HIỆN TƯỢNG “CHẢY MÁU” CỔ VẬT VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU LƯU TRỮ CỔ VẬT Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

1Bài luận – BẢO TÀNG HỌC

Đối với văn hóa thì cổ vật, hay các di sản văn hóa cổ là những mảnh ghép
quan trọng trong bức tranh văn hóa đầy màu sắc. Đối với mỗi đất nước, mỗi nền
văn hóa cổ vật không chỉ là những vật cổ của văn hóa mà còn như là “bảo vật” của
mỗi quốc gia, nó là nền tảng cho sự phát triển của văn hóa, đồng thời là hướng đi
vững chãi cho tương lai của nền văn hóa đó.
Chính những giá trị văn hóa, nghệ thuật, thẩm mĩ, tâm linh quan trọng, mà ngày
nay nạn “chảy máu” cổ vật đang là vấn đề cấp bách của mỗi nền văn hóa, mỗi
quốc gia nói riêng và cả thể giới nói chung. Chính hiện tượng này cũng đặt ra cho
chúng ta những câu hỏi về vấn đề nghiên cứu – lưu trữ cổ vật hiện nay.
Có một thị trường cổ vật Việt Nam khá phong phú và đa dạng trên thế giới.
Điều đó đáng mừng nhưng cũng lại đáng lo đối với những người quản lý văn hóa
và những người yêu cổ vật của Việt Nam, vì đây là bằng chứng cho sự thất thoát
cổ vật do nạn buôn bán trái phép. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để quản lý tốt kho
tàng cổ vật Việt Nam đang được ngành văn hóa đặt ra một cách nghiêm túc và bức
thiết?
Một chuyên gia nghiên cứu về cổ vật chia sẻ: Trong những năm trước đây, khi
nói về thực trạng buôn bán cổ vật ở Việt Nam thì cụm từ được nghe nhiều nhất là
“chảy máu cổ vật”, do những cổ vật quý hiếm của Việt Nam liên tục bị bán ra
nước ngoài bằng nhiều con đường khác nhau. Trước khi Luật Di sản Văn hóa ra
đời vào năm 2001, mọi hình thức buôn bán cổ vật đều là bất hợp pháp. Tuy nhiên,
hoạt động buôn bán trái phép cổ vật ở Việt Nam vẫn luôn sôi động và liên tục. Hà
Nội và Sài Gòn là hai “vựa” thu mua cổ vật từ các tỉnh, thành trong nước. Từ đây,
cổ vật Việt Nam sẽ được “mông má” và được áp khung giá mới rồi “xuất” đi khắp
thế giới.
Cổ vật là mục tiêu của nhiều vụ trộm và buôn lậu ở VN. Nạn “chảy máu” cổ vật
là điều nhức nhối đối với những người làm văn hóa. Hiện nay cổ vật được được
săn lùng ráo riết vì có giá trị nghệ thuật lẫn vật chất cao, các cổ vật cổ có thể đem
lại một lượng thu khá lớn.
Vì thế có thể hiểu nôm na “Chảy máu cổ vật” là hiện tượng cổ vật bị trộm, cướp,

buôn lậu qua những nơi khác, biến cổ vật thành một thì trường kinh doanh nhằm
mục đích chuộc lợi, làm mất giá trị văn hóa của cổ vật, và làm cho cổ vật quốc gia
bị biến mất dần. “Chảy máu” cổ vật là vấn nạn cấp thiết và nóng bỏng mà nhà

HIỆN TƯỢNG “CHẢY MÁU” CỔ VẬT VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU - LƯU TRỮ CỔ VẬT Ở NƯỚC TA HIỆN NAY


2Bài luận – BẢO TÀNG HỌC

nước, người nghiên cứu văn hóa và bảo tàng học đang và phải gấp rút tìm cách
khắc phục.
Cổ vật là những sản phẩm có giá trị văn hóa, nghệ thuật, thẩm mĩ, tâm linh rất
cao, có niên đại hàng trăm hàng ngàn năm, nên giá trị kinh tế cũng vô cùng to lớn.
Với nhưng đặc điểm như vậy, cổ vật dễ trở thành món hời lớn cho những người có
mục đích tìm kiếm lợi nhuận phi pháp. Họ sẵn sàng săn lùng cổ vật một cách quyết
liệt nhất, thậm chí họ những có cách săn cổ vật mà nhà nước vẫn không thể kiểm
soát được. Và đa phần là những cổ vật này được truyền theo đường dây lớn, hoặc
mối lái để ra nước ngoài. Khi ra khỏi phạm vi đất nước, và sự kiểm soát của nhà
nước, thì các cổ vật bắt đầu được rao bán, đấu giá với giá cực kì cao.

