SKKN KỸ NĂNG ĐỌC HIỂU TIẾNG ANH

MỤC LỤC
Trang
2. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI.................................................................................................................................3
3. NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI.................................................................................................................................3
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......................................................................................................................3
5. KẾ HOẠCH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI......................................................................................................................4
PHẦN 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ...............................................................................................................................4
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN.............................................................................................................................................4
1.1. Ý chính của đoạn văn và dạng bài tập đọc hiểu tìm ý chính của đoạn văn............................................4
1.2. Dạng bài tập đọc hiểu tìm nghĩa của từ dựa vào ngữ cảnh...................................................................7
1. 3. Sự liên hệ (reference) trong đoạn văn..................................................................................................8
2. CƠ SỞ THỰC TIỄN........................................................................................................................................9
3. NỘI DUNG..................................................................................................................................................10
3.1. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐỌC TÌM Ý CHÍNH CỦA ĐOẠN VĂN..............................................................10
3.2. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐỌC TÌM NGHĨA CỦA TỪ DỰA VÀO NGỮ CẢNH..........................................25
3.3. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐỌC TÌM MỐI LIÊN HỆ.................................................................................41
4. KẾT QUẢ CỦA ĐỀ TÀI..................................................................................................................................49
5. ĐỀ XUẤT – KIẾN NGHỊ.................................................................................................................................50
PHẦN 3. KẾT LUẬN.............................................................................................................................................52
TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................................................................53
PHỤ LỤC.............................................................................................................................................................54

PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu của nước ta hiện nay, nhu cầu sử dụng
ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh ngày càng tăng cao. Chính vì vậy, việc dạy và học


ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh đã và đang nhận được rất nhiều sự quan tâm. Nhiều
cải cách, đổi mới trong giáo dục nói chung và trong giảng dạy bộ môn tiếng Anh nói
riêng đã được đưa ra và thực hiện. Một trong những thay đổi rõ nét nhất trong dạy và

và học tiếng Anh đó là sự chuyển trọng tâm từ dạy và học ngữ pháp, từ vựng
(grammar and vocabulary) theo phương pháp truyền thống sang dạy và học các kỹ
năng giao tiếp (communicative skills). Trong số các kỹ năng giao tiếp tiếng Anh như
kỹ năng nghe (listening skill), nói (speaking skill), đọc hiểu (reading comprehension
skill) và viết (writing skill), kỹ năng đọc hiểu được cho là kỹ năng quan trọng nhất bởi
nó có ảnh hưởng lớn đến các kỹ năng khác, đặc biệt là kỹ năng viết. Các nhà giáo dục
cũng ghi nhận rằng đọc hiểu có tác động mạnh mẽ đến sự thành công trong học tập
của học sinh. Cụ thể, những học sinh có kỹ năng đọc tốt thường có kết quả học tập tốt
hơn so với những học sinh có kỹ năng đọc kém. Với kỹ năng đọc hiểu tốt, học sinh có
thể nắm được cách tổ chức ý của bài đọc, hiểu được mối liên hệ giữa các ý, các từ
trong bài và đặc biệt các em có thể hiểu được ngụ ý mà người viết không thể hiện một
cách rõ ràng trong câu, từ. Từ những lý do trên, các câu hỏi đọc hiểu luôn xuất hiện
trong các đề thi của các kỳ thi quan trọng như kỳ thi Tốt nghiệp THPT, kỳ thi Đại học
– Cao đẳng do Bộ GD&ĐT tổ chức hay các kỳ thi lấy chứng chỉ quốc tế như IELTS,
TOEFL,…
Một số câu hỏi thường gặp liên quan đến kỹ năng đọc hiểu có thể được phân loại
thành các dạng như sau: tìm ý chính của đoạn văn (finding main idea), tìm thông tin
chi tiết (finding details), đoán nghĩa của từ dựa vào ngữ cảnh (finding meaning using
context) và tìm mối liên hệ (finding reference); từ đó ta có một số cách làm bài tập
đọc hiểu để giải quyết từng dạng câu hỏi như cách đọc tìm ý chính của đoạn văn, cách
đọc tìm thông tin chi tiết, cách đọc tìm nghĩa của từ và cách đọc tìm mối liên hệ.
Tại trường THPT ………….., học sinh đã khá quen thuộc với các dạng bài tập
đọc hiểu, tuy nhiên, đa số các em đều chưa nắm bắt được hoặc chưa thành thạo các kỹ
năng cần có để giải quyết các dạng câu hỏi khác nhau trong bài tập đọc hiểu. Nhiều em
vẫn có quan niệm sai lầm rằng phải biết được nghĩa của hầu hết các từ tiếng Anh trong
bài đọc thì mới có thể hiểu được đoạn văn và trả lời được các câu hỏi đưa ra. Nguyên
2


nhân một phần là do các em chưa được tiếp cận với những hướng dẫn cụ thể, chi tiết về

các kỹ năng, phương pháp cần có giúp các em giải quyết được các dạng câu hỏi đọc
hiểu khác nhau (như đã nói đến ở trên).
Xác định được tầm quan trọng của kỹ năng đọc này đối với học sinh THPT và
nhận thấy những vấn đề học sinh đã và đang gặp phải trong việc giải quyết các bài tập
đọc hiểu, tôi quyết định thực hiện nghiên cứu về đề tài: Một số phương pháp hiệu quả
phát triển kỹ năng đọc hiểu cho học sinh THPT.
2. MỤC ĐÍCH CỦA ĐỀ TÀI
Đề tài này được thực hiện với mục đích:
- Khái quát về tầm quan trọng của kỹ năng đọc hiểu và cách hiểu đúng về dạy và
học kỹ năng đọc hiểu của giáo viên và học sinh.
- Đề xuất một số phương pháp hiệu quả trong việc rèn luyện kỹ năng đọc hiểu văn
bản tiếng Anh cuả học sinh, từ đó góp phần giúp học sinh nắm được và vận dụng thành
thạo các cách làm bài tập đọc hiểu dạng tìm ý chính của đoạn văn, đọc đoán nghĩa của
từ dựa vào ngữ cảnh và đọc tìm sự liên hệ nhằm phục vụ cho việc học tập của học sinh
trên lớp, ôn thi Cao đẳng- Đại học và ôn thi học sinh giỏi các cấp đạt hiệu quả.
3. NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI
Nghiên cứu kỹ năng đọc cấp THPT, tổng hợp một số phương pháp phổ biến và
hiệu quả trong kỹ năng đọc tìm ý chính của đoạn văn, đọc đoán nghĩa của từ, và đọc
tìm sự liên hệ; xây dựng ví dụ mẫu cho từng phương pháp và đưa ra giải thích.
Vận dụng thực hành trong thực tiễn dạy học trên lớp, ôn thi CĐ-ĐH, ôn thi HSG
các cấp.
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Phương pháp đọc và phân tích tài liệu (phân tích lí luận các vấn đề có liên quan
đến đề tài);
Phương pháp phỏng vấn, quan sát sư phạm (Chia sẻ kinh nghiệm cùng đồng
nghiệp, thăm lớp dự giờ đồng nghiệp);

