Sáng kiến kinh nghiệm Địa lí

Cộng Hoà Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam
Độc lập Tự do Hạnh phúc
Đề Tài Sáng Kiến Kinh Nghiệm
I. Sở Yếu lý lịch
- Họ và tên: Nguyễn Thị Hơng
- Ngày tháng năm sinh: 08 04 1980
- Chức vụ: Giáo viên
- Đơn vị công tác: Tổ Sử - Địa GDCD - Trờng THPT Chơng Mỹ A
- Trình độ chuyên môn: Đại học
- Hệ đào tạo: Chính quy
- Bộ môn giảng dạy: Địa Lý
- Ngoại ngữ : ....................................................................................................................
- Trình độ chính trị: .........................................................................................................
..........................................................................................................................................
- Sơ cấp: ...........................................................................................................................
- Khen thởng ( ghi hình thức cao nhất ): ........................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
II. Nội Dung Của Đề Tài
Tên đề tài: Một số quy luật của lớp vỏ địa lý ở môn Địa lý lớp 10 theo quan điểm
lấy học sinh làm trung tâm , sử dụng kênh hình , video để dạy và học.
Lý do chọn đề tài: Theo nghị quyết TW 4 khoá VII đã xác định khuyến khích
tự học phải áp dụng những phơng pháp giáo dục hiện đại để bồi dỡng cho học sinh
năng lực t duy sáng tạo, năng lực giải quyết vấn đề. NQTW2 khoá VIII tiếp tục khẳng
định đổi mới phơng pháp giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn
luyện t duy sáng tạo của ngời học. Từng bớc áp dụng các phơng pháp tiên tiến và hiện
đại vào quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học
sinh. Với nghị quyết này giáo viên dạy bộ môn Địa lý cần tập trung giảm tới mức tối đa
những yêu cầu cần ghi nhớ máy móc, đồng thời rèn luyện cho học sinh những kĩ năng
phân tích, giải thích sự vật hiện tợng địa lý trong quá trình dạy và học.

Đồng thời trong mấy năm qua giáo dục môi trờng đã đợc đa vào nhà trờng phổ thông,
riêng môn Địa lý ở trờng THPT là môn ĐLTN KTXH. Nội dung chơng trình cũng đã
chú ý đến vấn đề cấu trúc của lớp vỏ địa lý và các quy luật thống nhất hoàn chỉnh của
lớp vỏ địa lý giúp học sinh có ý thức bảo vệ tự nhiên phù hợp với quy luật của nó...Vì
vậy môn ĐLTN KTXH ở trờng THPT có rất nhiều thuận lợi để giáo dục học sinh,
nhng làm nh thế nào để các em say mê bộ môn địa lý nói chung và nghiên cứu quy luật
thống nhất của lớp vỏ địa lý mới là một vấn đề mà giáo viên bộ môn địa lý chúng tôi
cần quan tâm, vì bình thờng môn địa lý là môn học thuộc và là
môn phụ nên các em không quan tâm và say mê nh nhiều môn khác...
1
Do đó để gây hứng thú cho học sinh học tập và nghiên cứu cần có phơng pháp dạy và
học dễ nhớ dễ hiểu bài... Nên giảng dạy địa lý theo phơng pháp sử dụng kênh hình và
quan sát vi deođó là một trong những đặc thù của bộ môn địa lý. Việc thực hiện phơng
pháp này cũng là thực hiện quan điểm giáo dục lấy học sinh làm trung tâm. Trong quá
trình dạy học tôi luôn lấy phơng pháp này làm phơng pháp chủ đạo trong giảng dạy,
trong bài viết kinh nghiệm giảng dạy địa lý tôi xin trình bày cụ thể trong bài Lớp vỏ
địa lý quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lý ở chơng trình địa lý lớp
10 thuộc chơng IV Một số quy luật của lớp vỏ địa lý nhằm mục đích giúp học sinh
nắm đợc kiến thức cơ bản của bài học, vừa rèn luyện kĩ năng phân tích qua các hình
ảnh, video và biết đánh giá nhận xét các biểu hiện của quy luật địa lý, ý nghĩa của
chúng.
Phạm vi thời gian thực hiện: Năm học 2006 2007
III. Quá trình thực hiện đề tài
Khảo sát thực tế:
1. Tình trạng thực tế khi thực hiện.
- Học sinh không thích học, lời học, không biết nhận xét biểu đồ, bảng số liệu, tranh
ảnh, video còn rất lúng túng.
- Kiểm tra bài thờng không học thuộc bài, giở vở...
- Những câu hỏi phát vấn trong giờ học thờng rất ít chỉ một vài học sinh có học lực khá
xung phong xây dựng bài.

