Hướng dẫn tự học môn nghiệp vụ ngoại thương đại học kinh tế quốc dân

08.12.2016

LOGO

BỘ MÔN KINH DOANH QUỐC TẾ - VIỆN THƢƠNG MẠI & KINH TẾ QUỐC TẾ

NGHIỆP VỤ NGOẠI
THƢƠNG

THÔNG TIN VỀ GIẢNG VIÊN
1. PGS.TS TẠ LỢI - Trƣởng Bộ môn KDQT


2. Th.s Trần Thị Thu Trang - Giảng viên Bộ môn KDQT


3. Th.s Nguyễn Bích Ngọc - Giảng viên Bộ mơn KDQT


Văn phòng: P309 – gác 3 nhà 7, Đại học Kinh tế Quốc
dân – Hà Nội

2

1


08.12.2016

KẾ HOẠCH GIẢNG DẠY
TT Chương

Thời
giảng
(GTC)

gian

1
2
3
4
5

Chương 1
Chương 2
Chương 3
Chương 4
Chương 5

2
2
2
2
2

6

Chương 6
Cộng

2
12

Thời gian thảo Tổng
luận, bài tập, kiểm số
tra (GTC)
(GTC)
2
4
6
4
6
2
4
4 (3 thảo luận +1 6
tiết kiểm tra)
4
6
18
30
3

PHƢƠNG PHÁP ĐÁNH GIÁ HỌC PHẦN

9.1. Thang điểm đánh giá: 10

9.2. Điểm thành phần

- Số giờ lên lớp + giờ thảo
luận hoặc bài tập của

sinh viên (Sinh viên buộc
phải có mặt ít nhất 80%
tổng số giờ lên lớp và
100% số giờ thảo luận)
- Kết quả bài tập lớn hoặc
bài kiểm tra định kỳ hoặc
thuyết trình.
- Bài thi cuối học phần: 4
câu

- Điểm chuyên cần chiếm
10% trên tổng điểm
- Điểm kiểm tra chiếm 30%
trên tổng điểm
- Điểm thi chiếm 60% trên
tổng điểm

4

2


08.12.2016

LOGO

BỘ MÔN KINH DOANH QUỐC TẾ - VIỆN THƢƠNG MẠI & KINH TẾ QUỐC TẾ

CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN VỀ NGHIỆP VỤ

NGOẠI THƢƠNG

MỤC TIÊU CHƢƠNG 1

1. Giới thiệu tổng quan về nghiệp vụ ngoại thương
Việt Nam.
2. Hiểu rõ đối tượng phạm vi, nội dung, các nghiệp vụ
của học phần
3. Hiểu rõ mối quan hệ của học phần nghiệp vụ ngoại
thương trong mối quan hệ với các môn học khác của
ngành.

6

3


08.12.2016

TỔNG QUAN VỀ NGOẠI THƢƠNG
VIỆT NAM

- Các nghiệp vụ
kinh doanh
trong ngoại
thương
- Cách thức vận
dụng nghiệp vụ
kinh doanh
ngoại thương

7

QUAN HỆ KTQT CỦA VIỆT NAM TRONG
BỐI CẢNH HỘI NHẬP QUỐC TẾ
Năm

XK/NK

Chỉ số tham Năng lực cạnh
nhũng
trang quốc gia

Năng lực cạnh
tranh tổng hợp

1997

8,85/11,2

-

49/53

2002

16,5/19,3

83/96

65/80

2004

26,5/32

102/134

77/104

61/104

2005

32,4/37

107/159

81/117

74/117

2006

39,6/44,4

111/163

86/125

77/125

2007

48,6/60,6

123/163

68/131

68/144

2012

114,6/114,3*

123/176

125/143

75/144

2013

132,14/132,13

116/177

87/148

87/148

2014

150,19/148,05

119/175

75/144

75/144

2015

162,11/165,65

112/168

67/140

67/140

Nguồn: Diễn đàn KTTG 2016

4


08.12.2016

MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NGHIỆP

VỤ NGOẠI THƢƠNG

- Nghiệp vụ ngoại thương được hiểu là
những cách thức tiến hành các công việc
để thực hiện một thương vụ kinh doanh
hay một quyết định kinh doanh.
- Các nghiệp vụ kinh doanh trong ngoại
thương
- Cách thức vận dụng nghiệp vụ kinh doanh
ngoại thương

9

Đối tƣợng nghiên cứu

Nghiệp vụ ngoại thương là
các kỹ thuật, kỹ năng tiến
hành hoạt động kinh doanh
thương mại liên quan đến
đối tác nước ngoài, ngoại
trừ hoạt động đầu tư nước
ngoài (vì đầu tư là hoạt động
rộng hơn và phức tạp hơn
nên sẽ được nghiên cứu ở
môn học quản trị doanh
nghiệp FDI).

