Bài Giảng Lý Thuyết Hệ Thống

Các em có biết?!
• 1. Chương trình cử nhân QLGD có bao nhiêu môn
học? Thế nào là môn học tiên quyết?
• 2. Các em đã học những môn học nào trong năm
trước?
• 3. Các môn học đó liên quan đến nghề nghiệp sau
này của các em thế nào?


LÝ THUYẾT HỆ THỐNG

TS.GVC . Nguyễn Thị Tuyết Hạnh
ThS. GVC. Tạ Thanh Bình
Học viện Quản lý Giáo dục
By PresenterMedia.com


LỜI NGỎ
Gửi các em SV ngành QLGD!
• Đây là tài liệu HD để các em học hp lý thuyết hệ
thống. Trong quá trình học tập có vấn đề gì chưa
phù hợp rất mong nhận ý kiến phản hồi từ các em.
Mọi ý kiến xin gửi về địa chỉ
hoặc
• Chân thành cảm ơn các em và chúc các em học tập
tốt


MỤC TIÊU
KIẾN THỨC

• Trình bày được lịch sử và tầm quan trọng của lý
thuyết hệ thống; giải thích được sự cần thiết nhu
cầu đổi mới tư duy, xây dựng tư duy hệ thống
trong quá trình đổi mới cơ chế quản lý hiện nay.
• Trình bày, phân tích được: khái niệm hệ thống;
phần tử, đầu vào, đầu ra, môi trường, mục tiêu,
trạng thái, hành vi và chức năng của hệ thống; cấu
trúc của hệ thống; cơ chế của hệ thống; trạng thái
của hệ thống và các giai đoạn vận động của hệ
thống; khái niệm điều khiển, các phương pháp điều
khiển hệ thống; các nguyên lý của điều khiển học;

1

4


MỤC TIÊU
KỸ NĂNG

• Nhận diện được các loại hình hệ thống, phân tích
được các đặc trưng của hệ thống giáo dục, tìm ra
điểm xung yếu, khâu then chốt để đổi mới công
tác quản lý giáo dục và đào tạo.
• Sử dụng thành thạo quy trình phân tích và tổng
hợp hệ thống để thiết kế 1 hệ thống cụ thể; tiếp
cận hệ thống trong việc phân tích chính sách và ra
quyết định quản lý.
• Biết sơ đồ hóa các mô hình điều khiển hệ thống,
xác định và vận dụng được các phương pháp và

nguyên lý của điều khiển học trong điều khiển,
thiết kế, phân tích hệ thống quản lý và ra quyết
định quản lý giáo dục....
1

5


MỤC TIÊU
THÁI ĐỘ

• Khiêm tốn, khách quan, khoa học trong học tập,
nghiên cứu khoa học và công tác thực tiễn.
• Đổi mới tư duy, tiếp cận hệ thống và có cái nhìn
toàn thể khi xem xét sự vật, hiện tượng và giải
quyết các vấn đề của tổ chức

1

6


NỘI DUNG MÔN HỌC
• Lý thuyết hệ thống cung cấp cho sinh viên một hệ thống
kiến thức về “hệ thống”, mục tiêu, chức năng, cấu trúc, cơ
chế, môi trường hệ thống, tính thống nhất của hệ thống;
các đặc điểm cơ bản và quy luật vận động của hệ thống;
phương pháp nghiên cứu hệ thống và ứng dụng của nó
trong quá trình xử lý các bài toán đặt ra trong tổ chức và
quản lý;

• Trang bị cho sinh viên những kiến thức cơ bản về điều
khiển hệ thống nhằm giúp họ hiểu được các đặc điểm,
quy luật vận động, phương pháp điều khiển các hệ thống,
Hình thành kỹ năng xác lập quan điểm hệ thống trong
cách nhìn và phân tích sự vật, biết xử lý mọi tình huống
trong hoạt động quản lý trên quan điểm hệ thống.
1

7


NÔÔI DUNG CỤ THỂ
C1.

Đại cương về hệ thống

C2.

Cấu trúc hệ thống

C3.

Động thái của hệ thống

C4.

Điều khiển hệ thống

C5.

Tiếp cận nghiên cứu hệ thống

C6.

