Nghiên cứu đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường theo định hướng phát triển bền vững du lịch tỉnh bình thuận

ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HCM
VIỆN MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN
-------------- oOo -------------

HOÀNG HỒNG GIANG

LUẬN VĂN THẠC SỸ

NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG DU LỊCH TỈNH
BÌNH THUẬN

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG
MÃ SỐ: 60.85.10

TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 07 NĂM 2012


ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HCM
VIỆN MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN
-------------- oOo -------------

HOÀNG HỒNG GIANG

LUẬN VĂN THẠC SỸ

NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG
THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG DU LỊCH TỈNH
BÌNH THUẬN

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ MÔI TRƯỜNG

MÃ SỐ: 60.85.10

TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 07 NĂM 2012


CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI
VIỆN MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN
ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HỒ CHÍ MINH

-------------- oOo -------------

Cán bộ hướng dẫn khoa học: .............................................................
..........................................................................................................
(Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị và chữ ký)

Cán bộ chấm nhận xét 1: ...................................................................
(Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị và chữ ký)

Cán bộ chấm nhận xét 2: ...................................................................
(Ghi rõ họ, tên, học hàm, học vị và chữ ký)

LUẬN VĂN THẠC SỸ ĐƯỢC BẢO VỆ TẠI
HỘI ĐỒNG CHẤM BẢO VỆ LUẬN VĂN THẠC SỸ VIỆN MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN

Ngày

tháng

năm 2012

(Tài liệu này có thể tham khảo tại thư viện Viện Môi trường và Tài Nguyên)


ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HỒ CHÍ MINH
VIỆN MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc Lập – Tự Do – Hạnh Phúc
----------- oOo ----------

NHIỆM VỤ LUẬN VĂN CAO HỌC
Họ và tên
Ngày, tháng, năm sinh
Chuyên ngành
Khóa

: HOÀNG HỒNG GIANG
: 01/05/1984
: Quản lý môi trường
: 2009

Phái: Nữ
Nơi sinh: Quảng Bình

I.

TÊN ĐỀ TÀI : NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP BẢO VỆ MÔI
TRƯỜNG THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG DU LỊCH
TỈNH BÌNH THUẬN
II. NHIỆM VỤ VÀ NỘI DUNG:

- Tổng quan về phát triển bền vững du lịch trên thế giới và tại Việt Nam.
- Phân tích, tổng hợp các thông tin, số liệu về hiện trạng và quy hoạch phát
triển du lịch tỉnh Bình Thuận.
- Đánh giá hiện trạng và dự báo diễn biến tài nguyên và môi trường gây ra do
các hoạt động du lịch tỉnh Bình Thuận.
- Nghiên cứu xây dựng hệ thống tiêu chí phát triển bền vững ngành du lịch
tỉnh Bình Thuận.
- Đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường theo định hướng phát triển bền
vững du lịch trên địa bàn tỉnh Bình Thuận
III. NGÀY GIAO NHIỆM VỤ

: 12/05/2011

IV. NGÀY HOÀN THÀNH NHIỆM VỤ

: 12/02/2012

V. HỌ VÀ TÊN CÁN BỘ HƯỚNG DẪN : (Ghi họ tên và chữ ký)

Cán bộ hướng dẫn 1

Cán bộ hướng dẫn 2

VI. HỌ VÀ TÊN CÁN BỘ NHẬN XÉT

Cán bộ phản biện 1

: (Ghi họ tên và chữ ký)

Cán bộ phản biện 2

Đề cương Luận văn Cao học đã được thông qua Hội Đồng Chuyên Ngành.

Ngày
PHÒNG ĐÀO TẠO SĐH

PHÒNG CHUYÊN MÔN

tháng

năm

CHỦ NHIỆM NGÀNH


LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành chương trình cao học và viết luận văn này, tôi đã nhận được sự
hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Viện Môi trường và Tài
nguyên.
Trước hết, tôi tôi xin chân thành cám ơn quý thầy cô Viện Môi trường và Tài
nguyên, đặc biệt là những thầy cô đã tận tình dạy bảo tôi trong suốt thời gian học
tập tại Viện.
Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến các thầy: PGS.TS Phùng Chí Sỹ, TS Đào
Thanh Sơn đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn và giúp tôi nghiên
cứu hoàn thành luận văn tốt nghiệp này.
Nhân đây, tôi xin chân thành cám ơn quý anh, chị và ban lãnh đạo Sở Văn hóa, Thể
thao và Du lịch Bình Thuận, Sở Tài nguyên và Môi trường Bình Thuận, Cục Thống
kê Bình Thuận… đã tạo điều kiện cho tôi điều tra, khảo sát, thu thập dữ liệu viết
luận văn.
Với thời gian nghiên cứu, tìm hiểu có hạn và vốn kiến thức nhất định, luận văn này

chắc chắn còn nhiều thiếu sót. Tôi rất mong nhận được sự góp ý, dạy bảo của các
quý thầy, cô và các chuyên gia có kinh nghiệm trong lĩnh vực nghiên cứu.
Cuối cùng, tôi xin gửi đến quý thầy, cô Viện Môi trường và Tài nguyên, PGS.TS
Phùng Chí Sỹ, TS Đào Thanh Sơn và các anh, chị công tác tại các sở ban ngành
tỉnh Bình Thuận lời chúc sức khỏe và hạnh phúc!