(Kim bội đời Thành Thái, bằng bạc mạ vàng,
được rao bán ở Mỹ với giá 2.000 USD)

Vì thế có thể thấy nguyên nhân đầu tiên dẫn đến hiện tượng này là do con người
ta chưa ý thức được giá trị của cổ vật đối với văn hóa và đối với đất nước, họ đặt
lợi nhuận lên trên cả việc lưu giữ những giá trị quý giá của quốc gia. Và họ càng
ko ý thức được việc mai một và biến mất của những dấu ấn văn hóa cổ.
Một nguyên nhân khác là các giải pháp chống "chảy máu" cổ vật từ các cấp quản
lý vẫn tỏ ra khá lúng túng và nhỏ giọt. Ông Nguyễn Văn Hồng (Phó Vụ trưởng
Pháp chế) nhận định: "Sở dĩ việc xuất khẩu, mua bán trái phép cổ vật tràn lan là

do VN bị vướng mắc về cơ chế chính sách và thiếu những quy định liên ngành".
Trong khi đó, người trực tiếp quản lý thì lại chưa hề được hướng dẫn chi tiết việc
thực thi Luật Di sản Văn hóa. Một nguyên nhân khác khiến công tác bảo vệ cổ vật
gặp khó khăn, theo ông Etienne Clement - trưởng đại diện Văn phòng UNESCO

HIỆN TƯỢNG “CHẢY MÁU” CỔ VẬT VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU - LƯU TRỮ CỔ VẬT Ở NƯỚC TA HIỆN NAY


3Bài luận – BẢO TÀNG HỌC

tại Campuchia - còn là các bảo tàng thường không nhiệt tình trong việc trình báo
mất trộm bởi họ sợ tiền bảo hiểm cho các bộ sưu tập sẽ tăng lên và bảo tàng không
có khả năng chi trả.
Một lý do khác mà theo theo nhà sử học Dương Trung Quốc "Trên thế giới, đã
có những nhà sưu tập dám bỏ cả gia tài để mua một cổ vật trong một cuộc bán
đấu giá. Ở VN, số lượng người sưu tầm hiện vật đang ngày càng phổ biến. Thế
nhưng thực tế pháp luật VN lại chưa có cơ chế thông thoáng cho sự ra đời và hoạt
động của các nhà sưu tập tư nhân đó. Và vì thế, cổ vật, theo quan niệm hiện nay,
vẫn thuộc sở hữu Nhà nước. Mà cha chung thì không ai khóc! Không cho công
khai buôn bán và cho quyền sở hữu tư nhân cũng là lý do quan trọng dẫn đến thất
thoát tài sản văn hóa". Tức có nghĩa việc quản lý nhà nước với các nhà hoạt động
tư nhân chưa đảm bảo, những nhà sưu tập tư nhân đó vẫn ko có một quyền sở hữu
chính thức, họ vẫn như nằm ngoài các vòng soái của việc lưu trữ cổ vật, chính
những điều đó tạo ra một mối liên kết lỏng lẽo, dễ dẫn đến thất thoát tái sản.
Tình trạng thất thoát, chống buôn bán, xuất nhập khẩu trái phép quyền sở hữu tài
sản văn hóa luôn diễn ra phức tạp, không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới.
Tình trạng thất thoát cổ vật ở Việt Nam diễn ra từ thế kỷ 19 đến nay, có nhiều
nguyên nhân khác nhau. Trong đó, các nguyên nhân do chiến tranh, đào bới trái
phép các di sản khảo cổ học, lấy cắp cổ vật trong các di tích như đình, chùa, miếu
mạo... là chủ yếu. Hầu hết các hiện vật này bị mua bán ở trong nước cũng như xuất