10

5

08.12.2016

Phạm vi nghiên cứu
 Phạm vi nghiên cứu của nghiệp vụ ngoại thương là cách thức
tiến hành các hoạt động kinh doanh diễn ra gia một quốc gia
nhất định với các quốc gia khác.
 Môn học chỉ nghiên cứu các nghiệp vụ ngoại thương trên giác
độ nghiên cứu vi mô. Đó là các nghiệp vụ kinh doanh giữa
các doanh nghiệp. Mơn học khơng nghiên cứu các quan hệ
gia các chính phủ và quan hệ ngoại giao, tuy nhiên môn học
cũng đề cập đến các nội dung này như là những nhân tố ảnh
hưởng quan trọng đến kinh doanh.
 Môn học cũng chỉ nghiên cứu các hoạt động giao dịch trao
đổi và mua bán hàng hố và dịch vụ mà khơng đi sâu nghiên
cứu các hoạt động đầu tư sản xuất. Các hoạt động giao dịch
hàng hoá diễn ra gia Việt nam với các nước khác trên thế giới
bao gồm các tổ chức và thể nhân nước ngồi.
11

Vai trị của kỹ thuật nghiệp vụ đối với
hoạt động kinh doanh ngoại thƣơng

 Một là, hoạt động tư duy để lựa chọn, cân nhắc
và ra quyết định kinh doanh sao cho có lợi nhất.
Hai là, các cơng việc mang tính kỹ thuật để giúp
cho các lựa chọn được chính xác, các quyết
định kinh doanh được thực hiện nhanh chóng và
thành cơng. Tuy nhiên không phải bao giờ 2 loại

công việc này cũng tách bạch một cách rõ ràng.
Trong 1 số trường hợp, 2 loại hoạt động này có
thể trộn lẫn để hỗ trợ cho nhau, nhưng về cơ
bản đó cũng là 2 loại hoạt động rõ ràng và có
tính chất khác nhau.
12

6


08.12.2016

Các nhân tố ảnh hƣởng đến việc thực hiện
các nghiệp vụ ngoại thƣơng

1

2

3

4

-Mơi trƣờng
pháp lý của
một quốc gia

Trình độ phát
triển kinh té
của quốc gia đó

Mơi trƣờng văn
hố

Các nhân tố
khác…

13

Các nghiệp vụ trong kinh doanh ngoại thƣơng
Nghiệp vụ giao dịch trong kinh doanh
ngoại thương
Nghiệp vụ chuẩn bị đàm phán và kỹ thuật
đàm phán hợp đồng kinh doanh quốc tế
Nghiệp vụ lập hợp đồng kinh doanh ngoại
thương
Nghiệp vụ làm giao nhận vận tải hàng hoá
quốc tế
Nghiệp vụ lập phương án kinh doanh
ngoại thương
14

7


08.12.2016

Các nghiệp vụ trong kinh doanh ngoại thƣơng

Nghiệp vụ thanh toán quốc tế

Nghiệp vụ bảo hiểm quốc tế
Nghiệp vụ mua bán, thuê mướn thiết
bị
Nghiệp vụ đấu giá và đầu thầu quốc tế
Nghiệp vụ tổ chức hội chợ triển lẫm
hàng hoá quốc tế
15

Các văn bản pháp lý hƣớng dẫn thực hiện các nghiệp vụ ngoại thƣơng.
Tất các các nghiệp vụ ngoại thƣờng tiến hành giữa các doanh nghiệp của một quốc gia
này với một tổ chức hoặc một doanh nghiệp ở một quốc gia khác trong bất kỳ giai đoạn
nào, ngoài việc tuân thủ các văn bản pháp lý của quốc gia ban hành tại thời điểm đó, thì
cịn phải tn thủ các văn bản pháp lý quốc tế nhƣ Công ƣớc viên 1980, quy định của
ICC, ....
+ Hƣớng dẫn sử dụng INCOTERMS 2010 của ICC-Phịng thƣơng mại và cơng nghiệp
Việt Nam-2001.
+ Luật thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu - Quốc hội nƣớc Cộng hồ XHCN Việt Namthơng qua ngày 26/12/1991 và các bản cập nhật.
+ Luật thƣơng mại – Quốc hội nƣớc cộng hoà XHCN Việt Nam- 1997 và các bản cập
nhật.
+ Thuế 2006 – Biểu thuế XK-NK và thuế GTGT hàng nhập khẩu-Nguyễn Viết HùngNhà XB Thành Phố HCM – 2006 và các bản cập nhật.
+ Bộ luật thƣơng mại thống nhất “UCC”, Bộ Thƣơng mại hoa kỳ, (2006)
+ Bộ tài chính (2006), “Bản hƣớng dẫn thơng tin khai Hải quan điện tử”, Cơng văn số
3339/TCHQ/HĐH, Bộ tài chính thông qua 19/8/2005 ...

8


08.12.2016

. Phƣơng pháp nghiên cứu của môn học.

