bài dự thi liên môn Ngữ vănTHPT

Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

Phụ lục II.
PHIẾU THÔNG TIN VỀ GIÁO VIÊN.
Sở Giáo dục và Đào tạo .
Trường: h
Địa chỉ:
- Điện thoại:
- Email:
- Họ và tên giáo viên:
Điện thoại:
Email:

Phụ lục III
1


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

Phiếu mô tả giáo án dự thi của giáo viên
GIÁO ÁN DỰ THI
TÊN BÀI DẠY :Chiếc Thuyền Ngoài Xa (Nguyễn Minh Châu)
TIẾT 71+72
MÔN: NGỮ VĂN LỚP 12

Hoạt động dạy học & tiến trình dạy học:
A. Mục tiêu bài học: giúp học sinh hiểu được :
- Cảm nhận được suy nghĩ của người nghệ sĩ nhiếp ảnh khi phát hiện ra sự thật : đằng
sau bức ảnh rất đẹp về chiếc thuyền trong sương sớm mà anh tình cờ chụp được là số
phận đau đớn của người phụ nữ và bao ngang trái trong một gia đình làng chài. Từ đó
thấu hiểu : mỗi người trong cõi đời, nhất là người nghệ sĩ, không thể đơn giản, sơ

lược khi nhìn nhận cuộc sống và con người.
- Thấy được nghệ thuật kết cấu độc đáo, cách triển khai cốt truyện, khắc họa nhân
vật của cây bút viết truyện ngắn có bản lĩnh và tài hoa.
- Để tránh tình trạng bạo lực gia đình thì không nên sinh nhiều, không để cho cuộc
sống đói nghèo.
- Phải cố gắng học tập tốt để phát triển, xây dựng đất nước giàu đẹp, đem lại hạnh
phúc cho người dân.
B. Những điều cần lưu ý
I. Nội dung
1. Đặc điểm bài học
a. Chiếc Thuyền Ngoài Xa là một truyện ngắn xuất sắc của Nguyễn Minh Châu viết
về thời kì đổi mới văn học, văn học phải phản ánh, mổ sẻ những khía cạnh của cuộc
sống đời thường ở giai đoạn 1986 khi mà đất nước bắt đầu thời kì đổi mới chuyển
sang nền kinh tế thị trường.
Vì vậy giáo viên cần giúp cho học sinh hiểu được khi đất nước được hòa bình thì
nhân dân ta còn phải lo chống lại những vấn đề tiêu cực diễn ra trong cuộc sống
gây nhức nhối trong dư luận , trong đó có vấn đề bạo lực gia đình, quan niệm về
nghệ thuật . Đây là dạng bài mang tính giáo dục, triết lí nhân sinh trong cuộc sống
rất cao đề cập đến người làm nghệ thuật, người giáo viên dạy bài này cần phải giúp
cho học sinh vận dụng tốt kiến thức liên môn Lịch Sử, Địa Lí, GDCD. Cho nên giáo
viên phải sưu tầm, giới thiệu tư liệu( tranh ảnh, clip…) để giúp học sinh hình dung
được mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống.
b. Chiếc Thuyền nghệ thuật thì ở ngoài xa trước khi muốn trở thành một nhà văn
biết rung động trước vẻ đẹp của thiên nhiên thì phải biết yêu thương đến mọi người,
phải có một hành động thiết thực để giúp cho cuộc sống tốt đẹp hơn. Không nên

