Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình xây dựng bộ đề thi trắc nghiệm khách quan tại khoa công nghệ thông tin đh thái nguyên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC

_______________________

Nguyễn Anh Tuấn

ĐÁNH GIÁ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH
XÂY DỰNG CÁC BỘ ĐỀ THI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN
TẠI KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN - ĐH THÁI NGUYÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Hà Nội – 2010


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
VIÊN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC

______________________________

Nguyễn Anh Tuấn

ĐÁNH GIÁ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN QUÁ TRÌNH
XÂY DỰNG CÁC BỘ ĐỀ THI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN
TẠI KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN - ĐH THÁI NGUYÊN

Chuyên ngành: Đo lƣờng và đánh giá trong giáo dục
(Chuyên ngành đào tạo thí điểm)
LUẬN VĂN THẠC SĨ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học:
PGS.TS. Nguyễn Công Khanh

Hà Nội - 2010


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là phần nghiên cứu do tôi thực hiện.
Các số liệu, kết luận nghiên cứu trình bày trong luận văn này chưa hề được công
bố ở các nghiên cứu khác.
Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình!

Thái Nguyên, ngày 20 tháng 9 năm 2009.
Tác giả

Nguyễn Anh Tuấn


LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Công Khanh
đã hướng dẫn hết sức chu đáo, nhiệt tình trong suốt quá trình thực hiện luận
văn.
Xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo của Trung tâm Đảm bảo chất
lượng đào tạo & Nghiên cứu phát triển giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội. đã
tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong thời gian học tập và nghiên cứu tại
trường.
Xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Khoa Công nghệ thông tin - Đại học
Thái Nguyên, các đồng nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả trong quá
trình tiến hành thực nghiệm đề tài.

Xin chân thành cảm ơn những người thân trong gia đình, bạn bè, đồng
nghiệp đã giúp đỡ, động viên tác giả trong quá trình thực hiện và hoàn thành
luận văn!


MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa
Lời cam đoan...........................................................................................1
Lời cảm ơn ..............................................................................................2
Mục lục ...................................................................................................3
Danh mục các chữ viết tắt ........................................................................5
Danh mục bảng .......................................................................................6
Danh mục hình ........................................................................................7
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài ..........................................................................8
2. Mục đích nghiên cứu.....................................................................9
3. Giới hạn nghiên cứu......................................................................9
4. Phương pháp nghiên cứu ...............................................................9
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ TỔNG QUAN
1.1. Các khái niệm về chất lượng bộ đề thi trắc nghiệm .................... 11
1.1.1. Các công cụ đo lường đánh giá kết quả học tập ................ 11
1.1.2. Trắc nghiệm và những vấn đề liên quan ........................... 13
1.1.3. Độ tin cậy của bộ câu hỏi trắc nghiệm ............................. 19
1.1.4. Độ giá trị (hiệu lực) của bộ câu hỏi trắc nghiệm ............... 24
1.2. Quy trình xây dựng bộ đề thi trắc nghiệm khách quan................ 26
1.2.1. Các quy tắc viết câu hỏi trắc nghiệm nhiều lựa chọn ........ 26
1.2.2. Xây dựng bảng trọng số của môn học .............................. 31
1.2.3. Xây dựng ngân hàng đề thi trắc nghiệm môn học ............. 32
Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

