Tải bản đầy đủ (.pdf) (43 trang)

Sáng kiến kinh nghiệm SKKN một số phương pháp giải hệ phương trình không mẫu mực dùng bồi dưỡng học sinh giỏi lớp 9

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (835.21 KB, 43 trang )

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:
“MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIẢI HỆ PHƯƠNG TRÌNH KHÔNG
MẪU MỰC DÙNG BỒI DƯỠNG HỌC SINH GIỎI LỚP 9”


M

U

I L DO CHỌN SÁNG KIẾN
C

C
. Trong
khi

,

,t


.

.
II M C CH NHIỆM V
NGHI N CỨU
M

ỐI TƯ NG NGHI N CỨU V




-



PHƯƠNG PHÁP


3. P


-


B NỘI DUNG
I. MỘT SỐ HỆ PHƯƠNG TRÌNH CƠ BẢN CÙNG PHƯƠNG PHÁP GIẢI C N
NHỚ
1. H

ax  by  c

a ' x  b ' y  c '

(1)
(2)

a 2  b2  0

 x; y 

C

V

3x  2 y  4

2 x  y  5

.

(1)
(2)

:
:
3x  2  5  2 x   4

y theo x
Hay 7 x  14 .

7 x  14
x  2

 y  5  2x
y 1

sau: 

:


 x; y    2; 1 .

y  5  2x

a '2  b '2  0 .


- Nhân
 4 x  2 y    3x  2 y   10  4 Hay 7 x  14 .
7 x  14
x  2


2 x  y  5  y  1

 x; y    2; 1 .
:

3x  2 y  4

2 x  y  5
D

3 2
2 1

 3.1  2.2  7  0; Dx 

4 2
5


1

 4.1  5.2  14; Dy 

3 4
2

5

 3.5  2.4  7

Dx 14

 x  D  7  2

 y  Dy  7  1

D 7



2. H

T

0;

C


y0

0;

S x y

P  xy

 x  y  xy  11
 2
2
 x  y  3  x  y   28

V
:
S x y

P  xy

(1)
 S  P  11
 2
 S  2 P  3S  28 (2)

x0
S2  4P  0


P  11  S
S 2  2 11  S   3S  28 hay S 2  5S  50  0.


S  5; S  10.

S 5

P  6,

nên x, y

t  2
t 2  5t  6  0   t  2  t  3  0  
t  3

Suy ra  x; y    2; 3
S  10

 x; y    3; 2  .

P  21,

nên x, y

t  3
t  10t  21  0   t  3 t  7   0  
t  7

Suy ra  x; y    3;

 7


 x; y    7;

 3 .

 2; 3 ;  3; 2  ;  3;
H



T

0;

y0

0;

C
x  y  0

 x  y  .f  x, y   0  

 f  x, y   0

 x 3  1  2 y (1)
 3
 y  1  2 x (2)

V
:


x0

 7  ;  7;  3  .


x3  y 3  2  y  x 

  x  y   x 2  xy  y 2  2   0
2

y 3

 x  y  0 (V × x  xy  y  2   x    y 2  2  0 x, y )
2 4

 y  x.
2

Thay

2

yx

x  1
x  2 x  1  0   x  1  x  x  1  0  
 x  1  5

2

3

2

1; 1 ;

 1  5 1  5   1  5 1  5 
;
;

 ; 
 .
2
2
2
2

 


II MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIẢI HỆ PHƯƠNG TRÌNH KHÔNG MẪU MỰC
P

.T
DẠNG

T

ó



x  2 y 1  0
 2
2
 x  y  xy  1  0

V
:

y

y


x  2 y 1  0
 2
2
 x  y  xy  1  0
 x  2 y  1

2
2
 2 y  1  y  y  2 y  1  1  0
 x  2 y  1

5 y  y  1  0
  x  2 y  1   x  1


y  0

y  0



 x  2 y  1  x  1


  y  1
  y  1

 1; 0  ; 1; 1 .
N

V
 x 2  y  1 x  y  1  3x 2  4 x  1

2
 xy  x  1  x

(1)
(2)

:

 0; y  .

x0

Khi x  0


y 1 

x2 1
x


 2  x 2  1 
x2 1 
2
x
x

 

  3x  4 x  1
x 
  x 

2
x 1

 y  1  x

 x 2  1 2 x 2  1   x  1 3 x  1


x2 1
 y 1 
x



 x  1
 x  1

2 x  x  1  x  2   0

  y  1

  x  2


   x  2
x2 1

x2 1
 y 1 

x

 y   5
 y  1  x
 
2
2

1;

5

 1 ;  2;   .

