Slide bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh Chương 1

Chương I
CƠ SỞ, QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH
VÀ PHÁT TRIỂN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

01/20/17

1


KẾT CẤU CHƯƠNG I

I. CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
II. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

III. GIÁ TRỊ TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH


1.Cơ sở khách quan
a. Bối cảnh lịch sử hình
thành TT Hồ Chí Minh

01/20/17

2.Nhân tố chủ quan
b. Những tiền đề tư
tưởng lý luận

3


- Xã hội Việt Nam cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX

Xã hội
phong
kiến
độc
lập

Thi hành chính sách đối nội
và đối ngoại phản động,
bảo thủ

Xã
hội
VN
suy
yếu


Vua Gia Long

01/20/17

Vua Minh M¹ng

Vua Tù ® øc
(1847 – 1883)

5

* Bối cảnh lịch sử Việt Nam
cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX
Các phong trào yêu
nước chống Pháp của
nhân dân Việt Nam
Từ

nửa
cuối
TK19
Đầu
thế kỷ
20

01/20/17

Thực dân Pháp xâm lược

Triều đình nhà Nguyễn từng
bước đầu hàng và chấp
nhận sự “bảo hộ” của Pháp

Dựa trên ý thức hệ phong kiến:
phát triển mạnh mẽ trong cả
nước nhưng đều bị thất bại



Khủnghoảng
hoảng

Khủng
đườnglối
lối
đường
cứunước
nước
cứu

 Theo khuynh hướng dân chủ tư

sản nhưng chỉ được một thời
gian thì bị dập tắt
Nguyễn Tất Thành
ra đi tìm đường
cứu nước

Xuấthiện
hiệnnhu
nhucầu
cầu
Xuất
tìmcon
conđường
đường
tìm
mớiđể
đểcứu
cứudân
dân
mới

cứunước
nước
cứu
6


*Bốicảnh
cảnhthời
thờiđại
đại
*Bối

CNTB
CNTBtự
tựdo
do
cạnh
cạnhtranh
tranh
chuyển
chuyểnsang
sang
giai
giaiđoạn
đoạn
độc
độcquyền
quyền

Cách

Cáchmạng
mạng
vô
vôsản
sản
thế
thếgiới
giới

Vấn
Vấnđề
đềdân
dântộc
tộc
thuộc
thuộcđịa
địatrở
trởthành
thành
vấn
đề
quốc
tế
vấn đề quốc tếlớn
lớn

01/20/17

Cách
Cáchmạng

mạng
giải
giảiphóng
phóng
dân
dântộc
tộc

Cáchmạng
mạngvô
vôsản
sản
Cách
Ngathắng
thắnglợi
lợi
Nga

Mở
Mởra
rathời
thờiđại
đạimới:
mới:
Thời
đại
mà
nội
dung
Thời đại mà nội dung

chủ
chủyếu
yếulàlàquá
quáđộ
độ
từ
từCNTB
CNTBlên
lênCNXH
CNXH
trên
phạm
vi
toàn
trên phạm vi toànTG
TG

Ảnh hưởng
hưởngđến
đếnsự
sựhình
hìnhthành
thành
Ảnh
Tưtưởng
tưởngHồ
HồChí
Chí Minh
Minh
Tư

7


b. Những tiền đề tư tưởng – lý luận

Tinh hoa văn
hoá của nhân
loại

Giá trị
truyền thống
dân tộc
Chủ nghĩa
Mác-Lênin

Góp phần
phần hình
hình thành
thành
Góp
Tư tưởng
tưởng Hồ
Hồ Chí
Chí Minh
Minh
Tư
01/20/17

8

* Giá trị truyền thống dân tộc:
1. Chủ nghĩa yêu
nước, ý chí kiên cường
trong đấu tranh dựng
nước và giữ nước

4. Truyền thống
cần cù, dũng cảm,
thông minh sáng
tạo trong sản xuất
và trong chiến đấu

HCM kế thừa những
giá trị truyền thống
của dân tộc

2.Truyền thống nhân
nghĩa, đoàn kết, gắn
bó cộng đồng

3.Truyền thống lạc
quan, yêu đời
01/20/17

9


* Giá trị truyền thống dân tộc:

+ Chủ nghĩa yêu nước, ý chí kiên cường trong đấu tranh dựng nước, giữ nước:

Đánh giặc lên ba hiềm còn muộn
ng
ờtầng
ư
c
n
Cưỡi
chín
mây giận chưa cao
ê
i
chí k
h

c hìn
ớc , ý
ợ
ư
ư
n
đ
u
ê
m
ần y
ại xâ
o
g

tộc và
n
n
g
Ti n h t h
â
n
d
ố
nh ch rong lịch sử
a
r
t
u t hế
ề
u
i
ấ
h
t
đ
n
a
ất sớm hát huy qu
r
h
n
hiêng
à
t

p
th
,
g
a
n
ố
ừ
n th
ế th
được k ở thành truyề c Việt Nam
ộ
hệ tr ất của dân t
h
liêng n

Truyền thống này là cơ sở cho ý
chí, hành động cứu nước và xây
dựng đất nước của người Việt
Nam nói chung và Hồ Chí Minh
Hưng Đạo Vương
nói riêng. Chính lòng yêu nước
đã thôi thúc Người đi đường cứu
nước và ý chí kiên cường đã giúp
Người vượt qua mọi khó khăn gian
khổ để thực hiện mục đích của mình.

01/20/17

10

“Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là
truyền thống quý báu của ta từ xưa đến nay. Mỗi
khi tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi,
nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to
lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó
nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước”
(Hồ Chí Minh toàn tập – Tập 6 tr 171)


+ Tinh thần nhân nghĩa, đoàn kết, tương thân tương ái:
Truyền thống này được hình thành từ thực tiễn đấu tranh quyết liệt
với thiên nhiên và chống giặc ngoại xâm của dân tộc.
Hồ Chí Minh đã kế thừa và phát huy truyền thống này trong tư
tưởng và thực tiễn chỉ đạo CMVN
Người nói:
“Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết
Thành công,thành công, đại thành công”.
“Dân ta phải nhớ chữ đồng
Đồng lòng, đồng sức, đồng tình, đồng minh”

01/20/17

12


+ Tinh thần lạc quan, yêu đời:

Tinh thần lạc quan yêu đời giúp người Việt có niềm tin vào sức mạnh

của bản thân mình, tin vào thắng lợi của chính nghĩa.

Truyền thống này có ảnh hưởng quan trọng đến TTHCM:
luôn tin vào thắng lợi của CMVN dù nhất thời còn nhiều khó
khăn, gian khổ.
+ Trong kháng chiến chống Pháp:
“Trường kỳ kháng chiến,
Nhất định thắng lợi”
+ Trong chiến tranh chống Mỹ:
“Còn non, còn nước, còn người,
Thắng giặc Mỹ ta sẽ xây dựng gấp mười ngày nay”

01/20/17

13


+ Tinh thần cần cù, dũng cảm, thông minh, sáng tạo
trong sản xuất và chiến đấu:
Với tinh thần hiếu học, cầu tiến,
người Việt luôn tiếp thu chọn lọc (tiếp
biến) tinh hoa văn hoá nhân loại trên
cơ sở giữ vững bản sắc văn hoá của
mình.
Hồ Chí Minh đã kế thừa và phát huy
truyền thống này trong quá trình tiếp thu
văn hoá nhân loại (cả văn hoá phương
Đông và văn hoá phương Tây)

Cọc trên sông

Bạch Đằng

Thành Cổ Loa
hình xoáy trôn ốc

Ruộng bậc thang ở Tây Bắc Tổ quốc
01/20/17

14


Tất cả những truyền thống tốt đẹp của dân tộc đều

được qui tụ ở Hồ Chí Minh, đều góp phần quan trọng
vào việc hình thành nhân cách và tư tưởng của Người.

-“Hồ

Chí Minh là hiện thân của dân tộc Việt Nam.

Mỗi một người Việt Nam tìm thấy một phần của
mình trong con người Hồ Chí Minh”
(Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng)

01/20/17

15


* Tinh

hoa văn hoá nhân loại

Hồ
Hồ Chí
Chí Minh
Minh đã
đã làm
làm giàu
giàu thêm
thêm
kiến
kiến thức
thức của
của mình
mình bằng
bằng cách
cách tiếp
tiếp
thu
thu tinh
tinh hoa
hoa văn
văn hoá
hoá nhân
nhân loại.
loại.