2.1. Những định hướng, trọng tâm nghiên cứu.................................. 34


2.1.1. Chuyên đề nghiên cứu thứ nhất ....................................... 34
2.1.2. Chuyên đề nghiên cứu thứ hai ......................................... 34
2.1.3. Chuyên đề nghiên cứu thứ ba .......................................... 35
2.2. Thiết kế mẫu phiếu điều tra đối với giáo viên ............................ 35
Chƣơng 3. XỬ LÝ SỐ LIỆU KẾT QUẢ THI TRẮC NGHIỆM
3.1. Xử lý số liệu kết quả thi TNKQ ................................................ 39
3.1.1. Phân tích độ khó của item ............................................... 39
3.1.2. Phân tích độ phân biệt của item ....................................... 40
3.1.3. Đánh giá độ tin cậy của bài trắc nghiệm .......................... 42
3.1.4. Xử lý số liệu đề thi trên mô hình QUEST ........................ 48
3.1.5. Kết luận về độ giá trị của các bộ đề ................................. 52
3.2. Xử lý số liệu mẫu phiếu hỏi trong giảng viên............................. 52
3.2.1. Đánh giá độ tin cậy của công cụ đo (mẫu phiếu hỏi) ......... 52
3.2.2. Đánh giá về độ giá trị của công cụ đo và sự phù hợp
của mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng
bộ đề thi TNKQ qua xử lý phiếu hỏi ............................... 62
3.3. Kết luận về các yếu tố ảnh hưởng đến việc xây dựng
bộ đề TNKQ ............................................................................ 62
KẾT LUẬN, ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ
4.1. Kết luận ................................................................................... 71
4.2. Đề xuất giải pháp...................................................................... 73
TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................... 74
PHỤ LUC
Phụ lục 1. File dữ liệu mon01.Itn..................................................... 75
Phụ lục 2. File dữ liệu mon01.map .................................................. 77
Phụ lục 3. Mẫu phiếu hỏi khảo sát giảng viên................................... 81

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

VIẾT TẮT

TT

ĐỌC LÀ

1

ĐHTN

Đại học Thái Nguyên

2

GD

Giáo dục

3

GD – ĐT

Giáo dục - đào tạo

4

GV

Giảng viên

5

HS

Học sinh

6

KT – ĐG

Kiểm tra đánh giá

7

MCQ

Câu hỏi nhiều lựa chọn

8

NXB

Nhà xuất bản

9

SV

Sinh viên

10

TNKQ

Trắc nghiệm khách quan


DANH MỤC BẢNG
Trang
Bảng 1.1: Ví dụ về bảng trọng số của 1 đề thi
hết học phần gồm 60 câu trắc nghiệm ..................................................... 32
Bảng 3.1: Kết quả phân tích độ tin cậy (Reliability Analysis Alpha)
của toàn bài trắc nghiệm trong đề số 1..................................... 44
Bảng 3.2: Các thông số về độ tin cậy (Reliability Statistics)..................... 46
Bảng 3.3: Hệ số tin cậy Alpha Cronbach’s của 50 đề trắc nghiệm ............ 46
Bảng 3.4: Phân bố tương quan giữa độ khó của đề và năng lực học sinh... 49
Bảng 3.5: Phân bố các item trong khoảng cho phép (infit mean square).... 50
Bảng 3.6: Các thông số đo lường của từng item trong file mon1.itn ......... 51
Bảng 3.7: Hệ số tin cậy của từng item trên mẫu 50 giáo viên (N = 50) ..... 55
Bảng 3.8: Ma trận tương quan của các item qua xử lý phiếu hỏi............... 57
Bảng 3.9: Ma trận phân bố của các item phiếu hỏi trong file Phieu.map ... 60
Bảng 3.10: Phân bố của các item trong phiếu hỏi
trong khoảng cho phép (infit mean square) ............................ 61


DANH MỤC HÌNH
Trang

Hình 1.1: Sơ đồ các phương pháp kiểm tra - đánh giá ............................. 12
Hình 3.1: Thủ tục Analyze \ Scale \ Reliability trong file SPSS.sav.......... 54
Hình 3.2: Phân bố thống kê của biến “diem.ptn” ..................................... 64
Hình 3.3: Biểu đồ phân chia mức khi Recode biến “diem.ptn” ................ 65
Hình 3.4: Thủ tục Transform \ Recode \ Into Same Variables .................. 66
Hình 3.5: Thủ tục Transform \ Recode \ Into
Same Variables khi nhóm biến................................................ 65
Hình 3.6: Biểu đồ phân bố biến “chl.de” trên mẫu
kết quả thi của 50 bộ đề TNKQ ................................................................ 66
Hình 3.7: Phân bố mức của biến “chl.de” sau khi Recode ....................... 67
Hình 3.8: Thủ tục Bảng chéo (Statistics \ Summaries \ Crosstabs)............ 68
Hình 3.9: Kết quả bảng chéo Crosstabs
giữa hai biến“diem.ptn.nhom” và “chl.de.nhom” ..................... 70


