Quản lý đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể ở các trường trung cấp chuyên nghiệp khu vực miền đông nam bộ (LATS)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH

PHAN HOÀI THANH

QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP CẬN QUẢN
LÝ CHẤT LƢỢNG TỔNG THỂ Ở CÁC
TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP
KHU VỰC MIỀN ĐÔNG NAM BỘ

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

TP. HỒ CHÍ MINH, 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH

PHAN HOÀI THANH

QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ
CHẤT LƢỢNG TỔNG THỂ Ở CÁC TRƢỜNG
TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP KHU VỰC MIỀN
ĐÔNG NAM BỘ

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 62 14 01 14

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. TS. HỒ VĂN LIÊN
2. PGS.TS. TRẦN KHÁNH ĐỨC


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan, những gì mà tôi viết trong luận án này là do sự tìm hiểu và
nghiên cứu của bản thân tôi. Mọi kết quả nghiên cứu cũng nhƣ ý tƣởng của các tác
giả khác nếu có đều có trích dẫn nguồn gốc cụ thể.
Luận án này cho đến nay chƣa đƣợc bảo vệ tại bất kì một hội đồng bảo vệ luận
án tiến sĩ nào ở trong nƣớc cũng nhƣ ở nƣớc ngoài và cho đến nay chƣa hề đƣợc
công bố trên bất kì một phƣơng tiện thông tin nào.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những gì mà tôi đã cam đoan ở trên.
TP. Hồ Chí Minh, ngày

tháng

năm 2016

NCS. PHAN HOÀI THANH


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
BẢNG NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC
MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ..........................................................................................1

2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ...................................................................................3
3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU..................................................4
3.1. Khách thể nghiên cứu .......................................................................................4
3.2. Đối tƣợng nghiên cứu .......................................................................................4
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC ...................................................................................4
5. NHI M VỤ NGHIÊN CỨU ...................................................................................4
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lƣợng
tổng thể ở các trƣờng TCCN. ..................................................................................4
5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý đào tạo ở các trƣờng TCCN khu vực
miền Đông Nam Bộ. ................................................................................................4
5.3. Xây dựng các giải pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lƣợng tổng
thể ở các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ ............................................4
5.4. Thực nghiệm một giải pháp ở trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ ....4
6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ......................................................................................4
6.1. Phạm vi địa bàn nghiên cứu .............................................................................4
6.2. Thời gian nghiên cứu ........................................................................................5
7. PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .........................5
7.1. Phƣơng pháp luận .............................................................................................5
7.1.1. Phƣơng pháp luận duy vật biện chứng ......................................................5
7.1.2. Tiếp cận hệ thống - cấu trúc ......................................................................5


7.1.3. Tiếp cận lịch sử-logic ................................................................................5
7.1.4. Tiếp cận thực tiễn ......................................................................................6
7.1.5. Tiếp cận quản lý chất lƣợng tổng thể ........................................................6
7.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ..................................................................................6
7.2.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận ....................................................6
7.2.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn .................................................7
7.2.3. Phƣơng pháp thống kê toán học ................................................................8
8. LUẬN ĐIỂM CẦN BẢO V VÀ ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN...............8

8.1. Những luận điểm cần bảo vệ ............................................................................8
8.2. Những đóng góp của luận án ............................................................................9
9. CẤU TR C CỦA LUẬN ÁN ...............................................................................9
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP CẬN QUẢN
LÝ CHẤT LƢỢNG TỔNG THỂ Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN
NGHI P ....................................................................................................................11
1.1. TỔNG QUAN VỀ LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ ...................................11
1.1.1. Những nghiên cứu về chất lƣợng và chất lƣợng đào tạo trên thế giới và Việt
Nam .......................................................................................................................11
1.1.2. Những nghiên cứu về quản lý chất lƣợng và quản lý chất lƣợng đào tạo trên
thế giới và Việt Nam .............................................................................................20
1.2. CÁC KHÁI NI M CƠ BẢN .............................................................................30
1.2.1. Quản lý và quản lý giáo dục ........................................................................30
1.2.2. Đào tạo và quản lý đào tạo ..........................................................................33
1.2.3. Chất lƣợng đào tạo và quản lý chất lƣợng đào tạo ......................................35
1.2.4. Quản lý chất lƣợng tổng thể (TQM)............................................................39
1.2.5. Quản lý đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lƣợng tổng thể .........................40
1.3. MÔ HÌNH QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG TỔNG THỂ .......................................41
1.3.1. Triết lý của hệ thống quản lý chất lƣợng tổng thể .......................................41
1.3.2. Mục tiêu và đặc trƣng của hệ thống quản lý chất lƣợng tổng thể ..............41
1.3.3. Nguyên tắc của hệ thống quản lý chất lƣợng tổng thể ................................42


1.3.4. Nội dung cơ bản của hệ thống quản lý chất lƣợng tổng thể ........................42
1.3.5. Chu trình thực hiện hệ thống quản lý chất lƣợng tổng thể ..........................43
1.3.6. Khả năng vận dụng TQM vào quản lý đào tạo ở các trƣờng TCCN hiện nay
...............................................................................................................................46
1.4. QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG TỔNG
THỂ Ở TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHI P ............................................49
1.4.1. Khái quát về quản lý đào tạo ở trƣờng trung cấp chuyên nghiệp ................49