Tp. Hồ Chí Minh, ngày 12 tháng 02 năm 2012
Học viên
Hoàng Hồng Giang


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Ngành du lịch Việt Nam, đặc biệt là du lịch tỉnh Bình Thuận ngày nay đang đối
diện với nạn ô nhiễm không chỉ với môi trường tự nhiên mà còn cả môi trường xã
hội. Du lịch Bình Thuận không nằm ngoài những vấn nạn về môi trường như tràn
ngập rác thải, nước thải, ô nhiễm không khí, sự cố tràn dầu, xâm thực bờ biển, nạn
bê tông hóa... Bên cạnh đó, việc quy hoạch các khu du lịch cũng chưa hợp lý và ý
thức bảo vệ môi trường của cộng đồng địa phương chưa được tốt. Luận văn
“Nghiên cứu đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường theo định hướng phát triển
bền vững du lịch tỉnh Bình Thuận” sẽ cung cấp cho các nhà quản lý môi trường và
các nhà quản lý du lịch những giải pháp bảo vệ môi trường và ngăn ngừa những tác
động môi trường gây ra do các hoạt động du lịch nhằm hướng tới phát triển bền
vững du lịch tỉnh Bình Thuận.

ABSTRACT
Vietnam tourism, especially Binh Thuan tourism, has faced up to not only natural
pollution but also social one. Binh Thuan tourism is not an exception of the
environmental impacts, including the environmental issues of the solid waste,
wastewater, air pollution, oil spill, beaches erosion, and concretization. Besides, the
tourism resort plannings are illogical and environment protection awareness of local

communities is not well appreciated. Then, the M.Sc thesis "Research and propose
solutions to environmental protection oriented sustainable development of Binh
Thuan tourism" is expected to provide the environment managers and tourism
managers with solutions for environmental protection and use as a warning to
prevent the environmental impacts from tourism activities towards sustainable
tourism development of Binh Thuan province.


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT .....................................................................i
DANH MỤC CÁC BẢNG .....................................................................................ii
DANH MỤC CÁC HÌNH .................................................................................... iii
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Đặt vấn đề ........................................................................................................... 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 2
3. Nội dung nghiên cứu đề tài .................................................................................. 2
4. Giới hạn của đề tài ............................................................................................... 3
5. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................... 3
6. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 3
7. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính mới của đề tài ............................................... 4
CHƯƠNG I ............................................................................................................ 6
TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG DU LỊCH .................................. 6
1.1. Khái niệm về du lịch ......................................................................................... 6
1.2. Khái niệm về phát triển bền vững du lịch .......................................................... 6
1.3. Các yêu cầu phát triển du lịch bền vững.......................................................... 12
1.4. Sơ lược về phát triển du lịch bền vững trên thế giới và tại Việt Nam .............. 13
1.4.1. Du lịch bền vững trên thế giới.............................................................. 13
1.4.2. Du lịch bền vững tại Việt Nam ............................................................ 17
1.5. Tổng quan về nghiên cứu du lịch bền vững tại Việt Nam ................................ 19
CHƯƠNG II ........................................................................................................ 24

HIỆN TRẠNG VÀ DỰ BÁO DIỄN BIẾN TÀI NGUYÊN – MÔI TRƯỜNG
GẮN VỚI CÁC HOẠT ĐỘNG DU LỊCH TỈNH BÌNH THUẬN ..................... 24
2.1. Hiện trạng phát triển du lịch tỉnh Bình Thuận ................................................. 24
2.1.1. Hiện trạng phát triển du lịch tỉnh Bình Thuận ...................................... 24
2.1.2. Đánh giá hiện trạng phát triển du lịch tỉnh Bình Thuận trên quan điểm
phát triển bền vững ............................................................................. 28


2.2. Hiện trạng tài nguyên và môi trường gắn với các hoạt động du lịch tỉnh Bình
Thuận ............................................................................................................ 44
2.2.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên ................................................................. 44
2.2.2. Tài nguyên du lịch nhân văn ................................................................ 53
2.2.3. Đánh giá khai thác tài nguyên du lịch tỉnh Bình Thuận trên quan điểm
phát triển du lịch bền vững ................................................................. 56
2.3. Dự báo diễn biến tài nguyên và môi trường gắn với các hoạt động du lịch tỉnh
Bình Thuận.................................................................................................... 59
2.3.1. Tài nguyên du lịch tự nhiên ................................................................. 59
2.3.2. Tài nguyên du lịch nhân văn ................................................................ 61
2.3.3. Tác đông tới môi trường ...................................................................... 62
2.4. Tổng hợp kết quả điều tra bằng phiếu ............................................................. 66
CHƯƠNG III ....................................................................................................... 70
XÂY DỰNG HỆ THỐNG TIÊU CHÍ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG NGÀNH DU
LỊCH TỈNH BÌNH THUẬN ............................................................................... 70
3.1. Những căn cứ để xây dựng hệ thống tiêu chí .................................................. 70
3.2. Xây dựng hệ thống tiêu chí về phát triển bền vững ngành du lịch phù hợp với
tỉnh Bình Thuận............................................................................................. 71
3.2.1. Xác định hệ thống tiêu chí phát triển bền vững ngành du lịch tỉnh Bình
Thuận ................................................................................................. 71
3.2.2. Xây dựng tiêu chuẩn đánh giá .............................................................. 82
3.3. Đánh giá mức độ phát triển bền vững ngành du lịch tỉnh Bình Thuận theo các

tiêu chí đã xây dựng ...................................................................................... 96
CHƯƠNG IV ..................................................................................................... 121
ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG THEO ĐỊNH HƯỚNG
PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG NGÀNH DU LỊCH TÌNH BÌNH THUẬN ......... 121
4.1. Cơ sở để đề xuất các giải pháp BVMT theo định hướng PTBV ngành du lịch
Bình Thuận.................................................................................................. 121
4.2. Giải pháp bảo vệ môi trường theo định hướng phát triển bền vững toàn ngành
du lịch tỉnh Bình Thuận ............................................................................... 124
4.2.1. Nhóm giải pháp về kinh tế ................................................................. 124
4.2.2. Nhóm giải pháp về xã hội .................................................................. 125