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Để nâng cao chất lượng giảng dạy đại học, việc đánh giá chính xác kết quả
học tập của sinh viên là một vấn đề rất quan trọng. Trong thực trạng giáo dục đại
học còn nhiều tiêu cực và bất cập như hiện nay, việc áp dụng hình thức thi, kiểm
tra trắc nghiệm khách quan là một trong những biện pháp có hiệu quả cho phép
đánh giá tương đối chính xác kết quả học tập của sinh viên. Khoa Công nghệ
thông tin - Đại học Thái Nguyên cũng như các trường đại học khác hiện đang
tích cực áp dụng hình thức thi trắc nghiệm khách quan cho khoảng 40% tổng số
các môn học, coi đây là một trong những biện pháp nhằm đổi mới phương pháp
kiểm tra đánh giá, nâng cao chất lượng giáo dục. Tuy nhiên một thực tế xảy ra là
chất lượng các bộ đề thi trắc nghiệm khách quan chưa được bảo đảm cả về độ
giá trị cũng như độ tin cậy. Do đó tôi đã lựa chọn đề tài “Đánh giá các yếu tố ảnh
hưởng đến chất lượng các bộ đề thi trắc nghiệm khách quan tại Khoa Công nghệ
thông tin - Đại học Thái Nguyên”

Thực tế hiện nay việc xây dựng các bộ đề thi trắc nghiệm khách quan
được giao cho các nhóm giáo viên phụ trách môn học thực hiện. Các giáo viên
xây dựng bộ đề hầu hết đều theo kinh nghiệm chủ quan của mình, chưa được
trang bị đầy đủ về kiến thức và kỹ năng thiết kế đề thi trắc nghiệm. Các đề thi do
giáo viên soạn thảo được đưa vào ứng dụng trực tiếp, không qua quá trình thử
nghiệm và đánh giá. Chính vì vậy phân bố điểm thi không thể hiện tính chuẩn,
do còn có nhiều câu hỏi kém chất lượng. Như chúng ta biết, hiện nay chưa có
công trình nào nghiên cứu cụ thể về vấn đề này. Vì vậy chưa có một kết luận
chính xác về độ tin cậy, độ giá trị của các bộ đề thi trắc nghiệm khách quan cũng
như các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng bộ đề trắc nghiệm.


Thực hiện đề tài này, chúng tôi mong muốn sẽ đánh giá được thực chất về
độ giá trị, độ tin cậy của các bộ đề thi trắc nghiệm khách quan của Nhà trường
cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng các bộ đề thi trắc nghiệm, từ đó
chỉ ra được các giải pháp khắc phục.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Nghiên cứu này hướng đến những mục tiêu như sau:
- Đánh giá độ tin cậy của bộ đề thi trắc nghiệm khách quan.
- Đánh giá độ giá trị của bộ đề thi trắc nghiệm khách quan.
- Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng bộ đề trắc nghiệm.
3. Giới hạn nghiên cứu của đề tài
Đề tài giới hạn trong việc nghiên cứu, đánh giá độ tin cậy, độ giá trị của
50 bộ đề thi trắc nghiệm khách quan đã được sử dụng tại Khoa CNTT - ĐHTN.
Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến việc xây dựng đề thi trắc nghiệm của 50
giáo viên thông qua xử lý phiếu điều tra ý kiến kết hợp xử lý số liệu kết quả thi
của các môn học tương ứng.
4 . Phƣơng pháp nghiên cứu
Câu hỏi nghiên cứu / giả thiết nghiên cứu
Câu hỏi nghiên cứu được đặt ra là:

“Những yếu tố nào ảnh hưởng đến quá trình xây dựng các bộ đề trắc nghiệm”.

Các giả thiết nghiên cứu được đặt ra là các yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến
chất lượng các bộ đề:
1- Yếu tố thời gian đầu tư cho công việc: Là thời gian thực tế giáo viên dùng
để nghiên cứu tài liệu và biên soạn đề thi, quỹ thời gian của nhà trường dành cho
việc này.
2- Động cơ của người thực hiện: Là các yếu tố như sự say mê, hứng thú của
cá nhân các giáo viên hay đơn giản là phải hoàn thành nhiệm vụ.