1.4.2. Quản lý đào tạo theo tiệp cận TQM ở trƣờng trung cấp chuyên nghiệp .....53
1.4.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý đào tạo theo tiếp cận TQM ..................59
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1............................................................................................62
CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG
CẤP CHUYÊN NGHI P KHU VỰC MIỀN ĐÔNG NAM BỘ .............................63
2.1. KHÁI QUÁT ĐẶC ĐIỂM CHUNG VỀ KINH TẾ-XÃ HỘI VÀ GIÁO DỤC
TRUNG CẤP CHUYÊN NGHI P VÙNG ĐÔNG NAM BỘ .................................63
2.1.1. Đăc điểm tình hình kinh tế - xã hội vùng Đông Nam Bộ............................63
2.1.2. Khái quát giáo dục trung cấp chuyên nghiệp và các trƣờng trung cấp
chuyên nghiệp khu vực miền Đông Nam Bộ ........................................................66
2.2. TỔ CHỨC KHẢO SÁT THỰC TRẠNG ..........................................................73
2.2.1. Mục tiêu khảo sát.........................................................................................73
2.2.2. Cách thức khảo sát.......................................................................................73
2.2.3. Cách thức và quy ƣớc xử lý số liệu .............................................................74
2.3. THỰC TRẠNG ĐÀO TẠO Ở CÁC TRƢỜNG TCCN KHU VỰC MIỀN
ĐÔNG NAM BỘ ......................................................................................................75
2.3.1. Về thực trạng chất lƣợng học sinh đầu vào .................................................75
2.3.2. Thực trạng về chƣơng trình đào tạo ............................................................76
2.3.3. Thực trạng chất lƣợng đội ngũ ....................................................................79
2.3.4. Thực trạng chất lƣợng cơ sở vật chất ..........................................................79
2.3.5. Thực trạng chất lƣợng dạy học ....................................................................81
2.3.6. Thực trạng chất lƣợng học sinh tốt nghiệp ..................................................84


2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP
CHUYÊN NGHI P MIỀN ĐÔNG NAM BỘ ..........................................................86
2.4.1. Thực trạng quản lý các yếu tố đầu vào ........................................................86
2.4.2. Thực trạng quản lý các yếu tố quá trình - hoạt động dạy học .....................92
2.4.3. Thực trạng quản lý các yếu tố đầu ra- học sinh tốt nghiêp .........................95
2.5. THƢC TRẠNG CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUẢN LÝ ĐÀO TẠO

THEO TI P CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƢỢNG TỔNG THỂ ..................................97
2.5.1. Thực trạng các yếu tố khách quan ...............................................................97
2.5.2. Thực trạng các yếu tố chủ quan ...................................................................99
2.5. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG......................................................101
2.5.1. Thuận lợi....................................................................................................101
2.5.2. Khó khăn ...................................................................................................102
2.5.3. Đánh giá chung ..........................................................................................102
2.5.4. Nguyên nhân của những hạn chế ..............................................................104
TIỂU KẾT CHƢƠNG 2..........................................................................................106
CHƢƠNG 3 CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP CẬN QUẢN
LÝ CHẤT LƢỢNG TỔNG THỂ Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN
NGHI P KHU VỰC MIỀN ĐÔNG NAM BỘ ......................................................107
3.1. ĐỊNH HƢỚNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ NGUỒN NHÂN LỰC
KHU VỰC MIỀN ĐÔNG NAM BỘ ĐẾN NĂM 2020 .........................................107
3.1.1. Định hƣớng phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền Đông Nam Bộ đến
năm 2020 .............................................................................................................107
3.1.2. Định hƣớng phát triển nguồn nhân lực khu vực miền Đông Nam Bộ đến
năm 2020 .............................................................................................................109
3.2. CÁC NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ...............................................111
3.2.1. Đảm bảo tính đồng bộ, hệ thống ...............................................................111
3.2.2. Đảm bảo tính kế thừa ................................................................................111
3.2.3. Đảm bảo tính thực tiễn ..............................................................................112
3.2.4. Đảm bảo tính khả thi .................................................................................112


3.3. GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT
LƢỢNG TỔNG THỂ Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHI P CÁC
TỈNH MIỀN ĐÔNG NAM BỘ...............................................................................113
3.3.1. Nhóm các giải pháp chung ........................................................................114
3.3.2. Nhóm các giải pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lƣợng tổng

thể ở các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ ........................................128
3.3.3. Điều kiện thực hiện các giải pháp .............................................................150
3.4. KHẢO NGHI M VỀ CÁC GIẢI PHÁP .........................................................153
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ..............................................................................153
3.4.2. Nội dung khảo nghiệm ..............................................................................153
3.4.3. Phƣơng pháp khảo nghiệm ........................................................................154
3.4.4. Kết quả khảo nghiệm .................................................................................154
3.5. THỰC NGHI M MỘT GIẢI PHÁP ...............................................................156
3.5.1. Mục đích thực nghiệm ...............................................................................156
3.5.2. Nội dung thực nghiệm ...............................................................................157
3.5.3. Tổ chức thực nghiệm .................................................................................157
3.5.4. Phân tích, đánh giá kết quả thực nghiệm...................................................161
3.5.5. Một số kết luận về thực nghiệm ................................................................166
TIỂU KẾT CHƢƠNG 3..........................................................................................167
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................................169
1. KẾT LUẬN .........................................................................................................169
2. KIẾN NGHỊ ........................................................................................................171
2.1. ĐỐI VỚI CHÍNH PHỦ ................................................................................171
2.2. ĐỐI VỚI BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO .....................................................171
2.3. ĐỐI VỚI SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO .....................................................172
2.4. ĐỐI VỚI CÁC TRƢỜNG TCCN ................................................................172
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ ĐƢỢC CÔNG BỐ ............173
DANH MỤC TÀI LI U THAM KHẢO ................................................................174


BẢNG NHỮNG CHỮ VIẾT TẮT
CL

Chất lƣợng

CĐ

Cao đẳng

CLĐT

Chất lƣợng đào tạo

CLGD

Chất lƣợng giáo dục

CBQL

Cán bộ quản lý

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐBCL

Đảm bảo chất lƣợng

ĐT

Đào tạo

ĐH

Đại học

GD

Giáo dục

GV

Giáo viên

GDP

Tổng sản phẩm quốc nội

GD-ĐT

Giáo dục và Đào tạo

GDCN

Giáo dục chuyên nghiệp

HS

Học sinh

HTQLCL

Hệ thống quản lý chất lƣợng

HTĐBCL

Hệ thống đảm bảo chất lƣợng

KĐCL

Kiểm định chất lƣợng

KH-KT

Khoa học- kĩ thuật

NXB

Nhà xuất bản

QL

Quản lý

QLCL

Quản lý chất lƣợng

QCCTNB

Quy chế chi tiêu nội bộ

SX-DV

Sản xuất- dịch vụ

TQM

Quản lý chất lƣợng tổng thể

TQC

Kiểm soát chất lƣợng toàn diện

TCVN

Tiêu chuẩn Việt Nam

TCCN

Trung cấp chuyên nghiệp

TTLĐ

Thị trƣờng lao động

TBDH

Thiết bị dạy học


DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Quan niệm về chất lƣợng giáo dục ..........................................................37
Sơ đồ 1.2. Mô hình TQM Theo Business Edge ........................................................40