3

Phương pháp thực nghiệm sư phạm (áp dụng thực hành đề tài đối với học sinh lớp
10, 11 chuyên Anh).
5. KẾ HOẠCH THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
Khảo sát khả năng làm bài tập đọc hiểu của học sinh lớp 10, 11 chuyên Anh
trường THPT Chuyên, năm học 2014-2015 và năm học 2015-2016.
Lập kế hoạch thực hiện đề tài trong năm 2014-2015.
Nghiên cứu thực trạng, khảo sát khả năng giải bài tập đọc hiểu tiếng Anh của học
sinh lớp 10, 11 chuyên Anh trường THPT Chuyên Hà Giang trước và sau khi học sinh
được thực hành nội dung đề tài.

PHẦN 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Ý chính của đoạn văn và dạng bài tập đọc hiểu tìm ý chính của đoạn văn.
1.1.1. Khái niệm ý chính của đoạn văn (the main idea of a paragraph)
4


Ý chính, như tên gọi của nó, là ý trọng tâm được nói đến hay thảo luận xuyên
suốt một đoạn văn hay bài văn. Ý chính có thể được nêu lên một cách trực tiếp hoặc
được ám chỉ trong đoạn văn hay bài văn bởi người viết.
Ý chính được nêu trực tiếp (directly stated main idea) là ý mà tác giả muốn gửi
đến người đọc thông qua câu chủ đề của bài văn (topic sentence). Vì vậy, có thể hiểu
rằng câu chủ đề (topic sentence) chứa ý chính của bài văn (main idea).
Ý chính ẩn (implied main idea) là ý chủ đạo của đoạn văn nhưng không được
người viết nêu lên một cách trực tiếp trong câu chủ đề. Người đọc, do đó phải tự suy
luận ý chính của bài văn thông qua các câu bổ trợ (supporting sentences) hay nói cách
khác, trong trường hợp này, người đọc phải tự chỉ ra tác giả muốn ám chỉ điều gì thông
qua bài văn.
Đối với người đọc, các đoạn văn có ý chính được nêu trực tiếp thường dễ hiểu
hơn đối so với các đoạn văn có ý chính ẩn. Vì vây, dạng câu hỏi này rất phổ biến và

thường xuất hiện trong các sách giáo khoa, trong các đề thi của kỳ thi Tốt nghiệp, kỳ
thi Đại học - Cao đẳng.
1.1.2. Mô hình/bố cục đoạn văn và vai trò của việc xác định bố cục đoạn văn trong
tìm ý chính
Nhìn chung, có thể hiểu mô hình đoạn văn hay bố cục đoạn văn là cách người
viết sắp xếp tổ chức các ý trong một đoạn văn, hay nói cách khác là cách thức triển
khai ý chính trong một đoạn văn. Việc hiểu được bố cục đoạn văn sẽ giúp người đọc
tìm được chính xác ý chính của đoạn văn. Có nhiều cách tổ chức sắp xếp các ý trong
đoạn văn. Sau đây là ba cách thức tổ chức sắp xếp ý thường gặp.
1.1.2.1. Bố cục đoạn văn từ chung đến cụ thể (General-to-Specific Pattern)
Bố cục này bắt đầu bằng những câu phát biểu chung về chủ đề của đoạn văn,
theo sau bởi các câu diễn đạt các ý bổ trợ được sử dụng để tranh luận cho quan điểm đã
nêu ở đầu đoạn văn. Có thể hình dung bố cục đoạn văn này như một tam giác (upright
triangel) như hình minh họa dưới đây.

5


1.1.2.2. Bố cục đoạn văn từ cụ thể đến chung (Specific-to-General Pattern)
Được viết với bố cục dạng này, đoạn văn sẽ bắt đầu bằng các câu bổ trợ (có thể
là các thông tin thực tế (facts), các ví dụ (examples), sự giải thích (explanation) hay lập
luận (reasoning)) dẫn đến câu chủ đề chung nằm ở cuối đoạn. Có thể hình dung bố cục
này giống như một tam giác ngược (upside-down triangle) như hình minh họa dưới
đây.

1.1.2.3. Bố cục đoạn văn từ cụ thể đến chung rồi đến cụ thể (Specific –to – General
– to- Specific Pattern)
Với bố cục này, đoạn văn được người viết triển khai từ các câu bổ trợ mang
thông tin chi tiết đến câu chủ để chính của đoạn văn rồi lại tiếp tục sử dụng các câu bổ
trợ để lập luận, giải thích hay đưa ra ví dụ minh họa cho ý chính được nêu trước đó. Bố

cục này có thể được minh họa bởi hình chiếc đồng hồ cát (hour - glass) như sau:

6


1.2. Dạng bài tập đọc hiểu tìm nghĩa của từ dựa vào ngữ cảnh.
1.2.1. Khái niệm đầu mối ngữ cảnh (context clues).
Đầu mối ngữ cảnh (context clues) là những từ, cụm từ hay những câu xuất hiện
xung quanh từ mới và khái niệm mới (unfamiliar words and concepts), giúp giải thích
về nghĩa cho các từ và các khái nhiệm mới đó
Có một số đầu mối ngữ cảnh phổ biến thường dùng đó là: Ví dụ (examples), Từ
đồng nghĩa, trái nghĩa (synonyms and antonyms), relative clauses (mệnh đề quan hệ)
và dấu câu (punctuation)
1.2.2. Tầm quan trọng của phân tích đầu mối ngữ cảnh trong kỹ năng đọc hiểu
tiếng Anh
Trước hết, việc phân tích ngữ cảnh giúp người đọc xác định được nghĩa của từ
khó mà không cần tra từ điển. Điều này rất hữu ích cho người học khi đang thực hiện
các bài kiểm tra hoặc khi người đọc không muốn ngắt quãng dòng suy nghĩ trong khi
đang đọc để dừng lại và tra từ điển.
Bên cạnh đó việc phân tích ngữ cảnh có thể giúp người đọc kiểm tra lại nghĩa
của từ tìm ra được nhờ việc sử dụng các kỹ năng từ vựng khác như: kỹ năng phân tích
ngữ âm học (phonetic analysis skill), kỹ năng phân tích cấu trúc (structural analysis
skill),…

7


1.2.3. Các bước phân tích đầu mối ngữ cảnh
Việc phân tích ngữ cảnh thường được thực hiện theo 3 bước:
• Xác định từ loại của từ mới trong câu: danh từ, động từ, tính từ, trạng từ hay

liên từ. Việc xác định được từ loại của từ mới giúp làm giảm số lượng từ và
nghĩa cần phải tìm.
• Quyết định nghĩa có thể của từ mới dựa vào đầu mối ngữ cảnh. Xem xét các từ
và câu xung quanh từ mới để phát hiện các loại đầu mối ngữ cảnh. Xác định
mối quan hệ giữa từ mới với những từ đã biết.
• Kiểm tra lại nghĩa của từ. Đọc lại câu chứa từ mới, sử dụng nghĩa vừa tìm đề
thay thế cho từ mới, xem liệu với nghĩa vừa tìm câu có nghĩa và có hợp lí
không.
1. 3. Sự liên hệ (reference) trong đoạn văn
Sự liên hệ (reference) trong một đoạn văn tiếng Anh là việc sử dụng các đại từ
(pronouns) thay thế cho những danh từ đã được nhắc đến trước đó. Việc làm này giúp
người viết vừa tạo được mối liên kết giữa các câu trong đoạn văn vừa tránh hiện tượng
lặp từ (word repetition). Để hiểu được văn bản, người đọc cần nhận ra được những
danh từ mà các đại từ đó thay thế.
Ví dụ: “Socrates once said that the more he learned, the more he became
convinced of his own ignorance. It's a familiar feeling for anyone who tries to make
sense of the American education system. This academic year, the better part of $1
trillion will be spent on education in the United States. That's an awful lot of spending,
approaching 10 percent of the overall economy. But what exactly is the return on all of
that money? While the costs are fairly simple to calculate, the benefits of education are
harder to sum up…”
Trong đoạn trích nói trên, đại từ ‘he’ và ‘his’ dùng để ám chỉ hay thay thế cho
Socrates.

8


Có 4 loại đại từ cơ bản được sử dụng để tạo sự liên hệ trong văn bản tiếng Anh,
đó là: đại từ nhân xưng (personal pronouns), đại từ quan hệ (relative pronouns), đại từ
chỉ định (demonstrative pronouns) và đại từ bất định (infinite pronouns) được thể hiện

cụ thể ở bảng sau:
Reference
Personal pronouns

Examples
He, she, it, they, I, we, you, him, her,
them, us

Relative pronouns

Which, that, who, whom…

Demonstrative pronouns

This, that, these, those

Indefinite pronouns

Someone, anyone, everyone, no one, one,
another, some, others, each, non

2. CƠ SỞ THỰC TIỄN
Như đã nói ở trên, trong quá trình giảng dạy, ôn thi Cao đẳng - Đại học, ôn thi
học sinh giỏi các cấp tại THPT Chuyên Hà Giang, tôi nhận thấy hầu hết học sinh đều
có thái độ e ngại, băn khoăn khi trả lời các câu hỏi đọc hiểu thậm chí một số học sinh
thường bỏ qua câu hỏi dạng này hoặc chỉ khoanh ngẫu nhiên đáp án trong bài tập trắc
nghiệm. Phải thừa nhận rằng, tâm lý e ngại này đã làm giảm động lực luyện tập kỹ
năng đọc hiểu của học sinh.
Nguyên nhân chủ yếu của thực trạng này, như đã nêu ở trên, phần lớn là do cách
hiểu sai của học sinh về kỹ năng đọc hiểu nói chung. Các em cho rằng để đọc và hiểu

một đoạn văn tiếng Anh thì cần phải hiểu hết được nội dung của nó, do đó phải dịch
được tất cả các câu trong đoạn văn từ tiếng Anh sang tiếng Việt (tiếng mẹ đẻ), trong
khi vốn từ vựng của các em lại hạn chế.
Nhận thấy những khó khăn thực tế trong quá trình học và luyện tập kỹ năng đọc
hiểu của học sinh, tôi đã cố gắng tìm tòi những giải pháp khác nhau để khắc phục tình
trạng này. Sau một thời gian áp dụng trong năm học 2012-2013, năm học 2014-2015,
và năm học 2015-2016 tôi xin mạnh dạn trao đổi với quý thầy cô giảng dạy môn Tiếng
Anh một khía cạnh nhỏ trong việc dạy học kỹ năng đọc hiểu, đó là: Một số phương
pháp hiệu quả nhằm phát triển kỹ năng đọc hiểu cho học sinh THPT.
9


3. NỘI DUNG
3.1. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐỌC TÌM Ý CHÍNH CỦA ĐOẠN VĂN.
3.1.1. Nhận diện câu hỏi về ý chính của đoạn văn
Việc làm này rất có ý nghĩa đối với học sinh mới tiếp cận với kỹ năng đọc hiểu
tiếng Anh hay học sinh có trình độ đọc hiểu còn thấp (thường là đối tượng học sinh lớp
10). Trong các bài đọc hiểu, câu hỏi về ý chính của đoạn văn thường được diễn đạt như
sau:
•
•
•
•
•

What is the main idea/topic of the paragraph/passage?
What does the paragraph/passage mainly discuss?
What is the author's main point in the passage?
With what is the author primarily concerned?
Which of the following would be the best title?