- Khảo sát đầu năm học ở một số lớp đều có chung biểu hiện các em ít quan tâm.
2. Số liệu điều tra trớc khi thực hiện ( số liệu đầu năm học )
Lớp Giỏi
số lợng %
Khá
số lợng %
Trung bình
số lợng %
Yếu
số lợng %
Lớp 10a11 0 0% 18 43,9 17 41,5 6 14,6
Lớp 10a12 0 0% 26 57,8 12 26,7 7 15,5
3. Những biện pháp thực hiện ( các nội dung chủ yếu của đề tài )
* Lý luận: Hiện nay theo chơng trình cải cách giáo dục đã đợc pháp chế hoá trong luật
giáo dục, điều 24.2 Phơng pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác,
chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học, bồi
dỡng kĩ năng tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tế, tác động đến tình
cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh.Trong bài giảng các kiến thức về
quy luật địa lý và các nội dung giáo dục môi trờng đã trở thành nội dung mà giáo viên
phải truyền thụ cho học sinh. Nh ta biết ĐLTN KTXH là hai yếu tố gắn bó với nhau
có tác động qua lại với nhau.
a.Học sinh cần phải nắm đợc:
- Biết đợc cấu trúc của lớp vỏ địa lý
- Nắm đợc nội dung của một số thuật ngữ, KN lớp vỏ ĐL và KN về quy luật thống nhất
và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lý , nguyên nhân, biểu hiện của quy luật, mối quan hệ giữa
các thành phần tự nhiên trong lớp vỏ địa lý
- có ý thức bảo vệ môi trờng TN phù hợp với quy luật.
2
b.Rèn luyện cho học sinh các kĩ năng:
- Phân tích mối liên hệ qua lại giữa các thành phần tự nhiên

- Phân tích tranh ảnh, Bản đồ, video
- Vận dụng kiến thức đã học vào thực tế để đa ra những VD nhằm minh hoạ cho các quy
luật
c. Trên cơ sở đó làm cho học sinh có khả năng tự nhận thức đợc những vấn đề của
quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lý. Hậu quả của các thành phần tự
nhiên thay đổi thì các thành phần khác cũng thay đổi theo.
Từ những nhận thức đó giúp học sinh có thái độ hành vi đúng đắn trớc các vấn đề đang
thay đổi theo thời gian với một số khu vực trên thế giới, một số tỉnh miền núi ở Việt
Nam cũng nh tại địa phơng mà các em đang sinh sống.
d. Tất cả các kiến thức và kĩ năng trên cần đợc phối hợp vào bài giảng sao cho hợp lý và
quan trọng là phải truyền thụ đến học sinh nh thế nào để các em tiếp thu ngay trên lớp,
về nhà có hứng thú học bài và làm bài tập. Để thực hiện tốt việc giáo dục này tôi luôn
lựa chọn phơng pháp giảng dạy theo hớng tích cực và sử dụng nhiều tranh ảnh, video,
BĐ... trong suốt quá trình giảng dạy
Trong bài Lớp vỏ địa lý quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lý để
giáo dục cho các em lớp 10 cũng nh truyền thụ kiến thức cơ bản về quy luật thống nhất
của lớp vỏ địa lí, khi giảng bài này giáo viên cần phải đạt các mục tiêu sau:
+ Cung cấp kiến thức về bề mặt của trái đất có sự xâm nhập và tác động lẫn nhau giữa
các quyển. Về MQH của quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lý, nguyên
nhân tạo lên quy luật này, các biểu hiện, ý nghĩa của quy luật...
+ Rèn luyện kĩ năng phân tích, nhận xét bản đồ, tranh ảnh, video...
Để đạt đợc những điều đó tôi luôn thực hiện phơng pháp giảng dạy sử dụng phơng tiện
trực quan kênh hình trong quá trình lên lớp. Phơng pháp sử dụng kênh hình
là phơng pháp dạy học lấy học sinh làm trung tâm là một t tởng, một quan điểm, một
cách tiếp cận mới về hoạt động dạy học, phơng pháp đó đợc thể hiện ở các khâu sau:
- Tiến hành giảng dạy trên lớp để tạo điều kiện phát huy tính chủ động sáng tạo và năng
lực t duy ở học sinh. Trong quá trình giảng dạy tôi đã chú ý xây dựng hệ thống các câu
hỏi phát huy tính tích cực tự làm việc của học sinh, giáo viên chỉ là ngời hớng dẫn...
- Luôn tiến hành kiểm tra việc thực hiện tự nghiên cứu ở học sinh bằng các phiếu học
tập, các câu hỏi đã đợc tiến hành trong suốt bài giảng. Trên cơ sở đó giáo viên đặt câu