Sơ đồ 1.3. Chu trình quản lý của Deming .................................................................44
Sơ đồ 1.4.: Vòng quản lý Ishikawa ...........................................................................45
Sơ đồ 1.5. Cải tiến liên tục hệ thống quản lý chất lƣợng ..........................................45
Sơ đồ 1.6: Nội dung của quản lý đào tạo theo tiếp cận TQM ở trƣờng TCCN ........55
Sơ đồ 3.1. Hệ thống Quản lý đào tạo TCCN theo tiếp cận TQM ..........................113


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. So sánh sự khác biệt giữa ISO 9000 và TQM ..........................................47
Bảng 2.1. Tình hình tuyển sinh của trƣờng TCKTCN Đồng Nai .............................75
Bảng 2.2. Đánh giá về tỉ trọng lý thuyết và thực hành trong chƣơng trình đào tạo ..77
Bảng 2.3. Đánh giá về chƣơng trình đào tạo .............................................................77
Bảng 2.4: Yêu cầu của ngƣời sử dụng lao động đối với đào tạo ..............................78
Bảng 2.5. Thống kê về CBQL, giáo viên TCCN miền ĐNB ...................................79
Bảng 2.6. Đánh giá cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học.........................................80
Bảng 2.7. Đánh giá về hoạt động dạy học ................................................................82
Bảng 2.8. Đánh giá nguyên nhân dẫn đến kết quả học tập của học sinh chƣa tốt. ...83
Bảng 2.9. Kết quả tốt nghiệp 3 năm gần đây của trƣờng TC kinh tế Đồng Nai .......84
Bảng 2.10. Kết quả tốt nghiệp 3 năm gần đây của trƣờng TC KTCN Đồng Nai .....84
Bảng 2.11. Đánh giá chất lƣợng đào tạo TCCN .......................................................85
Bảng 2.12. Đánh giá quản lý công tác tuyển sinh .....................................................86
Bảng 2.13. Đánh giá quản lý đội ngũ giáo viên ........................................................87
Bảng 2.14. Quản lý chƣơng trình đào tạo .................................................................89
Bảng 2.15. Quản lý CSVC ........................................................................................90
Bảng 2.16. Quản lý hoạt động dạy học .....................................................................92
Bảng 2.17. Đánh giá các vấn đề về dạy học .............................................................93
Bảng 2.18. Đánh giá về quản lý ngƣời học ...............................................................94
Bảng 2.19. Quản lý học sinh tốt nghiêp ....................................................................95
Bảng 2.20. Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản lý đào tạo .............................................99
Bảng 2.21. Đánh giá mối quan hệ giữa nhà trƣờng và doanh nghiệp .....................100

Bảng 3.1. Tổng hợp ý kiến về tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp ......154
Bảng 3.2. Chỉ đạo việc xây dựng kế hoạch hoạt động dạy - học ............................161
Bảng 3.3. Thực hiện công tác tổ chức trong quản lý hoạt động dạy .......................162
Bảng 3.4. Điều hành, lãnh đạo hoạt động giảng dạy của giáo viên ........................163
Bảng 3.5. Kiểm tra hoạt động giảng dạy của giáo viên ..........................................163
Bảng 3.6. Bảng tổng hợp tự đánh giá của các Khoa ...............................................164


DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC
PHỤ LỤC: 1 PHIẾU TRƢNG CẦU Ý KIẾN (Dành cho giáo viên trƣờng TCCN)
PHỤ LỤC: 2 PHIẾU TRƢNG CẦU Ý KIẾN (Dành cho cán bộ quản lý trƣờng
TCCN)
PHỤ LỤC: 3 PHIẾU TRƢNG CẦU Ý KIẾN (Dành cho học sinh trƣờng TCCN)
PHỤ LỤC: 4 PHIẾU TRƢNG CẦU Ý KIẾN (Dành cho ngƣời tuyển dụng và quản
lý lao động)
PHỤ LỤC: 5 BIÊN BẢN PHỎNG VẤN
PHỤ LỤC: 6 TỔNG HỢP PHIẾU KHẢO SÁT
PHỤ LỤC: 7 CBQL, GV THAM GIA GẶP GỠ, TRAO ĐỔI, PHỎNG VẤN
PHỤ LỤC: 8 CÁC CÔNG TY THAM GIA KHẢO SÁT
PHỤ LỤC: 9 THỐNG KÊ CSVC VÀ CƠ CẤU TỔ CHỨC CÁC TRƢỜNG TCCN
KHU VỰC TỈNH MIỀN ĐÔNG NAM BỘ
PHỤ LỤC: 10 THỐNG KÊ CBQL TRƢỜNG VÀ GIÁO VIÊN TCCN KHU VỰC
MIỀN ĐÔNG NAM BỘ
PHỤ LỤC: 11 PHIẾU KHẢO SÁT CÁC GIẢI PHÁP
PHỤ LỤC: 12 QUYẾT ĐỊNH
PHỤ LỤC: 13 MẪU: ĐT 02
PHỤ LỤC: 14 MẪU: ĐT-04
PHỤ LỤC: 15 MẪU: ĐT-05
PHỤ LỤC: 16 MẪU: ĐT-06
PHỤ LỤC: 17 BIÊN BẢN KIỂM TRA HỒ SƠ