4.2.3. Nhóm giải pháp về môi trường .......................................................... 126
4.3. Giải pháp bảo vệ môi trường theo định hướng phát triển bền vững từng loại
hình du lịch tỉnh Bình Thuận ....................................................................... 130
KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ ............................................................................... 134
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 136
TÓM TẮT LÝ LỊCH TRÍCH NGANG............................................................ 138
PHỤ LỤC ........................................................................................................... 139


i
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BCHTW

:

Ban chấp hành trung ương

BTNMT

:

Bộ Tài nguyên và Môi trường

CHXHCN

:

Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa

GTNT

:

Giao thông nông thôn

IER

:

Viện Môi trường và Tài nguyên

IUOTO

:

Hiệp hội Quốc tế các Tổ chức Du lịch

KT

:

Kinh tế

LHQ

:

Liên hợp quốc

MT

:

Môi trường

PTBV

:

Phát triển bền vững

QH

:

Quốc hội

QL

:

Quốc lộ

SVHTTDL

:

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch

UBND

:

Ủy ban nhân dân

WCED

:

Ủy ban Thế giới về Phát triển và Môi trường

WTO

:

Tổ chức Du lịch Thế giới

WTTC

:

Hội đồng Lữ hành Du lịch Thế giới

XH

:

Xã hội


ii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Khách du lịch đến Bình Thuận .............................................................. 31
Bảng 2.2. Bình quân khách lưu trú tại Bình Thuận ................................................ 32
Bảng 2.3. Khách du lịch đến Bình Thuận .............................................................. 33
Bảng 2.4. Bình quân mức chi tiêu của khách du lịch tại Bình Thuận ..................... 33
Bảng 2.5. Số lượng khách sạn, resort và số buồng, phòng tại Bình Thuận ............. 36
Bảng 2.6. Dự báo số lượng khách du lịch tỉnh Bình Thuận đến năm 2030 ............. 64
Bảng 2.7. Tính toán dự báo nhu cầu cấp nước du lịch tỉnh Bình Thuận đến năm
2020 và năm 2030 ................................................................................................. 65
Bảng 2.8. Dự báo lượng nước thải phát sinh từ hoạt động du lịch tỉnh Bình Thuận
đến năm 2020 và năm 2030 ................................................................................... 65
Bảng 3.1. Hệ thống các tiêu chí đánh giá mức độ bền vững ngành du lịch tỉnh Bình
Thuận .................................................................................................................... 72
Bảng 3.2. Các thông số đánh giá mức độ bền vững ngành du lịch tỉnh Bình Thuận76
Bảng 3.3. Tổng hợp các thông số đánh giá tính bền vững ngành du lịch tỉnh Bình
Thuận .................................................................................................................... 97
Bảng 3.4. Tính toán chỉ số phát triển bền vững cho từng loại hình và toàn ngành du

lịch tỉnh Bình Thuận (không có trọng số) ............................................................ 102
Bảng 3.5. Kết quả đánh giá trọng số các tiêu chí bền vững của các loại hình du lịch
tỉnh Bình Thuận ................................................................................................... 109
Bảng 3.6. Chỉ số PTBV của từng loại hình du lịch và toàn ngành du lịch tỉnh Bình
Thuận (Có trọng số) ............................................................................................ 114
Bảng 4.1. Các giải pháp bảo vệ môi trường theo định hướng phát triển bền vững
từng loại hình du lịch tỉnh Bình Thuận ................................................................ 130


iii
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1. Quan niệm về phát triển bền vững ............................................................ 9
Hình 2.1. Khu đồi dương – Phan Thiết – Bình Thuận ............................................ 27
Hình 2.2. Cánh đồng muối và suối khoáng Vĩnh Hảo ............................................ 27
Hình 2.3. Thác Bà – Tánh Linh và Đảo Phú Quý ................................................... 27


1

MỞ ĐẦU
1. Đặt vấn đề
Hiện nay vấn đề môi trường đã và đang có tác động rất lớn đối với phát triển kinh tế
đất nước, trong đó có sự phát triển của ngành du lịch. Ngành du lịch đang chịu ảnh
hưởng nhiều nhất từ sự ô nhiễm, suy thoái và sự cố môi trường, biến đổi khí hậu...
Bước vào thế kỷ 21 - kỷ nguyên của sự phát triển, ngành du lịch thế giới nói chung
và du lịch Việt Nam nói riêng đang đứng trước nhiều thời cơ và thách thức mới. Để
có thể đáp ứng và bắt kịp được với những vấn đề đang đặt ra trước mắt cần có nhiều
sự đổi mới về cả chất và lượng, trong đó vấn đề môi trường là vấn đề rất quan trọng
trong chiến lược phát triển lâu dài của ngành này.
Tỉnh Bình Thuận với nguồn tài nguyên du lịch phong phú và đa hệ đang được đánh