2


N

 0; y 
x0

y 1 

x2 1
x

V
2
2
 x  y  10 x  0
 2
2
 x  y  4 x  2 y  20  0

:
L

y  7 x  10


 x 2  y 2  10 x  0

 y  7 x  10

 x 2   7 x  10 2  10 x  0

 y  7 x  10
 x 2  3x  2  0

 y  7 x  10
  x  1
  x  1


 y  17
   x  2

  x  2
 y  7 x  10


  y  24

 1;
N

 17  ;  2;  24  .

Tuy

V

 x  y  xy  2 x  y   5 xy


 x  y  xy  3 x  y   4 xy

4
:
Dễ

xy0

 x ; y  víi x  0; y  0 hay x  0;

y 0

xy  0.

xy  0

1 1
 x  y  2x  y  5


 1  1  3x  y  4
 x y

Suy ra
Thay

5  2x  y 

x  2 y 1


1 1
  4  3x  y  x  2y  1
x y

:


 x  2 y  1

2 y  1  y   2 y  1 y 3  2 y  1  y   4 y  2 y  1
 x  2 y  1
x  2y  1



2
3
2
10 y  19 y  10 y  1  0
 y  1 10 y  9 y  1  0





x  2y  1





41  1
 41  1
 y  1
x
x


x  1



10
10
 
hoÆc 
hoÆc 
9  41  
y

y

1

9  41
9  41



20


 y  20
 y  20
9  41

  y  20

 41  1 9  41    41  1 9  41 
;
;
;
.
20   10
20 
 10

 0; 0  ; 1; 1 ; 
N
:
 x  y  xy  2 x  y   5 xy

 x  y  xy  3 x  y   4 xy

  x  y  xy  3 x  y     x  y  xy  2 x  y    4 xy  5 xy
 
 x  y  xy  3 x  y   4 xy
 xy  x  2 y  1  0

 x  y  xy  3 x  y   4 xy
  x  0


 x  y  xy  3 x  y   4 xy

 y  0
 
  x  y  xy  3 x  y   4 xy

  x  2 y  1

  x  y  xy  3 x  y   4 xy

thu,
V

5


 x3  y 3  9
(Thi häc k × 2 líp 9 n¨m häc 2011- 2012 Së H­ng Yª n)
 2
2
 x  2 y  x  4 y

:
3
3
 x  y  9
 2
2
 x  2 y  x  4 y


3
3
 x  y  9

2
2
3  x  2 y   3  x  4 y 

 x 3  y 3  9
 x 3  y 3  3x 2  3x  6 y 2  12 y  9
 2
 2
2
2
3 x  3 x  6 y  12 y  9  9
 x  2 y  x  4 y
 x  13   y  2 3
x 1  y  2

 2
2
2
2
x  2 y  x  4 y
 x  2 y  x  4 y
x  y  3
 x  y  3

 2
2

2
 y  3  2 y   y  3  4 y
 y  3y  2  0
 x  2

 y  1

 x  1

  y  2

1;

 2  ;  2;  1 .