3.1.2. Phương pháp tìm ý chính của đoạn văn
3.1.2.1. Phương pháp tìm ý chính được nêu trực tiếp trong bài văn
a. Sử dụng các dạng bố cục đoạn văn (paragraph patterns) trong xác định vị trí
của ý chính trong đoạn văn
Dựa vào các dạng bố cục bài văn như đã nêu ở trên, có thể suy ra ba vị trí phổ
biến của câu chủ đề chứa ý chính của đoạn văn như sau:
• Ý chính nằm ở đầu đoạn
• Ý chính nằm ở giữa đoạn
• Ý chính nằm ở cuối đoạn
 Vị trí thứ 1: Với bố cục hình tam giác thì câu chủ đề (topic sentence) chứa ý chính
của đoạn văn nằm ở đầu đoạn văn đó.
Ví dụ 1: “(1) Sleep problems can be avoided if you follow a few simple
guidelines. (2) First, don’t drink alcoholic beverages or drinks with caffeine
before bedtime. (3) Next, do not exercise within three hours of bedtime. (4)
Finally, plan a sleep routine. (5) Every day, go to bed at the same time and get
up at the same time.”
Đáp án: Câu đầu tiên của đoạn văn là câu chủ đề chứa ý chính của cả đoạn.
Ví dụ 2: “(1) It can be said that human beings are changing the environment in
all respects through their actions and by their habits. (2) This has resulted in
10


two serious consequences. (3) The first is that many kinds of rare animals are
killed. (4) The second is that the environment where these animals are living is
badly destroyed. (5) As a result, the number of rare animals is decreasing so
rapidly that they are in danger of becoming extinct.”
Circle A, B, C or D that best sums up each paragraph.
Paragraph 2
A. Many animals are disappearing.

B. Human beings are responsible for the changes in the environment.
C. People are in danger of becoming extinct.
D. The human race is also an endangered species.
(Trích Unit 10: Nature in Danger, SGK Tiếng Anh 11)
Đáp án: B
Giải thích: Đọc đoạn văn có thể nhận thấy câu đầu tiên chính là câu chứa ý chính
của cả đoạn (human beings are changing the environment in all respects…), các
câu tiếp theo là các câu bổ trợ, chỉ rõ những thay đổi về môi trường bị gây nên
bởi hành động của con người. Bên cạnh đó, phân tích các phương án A, B, C, D
nhận thấy: phương án A quá chi tiết (nội dung chỉ nằm ở câu cuối, mà câu này
lại không phải là câu chủ đề), phương án C và D đưa ra thông tin sai so với nội
dung của đoạn văn; vì vậy, phương án B là đáp án đúng. Ngoài ra, có thể nhận
thấy phương án B diễn đạt lại câu số 1, cụ thể: cụm từ human beings are
changing the environment đã được diễn đạt lại là human beings are responsible
for the changes in the environment.
 Vị trí thứ 2: Với bố cục đoạn văn hình đồng hồ cát thì người đọc có thể tìm ý chính
ở giữa đoạn
Ví dụ 1: “(1) Some people fall asleep easily. (2) Others aren't so lucky. (3) They
toss and turn well into the night. (4) Fortunately, there are solutions to
sleeplessness. (5) In many cases, one can avoid sleep problems by following a
few simple guidelines. (6) First sleepless people should refrain from drinking
alcoholic beverages or drinks with caffeine before bedtime. (7) Next, they should
not exercise within three hours of bedtime. (8) Finally, they need plan a sleep
routine.”
11


Đáp án: Ý chính của đoạn văn trên nằm ở giữa đoạn (câu thứ 5)
Ví dụ 2: “(1) The human race is only one small species in the living world. (2)
Many other species exist on this planet. (3) However, human beings have a

great influence on the rest of the world. (4) They are changing the environment
by building cities and villages where forests once stood. (5) They are affecting
the water supply by using water for industry and agriculture. (6) They are
changing weather conditions by cutting down trees in the forests. (7) And they
are destroying the air by adding pollutants to it.”
Circle A, B, C or D that best sums up each paragraph
Paragraph 1
A. Human beings need to grow food.
B. Human beings pollute the environment
C. Human beings interfere with nature.
D. People should stop living in cities and villages.
(Trích Unit 10: Nature in danger, SGK Tiếng Anh 11)
Đáp án: C
Giải thích: Trong đoạn văn trên, câu đầu tiên là câu giới thiệu chung chung về
“human beings” (loài người), câu cuối cùng là một câu chi tiết nói về việc con
người đang làm ô nhiễm không khí. Đọc câu giữa đoạn (câu số 3) nhận thấy đây
là ý chính của cả đoạn văn bởi nó được diễn đạt không quá chung chung, cũng
không quá chi tiết. Câu này nói đến những ảnh hưởng, tác động của con người
tới thế giới (…have a great influence on the rest of the world…). Trong các câu
tiếp theo (câu số 4, 5, 6, 7) người viết đưa ra sự giải thích và ví dụ minh họa cho
tác động đó của con người. Hơn nữa, khi phân tích các đáp án ta có thể nhận
thấy nội dung phương án A không được nhắc đến trong đoạn văn. Phương án B
quá chi tiết (chỉ câu số 7 nói về ô nhiễm môi trường, cụ thể là ô nhiễm không
khí). Phương án D đưa ra thông tin sai so với nội dung bài đọc. Từ đó, ta có thể
suy ra đáp án đúng cho câu hỏi này là đáp án C. Ngoài ra, ta cũng có thể nhận
thấy phương án C là sự diễn đạt lại (paraphrase) của câu chủ đề (câu số 3):
interfere with nature (can thiệp vào thiên nhiên) gần nghĩa với have a great
influence on the rest of the world (có ảnh hưởng đến phần còn lại của thế giới).
12