giá là tỉnh có rất nhiều tiềm năng và thế mạnh về du lịch. Điều đó có thể nói Bình
Thuận là một điểm du lịch thăm quan, vui chơi, giải trí hấp dẫn đối với du khách
trong và ngoài nước. Trong những năm vừa qua, du lịch Bình Thuận đã đạt được
những kết quả đáng kể trong du lịch cả nước như: cơ sở hạ tầng được nâng cao, các
điểm du lịch, sản phẩm du lịch mới ra đời đáp ứng yêu cầu của khách… Tuy nhiên
bên cạnh đó, một vấn đề cấp thiết đang đặt ra đòi hỏi các ngành, các cấp của địa
phương quan tâm và tìm ra biện pháp để giải quyết đó là chú trọng đến vấn đề môi
trường trong sự phát triển bền vững của du lịch. Hiện nay, vấn đề môi trường của
Bình Thuận đang rất nhức nhối cần phải có biện pháp để giải quyết ngay như: Các
khu du lịch chưa có hệ thống thu gom, xử lý nước thải, chưa thực sự quan tâm đến
vấn đề thu gom, phân loại chất thải rắn tại nguồn... Du lịch và môi trường là hai bộ
phận không thể tách rời nhau, môi trường có tốt thì du lịch mới phát triển bền vững.
Khi phát triển du lịch thì bản thân của ngành du lịch cũng đã ý thức được vấn đề
môi trường. Xây dựng, thiết kế các điểm, các tour du lịch như thế nào để bảo vệ môi
trường bền vững, gắn bó với thiên nhiên, thân thiện với môi trường. Do đó cần phải
có sự lồng ghép các giải pháp bảo vệ môi trường trong sự phát triển ngành du lịch
để khắc phục được tình trạng ô nhiễm môi trường, hạn chế việc sử dụng cạn kiệt tài


2

nguyên, làm suy thoái tài nguyên, duy trì tính đa dạng sinh học hướng tới phát triển
bền vững ngành du lịch cho Bình Thuận.
Vì vậy luận văn “Nghiên cứu đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường theo định
hướng phát triển bền vững du lịch tỉnh Bình Thuận” mang tính mới, thực sự cần
thiết và phù hợp với thực trạng và quy hoạch phát triển của tỉnh Bình Thuận. Để
thực hiện tốt đề tài này học viên đặt ra câu hỏi nghiên cứu chính là: “Các giải pháp
bảo vệ môi trường hướng đến phát triển bền vững du lịch tỉnh Bình Thuận là gì?”
Để trả lời được câu hỏi nghiên cứu chính đó, học viên đặt ra một số vấn đề nghiên
cứu cụ thể sau đây:

- Phát triển bền vững ngành du lịch là gì?
- Tiềm năng, hiện trạng và định hướng phát triển ngành du lịch tỉnh Bình Thuận?
- Hệ thống các tiêu chí cần đạt được nhằm đáp ứng mục tiêu phát triển bền vững
du lịch tỉnh Bình Thuận?
- Hệ thống các tiêu chí cần đạt được nhằm đáp ứng mục tiêu phát triển bền vững
du lịch tỉnh Bình Thuận?
- Để hướng đến phát triển bền vững ngành du lịch tỉnh Bình Thuận cần đưa ra
những nhóm giải pháp bảo vệ môi trường nào?
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu của luận văn là áp dụng các phương pháp luận khoa học để xác định các
khía cạnh cần quan tâm trong hoạt động của ngành du lịch tình Bình Thuận. Trên cơ
sở đó đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường theo định hướng phát triển bền vững
ngành du lịch tỉnh Bình Thuận.
3. Nội dung nghiên cứu đề tài
Để thực hiện nghiên cứu, các nội dung chính sau đây sẽ được thực hiện:
- Tổng quan về phát triển bền vững du lịch trên thế giới và tại Việt Nam.


3

- Phân tích, tổng hợp các thông tin, số liệu về hiện trạng và quy hoạch phát triển
du lịch tỉnh Bình Thuận.
- Đánh giá hiện trạng và dự báo diễn biến tài nguyên và môi trường gây ra do các
hoạt động du lịch tỉnh Bình Thuận.
- Nghiên cứu xây dựng hệ thống tiêu chí phát triển bền vững ngành du lịch tỉnh
Bình Thuận.
- Đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường theo định hướng phát triển bền vững du
lịch trên địa bàn tỉnh Bình Thuận
4. Giới hạn của đề tài
Do điều kiện thực hiện luận văn có giới hạn và khả năng tiếp cận nguồn thông tin bị

hạn chế, luận văn giới hạn phạm vi nghiên cứu như sau:
- Luận văn nghiên cứu các vấn đề về quản lý, bảo vệ môi trường cho ngành du lịch
trên địa bàn của tỉnh Bình Thuận.
- Phát triển bền vững du lịch cần phải giải quyết đồng thời được 3 yếu tố: phát
triển kinh tế du lịch đồng thời phát triển bền vững xã hội và bền vững môi trường.
Do yêu cầu đào tạo Thạc sỹ chuyên ngành Quản lý môi trường, luận văn tập trung
vào nghiên cứu đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường theo định hướng phát triển
bền vững du lịch. Luận văn không đi sâu nghiên cứu kinh tế du lịch và các vấn đề
văn hóa xã hội trong du lịch.
5. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là sự phát triển bền vững của ngành du lịch tỉnh
Bình Thuận.
6. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập số liệu: Từ các nguồn như thư viện của Viện Môi trường
và Tài nguyên (IER), Internet… học viên có thể thu thập được các tài liệu liên quan
đến phát triển bền vững cũng như là các thông tin về hiện trạng tự nhiên, kinh tế, xã
hội, môi trường và định hướng phát triển của tỉnh Bình Thuận.


4

- Phương pháp xử lý số liệu: Sau khi thu thập được các tài liệu và số liệu đó thì
học viên sẽ tiến hành lưu các tài liệu đó vào các phiếu lưu tài liệu có ghi rõ trong tài
liệu đó các nội dung nào có thể tham khảo.
- Các số liệu thu thập được sẽ được xử lý và tổng hợp lại một cách hệ thống dưới
dạng các bảng biểu, sơ đồ, bản đồ.
- Phương pháp so sánh, đánh giá tiềm năng cũng như hiện trạng và định hướng
phát triển ngành du lịch tỉnh Bình Thuận.
- Phương pháp đánh giá nhanh để dự báo phát triển số lượng khách du lịch; tải
lượng các loại chất thải phát sinh.