khẩu trái phép ra nước ngoài.
Trong đó, các tư liệu lịch sử đã được ghi chép lại một vài trường hợp thất thoát
cổ vật ở Cố đô Huế. Cụ thể, ngày 5/7/1885, khi tấn công vào kinh đô Huế, đội
quân Pháp đã lấy đi rất nhiều những gì quý báu nhất. Linh mục Pere Siefert, người
chứng kiến sự kiện này đã ghi lại “Kho tàng trong hoàng cung đã mất đi gần 24
triệu quan vàng bạc”, “ 228 viên kim cương, 266 món nữ trang có nạm kim cương,
hạt trai, hạt ngọc, 271 đồ bằng vàng trong cung của bà Từ Dũ... Tại các tôn miếu
thờ các nhà vua: Gia Long, Minh Mạng và Thiệu Trị, thì hầu hết các thứ có thể
mang đi như mũ miện, đai áo, thảm đệm, triều phục, long sàng và bàn xoay có
chạm trổ, các giá treo vũ khí, hộp đựng trầu để thờ, ống nhổ... đều bị lấy đi”.
Còn mới đây nhất, Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài lập biên
bản vi phạm hành chính đối với ông Carmona Antonio Miguel (quốc tịch Mỹ), về
hành vi xuất khẩu 2 thanh kiếm nguồn gốc Đông Nam Á niên đại đầu thế kỷ XX;

HIỆN TƯỢNG “CHẢY MÁU” CỔ VẬT VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU - LƯU TRỮ CỔ VẬT Ở NƯỚC TA HIỆN NAY


4Bài luận – BẢO TÀNG HỌC

ông Jurdy John Kenneth (quốc tịch Canada) vì xuất khẩu trái phép 10 cổ vật, trong
đó có 5 rìu đá niên đại 3.500 năm...
Không chỉ qua con đường xuất ngoại, buôn lậu cổ vật ngay trong phạm vi các
tỉnh, thành ngày càng gia tăng. Theo ông Đặng Văn Bài, Cục trưởng Di sản Văn
hóa, Bộ VH - TT, chuyện tượng Phật, đồ thờ, sắc phong ở đình, làng... bị trộm cắp
đã trở thành "cơm bữa". Điển hình là các vụ chùa Tây Phương (Hà Tây) bị mất cắp
tượng Quan Âm thiên thủ thiên nhãn bằng gỗ mít; các đình Ninh Xá, chùa La
Dương, đình Ba Nhà (Hà Tây) mất đồ thờ; chùa Bút Tháp (Bắc Ninh) mất tượng;
chùa Ngô Xá (Nam Định) mất đầu tượng Phật thời Lý bằng đá... Mặt khác, song
song với việc cổ vật bị trộm cắp thì nạn đào bới trái phép các di chỉ khảo cổ học
như văn hóa Óc Eo (An Giang), di chỉ làng Vạc (Nghệ An), di chỉ Cát Tiên (Lâm