2


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

nhìn nhận đánh giá sự vật sự việc ở góc độ đơn giản một chiều mà phải đánh giá nó
ở góc độ đa chiều .
c. Đặc sắc nghệ thuật của truyện ngắn Chiếc Thuyền Ngoài Xa được thể hiện rõ
nhất trong việc tạo ra tình huống đó là hai phát hiện của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng và
nghệ thuật tự sự đó là việc kể lại câu chuyện cuả người đàn bà làng chài ở tòa án
huyện .
2. Trọng tâm bài học
Chiếc thuyền ngoài xa là một truyện ngắn khá dài, không thể phân tích sâu các
chi tiết trong bài qua hai tiết học. Cần tập trung vào các vấn đề sau:
- Tình huống độc đáo của truyện
- Câu chuyện của người đàn bà ở tòa án huyện
Rút ra bài học triết lí nhân sinh : không nên nhìn nhận đánh giá sự vật sự việc ở
góc độ đơn giản một chiều mà phải đánh giá nó ở góc độ đa chiều .
- Mỗi quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống
II. Phương pháp và tiến trình tổ chức dạy học
1. Phương pháp – Phương tiện dạy học:
1. Phương pháp:
- Giáo viên tổ chức giờ dạy học theo các kết hợp các phương pháp đọc sáng tạo, gợi
tìm kết hợp với các hình thức trao đổi, thảo luận, trả lời câu hỏi
- Phương hướng dạy - học tích hợp: Gắn đọc – hiểu tác phẩm với các yếu tố nội tại
của tác phẩm
- Phương hướng dạy học tích cực: Đa dạng hoá các hình thức tổ chức dạy học theo
hướng: kết hợp đọc diễn cảm với trao đổi cá nhân và nhóm theo các câu hỏi đọc hiểu có xen kẽ lời giảng bình của giáo viên, tạo slide hỗ trợ tái hiện câu hỏi, chốt ý,
bài tập trắc nghiệm; một số lời bình chọn lọc.
- Cho học sinh vận dụng cao : Em có suy nghĩ gì về tình trạng bạo lực gia đình hiện
nay
2. Phương tiện:
- Sách giáo khoa ngữ văn 12, Sách giáo viên, Sách tham khảo
- Giáo án

- Hệ thống máy tính có phần mềm power poin, máy chiếu multimedia, loa, máy
chiếu hắt, tranh ảnh nạn đói
2. Tiến trình tổ chức dạy học
1. Tổ chức lớp
- Ổn định tổ chức
- Kiểm tra sĩ số
2. Kiểm tra bài cũ (5 phút)
3. Bài mới
a. Phần mở đầu: Giới thiệu vào bài (Giáo viên thuyết trình)
b. Phần tổ chức dạy học:
Thời Hoạt động của thày và
Yêu cầu cần đạt
gian
trò
? Em hãy nêu vài nét I. Tìm hiểu chung:
chính về tác giả?
1. Tác giả: Nguyễn Minh Châu (1930-1989)
3


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

Trước 1975, sáng tác
của Nguyễn Minh Châu
mang cảm hứng sử thi
lãng mạn.
?Giới thiệu vài nét về
tác phẩm?
- Hoàn cảnh ra đời?
- Xuất xứ?

- Đặc sắc nội dung và
nghệ thuật?
Hãy chia bố cục tác
phẩm?
? Vận dụng kiên thức
địa lí hãy cho biết chiều
dài bờ biển Việt Nam?
Các nguồn hải sản chủ
yếu của việt Nam?
?Lúc bình minh trên
biển người nghệ sĩ có
những phát hiện nào?
?Em hãy tìm một cụm
từ mà Nguyễn Minh
Châu sử dụng trong
đoạn đầu tác phẩm để
gọi tên cho phát hiện
thứ nhất của người nghệ
sĩ nhiếp ảnh?
? Hãy cho biết bối cảnh
xã hội Việt Nam từ sau
1975 đến 1986?
Đọc diễn cảm đoạn văn
miêu tả "cái đẹp tuyệt
đỉnh của ngoại cảnh".
?Cảnh thuyền đánh cá
thu lưới vào lúc bình
minh hiện lên như thế

- Một trong những nhà văn đi tiên phong trong

công cuộc đổi mới văn học nước nhà. Là nhà văn
“mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn học
ta hiện nay” (Nguyên Ngọc).
- Sau 1975 văn chương Nguyễn Minh Châu đi vào
cuộc sống đời thường, mang đậm chất tự sự- triết
lí.
- Tác phẩm tiêu biểu: (SGK).
2. Tác phẩm: Chiếc thuyền ngoài xa.
- Sáng tác : 8/1983, in trong tập truyện ngắn cùng
tên.
- Tác phẩm mang đậm phong cách tự sự triết luận
dung dị đời thường.
- Bố cục:
+ Cảnh bình minh trên biển.
+ Câu chuyện ở toà án huyện.
* Vận dụng kiến thức địa lí

- Bờ biển Việt Nam dài 3350km

- Có hơn 2000 loài cá, 130 loại có giá trị kinh tế,
tập trung chủ yếu ở vùng biển sau dưới 50m.
II. Đọc- hiểu văn bản:
*Vận dụng kiến thức Lịch Sử
- Đất nước được giải phóng, bắt đầu bắt tay vào
4