 Vị trí thứ 3: Với bố cục đoạn văn hình tam giác ngược thì câu chủ đề chứa ý chính
nằm ở cuối của đoạn văn.
Ví dụ 1: “(1) To avoid sleep problems, you should not drink alcoholic beverages
or drinks with caffeine before bedtime. (2) Another way to avoid sleep problems
is to not exercise within three hours of bedtime. (3) A final way to prevent sleep
problems is to plan a sleep routine. (4) Every day, go to bed at the same time
and get up at the same time. (5) As can be seen, sleep problems can be avoided
by following the above simple guidelines.”
Đáp án: Trong đoạn văn này, câu chủ đề chứa ý chính được đặt ở cuối.
Ví dụ 2: “By July 2000, sixty-one provinces and cities throughout Vietnam had
completed the programmes of “Universalisation of Primary Education”.
However, by that time, only 94% of the population was able to read and write.
This meant that more work had to be done to eradicate illiteracy in the
country. …”
Which of the choices A, B, C or D most adequately sums up the whole passage.
A. The progamme of Universalisation of Primary Education in Vietnam
B. Illiteracy rates in Vietnam
C. Ethnic minority students’ education programme
D. The fight against illiteracy
(Trích Unit 5: Illiteracy, SGK Tiếng Anh 11)
Đáp án: D
Giải thích: đoạn văn trên là đoạn văn mở đầu cho bài văn về nạn mù chữ ở Việt
Nam. Câu hỏi yêu cầu học sinh chọn một trong bốn phương án A, B, C hoặc D
là câu tóm tắt một cách thích hợp nhất nội dung của cả bài văn. Cần xác định câu
hỏi này chính là câu hỏi về ý chính xuyên suốt bài văn vì vậy cần tìm thông tin
trong đoạn văn mở đầu. Trong đoạn văn mở đầu trên, câu chủ đề chứa ý chính
nằm ở cuối đoạn, các câu trước đó chỉ nêu số liệu minh chứng. Hơn nữa khi
phân tích các phương án nhận thấy 2 phương án A và C quá chi tiết, trong khi đó
phương án B quá chung chung. Vậy câu trả lời đúng là phương án D và phương

án D chính là cách diễn đạt lại câu chủ đề theo một cách khác (work done to
eradicate = the fight against)
b. Sử dụng các từ nhận biết (signal words)
13


• Đại từ định lượng hoặc tính từ chỉ số nhiều (Plural words): many, numerous,
several,… thường được dùng trong các câu phát biểu chung, theo sau là các danh
từ số nhiều chỉ chung một nhóm các đối tượng trọng tâm được nói đến trong bài
đọc ví dụ như: problems (các vấn đề), measures (biện pháp), causes (nguyên
nhân), guidelines (các hướng dẫn), etc. Các danh từ này có thể lặp lại nhiều lần
trong đoạn văn hoặc được diễn đạt lại sử dụng từ có nghĩa tương đương. Ví dụ,
problem thể được viết lại là trouble hoặc difficulty; measure có thể được thay thế
bởi solution và thay vì lặp lại từ cause, tác giả có thể sử dụng contributing factor
(tác nhân).
• Từ nối (Linking words): các từ “that is.., for example, i.e., for instance, first,
second, third,… là dấu hiệu nhận biết các câu bổ trợ chứa thông tin chi tiết như
ví dụ hoặc lập luận; chúng không bao giờ được sử dụng để đưa ra ý chính của
đoạn văn hay bài văn. Vì vậy, người đọc có thể đọc và tìm ý chính trong các câu
trước hoặc sau các câu chứa các từ nối trên.
 Lưu ý:
- Khi làm bài tập trắc nghiệm về tìm ý chính của đoạn văn, cần ghi nhớ rằng câu
phát biểu về ý chính là một câu không quá chi tiết (not too specific) cũng không
quá chung chung (not too general).
- Một câu hỏi không bao giờ là ý chính của một đoạn văn. Nếu câu hỏi nằm ở đầu
của bài văn thì thường ý chính của bài văn đó chính là câu trả lời theo sau câu
hỏi.
Ví dụ: “Do you know what to do when you have trouble sleeping? In many
cases, one can avoid sleep problems by following some simple guidelines.
First…”

Giải thích: Trong ví dụ trên, ý chính của đoạn văn chính là câu thứ 2 nằm sau
câu hỏi “In many cases, one can avoid sleep problems by following some simple
guidelines”. Dựa vào câu chủ đề này người đọc có thể đoán được các câu tiếp
theo trong bài văn tác giả sẽ đề cập đến một số hướng dẫn giúp tránh vấn đề mất
ngủ.
3.1.2.2. Phương pháp tìm ý chính ẩn

14


Trong các đoạn văn mà người viết không trực tiếp nêu lên ý chủ đạo thì nhiệm vụ
của người đọc là phải chỉ ra được ý chính đó. Để tìm được ý chính ấn trong đoạn văn ta
có thể thực hiện theo các bước như sau:
• Đọc quét đoạn văn (scan the text), chỉ ra danh từ hay cụm danh từ xuất hiện
nhiều nhất, thường thì đó chính là chủ thể (subject) của đoạn văn.
• Đọc lướt đoạn văn (skim the text), phân tích các câu và nhóm chúng vào các sự
việc, hiện tượng hay bản chất cụ thể. Lúc này xảy ra các trường hợp sau:
+ Nếu phần lớn các câu bổ trợ đưa ra các số liệu cụ thể (statistics) thì có thể
nhóm các ý của đoạn văn vào nhóm “facts” (thông tin thực tế)
+ Nếu đoạn văn sử dụng nhiều các từ nối thì có thể dựa vào các từ nối đó
(linking words) để xác định mối quan hệ của các ý trong đoạn văn. Cụ thể:
As a result, consequently, thus, for that/this reason…, etc được sử dụng để nối
các ý chỉ hệ quả (effects)
By contrast, In the contrary, To contrast, However, Unlikely, etc được sử dụng
diễn đạt các sự việc có tính đối lập (the contrary) hoặc khác biệt (differences).
That is, It means, By that I mean, etc là các liên từ dùng để đưa ra sự giải thích
(explanation).
Ví dụ 1:
What does the following paragraph mainly discuss?
(1) Area codes are numerical codes assigned by the telephone company to tell