Ứng dụng LTHT trg
1

8


TÀI LIỆU THAM KHẢO
• 6.1. Tài liệu chính: Tài liệu học phần Lý thuyết hệ thống
do bộ môn biên soạn (dạng powerpoint- cung cấp vào
cuối kỳ).
• 6.2. Tài liệu tham khảo
• (1). Ludwig von Bertalanffy, (1968), General System Theory
– Foundations, Development, Application, George Braziller,
Inc, New York,. (Lý thuyết hệ thống tổng quát – cơ sở - phát
triển - ứng dụng, Bản dịch của Ngô Quốc Phương, Nguyễn
Quý Nghị, Phạm Hoàng Giang, Phan Hồng Giang, 2007).
• (2). Jamshid Gharajedaghi, (2005) Tư duy hệ thống – Quản
lý hỗn độn và phức hợp - Một cơ sở cho thiết kế kiến trúc
kinh doanh, Chu Tiến Ánh dịch, Phan Đình Diệu giới thiệu,
NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội. (nguyên bản: Systems
Thinking- Managing Chaos and Complexity - A Platform for
designing business architecture, Butterworth –Heinemann,
USA, 1999).
1

9

TÀI LIỆU THAM KHẢO
• (3). Vũ Cao Đàm, (2003), Lý thuyết hệ thống và điều khiển học,
Tập bài giảng điện tử.
• (4). Mai Hà, (2003), Tập bài giảng Lý thuyết hệ thống và phân
tích hệ thống ứng dụng.
• (5). GS. Mai Hữu Khuê (Chủ biên), (1998), Phân tích hệ thống
trong quản lý và tổ chức, Nhà xuất bản Lao động, Hà Nội.
• (6). Trần Đình Long, (1997), Lý thuyết hệ thống, Nhà xuất bản
Khoa học và Kỹ thuật.
• (7). Tô Văn Nam, (2007), Giáo trình phân tích thiết kế hệ thống,
Nhà xuất bản Giáo dục
• (8).Nguyễn Văn Quỳ, (1987), Vận dụng quan điểm hệ thống
trong quản lý kinh tế, Nhà xuất bản Khoa học và kỹ thuật, Hà
Nội

1

10


TÀI LIỆU THAM KHẢO
• (9).Viện Khoa học Giáo dục, (1981), Phương pháp luận khoa học giáo
dục, Hà Nội.
• (10). Đỗ Hoàng Toàn, (1990), Lý thuyết hệ thống ứng dụng trong quản lý
kinh tế, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Khoa Khoa học Quản lý, Hà
Nội.
• (11). Hoàng Tụy, (1987),Phân tích hệ thống và ứng dụng, Nhà xuất bản
Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội.

• (12). TS. Nguyễn Văn Thanh, (2012), Đề cương môn học và Đề cương
bài giảng Lý thuyết hệ thống, Khoa Quản lý, Học viện Quản lý Giáo dục,
Hà Nội,
• (13). Nguyễn Lạc Thế, (1998), Bài giảng về Lý thuyết hệ thống, Trường
Quản lý Giáo dục.
• (14) Trần Xuân Sinh (2006), Bài giảng lý thuyết hệ thống trong quản lý
giáo dục, Đại học Vinh />• Một số tài liệu trên mạng

1

11


YÊU CẦU
• Yêu cầu về điều kiện giảng dạy: Giảng đường
có trang bị máy chiếu, máy tính, âm thanh tốt, bút
dạ viết bảng hoặc bảng phấn.
• Yêu cầu đối với người học:
- Tham gia đầy đủ các tiết học; tích cực xây dựng
bài, trao đổi, phản biện trong học tập
- Nộp bài tập đầy đủ, đúng hạn, đảm bảo yêu cầu
- Chuẩn bị bài trước khi đến lớp theo yêu cầu của
giảng viên

1

12


ĐÁNH GIÁ HỌC PHẦN

Phương pháp đánh
Hình thức
giá
Đánh
giá Ý thức chuyên cần
thường xuyên và tham gia các hoạt
động do GV yêu cầu
Đánh giá giữa Bài tập nhóm, bài
kỳ
thu hoạch hoặc bài
viết ngắn tại lớp
Đánh giá cuối Thi tự luận 90 phút
kỳ
1

Trọng số
10%
20%
70%

13


PHƯƠNG PHÁP HỌC TẬP
• SUY NGHĨ CÁ NHÂN (động não, làm việc độc lập)
• LÀM VIỆC NHÓM (phối hợp tương tác nhóm)
• LÀM BÀI TẬP THEO YÊU CẦU
• NÊU VẤN ĐỀ, THẢO LUẬN CHUNG TRÊN LỚP
• HỎI- ĐÁP
• SƯU TẦM VÀ ĐỌC TÀI LIỆU