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

nào dưới ngòi bút của

Nguyễn Minh Châu?
?Cảm xúc của người
nghệ sĩ Phùng trước vẻ
đẹp ấy?

việc xây dựng phát triển đất nước.
- Tình hình kinh tế gặp nhiều khó khăn do chiến
tranh, nạn thất học, trình độ thấp còn quá nhiều.
- Cuộc sống nảy sinh rra nhiều vấn đề bức xúc do
đói nghèo, thiếu sự hiểu biết . Tình trạng bạo lực
gia đình xuất hiện ngày một tăng cao.
?Khi chiếc thuyền chài 1. Cảnh bình minh trên biển:
vào bờ, người nghệ sĩ
nhiếp ảnh phát hiện
điều gì?
người nghệ sĩ kinh
ngạc, bất bình, “không
thể chịu được, không
thể chịu được” (anh vứt
máy ảnh xuống đất chạy a. Phát hiện 1: "cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại
nhào tới).
cảnh".
Phát hiện của người - Vẻ đẹp trời cho mà cả đời bấm máy người nghệ
nghệ sĩ như "một thứ sĩ chỉ có diễm phúc bắt gặp một lần: Mũi thuyền
nước rửa ảnh sẽ làm in... trên chiếc mui khum khum...
nổi hình, nổi sắc nhân + Một bức tranh mực tàu thời cổ.
vật, làm nổi bật vấn đề + Toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng
tư tưởng của tác giả" đều hài hoà.
(Nguyễn Đăng Mạnh).
+ Một vẻ đẹp toàn bích.

?Nếu em là người đàn => Những từ ngữ ấn tượng ca ngợi bức tranh thiên
bà, em sẽ xử sự như thế nhiên hoàn mĩ với vẻ đẹp cổ điển mà lãng mạn của
nào?
bức tranh biển lúc bình minh.
?Em hãy tóm tắt nội - Cảm xúc của người nghệ sĩ: ngây ngất, bay bổng,
dung câu chuyện mà tràn ngập hạnh phúc đến mức anh "tưởng chính
người đàn bà đã tự mình vừa khám phá thấy cái chân lí của sự hoàn
bạch.
thiện, khám phá thấy cái khoảnh khắc trong ngần
?Qua câu chuyện về của tâm hồn".
cuộc đời, người đàn bà b. Phát hiện 2:
em có suy nghĩ, cảm
nhận, đánh giá gì ?
?Thái độ của người đàn
bà trước hiện thực cuộc
5


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

đời?
?Ý đồ của nhà văn khi
xây dựng nhân vật
người đàn bà này ?

Chiếc thuyền
đẹp như mơ
giải toả.

Hai vợ chồng thuyền chài.

- Chồng: hành động vũ phu để
- Vợ: cam chịu, nhẫn nhục.
- Thằng bé: như một viên đạn trên

? Suy nghĩ về người
nghệ sĩ nhiếp ảnh
đường
Phùng ?
(Phùng trước và sau khi
ông.
gặp người đàn bà)

lao tới đích nhảy xổ vào gã đàn

Tâm hồn thăng hoa
Tâm hồn choáng váng.
=> Một bi kịch ngang trái mà người nghệ sĩ phải
chứng kiến đúng lúc cảm xúc nghệ thuật đang
thăng hoa.
* Người nghệ sĩ nhận ra rằng: đằng sau cái đẹp
không phải bao giờ cũng là chân lí của sự hoàn
thiện, là đạo đức. Cuộc đời vốn chứa đựng nhiều
?Suy nghĩ về nhân vật
điều phức tạp, đầy mâu thuẫn.
chánh án Đẩu ?
2. Câu chuyện ở tòa án huyện:
Liên hệ bản thân: mỗi
chúng ta đều mắc bệnh
Phùng, Đẩu…
? Cách xây dựng cốt

truyện của NMC trong
tác phẩm nào có gì độc
đáo ?
? Nêu tóm tắt lại tình
huống.
? Ý nghĩa của tình

a. Câu chuyện về người đàn bà làng chài:
- Gọi là “người đàn bà” một cách phiếm định
=>người đàn bà vô danh như bao người đàn bà
vùng biển khác.
- Cuộc đời bất hạnh, chứa đầy mâu thuẫn, bi kịch:
6


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

huống.
? Nhận xét về ngôn
ngữ, nghệ thuật của tác
phẩm.
? Ngôn ngữ người kể
chuyện?
?Ngôn ngữ nhân vật:
Giọng người đàn ông:
thô bỉ, tàn nhẫn, tục tằn;
người đàn bà: dịu dàng,
xót xa, thấu trãi lẽ đời;
Đẩu: nhiệt tình, tốt
bụng...