N

trên.
B I TẬP.
Bài 1:
 x 3  y 3  3  x  y 
1) 
 x  y  1
x  y  1
4)  3
3
2
2
x  y  x  y


x  2y  1  0
2)  2
2
 x  y  xy  1  0

 x  y  4
3) 
2
 x  1 y  xy  4  y  2 

 x 3  y 3  1
5)  5
5
2
2
 x  y  x  y

 x 3  y 3  35
6)  2
2
2 x  3y  4 x  9 y

3
3
 x  y  9
7)  2
2
 x  2 y  x  4 y

2

 x  5 x  y  9
8)  3
2
2
3 x  x y  2 xy  6 x  18

Bài 2:

x  y  m  1
(m là tham sè)
 2
2
2
 x y  xy  2m  m  3


=

DẠNG

M



ó






.

 x 2  5 xy  6 y 2  0
 2
2
2 x  y  1

V
:
 x 2  5 xy  6 y 2  0
 2
2
2 x  y  1
 x  2 y  x  3 y   0

2
2
2 x  y  1

  x  2 y
 x  2 y
 x  2 y

2
 2
 2
2
2
 2 x  y  1  2  2 y   y  1  9 y  1




x

3
y
x  3y
x  3y




 

2
2
2
 2 x  y  1  2  3 y   y 2  1
 19 y 2  1
 


3 19
3 19
2
2


x


x

x



x  



19
19
3 hoÆc 
3 hoÆc 

hoÆc 


19
19
y  1
y   1


y

y






3

3
19
19
19 
 2 1   2 1   3 19
 3 ; 3  ;  3 ; 3  ;  19 ; 19  ;

 
 


 3 19  19 
;

 .
19
19



N

V

.


2 x 2  y 2  xy  y  5 x  2  0 (1)
 2
2
(2)
 x  y  x  y  4  0

:

(TS Chuyên Toán H ­ng Yª n 2011  2012)


D
 x  y  2  2 x  y  1  0
 2
2
 x  y  x  y  4  0

2 x 2  y 2  xy  y  5 x  2  0
 2
2
 x  y  x  y  4  0
 x  y  2  0
(a)
 2
2
 x  y  x  y  4  0

2x  y 1  0
 
(b)

  x 2  y 2  x  y  4  0

G

:

 y  2  x
x  y  2  0
y  2  x
x  1



 2



2
2
2
2
y 1
x  y  x  y  4  0
x  2x  1  0
 x   2  x   x   2  x   4  0

(b):
2 x  y  1  0
 2
2

x  y  x  y  4  0
 x  1

 y  1
 y  2 x  1
 y  2x 1

 2
 2
   x  4
2

5 x  x  4  0
5
 x   2 x  1  x   2 x  1  4  0
 

13
 y 
5


4 13 
;
.
5 
 5

1; 1 ; 
N

:


(1) 2 x 2 y 5 x y 2 y 2 0
x 9 y 2 18 y 9 3 y 3

2

y 5 3y 3 y 1
y 5 3y 3

; x
y 2
4
2
4
y 1
*) Khi x
y 2 x 1 thay vo phương tr ì nh (2) ta cú được :
2
4
5 x 2 x 4 0 x 1;

5
x


4 13
Khi đó ta được nghiệm của hệ l x; y 1; 1 ; ;
.

5
5


*) Khi x y 2 y 2 x thay vo (2) ta cú : 2 x 2 2 x 1 0 x 1
Khi đó ta được nghiệm của hệ l x; y 1; 1 .

4 13
Vậy tập nghiệm của hệ đ cho l x; y 1; 1 ; ;
.
5
5


-

V
2 xy
2
2
x y x y 1 (1)
(Thi HSG tỉnh Hưng Yê n năm học 2011 2012)

x y x2 y
(2)


:
*) ĐK : x y 0
Ta có (1) x y

2



2

x y

2

x2 y 2

x y

x y x2 y 2 x y

2

x y

1

x2 y2 x y

0




 x  y  1  x 2  y 2    x  y  1 x  y 

x y

0

 x2  y 2 
  x  y  1 
 1  0
x

y


 x  y 1  0

(V × x  y  0 nª n

x2  y 2
 1  0)
x y

 x  y 1
Thay v¯o pt (2) ta ®­îc : 1  x 2  1  x   x 2  x  2  0  x  1 hoÆc x  2.
Tõ ®ã suy ra hÖ ®± cho cã 2 nghiÖm  x; y   1; 0  ;  2; 3.