PHỤ LỤC: 18 MẪU: ĐT-09
PHỤ LỤC: 19 PHIẾU TRƢNG CẦU Ý KIẾN
PHỤ LỤC: 20 CÁC QUY TRÌNH QUẢN LÝ


1

MỞ ĐẦU
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Bƣớc vào thế k XXI, cuộc cách mạng khoa học và công nghệ tiếp tục phát
triển với nhịp độ nhanh, tạo ra những thành tựu có tính đột phá làm thay đổi nhanh
chóng, sâu sắc và có vai trò ngày càng lớn, quyết định đến sự phát triển kinh tế - xã
hội và phát triển con ngƣời. Tri thức và thông tin trở thành yếu tố quyết định lợi thế
trong cạnh tranh và phát triển. Phát triển Giáo dục - Đào tạo là một trong những
động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp Công nghiệp hoá, hiện đại hoá, là điều kiện
phát huy nguồn lực con ngƣời, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trƣởng kinh
tế nhanh và bền vững.
Xu thế toàn cầu hoá, hội nhập kinh tế quốc tế và sự nghiệp công nghiệp hoá,
hiện đại hoá, xây dựng nền kinh tế tri thức đòi hỏi nguồn nhân lực chất lƣợng cao
đảm bảo cho sự phát triển bền vững của đất nƣớc. Nhiệm vụ chính của giáo dục và
đào tạo là cung cấp nguồn nhân lực đó. Để thực hiện nhiệm vụ này, giáo dục và đào
tạo nói chung, giáo dục đại học và trung cấp chuyên nghiệp của nƣớc ta nói riêng,
không những phải mở rộng quy mô mà còn phải không ngừng nâng cao chất lƣợng
giáo dục và đào tạo.
Trong quá trình hội nhập quốc tế, giáo dục TCCN ở Việt nam chịu nhiều thách
thức của các quốc gia có tiềm lực kinh tế, khoa học công nghệ phát triển, có kinh
nghiệm quản lý và vận hành các khuôn khổ pháp lý khá chặt chẽ. Phát triển giáo
dục TCCN đòi hỏi phải đảm bảo đáp ứng nhu cầu nhân lực của các ngành kinh tếdịch vụ ở nƣớc ta đồng thời cần tính tƣơng thích với các tiêu chuẩn của khu vực và
thế giới, trong điều kiện nguồn lực và kinh nghiệm còn hạn chế. Sự thay đổi về
khoa học và công nghệ tại nơi sản xuất và dịch vụ diễn ra không ngừng đã tác động

lớn đến giáo dục TCCN. Kiến thức và kỹ năng của ngƣời học nhanh chóng lạc hậu
so với đòi hỏi của thị trƣờng lao động đã đặt ra những vấn đề lớn đối với giáo dục
TCCN. Nhìn tổng thể, chất lƣợng giáo dục TCCN chƣa đáp ứng đƣợc những đòi hỏi
bức thiết từ thị trƣờng lao động trong nƣớc và khu vực.


2

Mục tiêu của chiến lƣợc phát triển giáo dục 2011-2020 là đến năm 2020, nền
giáo dục nƣớc ta đƣợc đổi mới căn bản và toàn diện theo hƣớng chuẩn hoá, hiện đại
hoá, xã hội hoá, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế; chất lƣợng giáo dục đƣợc nâng
cao một cách toàn diện, gồm: giáo dục đạo đức, kỹ năng sống, năng lực sáng tạo,
năng lực thực hành, năng lực ngoại ngữ và tin học; đáp ứng nhu cầu nhân lực, nhất
là nhân lực chất lƣợng cao phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nƣớc và xây dựng nền kinh tế tri thức; đảm bảo công bằng xã hội trong giáo dục và
cơ hội học tập suốt đời cho mỗi ngƣời dân, từng bƣớc hình thành xã hội học. Hoàn
thiện cơ cấu hệ thống giáo dục nghề nghiệp và đại học; điều chỉnh cơ cấu ngành
nghề và trình độ đào tạo, nâng cao chất lƣợng đào tạo, đáp ứng nhu cầu nhân lực
cho phát triển kinh tế - xã hội; đào tạo ra những con ngƣời có năng lực sáng tạo, tƣ
duy độc lập, trách nhiệm công dân, đạo đức và kỹ năng nghề nghiệp, năng lực ngoại
ngữ, k luật lao động, tác phong công nghiệp, năng lực tự tạo việc làm và khả năng
thích ứng với những biến động của thị trƣờng lao động và một bộ phận có khả năng
cạnh tranh trong khu vực và thế giới. Đến năm 2020, các cơ sở giáo dục nghề
nghiệp có đủ khả năng tiếp nhận 30% số học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở; t lệ
lao động qua đào tạo nghề nghiệp và đại học đạt khoảng 70%; t lệ sinh viên tất cả
các hệ đào tạo trên một vạn dân vào khoảng 350 - 400. Điều này đang đặt ra cho
giáo dục nghề nghiệp nói chung và giáo dục TCCN nói riêng những thách thức to
lớn.
Cùng với quá trình phát triển về quy mô và đa dạng hóa các loại hình giáo
dục- đào tạo, chất lƣợng đào tạo và quản lý chất lƣợng đào tạo TCCN đã và đang là

mối quan tâm của toàn xã hội cũng nhƣ ngành Giáo dục- Đào tạo. Quản lý chất
lƣợng đào tạo là nhiệm vụ quan trọng và đƣợc đặt lên hàng đầu trong nhà trƣờng
TCCN, vì đào tạo là hoạt động trung tâm, đặc trƣng của nhà trƣờng chuyên nghiệp
nói chung và trƣờng TCCN nói riêng. Mọi hoạt động khác trong nhà trƣờng đều
nhằm mục đích hỗ trợ công tác đào tạo, góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo.
Ngƣời quản lý nhà trƣờng có vai trò chủ yếu trong việc ứng dụng khoa học quản lý,


3

vận dụng linh hoạt, sáng tạo những biện pháp quản lý, để thực hiện thắng lợi các
mục tiêu giáo dục đề ra.
Khu vực miền Đông Nam Bộ là vùng kinh tế phát triển nhất Việt Nam, dân số
đông và dẫn đầu cả nƣớc về kim ngạch xuất khẩu, đầu tƣ nƣớc ngoài, GDP cũng
nhƣ các yếu tố khác, có ảnh hƣởng đặc biệt quan trọng, mang tính quyết định đối
với tốc độ phát triển kinh tế - xã hội của cả nƣớc. Nhu cầu về lao động, đặc biệt là
lao động qua đào tạo rất cao. Tuy nhiên,Theo đánh giá của Bộ Giáo dục- Đào tạo
thì: ―chất lƣợng giáo dục tuy đã có những chuyển biến tích cực nhƣng nhìn chung
vẫn chƣa đáp ứng đƣợc mục tiêu giáo dục, còn hạn chế về giáo dục văn hóa và lịch
sử dân tộc, đạo đức và lối sống, kỹ năng sống cho học sinh. Công tác quản lý giáo
dục chuyên nghiệp ở cấp tỉnh chƣa thực hiện hiệu quả những công việc đƣợc phân
cấp cho địa phƣơng, năng lực đội ngũ còn khá nhiều hạn chế‖. [8; tr14]. Mặc dù các
trƣờng TCCN trên địa bàn có nhiều cố gắng, tìm tòi hƣớng đi cho mình nhằm nâng
cao chất lƣợng đào tạo, nhƣng công tác quản lý đào tạo còn nhiều lúng túng.
Thực tế hiện nay chất lƣợng đào tạo TCCN còn thấp, công tác quản lý đào tạo
còn chƣa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Vì vậy phải có biện pháp quản lý đào tạo phù
hợp với thực tế của các trƣờng TCCN nhằm nâng chất lƣợng đào tạo của các trƣờng
TCCN, đáp ứng yêu cầu của thị trƣờng lao động và yêu cầu phát triển kinh tế - xã
hội của khu vực miền Đông Nam Bộ cũng nhƣ của cả nƣớc. Trong thời gian vừa
qua đã có nhiều công trình, luận án nghiên cứu về quản lý đào tạo song chƣa có