? Dựa vào kiến thức
GDCD đã học về luật
hôn nhân gia đình,
người đàn ông trong tác
phẩm thường xuyên
đánh vợ có vi phạm
pháp luật hay không?
Giải thích tại sao
có( không)

nghèo khổ, con đông, bị chồng hành hạ, đánh đập.
- Thấu hiểu chồng.
- Cam chịu, nhất quyết gắn bó với người đàn ông
vũ phu ấy vì:

+ Trong cuộc mưu sinh đầy cam go để kiếm sống
ngoài biển khơi cần có một người đàn ông khoẻ
mạnh và biết nghề.
+ Những đứa con của bà cần được sống và lớn lên:
"Đàn bà ở thuyền chúng tôi phải sống cho con
chứ không thể sống cho mình"

=> Trong đau khổ triền miên, người đàn bà ấy vẫn
chắt lọc được những niềm vui hạnh phúc nhỏ nhoi.
Ẩn trong đó hạt ngọc ẩn sâu bên trong tâm hồn
con người lao động lam lũ, vất vả. Qua đó, thấp
thoáng hình ảnh người phụ nữ Việt Nam nhân hậu,
bao dung, vị tha, đầy cảm thông.
Ý nghĩa: mỗi người trong cuộc đời, nhất là người

nghệ sĩ không thể nhìn cuộc sống và con người
một cách đơn giản.
* Tích hợp kiến thức giáo dục công dân
- Theo luật hôn nhân gia đình, người đàn ông đánh
vợ trong tác phẩm đã vi phạm pháp luật vì : luật
hôn nhân gia đình có quy định vợ và chồng đều có
quyền và nghĩa vụ ngang nhau. Người chồng
không được đánh vợ với bất cứ hình thức nào.

7


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

?Tư tưởng chủ đề của
tác phẩm là gì ?
?Đánh giá tổng quát về
giá trị tác phẩm ? (GV
gợi ý)

b. Người nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng:
- Vốn là nghệ sĩ, chiến sĩ, nhạy cảm với cái đẹp và
ghét áp bức bất công.
- Chưa hiểu hết những phức tạp của cuộc đời, của
con người: “không thể nào hiểu được, không thể
nào hiểu được”, vỡ lẽ nhiều điều, hiểu hơn về con
người, cuộc đời.
=> Phùng là một nghệ sĩ chân chính, có trái tim
nhân hậu: không chỉ say mê nghệ thuật mà còn
luôn trăn trở, suy nghĩ về lẽ sống; biết thông cảm,

sẻ chia và bênh vực cho những mảnh đời bất hạnh.
Ý nghĩa: Thời đại mới đòi hỏi người nghệ sĩ cần
có cái nhìn mới đa chiều về cuộc sống, con người.
c. Người chánh án Đẩu:

- Tin giải pháp anh lựa chọn cho người đàn bà là đúng
nhất.
- Thay đổi cái nhìn, hiểu hơn về con người, cuộc
đời “Phải, phải, bây giờ tôi đã hiểu”.
=> Vị Bao Công vùng biển nhưng thiếu cái nhìn
thực tế.
3. Nghệ thuật:
* Cách xây dựng cốt truyện giản dị mà độc đáo:
8


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

? Dựa vào kiến thức
GDCD em hãy cho biết
người Việt Nam chúng
ta có những vẻ đẹp
truyền thống nào( đặc
biệt là người phụ nữ)

- Tình huống mang ý nghĩa khám phá, phát hiện.
- Những tình huống dồn dập diễn ra trong một khoảnh
khắc, mạch truyện phát triển, mỗi nhân vật bộc lộ hết
tính cách.
* Nghệ thuật trần thuật: Ngôn ngữ người kể