Văn
Văn hoá

hoá phương
phương Đông
Đông

01/20/17

Tư tưởng
Hồ Chí Minh

Văn
Văn hoá
hoá phương
phương Tây
Tây

16


- Văn hoá phương Đông

Hồ chí Minh đã kế thừa
những yếu tố tiến bộ của
văn hoá phương Đông

Tư tưởng
Nho giáo
01/20/17

Tư tưởng
Phật giáo

Chủ nghĩa
“Tam dân”
của Tôn
trung Sơn
17


Nho giáo:
Khổng Tử (551-479TCN)

Là sự tổng hợp những tư tưởng,
triết lý, đạo đức và thể chế cai trị
của người Trung Hoa, do Khổng
Tử sáng lập ra.
Được đưa vào Việt Nam
từ rất sớm (thời kỳ Bắc thuộc)
Triết lý nhân sinh: tư tưởng
“từ bậc thiên tử đến thứ dân
Có những yếu tố lạc hậu: Tư
phải lấy việc tu thân làm gốc”
tưởng phân
biệt
đẳng
cấp,
trọng
Nhờ những yếu tố tiến bộ trên mà Nho giáo có
nam khinh
coi mãnh
thường

laohàng ngàn năm ở nhiều
sứcnữ,
sống
liệt
Triết lý hành động: tư
động chân tay…
nước phương Đông.
tưởng “hành đạo giúp đời”
nhiều
yếu tốyếu
tíchtốcực:
HCM kếCó
thừa
những
tích cực của Nho giáo nhưng
caovới
văn hoá, lễ nghĩa,
đưa vào đó nội dung và ý nghĩa mới cho phùĐề
hợp
tinh thần hiếu học 18
thực tiễn cách mạng Việt Nam.
01/20/17


Phật giáo:
Là một tôn giáo có nguồn gốc từ Ấn độ;
được du nhập vào Việt Nam từ rất sớm
(khoảng đầu công nguyên)
Vào Việt Nam gặp chủ nghĩa yêu nước
và tinh thần đấu tranh bất khuất chống

ngoại xâm
dân tộc
đã bác
hìnhái.
thành
Tưcủa
tưởng
từ bi,
nên Thiền phái Trúc lâm, chủ trương
sống gắn bó với nhân dân, với đất
nước, tham gia vào cuộc đấu tranh của
Nếp sống giản dị, trong sạch,
nhân dân chống lại kẻ thù của dân tộc
chăm lo làm việc thiện, bỏ điều ác
Có những yếu tố lạc hậu (tư tưởng
đẳng,
dân chủ
mê tínTư
dị tưởng
đoan; bình
an bài
số phận,…)
chất phác.

Có ảnh hưởng sâu sắc
đến tư
tưởng,
Một
ngôi tình
chùacảm

ở Ấn Độ
con người Việt Nam nói
chung và HCM nói riêng
trong tư tưởng Hồ Chí
Minh có nhiều dấu
ấn của đạo Phật

Đề yếu
cao tố
laotích
động.
Có nhiều
cực
01/20/17

19


Hồ Chí Minh tìm hiểu, tiếp thu
“chủ nghĩa Tam dân” của Tôn
Trung Sơn, tìm thấy nhiều điểm
phù hợp với CMVN:
- Dân tộc độc lập
- Dân quyền tự do
- Dân sinh hạnh phúc

Tôn Trung Sơn - Người lãnh đạo cuộc Cách
mạng Tân Hợi của
Trung Quốc 1911

01/20/17

20


* Văn hoá phương Tây

Hồ chí Minh đã kế thừa
những yếu tố tiến bộ của

Tại Anh, Pháp: được rèn luyện trong
văn hoá
ây tiếp
phong
trào phươngT
công nhân,được
xúc với nhiều nhà tư tưởng tiến bộ
(Rút-xô, Mông-texki-ơ,…), Nguyễn Ái
Quốc đã tiếp thu được nhiều tư tưởng
t­ëng
Nhµ n­íc ph¸p quyÒn
tiến bộ của phương TâyT­(dân
chủ,
cña Rót-x«
vµ M«ng-texki-¬
nhân quyền, cách mạng,…)
và
nhiều hiểu biết xã hội khác

Tinh thần

đấu tranh vì
độc lập tự do
của nhân dân
Mỹ

Tư tưởng
nhân quyền,
dân quyền,
cách mạng,…
của nước Anh,
Pháp

Những
hiểu biết về
pháp luật


- Chủ nghĩa Mác-Lênin
CNMLN là cơ sở thế giới quan và phương pháp luận của TTHCM

K.Max

F.Engels

V.I.Lenin


Vai trò của CN MLN đối với việc hình thành TTHCM

Chủ

nghĩa
Mác
Lênin

Thế
Thếgiới
giới
quan
quanvà
và
phương
phương
pháp
phápluận
luận
khoa
khoahọc
học