Luận án nào nghiên cứu về quản lý đào tạo các trƣờng TCCN ở khu vực miền Đông
Nam Bộ theo tiếp cận quản lý chất lƣợng tổng thể.
Chính từ cơ sở lý luận và thực tiễn này, nghiên cứu sinh chọn đề tài: Quản lý
đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lƣợng tổng thể ở các trƣờng Trung cấp chuyên
nghiệp khu vực miền Đông Nam Bộ làm đề tài luận án.
2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, khảo sát và đánh giá thực trạng về quản lý đào
tạo tại các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ, xây dựng các giải pháp quản
lý đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lƣợng tổng thể nhằm nâng cao chất lƣợng đào


4

tạo tại các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ, đáp ứng nhu cầu nhân lực xã
hội.
3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU
3.1. K

c t ển

n cứu

Hoạt động quản lý đào tạo ở các trƣờng TCCN
3.2. Đố tƣợn n

n cứu

Quản lý đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lƣợng tổng thể ở các Trƣờng trung
cấp chuyên nghiệp khu vực miền Đông Nam Bộ.
4. GIẢ THUYẾT KHOA HỌC

Công tác quản lý đào tạo ở các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ
đã đƣợc thực hiện và đạt một số kết quả, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế, cụ thể
trong công tác tuyển sinh, tổ chức quá trình đào tạo, việc liên kết với các doanh
nghiệp. Nếu khảo sát, đánh giá đƣợc thực trạng và xây dựng các giải pháp quản lý
đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lƣợng tổng thể bao gồm quản lý đầu vào, quản lý
quá trình, quản lý đầu ra phù hợp với thực tiễn các trƣờng TCCN thì có thể nâng
cao chất lƣợng đào tạo ở các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ.
5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lƣợng
tổng thể ở các trƣờng TCCN.
5.2. Khảo sát và đánh giá thực trạng quản lý đào tạo ở các trƣờng TCCN khu vực
miền Đông Nam Bộ.
5.3. Xây dựng các giải pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lƣợng
tổng thể ở các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ
5.4. Thực nghiệm một giải pháp ở trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ
6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU
6.1. P ạm v địa bàn n

n cứu

Khảo sát cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh và các doanh nghiệp, ngƣời sử
dụng lao động ở 18 trƣờng TCCN thuộc các tỉnh miền Đông Nam Bộ, gồm: Đồng
Nai; Bình Dƣơng; Bà Rịa-Vũng Tàu; Bình Phƣớc; Tây Ninh.


5

6.2. T ờ

an n

n cứu

Từ năm 2012 đến năm 2016.
7. PHƢƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
7.1. Phƣơn p

p luận

7.1.1. P ƣơn p

p luận duy vật b ện c ứn

Quan điểm duy vật biện chứng đòi hỏi phải xem xét vấn đề đào tạo và quản lý
đào tạo TCCN một cách khách quan, khoa học trong mối quan hệ biện chứng với
các tác động qua lại và sự vận động, phát triển của công tác quản lý đào tạo trong
các giai đoạn phát triển của giáo dục cả nƣớc nói chung và khu vực Miền Đông
Nam Bộ nói riêng.
7.1.2. T ếp cận ệ t ốn - cấu trúc
Luận án tiếp cận theo quan điểm hệ thống để nghiên cứu về quản lý đào tạo
theo quan điểm quản lý chất lƣợng tổng thể tại các trƣờng TCCN là xem xét các
thành tố và các mối quan hệ của chúng trong cấu trúc hệ thống quản lý đào tạo ở
trong các trƣờng TCCN và ngoài nhà trƣờng. Hoạt động quản lý đào tạo có mối liên
hệ chặt chẽ với các hoạt động giáo dục và quản lý giáo dục khác trong trƣờng
TCCN.
Xem xét và xây dựng hệ thống quản lý đào tạo theo quan điểm TQM tại
trƣờng TCCN theo hệ thống cấu trúc thứ bậc quản lý và các thành phần cấu thành
quá trình quản lý đào tạo ở trƣờng TCCN trong mối quan hệ chặt chẽ từ đến Ban
giám hiệu, Phòng nghiệp vụ, khoa, tổ chuyên môn. Nhận diện các yếu tố bên trong
và bên ngoài tác động đến hệ thống quản lý đào tạo của các trƣờng TCCN.

7.1.3. T ếp cận lịc sử-logic
Tìm hiểu quá trình hình thành và phát triển của các quan niệm về giáo dục và
quản lý giáo dục; đào tạo và quản lý đào tạo; chất lƣợng đào tạo và quản lý chất
lƣợng đào tạo; các mô hình quản lý chất lƣợng tổng thể qua các giai đoạn phát triển
và tính logic của nó khi áp dụng vào trƣờng TCCN, cũng nhƣ mức độ hợp lý, logic
khi áp dụng trong quản lý đào tạo ở các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ
hiện nay.