from which part of the country you are calling. (2) Area codes were first
introduced in 1947. (3) At that time, there were 86 area codes. (4) Today there
are over 150. (5) California, the most populous state in the country, has the
most area codes. (6) An area code can serve almost 800 three-digit prefixes. (7)
Each prefix has almost 10,000 possible telephone numbers.
Đáp án: various interesting facts about area codes.
Giải thích: đọc quét bài đọc có thể thấy danh từ được nhắc đi nhắc lại nhiều lần
đó là area codes. Đọc lướt bài đọc ta dễ dàng nhận thấy rằng hầu hết các câu
trong đoạn đều đưa ra các số liệu cụ thể (86 area codes when fist introduced,
150 at present, 800 three-digit prefixes, 10.000 possible telephone numbers), vì
vậy ta có thể nhóm chúng vào nhóm sự việc là facts. Từ đó có thể suy ra được ý
chính của đoạn văn này là various interesting facts about area codes.
Ví dụ 2:
15


Computer has become part of our daily lives. We visit shops, offices and
places of scenic beauty with the help of computers. We pay bill prepared by
computers. We read newspapers and magazines which have been produced by
computers. We receive letters from and send letters to almost every part of the
world with the help of computers. And we can even learn foreign languages on
computers.
Decide which of the three options below is the best title for the passage.
A. The – A New Invention
B. The Computer Has Become Part of Our Life
C. What Can the Computer Do?
(Trích: Unit 5: Technology and You – SGK Tiếng Anh 10)
Đáp án: C
Giải thích: Ý chính của đoạn văn trên không xuất hiện trong câu chủ đề. Đọc
lướt đoạn văn nhận thấy chủ thể chính của đoạn văn là Computer. Phân tích cấu

trúc các câu “we…..with the help of computers….prepared by computers,…
produced by computers” có thể nhận thấy đoạn văn viết về các khả năng của
máy tính giúp ích cho người sử dụng trong nhiều tình huống khác nhau. Đọc các
lựa chọn thì thấy C là phương án đúng nhất. Phương án A quá chung chung,
phương án B được trích y nguyên từ trong bài nên không phải là tiêu đề của
đoạn văn.
 Lưu ý: Câu hỏi về ý chính ẩn thường là câu hỏi ở mức độ khó và chỉ phù hợp
với đối tượng học sinh khá, giỏi hay học sinh có trình độ thông thạo tiếng Anh
cao (intermediate - advanced level)
3.1.3. Bài tập ứng dụng
1. Read the passages and do the task that follows.
Passage 1
Basketball was invented in 1891 by a physical education instructor in Springfield,
Massachusetts, by the name of James Naismith. Because of terrible weather in winter,
his physical education students were indoors rather than outdoors. They really did not
like the idea of boring, repetitive exercises and preferred the excitement and challenge
of a game. Naismith figured out a team sport that could be played indoors on a
16


gymnasium floor, that involved a lot of running, that kept all team members involved,
and that did not allow the tackling and physical contact of American style football.
What is the topic of this passage?
A. The life of James Naismith
B. The history of sports
C. Physical education and exercise
D. The origin of basketball
Passage 2
The average home library has a number of old favorite books, many unread
books, and a few very useful books. The most useful one of all – besides the dictionary

– is likely to be a world almanac. A good almanac includes a wealth of information –
biographical, historical, and geographical. Records of all sorts – the highest, the lowest,
the longest, and the biggest – are all included in the almanac.
The main idea is that …………….
A. Everyone should have a home library.
B. An almanac includes important information.
C. The almanac is a useful reference book.
D. The dictionary is not the most useful book.
Passage 3
A slide show may bring back pleasant memories of a trip for the overseas
traveler, but friends and relatives are often bored with the pictures. Cousin Tillie
cannot understand why traveling is so much fun. She has never been more than a
hundred miles from home. The colorful costumes of a folk-dance festival are boring to
Mr. Haplin because the slide is a blur of red and blue. Mrs. Anderson does not enjoy
the slides of foreign national monuments. The slides only remind her that she does not
have enough money to go anywhere.
The main idea is that …………
A. Slide shows are interesting and fun.

17


B. Relatives and friends often do not enjoy pictures of a trip even though the
traveler does.
C. Folk-dance festivals are colorful, and the costumes are easy to take pictures of.
D. People do not enjoy pictures of buildings.
Passage 4
Spiders, those eight-legged bugs that many people fear, build webs in houses.
Because people think that the webs are dirty and ugly, they carefully sweep away the
webs and kill the spiders. People should not do this because spiders’ webs catch flies,

cockroaches, and other insects that bring sickness. Spiders can help to keep a
household healthy. Spiders are, therefore, useful household inhabitants.
The main idea is that …………
A. Spiders should be killed.
B. Spiders are helpful to people.
C. Spiders make dirty webs in houses.
D. Spiders enjoy helping people
2. Find the main idea in each of the following paragraphs.
Paragraph 1:
People can always catch more fish in rainy weather. That is the opinion of an
experienced fisherman named Joe. Joe claims that the only times that he has ever
caught real trout were during heavy rainstorms. Because Joe is a house painter, he
works during good weather. Perhaps that fact explains his fishing experience.
The main idea is………………………………………………………………………
Paragraph 2:
Twice in this century, in 1929 and 1979, the international money market had no
order. Everything seemed upset. The value of money changed from hour to hour.
People began to look through their jewelry for unwanted pieces to sell. The price of
gold was changing so fast that no one knew what would happen.
The main idea is……………………………………………………………………
Paragraph 3:
18


Nothing is as useful as a flashlight on a dark night if a tie goes flat. Few
inventions are as helpful to a child who is afraid of the dark. In fact, the modern
flashlight brings light to many dark situations. Finding something in the back of a
closet is easy with a flashlight in hand. A camper also needs one after the light of the
campfire has faded.
The main idea is……………………………………………………………………