Đồng), mộ cổ Đống Thếch (Hòa Bình), Chu Đậu (Hải Dương)... cũng diễn ra tràn
lan. Hơn thế nữa, "những hiện vật bị đào bới, trục vớt trái phép này được bày bán
công khai, bất chấp những quy định pháp luật"
Cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa các ngành với nhau và giữa các quốc gia thông
qua Internet và Interpol. Interpol mới đây đã ký kết văn bản hợp tác với ICOM,
cam kết phối hợp bảo vệ các tài sản văn hóa trên thế giới. Interpol cũng đã thiết lập
một cơ sở dữ liệu về những cổ vật bị mất cắp kết nối với 182 nước trên thế giới.
Tuy nhiên, ông Đặng Nguyễn Khang, Phó chánh Văn phòng Interpol tại VN cho
biết, trong điều kiện thực tế VN, việc khai báo cổ vật và tài sản quốc gia bị mất cắp
chưa đuợc kịp thời. "Rất khó bảo vệ di sản văn hóa nếu không có sự đồng thuận ở
cấp khu vực, quốc tế cùng những chiến lược toàn cầu. Bởi hiện nay, buôn lậu cổ
vật đã trở nên quy mô, có thể sánh với các đường dây ma tuý xuyên quốc gia".
Ở nhiều nước trên thế giới, buôn bán tài sản văn hóa đã trở thành một ngành
kinh doanh có lợi nhuận cao. Hơn nữa, việc sưu tầm đồ cổ còn là một cái thú và
mốt của những người giàu có. Việc này khiến nạn buôn bán cổ vật trái phép ngày
càng phát triển và khó kiểm soát. Một vấn đề khá quan trọng trong việc chống
buôn bán trái phép tài sản văn hóa còn nằm ở chính trình độ của những người đang
hàng ngày hàng giờ làm công tác này trong việc nhận biết đâu là cổ vật thật, đâu là
giả.
Ông Đặng Nguyễn Khang (Interpol) khẳng định: "Hiện nay, việc thống kê và lên
danh mục các tài sản, di sản bị mất cắp vẫn chưa chuẩn. Đến giờ phút này, không
riêng gì các sĩ quan bảo vệ pháp luật mà tôi cho rằng hiện nay kể cả hải quan và

HIỆN TƯỢNG “CHẢY MÁU” CỔ VẬT VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU - LƯU TRỮ CỔ VẬT Ở NƯỚC TA HIỆN NAY


5Bài luận – BẢO TÀNG HỌC

công an đều có kiến thức rất hạn chế về sự đánh giá cổ vật nên việc huấn luyện
phải thường xuyên hơn nữa. Ngoài việc nhận biết tài sản văn hóa cũng như giá trị

của nó thì việc tổ chức ngăn chặn khi có tình huống đột xuất vẫn còn nhiều điều
phải bàn". Vừa qua, phát hiện gây choáng về quy mô di tích hoàng thành Thăng
Long nơi quảng trường Ba Đình đã thu hút sự chú ý của công chúng. Từ sự chú ý
đặc biệt đã dẫn đến các giải pháp bảo vệ tương ứng. Nhưng rải rác trên nhiều nơi ở
VN là những di tích - có thể tồn tại lặng lẽ hơn - nhưng đối diện trước các nguy cơ
không được quan tâm đúng mức.
• Những biện pháp cụ thể để ngăn chặn nạn buôn bán cổ vật trái phép:
 Xây dựng các văn bản pháp quy làm cơ sở cho việc quản lý nhà nước trong
lĩnh vực này.
 Đề nghị ngành công an thành lập tổ chuyên án để truy tìm các ổ trộm cắp,
buôn bán cổ vật và lập hồ sơ truy tố trước pháp luật.
 Thiết lập mạng lưới trao đổi thông tin giữa cơ quan văn hóa và cơ quan công
an từ trung ương đến địa phương.
 Chính quyền địa phương mở rộng cuộc vận động sâu rộng trong nhân dân về
chấp hành pháp luật bảo vệ di sản văn hóa.
 Lập danh mục cổ vật tại các di tích.
 Có kế hoạch đầu tư khai quật khảo cổ học hàng năm nhằm đưa các di vật
dưới lòng đất về bảo tàng; tăng cường các biện pháp tuyên truyền và bảo vệ
di sản.
 Tổ chức các lớp tập huấn cho cán bộ ngành bảo tồn, bảo tàng, công an, hải
quan về nghiệp vụ giám định và quản lý tài sản văn hóa.
Chính vấn nạn “chảy máu” cổ vật đặt nên những vấn đề cấp thiết trong việc
nghiên cứu và lưu trữ cổ vật quốc gia. Vậy chúng ta phải làm gì để bảo vệ được
những tinh hoa văn hóa mà ông cha ta đã để lại?
Cổ vật là hồn thiêng sông núi, là nguyên khí quốc gia của thời xa xưa còn lưu
lại, là chứng tích của các thời kỳ oanh liệt đã qua. Cổ vật mang trong mình giá trị
lịch sử, giá trị văn hóa, giá trị kỹ thuật, mỹ thuật, giá trị khoa học, giá trị tộc người
và các giá trị phi vật thể khác. Với các giá trị đó, cổ vật mang lại cho người lưu giữ
nó nhiều lợi ích to lớn từ lợi ích tinh thần đến lợi ích kinh tế.

