Lịch sử văn minh thế giới: Thời đại văn minh nông nghiệp khu vực văn minh phương Tây

THỜI ĐẠI VĂN MINH NÔNG NGHIỆP

KHU V ỰC V ĂN
MINH PH ƯƠNG T ÂY


I. VĂN MINH HI – LA CỔ ĐẠI


1.

Điều kiện hình thành và phát triển văn minh
a. Điều kiện tự nhiên






Vai trò của biển:
Hệ thống đảo
Có nhiều vịnh và
cảng sâu
Khoáng sản: sắt, ...


Điều kiện tự nhiên của Hy Lạp cổ đại


Điều kiện tự nhiên của La Mã cổ đại

* => Kết luận:
 Không thuận lợi phát triển nông nghiệp trồng cây
lương thực
 Thuận lợi để phát triển thương nghiệp biển
 Thuận lợi để tiếp thu, tích lũy thành tựu văn minh từ
các nơi khác


b. Dân cư


Thiên niên kỷ IV TCN: con người định cư



Thiên niên kỷ III TCN, con người đã bước vào
thời đại đồ đồng



146 TCN, La Mã chinh phục Hy Lạp: tỉnh Akai



476, người Giec-manh tấn công và chinh phục La
Mã


c. Lịch sử Hi - La

Thời kỳ văn hóa Crét – Mixen: đầu thiên niên kỷ III – TK XII
TCN (18 thế kỷ)
 Thời kỳ Homer: TK XI – IX TCN
 Thời kỳ thành bang: TK VIII – IV TCN: thành bang Xpac; thành
bang Aten.
 146 TCN, La Mã chinh phục Hy Lạp: tỉnh Akai
 Thời kỳ Cộng hòa: TK VI TCN – TK I TCN
 Thời kỳ Quân chủ:
- Chính quyền tay ba lần 1: 54 – 45TCN
- Chính quyền tay ba lần 2: 43 – 29 TCN
 Thời kỳ suy vong:
- 248: chế độ Vương Chủ (Diolétanuser
- 476: người Giec-manh tấn công và chinh phục La Mã



César - Octavius


2. Các thành tựu chính của văn minh Hi – La cổ đại


Kinh tế



Chính trị



Văn học



Sử học



Nghệ thuật



Khoa học tự nhiên



Triết học


2.1. Kinh tế







Sớm tìm ra sắt  c2 lao động
Nông nghiệp là nền kinh tế nền tảng
Phát triển mạnh nông nghiệp trồng nho và ô-liu

Lực lượng sản xuất chính: nô lệ
Nền kinh tế mang tính chất hàng hóa // tính chất tự nhiên
Đơn vị kinh tế: điền trang và đại điền trang


Công thương nghiệp phát triển, đặc biệt là thương nghiệp biển


TCN phục vụ trao đổi buôn bán: rượu nho, dầu ô-liu



Hình thành các xưởng thủ công



Thương nghiệp là yếu tố chi phối sâu sắc nhất đối với sự
phát triển văn minh



Mặt hàng buôn bán quan trọng nhất: nô lệ --> siêu lợi
nhuận: Delos, Kios, Lebos, Pire


Tiền cổ La Mã


2.2. Chính trị


Dân chủ chủ nô: Aten



Cộng hòa Quý tộc: Xpac, La Mã Cộng hòa



Chế độ Quân chủ La Mã: 82 TCN – 476


Chính trị dân chủ
Dân chủ chủ nô:
- Đại hội Nhân dân
- Hội đồng 500 người
- Tòa án Nhân dân
- Hội đồng 10 tướng lĩnh
* Chính sách lương bổng,
phúc lợi xã hội


Cộng hòa quý tộc
- Hai Vua
- Hội đồng trưởng lão
(Viện Nguyên lão)
- Hội nghị Nhân dân
- Hội đồng 5 quan giám sát
* Khuynh hướng hiếu chiến