Tưtưởng
tưởng
Tư
HồChí
ChíMinh
Minhthuộc
thuộc
Hồ
 nhờ đó mà Người có
thể
cận,

hệ
tưtiếp
tưởng
hệ
tư
tưởng
chọn lọc, chuyển hoá và
phát
triển tinh
Mác
-Lênin
Lênin
Mác
Tư
hoa văn hoá dân tộc, tinh hoa văn hoá
tưởng
nhân
loại thành tư tưởng cách mạng
mang
mình.
Tính
khoa học
Hồdấu
Chíấn của riêng

Tính khoa học
sâu sắc
sắc
sâu

Nhiều
Nhiềulý
lý
luận
luậncách
cách
mạng
mạngvà
và
khoa
khoahọc
học

Minh
phát
triển
về
VD:
Lýchất
luậnvề
vềcách
cáchmạng
mạngTính
vôsản,
sản,
VD:
Lý
luận
vô
Tính

CNXH,Đảng
Đảngcộng
cộngsản,
sản,Nhà
Nhà
nước,…)
CNXH,
nước,…)
cách
mạng
cách
mạng
Tuynhiên,
nhiên,Hồ
HồChí
ChíMinh
Minhtiếp
tiếp
thu
CNMLN
MLN
Tuy
thu
CN
triệt
để
triệt
để
với tư duy độc lập, tự chủ và sáng tạo.
với tư duy độc lập, tự chủ và sáng tạo.

01/20/17

23


“Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa
nhiều nhưng chủ nghĩa chân chính
nhất, chắc chắn nhất, cách mạng
nhất là chủ nghĩa Lênin”
(Hồ Chí Minh toàn tập, NXB CTQG 2000, T2, Trg.257)

“Chủ nghĩa Mác-Lênin đối với
chúng ta, những người cách
mạng và nhân dân Việt Nam
không những là cái cẩm nang
thần kỳ, không những là cái
kim chỉ nam mà còn là mặt
trời soi sáng cho chúng ta đi
tới thắng lợi cuối cùng, đi tới
CNXH và CNCS”
(Hồ Chí Minh toàn tập -tập10 tr 128)

01/20/17

- Trong giai đoạn mới, cùng với
việc kế thừa tinh hoa văn hoá dân
tộc, tiếp thu tinh hoa văn hoá nhân
loại, cần học tập tiếp thu CNMLN,coi
đây là “nền tảng” tư tưởng của mình.

- Học tập Hồ Chí Minh: tiếp thu
CNMLN một cách sáng tạo.
24


2.Nhântố
tốchủ
chủquan
quan
2.Nhân

Khảnăng
năngtư
tưduy
duyvà
vàtrí
trítuệ
tuệHồ
HồChí
ChíMinh
Minh
Khả
Phẩmchất
chấtđạo
đạođức
đứcvà
vànăng
nănglực
lựchoạt
hoạt

Phẩm
độngthực
thựctiễn
tiễncủa
củaNgười
Người
động

“Tôi chỉ có một ham
muốn, ham muốn tột bậc
là
chongười
nướclàtaphải
‘’ Ởlàm
đờisao
và làm
hoàn
toàncũng
độc
lập,
“được
Ở nước
Pháp
có
biết
thương
nước,
thương
dân
ta

được
hoàn
toàn
nhiều
người
nghèo”
dân,
thương
nhân
lọai
bị tự
do,
ta ai cũng
khổ đồng
đau ápbào
bức”
có cơm
ăn phá
áo mặc,
Khám
nhiềuaivấn
cũngđề
được
họcquát
hành...”
để khái
thành
(Hồ Chí Minh Toàn tập Tập 4 trg
lý luận cách mạng
161)

Sốngcó
cóhoài
hoàibão,
bão,có
cólýlýtưởng
tưởng
Sống
Tư
Tưduy
duyđộc
độclập,
lập,tự
tựchủ,
chủ,óc
ócphê
phê
phán
phántinh
tinhtường
tường

ÝÝchí
chíkiên
kiêncường
cườngvà
vàtrái
tráitim
tim
nhân

nhânáiái
01/20/17

25