- Phương pháp khảo sát thực địa: Đây là phương pháp nghiên cứu truyền thống
được sử dụng để thu thập trực tiếp số liệu thông tin ban đầu từ các khu du lịch trên
địa bàn tỉnh Bình Thuận. Phương pháp khảo sát thực địa giúp học viên thu được các
số liệu thực tế về hiện trạng ô nhiễm và suy thoái môi trường từ các hoạt động du
lịch trên địa bàn tỉnh Bình Thuận.
- Phát phiếu điều tra, thăm dò: điều tra đánh giá hiện trạng ô nhiễm môi trường từ
hoạt động của ngành du lịch.
- Ứng dụng GIS, MapInfo để xây dựng các bản đồ phân bố các khu du lịch, điểm
du lịch… trên địa bàn tỉnh Bình Thuận.
- Phương pháp tham khảo ý kiến của các chuyên gia: Để thực hiện phương pháp
này cần phải luôn luôn theo sát các chỉ dẫn của cán bộ hướng dẫn nghiên cứu, tham
khảo ý kiến của các chuyên gia, cán bộ ngành, cán bộ quản lý và thầy hướng dẫn.
Từ đó mới có thể học hỏi được nhiều điều bổ ích cùng với những ý kiến đóng góp
quan trọng và có ý nghĩa đối với đề tài đang nghiên cứu.
7. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính mới của đề tài
7.1 Ý nghĩa khoa học
Luận văn sẽ cung cấp cơ sở khoa học nhằm đề xuất các giải pháp bảo vệ môi trường
theo định hướng phát triển bền vững du lịch tỉnh Bình Thuận.


5

7.2 Ý nghĩa kinh tế-xã hội
Luận văn sẽ góp phần bảo vệ môi trường gắn với hoạt động du lịch, bảo vệ sức
khỏe của du khách, nhân dân sống tại các khu du lịch và vùng lân cận hướng đến
phát triển bền vững du lịch tỉnh Bình Thuận.
7.3 Tính mới của đề tài
Khác với những công trình nghiên cứu trước đây chỉ dừng lại ở việc đánh giá hiện
trạng du lịch để đưa ra các biện pháp phát triển bền vững. Luận văn đã xây dựng
được hệ thống tiêu chí phát triển bền vững ngành du lịch tỉnh Bình Thuận, trên cơ

sở đó để đánh giá bán định lượng mức độ phát triển bền vững du lịch tỉnh Bình
Thuận và đưa ra các giải pháp phát triển bền vững phù hợp cho ngành du lịch tỉnh
Bình Thuận.


6

CHƯƠNG I
TỔNG QUAN VỀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG DU LỊCH
1.1. Khái niệm về du lịch
Kể từ khi thành lập Hiệp hội quốc tế các tổ chức du lịch IUOTO (International of
Union Officical Travel Organization) năm 1925 tại Hà Lan, khái niệm du lịch luôn
luôn được bàn luận rất nhiều với các quan niệm khác nhau. Đầu tiên, du lịch được
hiểu là việc đi lại của từng cá nhân hoặc một nhóm người rời khỏi chỗ ở của mình
trong khoảng thời gian ngắn đến các vùng xung quanh để nghỉ ngơi, giải trí hay
chữa bệnh. Ngày nay, người ta cho rằng về cơ bản, tất cả các hoạt động di chuyển
của con người ở trong hay ngoài nước trừ việc đi cư trú chính trị, tìm việc làm và
xâm lược, đều mang ý nghĩa du lịch.
Theo Pháp lệnh du lịch Việt Nam năm 1999 khẳng định: “Du lịch là hoạt động của
con người ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm thỏa mãn nhu cầu tham
quan, giải trí, nghỉ dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định”.
Theo Luật Du lịch của Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam số 44/2005/QH11 ngày
14 tháng 6 năm 2005: “Du lịch là các hoạt động có liên quan đến chuyến đi của con
người ngoài nơi cư trú thường xuyên của mình nhằm đáp ứng nhu cầu tham quan,
tìm hiểu, giải trí, nghỉ dưỡng trong một khoảng thời gian nhất định”.
Du lịch liên quan đến nhiều thành phần như khách du lịch, phương tiện giao thông
vận tải, địa bàn đón khách, các hoạt động kinh tế – xã hội có liên quan. Tác động
của hoạt động du lịch đến lãnh thổ đón khách là khá rộng rãi ở mọi khía cạnh và tuỳ
thuộc vào loại hình du lịch.
1.2. Khái niệm về phát triển bền vững du lịch

Phát triển được hiểu là một quá trình tăng trưởng bao gồm nhiều yếu tố cấu thành
khác nhau về kinh tế, chính trị, xã hội, kỹ thuật, văn hoá… Phát triển là xu hướng tự
nhiên tất yếu của thế giới vật chất nói chung, của xã hội loài người nói riêng. Phát
triển kinh tế – xã hội là quá trình nâng cao điều kiện sống về vật chất và tinh thần
của con người bằng phát triển lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất, nâng cao các