hỏi dựa trên bản đồ, tranh ảnh, vi deo có trong sách giáo khoa và các tranh ảnh mà giáo
viên đã su tầm để sử dụng làm phơng tiện dạy học. Học sinh trình bày kết quả đã nghiên
cứu, giáo viên giúp học sinh chuẩn kiến thức bằng kiến thức cơ bản cần phải nhớ trong
bài học.
- Sử dụng đồ dùng dạy học:
+ Sơ đồ lớp vỏ địa (phóng to theo sgk)
+ Sơ đồ lớp vỏ trái đất (phóng to theo sgk)
+ BĐTN châu Mỹ BĐTN châu á
+ Tranh bề mặt TĐ bị rửa trôi, xói mòn sau khi rừng bị tàn phá (phóng to theo sgk)
+ Một số tranh ảnh khác...
+ Video ( hiện tợng chặt phá rừng )
3
Để nhằm phát huy tối đa tính chủ động của học sinh trong giờ học, tôi đã tiến hành và
hớng dẫn để học sinh hiểu về lớp vỏ địa lý quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp
vỏ địa lý ở các phơng tiện trực quan.
4. Những biện pháp thực hiện( nêu rõ biện pháp từng phần ):
Cụ thể bài giảng: Chơng IV: Một số quy luật của lớp vỏ địa lý
Tiết 23 bài 20: Lớp vỏ địa lý - Một số quy luật thống nhất và hoàn chỉnh của lớp vỏ
địa lý.
( phần mục tiêu bài học và phơng tiện dạy học đã ghi ở phần trên )
Khởi động:Học sinh xem video và tranh ảnh về: Rừng bị chặt trụi - đồi trọc - đất
bị xói mòn lũ quét ở vùng Cao. Giáo viên đặt câu hỏi: Các thành phần tự nhiên có
mối quan hệ với nhau nh thế nào? giới thiệu bài học.
Hoạt động của HS và GV Nội Dung
HĐ1: cá nhân / nhóm
B1: quan sát H20.1 và nội dung hoàn thiện
phiếu học tập sau.
B2:- HS lên bảng dán vào ô kẻ sẵn
Lớp vỏ
ĐL