6

7.1.4. T ếp cận t ực t ễn
Luận án tiếp cận theo quan điểm thực tiễn các trƣờng TCCN để nghiên cứu về
quản lý đào tạo và đề xuất các giải pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận TQM. Để đƣa
ra đƣợc hệ thống các giải pháp quản lý đào tạo phù hợp với các trƣờng TCCN khu
vực miền Đông Nam Bộ cần căn cứ vào kết quả nghiên cứu thực trạng ở các trƣờng
TCCN đó, lấy cơ sở thực tiễn làm tiền đề cho việc đề xuất hệ thống quản lý đào tạo
và các biện pháp triển khai hệ thống quản lý đó.
7.1.5. T ếp cận quản lý c ất lƣợn tổn t ể
Quản lý đào tạo tiếp cận TQM là thực hiện các nguyên tắc của TQM, đảm bảo
và từng bƣớc nâng cao chất lƣợng đào tạo, thỏa mãn các nhu cầu nhân lực, hƣớng
tới khách hàng, đề cao vai trò lãnh đạo, huy động tất cả mọi ngƣời tham gia, chú
trọng quá trình, tƣ duy hệ thống, cải tiến liên tục của ngƣời học. Các hoạt động
trong nghiên cứu luận án này đều dựa vào các quan điểm chủ đạo này để nghiên
cứu lý luận và đánh giá thực trạng về quản lý chất lƣợng đào tạo trƣờng TCCN khu
vực miền Đông Nam Bộ và áp dụng các quan điểm này để xây dựng hệ thống biện
pháp nhằm nâng cao chất lƣợng, hiệu quả hoạt động quản lý đào tạo tại các trƣờng
TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ.
7.2. P ƣơn p
7.2.1. N

pn

n cứu

m p ƣơn p

pn

n cứu lý luận

Sử dụng các phƣơng pháp: phân tích - tổng hợp; khái quát hoá và hệ thống
hoá; so sánh; đối chiếu; mô hình hoá các công trình nghiên cứu, các chủ trƣơng,
chính sách của Đảng, Nhà nƣớc, của ngành giáo dục, của các cấp quản lý, các tài
liệu, giáo trình tham khảo và thông tin chính thức trên mạng Internet của các trƣờng
TCCN và số liệu thống kê chính thức của Bộ GD&ĐT, Tổng cục thống kê để thực
hiện đề tài, làm rõ các khái niệm cơ bản, các luận điểm...về đào tạo, quản lý đào tạo
và quản lý đào tạo TCCN theo TQM tại trên cơ sở đó hình thành cơ sở lý luận của
luận án.


7

7.2.2. N

m p ƣơn p

7.2.2.1. P ƣơn p

pn

n cứu t ực t ễn

p đ ều tra bằn bản

ỏ

- Mục đích điều tra: Nhằm khảo sát, đánh giá khách quan về thực trạng quản
lý đào tạo tại các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ; khảo sát tính cần thiết
và khả thi của hệ thống biện pháp quản lý đào tạo theo quan điểm TQM ở các
trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ; đánh giá kết quả thực nghiệm một biện
pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận TQM.
- Nội dung điều tra: Tìm hiểu thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo tại các
trƣờng TCCN khu vực tỉnh miền Đông Nam Bộ; Khảo sát tính cần thiết và tính khả
thi của hệ thống biện pháp quản lý chất lƣợng đào tạo theo quan điểm TQM ở các
trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ; Lấy ý kiến đánh giá kết quả thực
nghiệm một số biện pháp tại trƣờng Trung cấp công nghiệp Bình Dƣơng.
- Đối tƣợng điều tra: Cán bộ quản lý, giáo viên và học sinh đang học tại
trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ và ngƣời sử dụng lao động tại các khu
công nghiệp của Đồng Nai.
- Công cụ điều tra: Bộ phiếu khảo sát thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo ở
một số trƣờng TCCN khu vực tỉnh miền Đông Nam Bộ; Bộ phiếu lấy ý kiến về tính
cần thiết và tính khả thi của hệ thống biện pháp quản lý chất lƣợng đào tạo theo
TQM ở các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ; Bộ phiếu khảo sát trƣớc và
sau thực nghiệm một biện pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận TQM ở trƣờng Trung
cấp công nghiệp Bình Dƣơng.
7.2.2.2. P ƣơng pháp p ỏn vấn
Gặp trực tiếp 16 cán bộ quản lý và 7 ngƣời đại diện sử dụng lao động để
phỏng vấn, thu thập thông tin điều tra thực trạng cơ sở vật chất, trang thiết bị, tình
hình đào tạo, chất lƣợng đào tạo của các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam

Bộ.
7.2.2.3. P ƣơn p

p quan s t

Trực tiếp đến các trƣờng TCCN trong khu vực để quan sát hoạt động của giáo
viên và học sinh, dự giờ 5 tiết lí thuyết và 6 tiết thực hành tại trƣờng TCKTCN


8

Đồng Nai, Trƣờng TCCN Bình Dƣơng, Trƣờng TCKT Đồng Nai, quan sát khu vực
thực hành, sân chơi, bãi tập, phục vụ cho quá trình điều tra thực trạng.
7.2.2.4. P ƣơn p

p t ực n

ệm

Luận án đã thực nghiệm một biện pháp ―Quản lý hoạt động dạy của giáo viên‖
ở trƣờng TCCN Bình Dƣơng để kiểm chứng biện pháp đƣợc xây dựng là cần thiết
và khả thi, phù hợp với cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý đào tạo ở các trƣờng
TCCN khu vực tỉnh miền Đông Nam Bộ. Ngoài ra, thông qua thực nghiệm làm
sáng tỏ giả thuyết khoa học của luận án là nếu xây dựng và thực hiện đƣợc các biện
pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận TQM tại các trƣờng TCCN khu vực miền Đông
Nam Bộ thì sẽ nâng cao đƣợc chất lƣợng hoạt động quản lý đào tạo tại trƣờng
TCCN khu vực tỉnh miền Đông Nam Bộ, qua đó nâng cao chất lƣợng đào tạo ở các
trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ, đáp ứng nhu cầu nhân lực của khu vực
và cả nƣớc.
7.2.3. P ƣơn p

p t ốn

to n ọc

Sử dụng phần mềm Excel 2010 và các bài toán tính %, tính trung bình, tính tỉ
lệ tƣơng quan để xử lý số liệu khảo sát về thực trạng và kiểm chứng tính cần thiết
và tính khả thi của kết quả nghiên cứu.
8. LUẬN ĐIỂM CẦN BẢO VỆ VÀ ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN
8.1. N ữn luận đ ểm cần bảo vệ
Quản lý chất lƣợng tổng thể là cách tiếp cận hiện đại và là cơ sở lý luận chủ
đạo để xây dựng khung lý thuyết về quản lý đào tạo ở các trƣờng TCCN khu vực
miền Đông Nam Bộ của luận án.
Công tác quản lý đào tạo ở các trƣờng trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam
Bộ có những hạn chế và bất cập. Một trong những nguyên nhân chính là do các
trƣờng trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ chƣa xây dựng và triển khai
đƣợc hệ thống quản lý đào tạo nói chung và quản lý đào tạo theo tiếp cận quản lý
chất lƣợng tổng thể.


