với những câu trên:

a. Câu chuyện có lẽ chỉ là một câu chuyện hoang đờng, song có ý nghĩa nhất
định.
b. Tháng tám, hồng ngọc đỏ, hồng hạc vàng, ai cũng từng ¨n trong tÕt trung
thu, ¨n nã nh ¨n c¶ mïa thu vào lòng vào dạ.
c. Từng qua thời thơ ấu ở Hà Nội, ai cũng có một lần nghển cổ nhìn lên tán lá
cao vút mà ngắm nghía một cách íc ao chïm sÊu non xanh hay thÝch thó
chia nhau nhấm nháp món sấu dầm bán trớc cổng trờng.


Bài tập3 ( SGK- 54)
Xét câu văn sau:
Choắt không dậy đợc nữa, nằm thoi thóp.
(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lu ký)
- Thay từ phủ định không bằng cha:
Choắt cha dậy đợc, nằm thoi thóp.
--> ý nghĩa của câu thay đổi
==> Câu văn của Tô Hoài thích hợp với mạch của câu
chuyện hơn.

Bài tập 6 ( SGK- 54)
HÃy viết một đoạn đối thoại ngắn, trong đó có dùng
câu phủ định miêu tả và câu phủ định bác bỏ?


Ghi nhớ: SGK- 53.
* Câu phủ định là câu có chứa những từ ngữ phủ định
nh: không, chẳng, chả, cha, không phải ( là), đâu
phải (là), đâu có phải (là), đâu (có)
* Câu phủ định dùng để:
- Thông báo ,xác nhận không có sự vật,sự việc,tính
chất,quan hệ nào đó (câu phủ định miêu tả).
- Phản bác một ý kiến,một nhận định (câu phủ định
bác bỏ).


Giờ học hôm nay đến đây là kết thúc.
Xin cảm ơn các thầy cô giáo và các em!