Khái
niệm
Độ dày Đặc
điểm
- GV: chuẩn kiến thức
GV: cho quan sát H20.1 ; 7.2 và ND
? So sánh lớp vỏ trái đất và lớp vỏ địa lý
- HS trình bày
- GV chuẩn kiến thức
HĐ2: cá nhân
B1: n.c nội dung trong SGK
? Hiểu nh thế nào về quy luật thống nhất
và hoàn chỉnh của lớp vỏ địa lý
? Có những nguyên nhân nào tạo lên quy
luật này.
B2: - HS trình bày
- GV chuẩn kiến thức
- GV lấy VD về sự tác động qua lại để
hs dễ hiểu về KN
* Nớc, khí và chất khoáng thờng xuyên
xâm nhập vào cơ thể sinh vật qua quá trình
dinh dỡng và quang hợp, đồng thời TV
cũng thờng xuyên trả về MT những chất
đó qua sự bốc hơi, hô hấp và sự phân huỷ
xác của chúng. Những tác động qua lại đó
đã tạo nên một hệ thống vật chất thống
nhất và hoàn chỉnh.
quang hợp
I. Lớp vỏ địa lý
- Khái niệm: là lớp bề mặt của TĐ ở đó có

sự xâm nhập và tác động lẫn nhau giữa các
quyển
- Độ dày: 30 35 km
- Những hiện tợng và quá trình xẩy ra
trong lớp vỏ địa lý đều do các quy luật tự
nhiên chi phối
II. Quy luật thống nhất và hoàn chỉnh
của lớp vỏ địa lý
1. Khái niệm
- Là quy luật về MQH quy định lẫn nhau
giữa các thành phần và của mỗi bộ phận
lãnh thổ nhỏ của lớp vỏ ĐL
- Nguyên nhân: do tất cả những thành phần
của lớp vỏ ĐL đều đồng thời tác động trực
tiếp hay gián tiếp của ngoại lực và nội lực.
Nh vậy không tồn tại và PT một cách độc
lập.
4
VD:CO2 + H2O gluxit + O2
AS MT
gluxit: là thức ăn cho ngời và ĐV qua
hô hấp
quá trình CO2
nội bào
( Hoạt động theo quy luật... )
HĐ3: nhóm (3 nhóm)
B1: quan sát tranh ảnh, bản đồ ĐLTN châu
Mỹ, ĐLTN châu á và ND
N1: n.c ví dụ 1
N2: n.c ví dụ 2

N3: n.c ví dụ 3
B2:- HS trình bày- GV chuẩn kiến thức
- GV treo bảng 3 VD để HS nhận xét
- GV lấy thêm VD
+ Nói đến Hà giang, Cao Bằng...
+ Hoang mạc Atacama
+ Biển Aran
* VD về sự thay đổi dây chuyền của các
thành phần tự nhiên
Hoang mạc Atacama nằm dọc theo bờ tây
LĐ Nam Mỹ, tại đây có dòng biển lạnh Pê
ru chảy gần bờ. Vào mùa hạ ở BCB dòng
biển này chảy lên xích đạo, vào mùa đông
dòng biển Pê ru yếu đi; cùng thời điểm đó
dòng biển nóng En-Nhi-Nô từ XĐ tiến
xuống phía nam. Cứ khoảng 12 năm một
lần thờng vào tháng 2 tháng 3 dòng En-
Nhi-Nô tiến sâu tới 12
0
13
0
N lúc đó
những trận ma rào đổ xuống phía nam, các
thung lũng biến thành dòng sông, đất đai
trở lên ẩm ớt, nhiều loà TV- ĐV phát
triển... tình trạng đó chỉ kéo dài trong thời
gian ngắn khoảng 2 4 tháng sau đó
dòng En-Nhi-Nô lùi lên phía bắc dòng
Pêru trở lại vị trí bình thờng của nó. Trong
hoang mạc lúc này không còn những trận

ma, TV khô cháy, sâu bọ biến
mất...Atacama trở về trạng thái HM vốn có
của nó.
HĐ4: tập thể / cá nhân
B1: qsát tranh ảnh
2. Biểu hiện của quy luật
- Chỉ cần một thành phần thay đổi các
thành phần khác sẽ thay đổi theo
VD: ( hs tự ghi )
3. ý nghĩa
5