N
-

sau:
x2  y 2 


2 xy
1
x y

  x 2  y 2  2 xy   1 

2 xy
 2 xy  0
x y

 1

2
  x  y   1  2 xy 
 1  0
 x y 
  x  y  1 x  y  1 x  y   2 xy  x  y  1  0
  x  y  1  x  y  x  y  1  2 xy   0
  x  y  1  x 2  y 2  x  y   0
 x  y 1  0

V

 Do x  y  0 nên x

2

 y2  x  y  0

 x2  4y2  5


4 xy  x  2 y  7

4
:


x

2



 4 xy  4 y 2   x  2 y   12

  x  2 y    x  2 y   12  0
2

  x  2 y  4  x  2 y  3   0
 x  2 y  4 hoÆc x  2 y  3

D
  x  2 y  4
(a)

4
xy

x


2
y

7
x2  4y2  5



 x  2 y  3
4 xy  x  2 y  7

(b)
 4 xy  x  2 y  7

 x  2 y  4
 x  2 y  4
 x  2 y  4


 2


4 xy  x  2 y  7
8 y  16 y  11  0
4 y  2 y  4    2 y  4   2 y  7
8y 2  16 y  11  0

 '  24  0

 x  3  2 y


4 y  3  2 y    3  2 y   2 y  7

x  2y  3

4 xy  x  2 y  7

x  3  2y
x  y  1


 y  1
x  2
 
 

1
 y  1
 y 
 
2
2


x  3  2y
 2
2 y  3 y  1  0

2


1; 1 ;

 1
 2;  .
 2

N

B I TẬP
3
2
2
3
 x  6 x y  9 xy  4 y  0
1) 
 x  y  x  y  2

y 3

 x y  x3 
x
2) 
 x y  x  x3


D


 xy  x  y  x 2  2 y 2
3) 

 x 2 y  y x  1  2 x  2 y

2
2
 x  y  x  y  1  x  y
4) 
 x  y  1

 3  x  y   2 xy
5) 
2
2 x  y  8
 x  y  2
7)  2
2
4 x  y  5(2 x  y ) xy

 x 3  4 y  y 3  16 x
6) 
2
2
1  y  5(1  x )
 x 2  3 x( y  1)  y 2  y ( x  3)  4
8) 
 x  xy  2 y  1

 x 2  xy  2 y  2 y 2  2 x
9) 
 y x  y  1  x  2


2
 y   5 x  4  4  x 
10) 
2
2
5 x  y  4 xy  16 x  8 y  16  0

2 x 2  2 xy  y  5
11)  2
 y  xy  5 x  7

 x 2  x  y 2  y
12)  2
2
 x  y  3  x  y 
1
 1
x  x  y  y
14) 
2 y  x3  1


3
3
 x  7 x  y  7 y
13)  2
2
 x  y  x  y  2
2
2

 x  y  x  y  4
15) 
 x  x  y  1  y  y  1  2

2. P
u  f  x; y  ; v  g  x; y 


0
V



.

 x 2  y 2  xy  1  4 y
(1)
(Thi HSG tØnh H­ng Yªn n¨m häc 2010-2011)

2
2
y
x

y

2
x

7

y

2
(2)




:

 x; y 
* Khi y  0

=


 x2  1
 y   x  y  4


2
 x  y 2  2. x  1  7

y


x2  1
u



y

v  x  y


u  v  4
 2
v  2.u  7


u  v  4
u  4  v
u  1
u  9
u  4  v
 2
 2

hoÆc 
 2
v  2  4  v   7
v  3
v  5
v  2.u  7
v  2v  15  0

u  1

v  3


 x2  1
 1  y  x2  1  x2  x  2  0
x  1
 x  2




hoÆc 
 y
y  2
y  5
y  3 x
y  3 x
x  y  3

u  9

v  5

 x2  1
9
9 y  x 2  1  x 2  9 x  46  0



y


y



5

x

 y  5  x
 x  y  5

x 2  9 x  46  0

  103  0

1; 2  ;  2; 5 .
N
y 0.