9

Các biện pháp quản lý chất lƣợng đào tạo ở các trƣờng TCCN khu vực miền
Đông Nam Bộ theo tiếp cận quản lý chất lƣợng tổng thể đƣợc đề xuất trong luận án
có cơ sở khoa học và thực tiễn và có tính cần thiết và khả thi cao.
Nghiên cứu quản lý đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lƣợng tổng thể ở trƣờng
TCCN là vấn đề cần thiết hiện nay, hƣớng tới chuẩn chất lƣợng, hiệu quả, thực hiện
đổi mới toàn diện giáo dục TCCN.
8.2. N ữn đ n

p của luận n

- Về mặt lý luận: Các kết quả nghiên cứu về lý luận của luận án góp phần làm
sáng tỏ cơ sở lý luận về quản lý đào tạo theo tiếp cận TQM ở các trƣờng TCCN, đã
và đang là xu hƣớng phát triển mới về lý luận quản lý đào tạo. Việc nghiên cứu và
vận dụng quan điểm TQM tạo cơ sở khoa học để xây dựng các giải pháp quản lý
đào tạo ở các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ. Luận án dựa trên quan
điểm TQM xây dựng các giải pháp quản lý đào tạo bên trong nhà trƣờng nhằm đảm
bảo và từng bƣớc nâng cao chất lƣợng đào tạo của các trƣờng TCCN nói chung và
các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ nói riêng.
- Về mặt thực tiễn: Làm rõ thực trạng đào tạo và công tác quản lý đào tạo ở
các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ còn có nhiều hạn chế do nhiều
nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân chính là các trƣờng TCCN khu vực miền
Đông Nam Bộ chƣa quan tâm xây dựng và triển khai hệ thống quản lý chất lƣợng
đào tạo bên trong nhà trƣờng. Để đảm bảo và từng bƣớc nâng cao chất lƣợng đào
tạo, công tác quản lý đào tạo các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ, kết
quả nghiên cứu của luận án cho thấy cần xây dựng và triển khai hệ thống quản lý
chất lƣợng bên trong nhà trƣờng theo tiếp cận quản lý chất lƣợng tổng thể. Kết quả
nghiên cứu trong khuôn khổ luận án cho thấy nếu các trƣờng TCCN khu vực miền
Đông Nam Bộ triển khai thực hiện hệ thống giải pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận
TQM thì sẽ nâng cao chất lƣợng đào tạo, đáp ứng yêu cầu của các doanh nghiệp về
lao động.
9. CẤU TRÖC CỦA LUẬN ÁN
Trong luận án gồm các phần nhƣ sau:


10

MỞ ĐẦU
CHƢƠNG 1: Cơ sở lý luận quản lý đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lƣợng

tổng thể ở các trƣờng TCCN
CHƢƠNG 2: Thực trạng đào tạo và quản lý đào tạo ở các trƣờng TCCN khu
vực miền Đông Nam Bộ
CHƢƠNG 3: Các giải pháp quản lý đào tạo theo tiếp cận quản lý chất lƣợng
tổng thể ở các trƣờng TCCN khu vực miền Đông Nam Bộ
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Danh mục các công trình nghiên cứu đã công bố
Danh mục tài liệu tham khảo
Phụ lục


11

CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ ĐÀO TẠO THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ
CHẤT LƢỢNG TỔNG THỂ Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG CẤP
CHUYÊN NGHIỆP
1.1. TỔNG QUAN VỀ LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ
1.1.1. N ữn n

n cứu về c ất lƣợn và c ất lƣợn đào tạo tr n t ế

ớ và

V ệt Nam
1.1.1.1. N ữn n

n cứu tr n t ế

ớ

Chất lƣợng luôn là vấn đề quan trong nhất của giáo dục, và việc phấn đấu
nâng cao chất lƣợng đào tạo bao giờ cũng đƣợc xem là nhiệm vụ quan trọng nhất
của bất kỳ cơ sở đào tạo nào. Mặc dù có tầm quan trọng nhƣ vậy nhƣng chất lƣợng
vẫn là một khái niệm khó định nghĩa, khó xác định, khó đo lƣờng, và cách hiểu của
ngƣời này cũng khác với cách hiểu của ngƣời kia. Chất lƣợng có một loạt định
nghĩa trái ngƣợc nhau và rất nhiều cuộc tranh luận xung quanh vấn đề này đã diễn
ra tại các diễn đàn khác nhau mà nguyên nhân của nó là thiếu một cách hiểu thống
nhất về bản chất của vấn đề. Dƣới đây là 6 quan điểm về chất lƣợng trong giáo
dục.[7],[23,tr447]
Chất lƣợng đƣợc đánh giá bằng "Đầu vào". Một số nƣớc phƣơng Tây có quan
điểm cho rằng "Chất lƣợng một trƣờng đại học phụ thuộc vào chất lƣợng hay số
lƣợng đầu vào của trƣờng đó". Quan điểm này đƣợc gọi là "quan điểm nguồn
lực‖.[7]
Chất lƣợng đƣợc đánh giá bằng "Đầu ra". Một quan điểm khác về chất lƣợng
giáo dục cho rằng "đầu ra" của giáo dục đại học có tầm quan trọng hơn nhiều so với
"đầu vào" của quá trình đào tạo. "Đầu ra" chính là sản phẩm của giáo dục đại học
đƣợc thể hiện bằng mức độ hoàn thành công việc của sinh viên tốt nghiệp hay khả
năng cung cấp các hoạt động đào tạo của trƣờng đó.[7]
Chất lƣợng đƣợc đánh giá bằng "Giá trị gia tăng". Quan điểm thứ 3 về CLGD
cho rằng một trƣờng có tác động tích cực tới sinh viên khi nó tạo ra đƣợc sự khác
biệt trong sự phát triển về trí tuệ và cá nhân của sinh viên. " Giá trị gia tăng" đƣợc