Paragraph 4:
A low fat diet may prevent major illnesses, including cancer and heart disease.
Because of this, doctors and nutritionists have suggested many ways for people to
lower the fat in their diets. They recommend using non-fat milk instead of whole milk.
Also, they suggest that people eat little or no meat. For people who eat meat, poultry is
recommended. It has less fat than beef or pork. People should also cut down on the
number of eggs they eat. Additionally, eating non-fat yogurt for dessert instead of ice
cream is also recommended.
The main idea is ……………………………………………………………………..
3. The topic of these paragraph is not clearly mentioned. Read the paragraphs
and point out the main ideas.
Paragraph 1.
A penny for your thoughts? If it’s a 1943 copper penny, it could be worth as
much as fifty thousand dollars. In 1943, most pennies were made out of steel since
copper was needed for World War II, so the 1943 copper penny is ultra-rare. Another
rarity is the 1955 double die penny. These pennies were mistakenly double stamped,
so they have overlapping dates and letters. If it’s uncirculated, it’d easily fetch
$25,000 at an auction. Now that’s a pretty penny.
This paragraph is about ……………………………………………………………
Paragraph 2.
Before you put on that Angry Birds costume and exhaust yourself roving from
door to door pandering for candy, take a minute to reflect on the tradition in which you
are taking part. Halloween is believed to have come from an ancient Celtic festival
19


dating back some 2,000 years. November 1st was the Celtic New Year and marked the
end of summer to the Celts, so they celebrated on its eve by wearing costumes made of
animal skins and dancing around bon fires. Over the next two millennia, this primitive
celebration grew to be candy fueled costume ball that we know today.

This paragraph is about ……………………………………………………………

4. Read the following passages and do the tasks that follows.
Passage 1. Read the following passage and mark the letter A, B, C, or D on your
answer sheet to indicate the correct answer to each of the questions from 19 to 23.
In Britain, greetings cards are sold in chain stores and supermarkets, in
newsagents’ shops, corner shops and, increasingly, in shops that specialize in the sale
of cards and paper for wrapping presents in.
The most common cards are birthday and Christmas cards. Many Christmas
cards are sold in aid of charity and special ‘charity card shops’ are often set up in
temporary premises in the weeks before Christmas. A wide variety of birthday cards is
available to cater for different ages and tastes. Some, especially ones for young
children or for people celebrating a particular birthday, have the person’s age on the
front. Many have comic, often risqué, messages printed on them, and cartoon-style
illustrations. Others are more sober, with reproductions of famous paintings or
attractive original designs. The usual greeting on a birthday card is ‘Happy Birthday’,
‘Many Happy Returns’ or ‘Best Wishes for a Happy Birthday’.
Some people also send special cards for Easter and New Year. Easter cards
either portray images of spring, such as chicks, eggs, lambs, spring flowers, etc, or
have a religious theme.
Cards are produced for every ‘milestone’ in a person’s life. There are special
cards for an engagement, a marriage, a new home, a birth, success in an examination,
retirement, a death in the family, etc. Some are ‘good luck’ or ‘congratulations’ cards.
Others, for example ‘get well’ cards for people who are ill, express sympathy.
20


(Extracted from The Oxford Advanced Learner’s Encyclopedic Dictionary)
Question 19: What is the passage mainly about?
A. Greetings Cards

B. Birthday Cards

C. Christmas Cards

D. Easter Cards

(Trích đề thi tốt nghiệp THPT năm 2014)
Passage 2. Read the following passage and mark the letter A, B, C, or D on your
answer sheet to indicate the correct answer to each of the questions from 56 to 65.
Centuries ago, man discovered that removing moisture from food helped to
preserve it, and that the easiest way to do this was to expose the food to sun and wind.
In this way the North American Indians produced pemmican (dried meat ground into
powder and made into cakes), the Scandinavians made stockfish and the Arabs dried
dates and apricots.
All foods contain water - cabbage and other leaf vegetables contain as much as
93% water, potatoes and other root vegetables 80%, lean meat 75% and fish anything
from 80% to 60% depending on how fatty it is. If this water is removed, the activity of
the bacteria which cause food to go bad is checked.
Fruit is sun-dried in Asia Minor, Greece, Spain and other Mediterranean
countries, and also in California, South Africa and Australia. The methods used vary,
but in general the fruit is spread out on trays in drying yards in the hot sun. In order to
prevent darkening, pears, peaches and apricots are exposed to the fumes of burning
sulphur before drying. Plums for making prunes, and certain varieties of grapes for
making raisins and currants, are dipped in an alkaline solution in order to crack the
skins of the fruit slightly and remove their wax coating, so increasing the rate of
drying.
Nowadays most foods are dried mechanically; the conventional method of such
dehydration is to put food in chambers through which hot air is blown at temperatures
of about 110°C at entry to about 45°C at exit. This is the usual method for drying such

things as vegetables, minced meat, and fish.
Liquids such as milk, coffee, tea, soups and eggs may be dried by pouring them
over a heated horizontal steel cylinder or by spraying them into a chamber through
21


which a current of hot air passes. In the first case, the dried material is scraped off the
roller as a thin film which is then broken up into small, though still relatively coarse
flakes. In the second process it falls to the bottom of the chamber as a fine powder.
Where recognizable pieces of meat and vegetables are required, as in soup, the
ingredients are dried separately and then mixed.
Dried foods take up less room and weigh less than the same food packed in cans
or frozen, and they do not need to be stored in special conditions. For these reasons
they are invaluable to climbers, explorers and soldiers in battle, who have little storage
space. They are also popular with housewives because it takes so little time to cook
them.
(From Practical Faster Reading by Gerald Mosback and Vivien Mosback. CUP)
Question 56: What is the main idea of the passage?
A. Advantages of dried foods.