7

giá trị văn hoá cộng đồng. Sự chuyển đổi của các hình thái xã hội từ xã hội công xã
nguyên thuỷ lên chiếm hữu nô lệ lên phong kiến rồi đến xã hội tư bản… được coi là
một quá trình phát triển.
Khái niệm bền vững ở đây được hiểu là tỷ lệ sử dụng một tài nguyên không vượt
quá tỷ lệ bổ sung tài nguyên đó. Sử dụng bền vững tồn tại khi nhu cầu về một tài
nguyên thấp hơn cung cấp mới hay sự phân phối và tiêu dùng một tài nguyên được
giữ ở mức thấp hơn sản lượng bền vững tối đa.
Hơn 30 năm trước (năm 1972) tại Stốckhôm, Thụy Điển, Liên hợp quốc (LHQ) đã
tổ chức Hội nghị quốc tế về môi trường và con người. Tại Hội nghị này những
người đứng đầu thế giới đã nhất trí rằng “việc bảo vệ và cải thiện môi trường con
người cho các thế hệ ngày nay và mai sau là mục tiêu cấp bách của nhân loại”. Hội
nghị này đã đánh dấu sự ra đời của nhận thức về phát triển bền vững (PTBV).
Năm 1987, Ủy ban thế giới về Môi trường và Phát triển đã công bố báo cáo “Tương
lai chung của chúng ta”, trong đó đã phân tích mối liên hệ chặt chẽ giữa môi trường
và phát triển. Báo cáo này cũng đưa ra định nghĩa về PTBV là “sự phát triển đáp
ứng được các nhu cầu của hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng đáp ứng các
nhu cầu của các thế hệ tương lai”. Năm 1987 được coi là thời điểm hình thành khái
niệm phát triển bền vững.
Hội nghị Thượng đỉnh Trái đất về Môi trường và Phát triển họp vào tháng 6/1992
tại Rio De Janeiro đã thiết lập được Ủy ban phát triển bền vững. Thành quả lớn nhất
của Hội nghị này là Chương trình nghị sự 21 – Một kế hoạch hành động chi tiết cho

PTBV toàn cầu của thế kỳ 21. Chương trình này bao gồm sự tổng hợp các yếu tố xã
hội, kinh tế và môi trường. Hội nghị này đánh dấu sự cam kết toàn cầu vì sự PTBV.
Tại Diễn đàn toàn cầu cấp Bộ trưởng Môi trường đầu tiên tổ chức tại Malmo tháng
05/2000 đã ra Tuyên bố Malmo kêu gọi biến các cam kết vì sự PTBV thành hành
động. Tại Hội nghị thượng đỉnh Thiên niên kỷ vào tháng 9/2000, Tổng thư ký LHQ
đã nêu ra những thách thức và những khó khăn, lúng túng trong việc thực hiện các


8

cam kết vì PTBV. Diễn đàn Malmo - 2000 được coi là lời kêu gọi hành động vì
PTBV.
Hội nghị Thượng đỉnh thế giới về Phát triển bền vững được tổ chức tại
Johannesburg, Nam Phi, tháng 9/2002 đánh dấu một mốc quan trọng của loài người
trong nỗ lực tiến tới PTBV toàn cầu. Hội nghị đã khẳng định trách nhiệm chung xây
dựng 3 trụ cột của PTBV là: Phát triển kinh tế, phát triển xã hội và bảo vệ môi
trường ở cấp độ địa phương, quốc gia, khu vực và toàn cầu.
Tại Hội nghị Thượng đỉnh thế giới về Phát triển bền vững được tổ chức tại
Johannesburg, Nam Phi, 2-4/09/2002 các nước ASEAN đã trình bày 1 báo cáo về
PTBV trong khu vực.
Ở cấp khu vực ASEAN, trong thời gian qua đã có nhiều tuyên bố cấp Bộ trưởng
ASEAN về Môi trường và Phát triển bao gồm các tuyên bố tại Manila (30/04/1981),
Bangkok (29/11/1984); Jakarta (20/10/1987); Kuala Lumpur (19/06/1990); Banda
Seri Begawan (26/04/1994); Jakarta (18/09/1997); Kota Kinabalu (07/10/2000).
Mặc dù còn nhiều tranh luận xung quanh khái niệm về phát triển bền vững ở những
góc độ khác nhau, nhưng có thể nhận thấy rằng cho đến nay khái niệm mà Uỷ ban
Thế giới về Phát triển và Môi trường (WCED), nổi tiếng với tên gọi Uỷ ban
Brundtlant, đưa ra năm 1987 được sử dụng rộng rãi hơn cả làm chuẩn mực để so
sánh các hoạt động có trách nhiệm với môi trường sống của con người. Trong định
nghĩa Brundtlant thì “Phát triển bền vững được hiểu là hoạt động phát triển kinh tế

nhằm đáp ứng các nhu cầu của thế hệ hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng
đáp ứng các nhu cầu của thế hệ mai sau”. Phát triển bền vững liên quan đến việc
sử dụng dài hạn và khả năng có thể bảo tồn được của nguồn tài nguyên. Tuy nhiên,
nội dung chủ yếu của định nghĩa này xoay quanh vấn đề phát triển kinh tế.
Tại Hội nghị về Môi trường toàn cầu RIO – 92 và RIO – 92+5, quan niệm về phát
triển bền vững được các nhà khoa học bổ sung, theo đó “Phát triển bền vững được
hình thành trong sự hoà nhập, xen cài và thoả hiệp của 3 hệ thống tương tác là hệ
tự nhiên, hệ kinh tế và hệ xã hội”. (Hình 1.1)