HIỆN TƯỢNG “CHẢY MÁU” CỔ VẬT VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU - LƯU TRỮ CỔ VẬT Ở NƯỚC TA HIỆN NAY


6Bài luận – BẢO TÀNG HỌC

Việc nghiên cứu cổ vật giúp ta hiểu được một khoảng thời gian không gian trong
quá khứ, hiểu được văn hóa, cuộc sống, sinh hoạt thậm chí là tính cách, ứng xử của
con người khi đó. Việc nghiên cứu cổ vật giúp cho việc bảo lưu và phát triển văn
hóa của quốc gia được phát triển. Khi nền tảng văn hóa vững chắc cũng có nghĩa là
một tương lai phát triển bền vững.
Lưu trữ cổ vật mà ở đây cụ thể có thể nói đến vai trò to lớn của bảo tàng. Bảo
tàng là nơi lưu giữ và phát huy những tinh hoa di sản văn hóa của mỗi quốc gia,
hơn bao giờ hết, bảo tàng quốc gia có một vai trò vô cùng quan trọng trong một xã
hội năng động ngày nay. Nhiều bảo tàng quốc gia đã có lịch sử lâu đời, song bên
cạnh đó còn có những bảo tàng quốc gia mới được thành lập và đang hòa nhập xu
hướng phát triển.
Bảo tàng góp phần thay đổi nhận thức về bảo tồn và phát huy di sản: Trong tiến
trình lịch sử, hoạt động bảo tồn di sản văn hóa xuất hiện ngay từ khi con người ý
thức được giá trị của di sản văn hóa trong đời sống, đồng thời hiểu được mối nguy
hại do tác động của thiên nhiên và chính con người gây ra. Cho đến những năm
gần đây, cụm từ bảo tồn và phát huy di sản văn hóa đã trở thành mối quan tâm của
các nhà chính trị, của nhiều giới khoa học và là điểm nóng chú ý của xã hội.
Việc nâng cao nhận thức coi di sản văn hóa không những là cội rễ của bản sắc
văn hóa, mà việc bảo tồn và phát huy nó là giải pháp để xây dựng văn hóa của mỗi
dân tộc, quốc gia, là công cụ tham gia vào toàn cầu hóa, là lợi thế có sức cạnh
tranh trên trường quốc tế. Nhận thức về công tác bảo tồn và phát huy di sản cần
được tuyên truyền trong quảng đại quần chúng, và đó cũng là một phần nhiệm vụ
của công tác bảo tàng. Bảo tàng là một thiết chế văn hóa, nên việc tác động đến xã
hội, đưa nhận thức về bảo tồn và phát huy di sản đến người dân trong xã hội chính
là nhiệm vụ của người làm bảo tàng.

Thông qua các đối tượng di sản văn hóa, các hiện vật trưng bày, là những vật
chứng, chứng tích còn lưu lại và đang được trân trọng giữ gìn tại bảo tàng, là cơ sở
để người dân hiểu sâu sắc hơn về tổ tiên, về cội nguồn, qua đó giúp người dân có ý
thức coi trọng những giá trị truyền thống cũng như bản sắc văn hóa dân tộc, đồng
thời ý thức được trách nhiệm của mình đối với quê hương, đất nước, ý thức được
việc giữ gìn, bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc.
Từ những bộ sưu tập, công tác bảo tàng sẽ thổi hồn cho những bộ sưu tập đó
bằng những bài thuyết minh giới thiệu, qua phương tiện truyền thông, bằng kỹ

HIỆN TƯỢNG “CHẢY MÁU” CỔ VẬT VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU - LƯU TRỮ CỔ VẬT Ở NƯỚC TA HIỆN NAY


7Bài luận – BẢO TÀNG HỌC

thuật màn hình cảm ứng, bằng các phương pháp tạo hình dựng bối cảnh cho các
hiện vật có sức sống sinh động, và chuyển tải tới công chúng thông qua các cuộc
trưng bày tại bảo tàng.
Như vậy có thể thấy rõ công tác bảo tàng ảnh hưởng tích cực đến xã hội, đến ý
thức của người dân đối với việc bảo tồn và phát huy di sản.