V

4
2
2

x  4x  y  6 y  9  0
.
 2
2

 x y  x  2 y  22  0



:
( x 2  2) 2  ( y  3) 2  4
( x 2  2) 2  ( y  3) 2  4


 2
 2
2
2
( x  2) y  x  22  0
( x  2  4)( y  3  3)  x  2  20  0


 x2  2  u

y 3  v

u 2  v 2  4

u.v  4(u  v)  8
u  2

v  0

 x  2  x  2
;
;

y  3 y  3


 x  2
;

 y  5

u  0
.

v  2

 x   2
.

 y  5

N
-

V

.

3

2
2
7
2
4 xy  4  x  y  

 x  y


2 x  1  3

x y

:
*

x  y  0.

*
3
2



7
2
4 xy  4  x  y   2 xy  
 x  y


 x  y   1   x  y   3

x y


3

2

7
2
4  x  y   4 xy 
x  y



 x  y   1   x  y   3

x y
 
1 
2
2
3  x  y  
  x  y  7
2

 x  y  
  

1
 x  y   x  y   x  y   3


*

1


; u 2
u  x  y 
x y

v  x  y


*

u, v

3  u 2  2   v 2  7

u  v  3
3  u 2  2   v 2  7
3u 2  v 2  13 u  2




u

v

3
u

v


3
v  1



1

2
x  y  1 x  1
x  y 
x y



x  y  1  y  0
x  y  1


*

x  1
.

y  0

N

 x  y
V


4.

2

:

5
 2
3
2
 x  y  x y  xy  xy   4
(§Ò tuyÓn sinh §¹i häc khèi A n¨m 2008)

 x 4  y 2  xy (1  2 x)   5

4

:
5
 2
2
x

y

xy
(
x

y

)

xy



4
.

5
2
2
( x  y )  xy  

4


5

a

ab

b



4

a 2  b   5


4

 x  y  a

 xy  b
2

5
5


2
a  ab  b   4
b   4  a


a 2  b   5
a  5 a  a3  5  a 2   5

4

4
4
4
a
5
 3

2

a  a  4  0
 a  0; b   4


a   1 ; b   3
b   5  a 2


4
2
2

a  0


5 ,
b



4

1

a



2


b   3

2

3

10
 x2  y  0  y   x2
x





2

5  3 5 
3
 xy  
x 
 y   100

4

4

4

1
 2

1

x

y


2
x  1

 y  x 

2
2 


3
3
y


3
 xy  
2 x  x  3  0 
2


2
 3 10


:

 2

; 

3

100 
;
4 

3

1;   .
2


N

Ví d 5. Gi i h
:

 x  y  1  1  4  x  y 2  3. x  y


3
2 x  y 

2



x y 0

*

t  x  y; t  0.

:

1  2t
  2t  1 2t  1
t  1  3t
1


 1  2t  
 2t  1  0
 t  1  3t

1
1
 t  (Do t  0 nên
 2t  1  0).
2
t  1  3t

2
1



 x  3
 x  y  2


2 x  y  3
y   1

2
6


D

1
2
 ;  .
6
3

N




B I TẬP.


 x  1  y  y  x   4 y
1)  2

 x  1  y  x  2   y
2

 x y 
    x  y   15
 y x 
3) 
2
2
 x  y  x 2  y 2  85

 y 2 x 2  


3
y

 x 2  y 2  1  2. x  1

5) 
 x 2  y 2  4. x  22

y
2
2
2 2
 x  y  x y  1  2 xy
7) 
2
2

 x  x y  xy  y  xy  1

 x  xy  y  3  x  y 
9) 
2
2
2
 x  xy  y  7  x  y 
2

2



1 
 x  y  1    5

 xy 
2) 
 xy  1  4

xy
 x 2 y  2 y  x  4 xy

4)  1
1 x
 x 2  xy  y  3

1
 2

2 x  x  y  2
6) 
 y  y 2 x  2 y 2  2

 x  y  x 2  y 2  12
8) 
 y x 2  y 2  12
 2
1 1
 x  x  1    4
y
y

10) 
2
 x  x  1  4  x3
 y 2 y y3



×