9

Hệ xã hội

Hệ kinh tế
Phát triển
bền vững

Hệ tự nhiên

Hình 1.1. Quan niệm về phát triển bền vững
Ở Việt Nam, lý luận về phát triển bền vững cũng đã được các nhà khoa học, lý luận
quan tâm nghiên cứu trong thời gian gần đây trên cơ sở tiếp thu những kết quả
nghiên cứu về lý luận, kinh nghiệm quốc tế về phát triển bền vững và đối chiếu với
hoàn cảnh cụ thể ở Việt Nam.
Chỉ thị số 36/CT của Bộ Chính trị BCHTW Đảng ngày 25/6/1998 đã xác định “mục
tiêu và các quan điểm cơ bản cho phát triển bền vững dựa chủ yếu vào hoạt động
bảo vệ môi trường”. Đồng thời, trong Báo cáo chính trị tại Đại hội Đảng VIII
(năm 1996) cũng đã chính thức đề cập đến khía cạnh “bảo vệ môi trường sinh thái,
sử dụng hợp lý tài nguyên như một cấu thành không thể tách rời của phát triển bền

vững”.
Vấn đề phát triển bền vững ở Việt Nam đang được Đảng và Nhà nước cũng như các
cấp chính quyền rất quan tâm, nhằm khai thác có hiệu quả và lâu dài các tiềm năng
to lớn về tài nguyên, môi trường phục vụ cho mục tiêu xây dựng một nước Việt
Nam công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đời sống người dân không ngừng được cải
thiện với nền văn hoá mang đậm bản sắc dân tộc.
Du lịch là một ngành kinh tế tổng hợp, vì vậy bản thân sự phát triển của du lịch đòi
hỏi phải có sự phát triển bền vững chung của xã hội và ngược lại. Khái niệm du lịch
bền vững mới xuất hiện gần đây. Theo định nghĩa của Tổ chức Du lịch Thế giới –
WTO đưa ra tại Hội nghị về Môi trường và Phát triển của Liên hợp quốc tại Rio de
Janeiro năm 1992: “Du lịch bền vững là việc phát triển các hoạt động du lịch nhằm


10

đáp ứng các nhu cầu hiện tại của khách du lịch và người dân bản địa trong khi vẫn
quan tâm đến việc bảo tồn và tôn tạo các nguồn tài nguyên cho việc phát triển hoạt
động du lịch trong tương lai. Du lịch bền vững sẽ có kế hoạch quản lý các nguồn
tài nguyên nhằm thoả mãn các nhu cầu về kinh tế, xã hội, thẩm mỹ của con người
trong khi đó vẫn duy trì được sự toàn vẹn về văn hoá, đa dạng sinh học, sự phát
triển của các hệ sinh thái và các hệ thống hỗ trợ cho cuộc sống của con người”.
Năm 1996, Chương trình Nghị sự 21 về Du lịch: Hướng tới phát triển bền vững về
môi trường của Hội đồng Lữ hành Du lịch Thế giới (WTTC), Tổ chức Du lịch Thế
giới (WTO) và Hội đồng Trái đất (Earth Council) đã đề ra 10 nguyên tắc chủ đạo
cho toàn ngành nhằm đảo bảo phát triển du lịch bền vững gồm:
- Du lịch phải hỗ trợ nhân dân sống một cách lành mạnh, hữu ích và hài hoà với
thiên nhiên.
- Du lịch phải góp phần giữ gìn, bảo vệ và khôi phục hệ sinh thái của Trái đất.
- Du lịch phải dựa trên sự bền vững về sản xuất và tiêu dùng.
- Phải loại bỏ hoặc hạn chế việc bảo hộ kinh doanh dịch vụ du lịch.

- Bảo vệ môi trường không thể tách rời với quá trình phát triển du lịch.
- Cần có sự tham gia của cộng đồng địa phương cùng sự nghiên cứu kỹ lưỡng về
bản sắc và văn hoá bản địa khi đưa ra các quyết định liên quan đến phát triển du
lịch.
- Du lịch phải tranh thủ mọi khả năng để tạo việc làm cho phụ nữ và người dân bản
xứ.
- Phát triển du lịch phải gắn liền với việc thừa nhận và ủng hộ bản sắc văn hoá cũng
như nhu cầu của người dân bản xứ.
- Phải tôn trọng các điều luật quốc tế về bảo vệ môi trường.
- Các nước cần thông báo cho nhau về những thiên tai có thể gây ảnh hưởng xấu
cho du khách hoặc điểm du lịch.


11

Đa số cho rằng du lịch bền vững được hiểu là hoạt động khai thác môi trường tự
nhiên và văn hoá nhằm thoả mãn các nhu cầu đa dạng của khách du lịch, có quan
tâm đến các lợi ích kinh tế dài hạn, đồng thời tiếp tục duy trì các khoản đóng góp
cho công tác bảo vệ môi trường và góp phần nâng cao mức sống của cộng đồng địa
phương.
Hiện nay trong quá trình thống nhất về nhận thức, quan niệm về phát triển du lịch
bền vững vẫn còn những bất đồng, đặc biệt giữa những người coi phát triển du lịch
bền vững cần đảm bảo nguyên tắc chính là bảo tồn tài nguyên môi trường và văn
hoá với những người xem nguyên tắc hàng đầu của phát triển du lịch bền vững là sự
tăng trưởng về kinh tế do du lịch đem lại.
Du lịch bền vững là một nhánh của phát triển bền vững đã được Hội nghị của Uỷ
ban Thế giới về Phát triển và Môi trường (hay Uỷ ban Brundtlant) xác định năm
1987. Hoạt động phát triển du lịch bền vững là hoạt động phát triển ở một khu vực
cụ thể sao cho nội dung, hình thức, và quy mô là thích hợp và bền vững theo thời
gian, không làm suy thoái môi trường, làm ảnh hưởng đến khả năng hỗ trợ các hoạt

động phát triển khác. Ngược lại, tính bền vững của hoạt động phát triển du lịch
được xây dựng trên nền tảng sự thành công trong phát triển của các ngành khác, sự
phát triển bền vững chung của khu vực.
Trọng tâm của phát triển du lịch bền vững là đấu tranh cho sự cân bằng giữa các
mục tiêu về kinh tế xã hội bảo tồn tài nguyên môi trường và văn hoá cộng đồng
trong khi phải tăng cường sự thoả mãn nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của du
khách. Sự cân bằng này có thể thay đổi theo thời gian, khi có sự thay đổi về các
quy tắc xã hội, các điều kiện đảm bảo môi trường sinh thái và sự phát triển của khoa
học công nghệ.
Đặc trưng cơ bản của du lịch bền vững là nó cổ vũ cho loại hoạt động du lịch ít gây
tác hại cho môi trường. Phát triển du lịch bền vững nhằm hướng tới việc đáp ứng
các nhu cầu phát triển du lịch của thế hệ hiện tại mà không làm tổn hại đến khả
năng đáp ứng các nhu cầu phát triển du lịch của các thế hệ mai sau.