B. Water: the main component of food.

C. Mechanization of drying foods.

D. Different methods of drying foods.
(Trích đề thi đại học khối D năm 2014)

Passage 3. Read the following passage adapted from A. Briggs’ article on culture,
Microsoft® Student 2008, and mark the letter A, B, C, or D on your answer sheet
to indicate the correct answer to each of the questions from 36 to 45.

Culture is a word in common use with complex meanings, and is derived, like
the term broadcasting, from the treatment and care of the soil and of what grows on it.
It is directly related to cultivation and the adjectives cultural and cultured are part of
the same verbal complex. A person of culture has identifiable attributes, among them a
knowledge of and interest in the arts, literature, and music. Yet the word culture does
not refer solely to such knowledge and interest nor, indeed, to education. At least from
the 19th century onwards, under the influence of anthropologists andsociologists, the
word culture has come to be used generally both in the singular and the plural
(cultures) to refer to a whole way of life of people, including their customs, laws,
conventions, and values.

22


Distinctions have consequently been drawn between primitive and advanced
culture and cultures, between elite and popular culture, between popular and mass
culture, and most recently between national and global cultures. Distinctions have been
drawn too between culture and civilization; the latter is a word derived not, like culture
or agriculture, from the soil, but from the city. The two words are sometimes treated as
synonymous. Yet this is misleading. While civilization and barbarism are pitted against
each other in what seems to be a perpetual behavioural pattern, the use of the word
culture has been strongly influenced by conceptions of evolution in the 19th century
and of development in the 20th century. Cultures evolve or develop. They are not
static. They have twists and turns. Styles change. So do fashions. There are cultural
processes. What, for example, the word cultured means has changed substantially since
the study of classical (that is, Greek and Roman) literature, philosophy, and history
ceased in the 20th century to be central to school and university education. No single
alternative focus emerged, although with computers has come electronic culture,
affecting kinds of study, and most recently digital culture. As cultures express
themselves in new forms not everything gets better or more civilized.

The multiplicity of meanings attached to the word made and will make it
difficult to define. There is no single, unproblematic definition, although many
attempts have been made to establish one. The only non-problematic definitions go
back to agricultural meaning (for example, cereal culture or strawberry culture) and
medical meaning (for example, bacterial culture or penicillin culture). Since in
anthropology and sociology we also acknowledge culture clashes, culture shock, and
counter-culture, the range of reference is extremely wide.
Question 45: The passage mainly discusses ______.
A. the multiplicity of meanings of the word culture
B. the distinction between culture and civilization
C. the figurative meanings of the word culture
D. the derivatives of the word culture
(Trích đề thi đại học khối D năm 2011)
23


Passage 4. Read the following passage on learning by Mazur, James E, and mark
the letter A, B, C, or D on your answer sheet to indicate the correct answer to
each of the questions from 71 to 80.
Learning means acquiring knowledge or developing the ability to perform new
behaviors. It is common to think of learning as something that takes place in school,
but much of human learning occurs outside the classroom, and people continue to learn
throughout their lives.
Even before they enter school, young children learn to walk, to talk, and to use
their hands to manipulate toys, food, and other objects. They use all of their senses to
learn about the sights, sounds, tastes, and smells in their environments. They learn how
to interact with their parents, siblings, friends, and other people important to their
world. When they enter school, children learn basic academic subjects such as reading,
writing, and mathematics. They also continue to learn a great deal outside the
classroom. They learn which behaviors are likely to be rewarded and which are likely

to be punished. They learn social skills for interacting with other children. After they
finish school, people must learn to adapt to the many major changes that affect their
lives, such as getting married, raising children, and finding and keeping a job.
Because learning continues throughout our lives and affects almost everything
we do, the study of learning is important in many different fields. Teachers need to
understand the best ways to educate children. Psychologists, social workers,
criminologists, and other human-service workers need to understand how certain
experiences change people’s behaviors. Employers, politicians, and advertisers make
use of the principles of learning to influence the behavior of workers, voters, and
consumers.
Learning is closely related to memory, which is the storage of information in the
brain. Psychologists who study memory are interested in how the brain stores
knowledge, where this storage takes place, and how the brain later retrieves knowledge
when we need it. In contrast, psychologists who study learning are more interested in
behavior and how behavior changes as a result of a person’s experiences.
24


There are many forms of learning, ranging from simple to complex. Simple
forms of learning involve a single stimulus. A stimulus is anything perceptible to the
senses, such as a sight, sound, smell, touch, or taste. In a form of learning known as
classical conditioning, people learn to associate two stimuli that occur in sequence,
such as lightning followed by thunder. In operant conditioning, people learn by
forming an association between a behavior and its consequences (reward or
punishment). People and animals can also learn by observation - that is, by watching
others perform behaviors. More complex forms of learning include learning languages,
concepts, and motor skills.
(Extracted from Microsoft® Student 2009 – DVD Version)
Question 80: The passage mainly discusses ______.
A. simple forms of learning

B. practical examples of learning inside the classroom
C. application of learning principles to formal education
D. general principles of learning
(Trích đề thi đại học khối D năm 2012)
(Đáp án bài tập ứng dụng: phụ lục 1 – trang 54)
3.2. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP ĐỌC TÌM NGHĨA CỦA TỪ DỰA VÀO NGỮ
CẢNH
Ngữ cảnh (context hay context clues) là những từ, cụm từ trong bài đọc có chức
năng định nghĩa hay giải thích cho một từ mới hoặc một khái niệm mới. Có một số ngữ
cảnh phổ biến như: từ đồng nghĩa (synonym), từ trái nghĩa (antonym), từ/nhóm từ
trước hoặc hoặc sau từ mới (a group of defining words preceeding or following a new
word), ví dụ (examples), mệnh đề quan hệ và dấu câu (relative clause and punctuation).
Dựa vào các ngữ cảnh này, ta có một số phương pháp sử dụng ngữ cảnh vào trong việc
đoán nghĩa của từ như sau:
3.2.1. Sử dụng từ đồng nghĩa (synonym)
Thông thường khi viết về một chủ đề, người viết cần phải nhắc lại các ý kiến
hay các khái niệm nhiều lần. Trong trường hợp đó, đề tránh lặp lại cùng một từ hay
25