( Bảo tàng dân tộc học Việt Nam)
Ở nước ta hiện nay chuyên ngành bảo tàng học vẫn chưa thật sự phát triển, việc
nghiên cứu cổ vật vẫn chưa đạt được hiểu quả, phần lớn chúng ta phải dựa vào
thực lực và sự can thiệp của nước ngoài. Điều đó làm ảnh hưởng khá nhiều trong
quá trình nghiên cứu, gây trở ngại, mất thời gian, đồng thời bị rò rĩ thông tin không
cần thiết ra bên ngoài. Chúng ta chưa có trường lớp nào đào tạo chuyên sâu về việc
nghiên cứu cổ vật. Thậm chí số người hiểu biết về văn hóa, và mong muốn tìm
hiểu về cổ vật còn rất hạn chế. Ở nước ta, chúng ta chưa đề cao các giá trị văn hóa,
việc bảo tồn các văn hóa cổ cũng chưa được kĩ, chính điều đó làm hiện tượng
“chảy máu” cổ vật ngày càng phát triển. Chúng ta chưa ý thức được việc mình cần

bảo vệ gì? Nên làm gì?
Chúng ta cũng có một lực lượng các nhà khảo cổ học, các nhà nghiên cứu có
tâm huyết, song số lượng các nhà nghiên cứu đa phần là thuộc thế hệ đi trước, thế
hệ trẻ bây giờ hầu như rất ít người có đam mê với việc nghiên cứu này. Nước ta có
một đội ngũ thế hệ trẻ sáng tạo, phát triển, song lại rất ít người đi theo việc nghiên

HIỆN TƯỢNG “CHẢY MÁU” CỔ VẬT VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU - LƯU TRỮ CỔ VẬT Ở NƯỚC TA HIỆN NAY


8Bài luận – BẢO TÀNG HỌC

cứu này, chính điều này làm nên nhiều vấn đề trong việc nghiên cứu cổ vật của
nước ta hiện nay.
Bảo tàng ơ nước ta hiện nay khá phát triển, nhà nước bắt đầu triệt để hơn trong
việc tìm và lưu trữ cổ vật. Số bảo tàng mọc lên rất nhiều, ngoài bảo tàng tư nhân,
có cả bảo tàng nhà nước. Tuy nhiên nhà nước ta chưa có cách kết hợp sự phát triển
giữa hai loại bảo tàng, điều đó tạo nên sự chênh lệch cũng như khó phát triển trong
bảo tàng. Bảo tàng nước ta, còn thiếu hụt về cơ sở vật chất, việc bảo quản và trưng
bày. Các sản phẩm ít nhiều bị mai một. Thậm chí có một số bảo tàng tư nhân mọc
lên mà không chịu sự quản lý của nhà nước, chính điều này là một trong những tác
nhân dẫn đến việc buôn bán cổ vật. Ở nước ta hiện nay cũng bắt đầu xuất hiện
nhiều cá nhân, doanh nghiệp sưu tầm cổ vật. Điều này vừa lợi song lại rất hại, bởi
điều đó có thể gây ra việc khó kết nối các mảnh ghép văn hóa, cổ vật bị thất lạc,
“chảy máu”, thậm chí bị đem ra buôn bán, và ra khỏi đất nước, dẫn đến việc không
giữa lại được những giá trị văn hóa cổ.
Nói đến hướng phát triển của việc nghiên cứu – lưu trữ cổ vật, là nói đến hướng
đi của ngành bảo tàng học và hướng phát triển bảo tàng.
Chúng ta cần đầu tư hơn nữa việc phát triển nhân – vật lưc trong việc nghiên
cứu cổ vật và ngành bảo tàng học. Đào tạo một đội ngũ nghiên cứu viên có trình
độ, chuyên môn để phân tích được chính xác niên đại và giá trị của cổ vật, đồng