12

Du lịch bền vững tuy còn rất mới mẻ nhưng nó có giá trị rất lớn về mặt khoa học và
thực tiễn, đang thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu về du lịch và môi
trường.
1.3. Các yêu cầu phát triển du lịch bền vững
Phát triển du lịch bền vững phải tiếp cận và thực hiện một cách toàn diện, hài hoà
các yêu cầu sau:
- Hệ sinh thái: Phát triển du lịch phải chú ý đến việc duy trì các hệ thống trợ giúp
cuộc sống (đất, nước, không khí và cây xanh), bảo vệ sự đa dạng và ổn định của
các loài và các hệ sinh thái. Cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất – kỹ thuật phải được thiết
kế, tổ chức phù hợp với điều kiện cho phép (giới hạn) của môi trường. Vì điều kiện
của môi trường thay đổi theo không gian và thời gian, phát triển du lịch phải phù
hợp với điều kiện môi trường ở mỗi vùng khác nhau.
- Hiệu quả: Sử dụng có hiệu quả nguồn vốn và lao động bỏ ra trong hoạt động kinh

doanh du lịch. Hiệu quả liên quan đến việc đánh giá các phương thức, biện pháp đo
lường chi phí, thời gian, lợi ích của cá nhân xã hội thu được thông qua hoạt động du
lịch. Việc này đòi hỏi quy mô và sự ổn định thích hợp của các thị trường du lịch.
- Công bằng: Bình đẳng và thừa nhận các nhu cầu cá nhân, hộ gia đình, các nhóm
xã hội, giữa thế hệ hiện tại và thế hệ tương lai, giữa con người và thiên nhiên.
- Bản sắc văn hoá: Bảo vệ và duy trì chất lượng cuộc sống, các truyền thống văn
hoá đặc sắc như tôn giáo, nghệ thuật và thể chế. Du lịch phải tăng cường bảo vệ
văn hoá thông qua chính sách du lịch văn hoá.
- Cộng đồng: Cộng đồng địa phương tham gia vào quá trình du lịch một cách trực
tiếp hoặc gián tiếp thông qua hoạt động đầu tư kinh doanh du lịch và các hoạt động
khác có liên quan như công nghiệp, thủ công mỹ, nông nghiệp…
- Cân bằng: Phát triển du lịch phải tạo được sự liên kết, cân đối và hài hoà giữa kinh
tế và môi trường, giữa nông nghiệp và du lịch, giữa các loại hình du lịch liên ngành
để tạo hiệu quả tổng hợp.


13

- Phát triển: Khai thác các tiềm năng làm tăng khả năng cải thiện chất lượng cuộc
sống. Tăng trưởng là kết quả của sự phát triển, nhưng không đồng nghĩa với sự
khai thác triệt để và phá huỷ môi trường.
1.4. Sơ lược về phát triển du lịch bền vững trên thế giới và tại Việt Nam
1.4.1. Du lịch bền vững trên thế giới
(1). Kinh nghiệm quốc tế đối với phát triển du lịch bền vững
Triển khai “Chương trình Nghị sự 21 về Du lịch: Hướng tới phát triển bền vững về
môi trường”, cùng với việc công bố rộng rãi tới các Chính phủ, ngành du lịch toàn
cầu, các tổ chức phi Chính phủ, các cơ quan thông tấn báo chí, Hội đồng Lữ hành
Du lịch Thế giới, Tổ chức Du lịch Thế giới và Hội đồng Trái đất đã tiến hành hàng
loạt các buổi hội thảo khu vực nhằm nâng cao nhận thức và hướng dẫn để chương
trình có thể áp dụng triển khai rộng rãi trên khắp thế giới.

Nhiều nước trên thế giới và trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương đã xây dựng
và ban hành những chính sách, chiến lược về phát triển du lịch bền vững để đảm
bảo cho sự phát triển trong tương lai lâu dài của ngành du lịch. Những cam kết của
các Chính phủ các nước về bảo vệ môi trường và phát triển du lịch bền vững đã
khẳng định mối quan tâm cao của các nước đến vấn đề môi trường, tài nguyên và sự
sống còn của ngành du lịch. Một số ví dụ điển hình trên thế giới về phát triển du
lịch bền vững như sau:
- Tại Ecuador, dự án Du lịch Sinh thái bản địa ở Ryo Blanco đã có biện pháp để
giảm bớt mật độ xây dựng nhà trọ tại khu vực trung tâm nhằm hạn chế tác động tiêu
cực xảy ra giữa khách du lịch và người dân địa phương. Các điểm đón khách ở đây
xây dựng cách trung tâm cộng đồng khoảng 1 km.
- Tại Sénégal, dự án Du lịch Nông thôn tổng hợp Hạ Casamance lại chú ý đến vấn
đề hạn chế công suất phục vụ của nhà trọ: “khống chế công suất được đón tối đa 20
- 40 khách/lần và chỉ được xây dựng ở các làng có dân số bằng hoặc lớn hơn 1000
người” chứ không cho phép tăng công suất các nhà trọ cũ.