Nền quân chủ phương Tây

-

-

-

Quân chủ Trung Hoa
Hoàng Đế Trung Hoa
Cha truyền con nối
2 Ban Văn – Võ; 6 Bộ,
Tam Sảnh, …
Luât pháp: ý chí chi phối
của Vua
Giai cấp: Địa chủ phong
kiến-nông dân


-

-

-

Quân chủ La Mã
Hoàng Đế La Mã
Bầu cử

Viện nguyên lão, Đại hội
Nhân dân, …
LP: cuộc đấu tranh của
Bình dân – Q.tộc
Giai cấp: Chủ nô – Nô lệ


2.3. Văn học


Thần thoại




Sử thi

Thơ trữ tình


Kịch


Văn học… thần thoại
Vị trí quan trọng trong nền văn học Hi – La
- Thời gian: TK VIII – VI TCN
- Tập hợp các vị thần phong phú, sinh động
- Bao hàm thế giới quan, nhân sinh quan
- Gần gũi với thế giới con người
 Phản ánh nguyện vọng của ND

- “Tiền đề của nghệ thuật Hy Lạp là Thần thoại Hy Lạp”
- La Mã: kế thừa, phát triển = đổi tên
-


Văn học… Sử thi
Homer: 1194 – 1184 TCN
- Quy mô: 15.683 (Ilias); 12.110
(Odysses)
- Giá trị:
+ GT lịch sử
+ GT tư tưởng
+ GT dự báo
-


Văn học… Thơ trữ tình
Hy Lạp: Hêdiốt, Acsilôcus, Sapho, Panhda
 La Mã: Viếcgiliut, Hôratiút, Ôviđiút, …
“Tao đàn Mêxen” – Ôctaviút
- Phản ánh rõ đời sống tinh thần của cá nhân con người
- Bắt đầu có những nghiên cứu lí luận thơ ca và mĩ học
- Đặt cơ sở cho một nghệ thuật mới: Kịch



Văn học… Kịch
Bắt nguồn từ nghệ thuật ca múa dân gian
- Có hai loại:
+ Bi kịch: Etsin, Xôphôclơ, Ơripit, Ennius, …

+ Hài kịch: Arixtofan, Nơvius, Planút, …
- Giá trị: nghệ thuật xây dựng hoàn cảnh, tính cách n.vật và
phản ánh hiện thực XH
- Hình thành một loại hình kiến trúc: nhà hát
- Vai trò của người La Mã: phát triển và Latinh hóa các
phương pháp biểu hiện và thể loại văn học
-


4. Sử học
Rất coi trọng lịch sử
 Bắt đầu xuất hiện LS thành văn: TK V TCN
 Cơ sở: ý thức cá nhân + thời đại anh hùng
 Lưu giữ chiến công và tên tuổi anh hùng
- Hy Lạp: Hêrôđốt, Tuyxiđít, Xênôphôn
- La Mã: Phabiút, Pôlibiút, Liviút, Lutác, …
 Đặt nền tảng quan trọng cho nền sử học nhân loại và sử
học phương Tây



5. Nghệ thuật


Đa dạng, phong phú



Đạt trình độ nghệ thuật và kĩ thuật cao



Vươn tới chủ nghĩa hiện thực và thực dụng



Các loại hình kiến trúc chủ yếu: kiến trúc đô thị, đền thờ,
công trình tưởng niệm (ngọn hải đăng, khải hoàn môn,
cột đá,..); rạp hát



3 lĩnh vực chính: kiến trúc, điêu khắc, hội họa


So sánh kiến trúc Hy Lạp – La Mã


Hy Lạp



La Mã

-

Chủ yếu là công trình tôn
giáo, tín ngưỡng

- Chủ yếu là công trình

tượng niệm, giải trí

-

Coi trọng cái Đẹp: sự cân
đối, hài hòa

-

Coi trọng sự tiện dụng,đề
cao uy quyền

-

Công trình nhỏ gọn,thanh
thoát

-

Công trình to lớn, vững
chắc, sù sì, …