1

14


CHIA NHÓM HỌC TẬP
• Kỹ thuật chia nhóm: sử dụng kỹ thuật ghép
hình hoặc phối màu cho bức tranh của
nhóm

1

15


Hoạt động 1
Kể lại câu chuyện "Thầy bói xem voi"

• Nhiệm vụ:
– Hãy rút ra ý kiến bình luận của mình về câu
chuyện

1

16


1

17


1

18


CHƯƠNG 1- ĐẠI CƯƠNG VỀ HỆ THỐNG
•
•
•
•
•
•
•

1.1. Lịch sử lý thuyết hệ thống
1.2. Đối tượng nghiên cứu của lý thuyết hệ thống
1.3. Khái niệm hệ thống
1.4. Các yếu tố cấu thành hệ thống
1.5. Các mối quan hệ của hệ thống
1.6. Tính chất của hệ thống
1.7. Phân loại hệ thống

1

19

BÀI TẬP NHÓM SỐ 1
• LỚP CHIA THÀNH NHÓM.
• NHIỆM VỤ:
– Tìm hiểu về lịch sử hình thành và phát triển của
lý thuyết hệ thống;
– Đối tượng và phương pháp nghiên cứu của lý
thuyết hệ thống
– Ý nghĩa của LTHT
• YÊU CẦU:
– Chuẩn bị và báo cáo tại lớp vào tuần học thứ 2
– Mỗi nhóm báo cáo trong thời gian 10 phút
1

20


1.3. Khái niệm hệ thống
• (1) “Hệ thống là tập hợp nhiều yếu tố cùng loại hoặc
cùng chức năng có quan hệ hoặc liên hệ với nhau chặt
chẽ làm thành một thể thống nhất.” (Từ điển Tiếng Việt)
 Khái niệm này nhấn mạnh đến hệ thống là một tập hợp
gồm nhiều yếu tố cùng loại hoặc cùng chức năng có quan hệ
hoặc liên hệ với nhau một cách chặt chẽ làm thành một thể
thống nhất.
Ví dụ: Cầu đường được coi là một hệ thống.

18/12/16

21

• (2) “Hệ thống là một tập hợp các thành tố được
sắp xếp có trật tự và liên hệ với nhau để hoạt động
thống nhất.” (“Lý thuyết công tác xã hội hiện đại”:)
 Khái niệm này cũng nói đến hệ thống là một tập hợp
yếu tố nhưng những yếu tố đó được sắp xếp một cách
có trật tự và liên hệ với nhau trong hệ thống giúp hệ
thống hoạt động thống nhất.
Ví dụ: Một trường học là một hệ thống.

18/12/16

22


* (3) “Hệ thống là một tổng thể gồm nhiều yếu tố (bộ
phận) quan hệ và tương tác với nhau và với môi trường
xung quanh một cách phức tạp” (Hoàng Tụy)
*(3') “Hệ thống là phức hợp các phần tử có quan hệ
nhất định với nhau và với môi trường” (Bertalanffy)
Theo quan niệm này thì hệ thống không chỉ gồm nhiều
yếu tố có quan hệ và tương tác với nhau, mà còn đề cập
đến việc hệ thống đó có quan hệ với môi trường bên ngoài.
Ví dụ: Một công ty là một hệ thống.

18/12/16

23

(4)“Hệ thống là tập hợp các phần tử có liên hệ
tương tác nhằm thực hiện một mục tiêu (hoặc một
số mục tiêu) định trước” (Vũ Cao Đàm)

 Ở khái niệm này không chỉ đề cập đến hệ thống là
tập hợp của các phần tử có liên hệ tương tác với nhau
mà còn nhấn mạnh đến việc liên hệ của tập hợp các
phần tử đó là để thực hiện một mục tiêu hay nhiều mục
tiêu định trước của hệ thống.
Ví dụ: Nhà máy là một hệ thống.

18/12/16

24


(5) Như vậy, có thể hiểu về khái niệm hệ thống là:
Hệ thống là một tập hợp các phần tử (hay bộ
phận) có liên hệ với nhau, tác động qua lại với nhau và
với môi trường một cách có quy luật để tạo thành một
thể thống nhất, có thể thực hiện một số chức năng hay
mục tiêu nhất định [14]
Những điểm căn bản
+ Là tập hợp các phần tử:
+ Các phần tử có quan hệ, tác động qua
lại với nhau và với môi trường bên ngoài
có qui luật
+ Tạo thành một chỉnh thể thống nhất
+ Thực hiện một số chức năng hay mục
18/12/16tiêu định trước

25