3- Mức độ người ra đề được trang bị kỹ thuật thiết kế đề trắc nghiệm: Thể
hiện ở mức độ được tập huấn, tự nghiên cứu về kỹ thuật xây dựng đề thi trắc
nghiệm.
4- Sự quan tâm của nhà trường: Thể hiện ở sự khuyến khích, động viên
bằng tinh thần hay vật chất cụ thể.
5- Tính chất các nhóm môn học: Là đặc thù của nhóm môn học đến việc ra
đề trắc nghiệm (phù hợp hay khó thực hiện).
Khách thể và đối tượng nghiên cứu
Khách thể nghiên cứu là số liệu kết quả thi của 50 bộ đề trắc nghiệm khách
quan tại Khoa CNTT và các giáo viên trực tiếp xây dựng các bộ đề đó.
Đối tượng nghiên cứu là các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng các bộ đề thi
trắc nghiệm.
Phương pháp tiếp cận nghiên cứu
1. Phương pháp khảo cứu lý thuyết: Nghiên cứu các quy định về triển khai
thực hiện việc thi trắc nghiệm và xây dựng ngân hàng thi trắc nghiệm của Bộ
GD&ĐT; Các lý thuyết về đo lường đánh giá trong giáo dục.
2. Phương pháp điều tra khảo sát: Thực hiện qua hai bước chính là nghiên
cứu sơ bộ và nghiên cứu chính thức.
- Nghiên cứu sơ bộ: Thực hiện thông qua phương pháp định tính, sử dụng

kỹ thuật thảo luận nhóm để bổ sung mô hình.
- Nghiên cứu chính thức: Thực hiện thông qua phương pháp nghiên cứu
định lượng, sử dụng kỹ thuật thu thập thông tin qua việc phỏng vấn, lấy phiếu
điều tra trên các đối tượng giáo viên. Mục đích nghiên cứu này là để sàng lọc các
biến quan sát, xác định thành phần cũng như giá trị độ tin cậy của thang đo và
kiểm định mô hình lý thuyết.


3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia: Tham khảo ý kiến của các chuyên gia
có kinh nghiệm trong giáo dục đại học và đo lường đánh giá trong giáo dục.
4. Phương pháp thống kê toán học: Thu thập và xử lý số liệu (gồm kết quả
các môn thi trắc nghiệm và phiếu điều tra đối với giáo viên ra đề thi trắc nghiệm)
trong quá trình nghiên cứu bằng các phần mềm SPSS và QUEST.


TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1- Nguyễn Phụng Hoàng (2003), Phương pháp trắc nghiệm trong kiểm tra
và đánh giá thành quả học tập. NXB Giáo dục.
2- Phạm Viết Vượng (2006), Giáo dục học. NXB ĐHQGHN.
3- Nguyễn Công Khanh (2004), Đánh giá và đo lường trong khoa học xã
hội. NXB Chính trị quốc gia.
4- Nguyễn Công Khanh (2001), Ứng dụng SPSS FOR WINDOWS: Xử lý và
phân tích dữ liệu. NXB ĐHQGHN.
5- Lê Đức Ngọc (2003), Bài giảng đo lường và đánh giá thành quả học tập
trong giáo dục. Đại học Quốc gia Hà Nội.
6- Phạm Minh Hạc, Trần Kiều, Đặng Bá Lãm, Nghiêm Đình Vỹ (2002),
Giáo dục thế giới đi vào thế kỉ XXI, NXB Chính trị Quốc gia.
7 - Dương Thiệu Tống (2004), Phương pháp nghiên cứu trong khoa học
giáo dục và tâm lí, NXB Giáo dục.

Tiếng Anh
8- Taylo & Francis Grup (2003), Quality in Higher Education.
9- Jemes H.McMillan (2001), Classroom assessment, Virginia
Commonwealth University.
10- Norman E. Grounlund (2003), Constructing Achivement Tets.
11- Peggy O’Neill (2009), Guide to College Writing Assessment, Utah State
University Press.
12- Claire Wyatt – Smith (2009), Assessment in the 21 st century, Griffith
University Australia.