12

xác định bằng giá trị của "đầu ra" trừ đi giá trị của "đầu vào", kết quả thu đƣợc: là
"giá trị gia tăng" mà nhà trƣờng đã đem lại cho sinh viên và đƣợc đánh giá là
CLGD.
Chất lƣợng đƣợc đánh giá bằng "Giá trị học thuật" Đây là quan điểm truyền

thống của nhiều trƣờng đại học phƣơng Tây, chủ yếu dựa vào sự đánh giá của các
chuyên gia về năng lực học thuật của đội ngũ cán bộ giảng dạy trong từng trƣờng
trong quá trình thẩm định công nhận chất lƣợng đào tạo đại học. Điều này có nghĩa
là trƣờng đại học nào có đội ngũ giáo sƣ, tiến sĩ đông, có uy tín khoa học cao thì
đƣợc xem là trƣờng có chất lƣợng cao.
Chất lƣợng đƣợc đánh giá bằng "Văn hoá tổ chức riêng" Quan điểm này dựa
trên nguyên tắc các trƣờng đại học phải tạo ra đƣợc "Văn hoá tổ chức riêng" hỗ trợ
cho quá trình liên tục cải tiến chất lƣợng. Vì vậy một trƣờng đƣợc đánh giá là có
chất lƣợng khi nó có đƣợc "Văn hoá tổ chức riêng" với nét đặc trƣng quan trọng là
không ngừng nâng cao chất lƣợng đào tạo. Quan điểm này bao hàm cả các giả thiết
về bản chất của chất lƣợng và bản chất của tổ chức. Quan điểm này đƣợc mƣợn từ
lĩnh vực công nghiệp và thƣơng mại nên khó có thể áp dụng trong lĩnh vực giáo dục
đại học.
Chất lƣợng đƣợc đánh giá bằng "Kiểm toán" Quan điểm này về CLGD xem
trọng quá trình bên trong trƣờng đại học và nguồn thông tin cung cấp cho việc ra
quyết định. Nếu kiểm toán tài chính xem xét các tổ chức có duy trì chế độ sổ sách
tài chính hợp lý không, thì kiểm toán chất lƣợng quan tâm xem các trƣờng đại học
có thu thập đủ thông tin phù hợp và những ngƣời ra quyết định có đủ thông tin cần
thiết hay không, quá trình thực hiện các quyết định về chất lƣợng có hợp lý và hiệu
quả không. Quan điểm này cho rằng nếu một cá nhân có đủ thông tin cần thiết thì có
thể có đƣợc các quyết định chính xác, và chất lƣợng GD đƣợc đánh giá qua quá
trình thực hiện, còn "Đầu vào" và "Đầu ra" chỉ là các yếu tố phụ. [7; tr 96-98]
Chất lượng trong sản xuất- kinh doanh
Vào những năm 50 của thế k XX, QLCL trong sản xuất – kinh doanh rất
đƣợc quan tâm với nhiều nhà nghiên cứu nhƣ Shewhart, Edward Deming, Crosby


13

v.v.. xuất phát từ ý tƣởng đầu tiên của các tác giả nhƣ Eli Whitney, Winslow

Taylor, Karl Friedrich Bens về QLCL từng công đoạn của sản phẩm.
Đƣợc xem là cha đẻ của ngành kiểm soát chất lƣợng thống kê, tác giả Walter
A. Shewhart (1891-1967) đã kết hợp thành công những nguyên tắc của thống kê, kỹ
thuật, kinh tế và áp dụng lý thuyết thống kê vào công việc để giải quyết những yêu
cầu của ngành công nghiệp [1]. Trong cuốn sách―Phƣơng pháp thống kê từ quan
điểm kiểm soát chất lƣợng‖, ông đã thảo luận về khái niệm giải quyết vấn đề và đề
xuất ra nền tảng cho chu trình bốn bƣớc để cải tiến chất lƣợng: lập kế hoạch - thực
hiện - kiểm tra - tiến hành thƣờng đƣợc biết đến dƣới tên gọi là chu trình chất lƣợng
Shewhart. Về sau tác giả W. Edwards Deming cùng W.A Shewhart đã đặt nền
móng cho việc kiểm soát chất lƣợng bằng công cụ thống kê. Ông cho rằng ―Chất
lƣợng là trách nhiệm của tất cả mọi ngƣời‖ và ông đã biến thể chu trình của
Shewhart thành chu trình Deming nhƣ sau: Lập kế hoạch – Thực hiện – Kiểm soát Hành động [1].
Tác giả Joseph M. Juran (1904) là một nhà tƣ vấn về quản lý chất lƣợng của
thế k 20, ngƣời đã làm thay đổi cách thức kinh doanh của nhiều công ty và cách
suy nghĩ của họ về chất lƣợng và quản lý chất lƣợng. Ngoài phƣơng pháp thống kê
ông đã bổ sung thêm khía cạnh con ngƣời vào quản lý chất lƣợng. Ông cũng đã áp
dụng Quy tắc Pareto, hay quy luật 80 – 20 vào chất lƣợng và vạch ra ba nhân tố để
quản lý chất lƣợng gồm: lập kế hoạch, kiểm soát và cải tiến [1].
Tác giả Armand V. Feigenbaum (1922), ngƣời sáng tạo ra thuật ngữ Kiểm
soát Chất lƣợng Tổng thể - nay đƣợc biết đến là Quản lý Chất lƣợng tổng thể
(TQM). Ông cũng đã góp phần phát triển nó trong hơn 60 năm qua. Kiểm soát chất
lƣợng toàn diện - nền móng của việc quản lý hiện đại - đƣợc áp dụng rộng rãi nhƣ
một triết lý hoạt động rõ ràng trong tất cả các ngành kinh tế. Ông viết cuốn sách bán
chạy nhất của mình ―Kiểm soát chất lƣợng tổng thể‖ cuốn sách mô tả những nguyên
lý về chất lƣợng tổng thể, đã đƣợc dịch ra nhiều ngôn ngữ và là đóng góp vĩ đại
nhất trong sự nghiệp của Feigenbaum [1].