thời có đạo đức, có trách nhiệm với vấn đề bảo vệ lưu trữ văn hóa quốc gia.
Còn về việc lưu trữ văn hóa, định hướng phát triển bảo tàng chính là vấn đề
trọng tâm trong việc lưu trữ cổ vật. Thông qua chương trình giáo dục để bảo tàng
thu hút các tình nguyện viên là sinh viên từ các trường đại học đến tham gia,
những chương trình này đã nhận được nhiều phản ứng tốt từ quần chúng. Sinh
viên, học sinh được làm quen với hiện vật, nhận thức được giá trị ý nghĩa của hiện
vật. Giờ học lịch sử tại Bảo tàng tuy ngắn ngủi nhưng các em có cơ hội giao lưu
học hỏi nhau, tìm hiểu giá trị di sản văn hóa qua những bài giảng, bài thuyết minh,
các em tìm thấy những cảm hứng giải trí, đồng thời học sâu nhớ kỹ hơn về lịch sử.
Những cuộc trưng bày, những hoạt động xã hội hóa của các bảo tàng ở Việt
Nam trong những năm qua không chỉ đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của
công chúng. Thông qua các hiện vật trưng bày, khách tham quan đặc biệt là các
công chúng trẻ tuổi được tìm hiểu về nguồn cội lịch sử dân tộc, tiếp thu một cách
tự giác về lòng yêu quê hương đất nước, truyền thống cha ông cũng như nền văn

HIỆN TƯỢNG “CHẢY MÁU” CỔ VẬT VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU - LƯU TRỮ CỔ VẬT Ở NƯỚC TA HIỆN NAY


9Bài luận – BẢO TÀNG HỌC

hóa giàu bản sắc của dân tộc Việt Nam, đồng thời được bổ sung thêm những tri
thức mới về mọi mặt của đời sống xã hội.
Tương lai của bảo tàng phụ thuộc vào công chúng. Công chúng đến bảo tàng
không chỉ với tư cách là khách thể, người tiêu thụ sản phẩm bảo tàng, người mua
các dịch vụ bảo tàng mà còn với tư cách là những chủ thể sáng tạo các giá trị văn
hóa mới. Bảo tàng phải đáp ứng nhu cầu do xã hội đặt ra. Bảo tàng phải tự nâng
cấp, tự phát triển, nghĩa là phải đổi mới để thích nghi với những điều kiện kinh tếxã hội, qua đó bảo tàng đã góp phần làm thay đổi tích cực đến xã hội. Bảo tàng còn
phải biết xây dựng các dự án nhằm thu hút sự ủng hộ bằng vật chất, kinh phí, trí
tuệ của các giới, các tổ chức, cá nhân trong toàn xã hội, miễn là nội dung hoạt
động thể hiện rõ ràng mục đích phục vụ lợi ích công.

Bảo tàng cần tập trung nhiều hơn cho việc nghiên cứu ứng dụng thành tựu khoa
học có liên quan phục vụ cho công tác bảo tàng; nghiên cứu nhằm phát hiện những
giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học trong các bộ sưu tập hiện vật gốc của bảo tàng;
nghiên cứu những giải pháp kỹ thuật và mỹ thuật nhằm bảo quản, lưu giữ hiện vật
và đặc biệt là tạo ra không gian cùng điều kiện tối ưu cho công chúng tiếp thu hàm
lượng thông tin mà bảo tàng muốn chuyển tải.
Cổ vật là sản phẩm kết tinh của văn hóa, là báu vật văn hóa quan trọng đối
với mỗi quốc gia. Chính điều này làm chúng ta phải có những quan tâm, bảo vệ và
định hướng phát triển đặc biệt cổ vật. Ngăn chặn việc “chảy máu” báu vật, đồng
thời phải kết hợp với việc nghiên cứu và lưu trữ cổ vật một cách tốt đẹp nhất, chính
những điều này sẽ làm nền tảng cho việc phát triển một nền văn hóa Việt Nam đậm
đà bản sắc dân tộc mà đất nước chúng ta đang theo đuổi.

HIỆN TƯỢNG “CHẢY MÁU” CỔ VẬT VÀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU - LƯU TRỮ CỔ VẬT Ở NƯỚC TA HIỆN NAY