chuyện: Phùng hóa thân của tác giả tạo ra điểm
nhìn trần thuật sắc sảo, khách quan, giàu sức
thuyết phục.
* Ngôn ngữ nhân vật: phù hợp với đặc điểm tính
cách từng người.
4. Chủ đề tư tưởng: Cần có cái nhìn đa chiều, đa
diện về con người, cuộc sống. Đặc biệt người nghệ
sĩ cần đổi mới tư duy nghệ thuật để phù hợp với
yêu cầu của thời kỳ mới của đất nước.
* Vận dụng kiến thức GDCD
- Giàu đức hi sinh, lòng vị tha
- Thủy chung, nhân hậu, giàu lòng thương con
- Chịu thương chịu khó, dù bất cứ trường hợp nào
cũng vượt qua.
III. Tổng kết:
- Vẻ đẹp ngòi bút NMC là vẻ đẹp toát ra từ tình yêu
con người (Khát vọng tìm kiếm, phát hiện vẻ đẹp
con người còn tiềm ẩn, khắc khoải lo âu trước cái
ác, cái xấu.)
- Vẻ đẹp của cốt cách nghệ sĩ đôn hậu, điềm đạm,
chiêm nghiệm lẽ đời để rút ra triết lý nhân sinh sâu
sắc.
- Tác phẩm đặt ra những vấn đề mang tính thời sự
nhưng có giá trị mọi thời, mọi người.
* Ghi nhớ: SGK

Củng cố dặn dò, hướng dẫn học sinh học bài ở nhà:
1. Củng cố:
- Cần nắm vững những kiến thức cơ bản:
+ Những nét cơ bản về tác giả, tác phẩm.

9


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

+ Ý nghĩa nhan đề, tình huống truyện, câu chuyện người đàn bà làng chài ở
tòa án huyện .
+ Nghệ thuật
2. Hướng dẫn học ở nhà:
+ Vận dụng kiến thức liên môn: Lịch sử, Địa Lý, GDCD. Hãy viết một bài
cảm nghĩ của mình về tình trạng bạo lực gia đình trong xã hội hiện nay. Cho
biết là học sinh đang ngồi học dưới mái trường XHCN, em có nghĩa vụ gì để
góp phần giảm thiểu tình trạng bạo lực gia đình.
Cần kết hợp các tri thức khách quan ở các môn:
- Địa lí về vùng biển của Việt Nam( đặc biệt là khu vực miền Trung)
- Tình hình kinh tế xã hội Việt Nam từ sau 1975 đến 1986.
- Luật hôn nhân và gia đình.
7 . Kiểm tra đánh giá kết quả học tập:
Qua bài học, em có suy nghĩ gì về mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống?
Có nên nhìn nhận đánh giá sự vật sự việc ở góc độ đơn giản một chiều
không? Do đâu có tình trạng bạo lực gia đình? Em sẽ làm gì để giảm bớt tình trạng
bạo lực gia đìn trong xã hội hiện nay?
Yêu cầu học sinh cần trình bày được các nội dung sau :
+ Chiếc thuyền nghệ thuật thì ở ngoài xa, cuộc sống thì ở rất gần. Trước khi
muốn trở thành nhà văn biết rung động trước vẻ đẹp của thiên nhiên thì phải là một
con người trần thế biết vui buồn trước cuộc sống đời thường và hãy làm một việc gì
đó để giúp ích cho cuộc đời.
+ Không nên nhìn nhận đánh sự vật sự việc ở góc độ đơn giản một chiều mà
hãy nhìn nhận đánh giá ở góc độ đa chiều, không nên nhìn hình thức để đánh giá
nội dung( như người đàn bà làng chài vẻ ngoài xấu xí, thô kệch nhưng bên trong lại

là một người giàu đức hi sinh, lòng vị tha, lòng thương con vô bờ bến.
+Do kinh tế khó khăn, trình độ thấp kém, thiếu hiểu biết chính là nguyên
nhân dẫn đến tình trạng bạo lực gia đình.

10


Bài dự thi Vân dụng kiến thức liên môn để giải quyết tình huống thực tiễn

+ Thực tế, ngày hôm nay dưới chế độ XHCN, nhân dân ta sống ấm no, hạnh
phúc, giá trị con người được nâng cao, luôn luôn được nhà nước bảo vệ, cuộc sống
ngày được nâng cao, ai ai cũng được hạnh phúc.
+ Cố gắng học tập, rèn luyện đạo đức tốt để trở thành con người toàn diện,
chỉ có học tập mới làm cho đất nước ngày càng phát triển.
8. Các sản phẩm của học sinh
Tổng số học sinh dạy:

72( 2 lớp)

6 học sinh đạt điểm : 9
25 học sinh đạt điểm : 8
30 học sinh đạt điểm: 7
11.học sinh đạt điểm :5

11