Môn học nghiệp vụ ngoại thƣơng nghiên cứu về cách
thức tiến hành kinh doanh nên cần có những phân tích
chi tiết cụ thể.
Tuy nhiên, môn học này nghiên cứu cách thức tiến
hành hoạt động kinh doanh trên phạm vi quốc tế nên
có phạm vi nghiên cứu rộng và đối tƣợng nghiên cứu
đa dạng. Chính vì vậy, phƣơng pháp nghiên cứu địi
hỏi phải tiếp cận từ tổng quát đến tiếp cận chi tiết.
Cũng nhƣ nhiều môn học khác, môn học này sẽ kết
hợp 2 phƣơng pháp nghiên cứu tổng qt với phân
tích tình huống, nghiên cứu từ “cái chung” đến “cái
riêng”, từ tổng quát đến chi tiết.

Phƣơng pháp tiếp cận nghiên cứu

Nghiệp vụ
tổ chức
thực hiện

9


08.12.2016

Chơng 9: Tổ chức thực
hiện hợp đồng ngoại thơng

T chc thực hiện
hợp đồng ngoại
thƣơng

Kết cấu và nội dung môn học

Nội dung học phần rút ngọn
Chƣơng 1: Tổng quan về nghiệp vụ ngoại
thƣơng (C1)
Chƣơng 2: Những phƣơng thức giao dịch kinh
doanh trên thế giới (C2)
Chƣơng 3: Vận tải, bảo hiểm và thanh toán quốc
tế trong ngoai thƣơng ( gộp C3+4+5)
Chƣơng 4: Nhãn hiệu, quảng cáo, giao dịch, lập
và xét duyệt phƣơng án kinh doanh (GộpC6+7+8)
Chƣơng 5: Soạn thảo hoạp đồng ngoại thƣơng
(C9)
Chƣơng 6: Tổ chức thực hiện hợp đồng ngoại
thƣơng (C10)

10


08.12.2016

MỐI QUAN HỆ GIA MÔN HỌC NGHIỆP VỤ
NGOẠI THƢƠNG VÀ CÁC MƠN HỌC KHÁC CỦA
CHUN NGÀNH.
Mơn học nghiệp vụ ngoại thƣơng có liên quan
chặt chẽ đến các mơn học khác của chuyên
ngành quản trị Kinh doanh quốc tế nhƣ: Kinh
doanh quốc tế, Marketing quốc tế , Luật kinh
doanh quốc tế, Kinh doanh dịch vụ quốc tế...

đối với các môn học trên, mơn Nghiệp vụ ngoại
thƣơng có vai trị bổ trợ để rèn luyện các kỹ
năng thực hiện các công việc cụ thể nhằm thực
hiện tốt các quyết định kinh doanh đã ban hành,
hoặc làm công việc chuẩn bị hoặc hỗ trợ cho
viêc ban hành các quyết định kinh doanh

TÓM TẮT CHƢƠNG
1. Nghiệp vụ ngoại thƣơng đƣợc hiểu là những cách thức tiến hành các
công việc để thực hiện một thƣơng vụ kinh doanh hay một quyết định kinh
doanh.
2. Bản chất của nghiệp vụ ngoại thƣơng là tất cả những công việc cụ thể
mang tính thực hành, để phục vụ cho việc ban hành các quyết định kinh
doanh
3. Vai trò của kỹ thuật nghiệp vụ ngoại thƣơng là hỗ trợ và góp phần thực
hiện thành cơng các quyết định kinh doanh hoặc chiến lƣợc kinh doanh.
4. Cơ sở pháp lý của các nghiệp vụ ngoại thƣơng trong bất kỳ giai đoạn
nào, ngoài việc tuân thủ các văn bản pháp lý của quốc gia ban hành tại thời
điểm đó, thì cịn phải tuân thủ các văn bản pháp lý quốc tế nhƣ Công ƣớc
viên 1980, quy định của ICC, các Hiệp định song phƣơng và đa phƣơng....

THUẬT NGỮ

Ngoại
thƣơng

Xuất khẩu Nhập
khẩu

Trao đổi

Mua bán

Đầu tư

Kỹ thuật
ngoại
thƣơng
Nghiệp
vụ
ngoại thương

11


08.12.2016

LOGO

BỘ MÔN KINH DOANH QUỐC TẾ - VIỆN THƢƠNG MẠI & KINH TẾ QUỐC TẾ

CHƢƠNG 2

NHỮNG PHƢƠNG THỨC GIAO DỊCH
TRÊN THỊ TRƢỜNG QUỐC TẾ

MỤC TIÊU CHƢƠNG 2

1. Nghiên cứu phương thức giao dịch mua bán trên
thị trường quốc tế, phân biệt chúng và hiểu rõ ưu

nhược điểm để vận dụng vào kinh doanh quốc tế

2. Hiểu rõ các nghiệp vụ đối với mỗi phương thức
giao dịch trên
3. Vận dụng các nghiệp vụ kinh doanh phù hợp với
từng phương thức KDQT

24

12


08.12.2016

Sàn giao dịch lớn nhất thế giới

25

NHỮNG PHƢƠNG THỨC GIAO DỊCH TRÊN
THỊ TRƢỜNG QUỐC TẾ

1

2

3

4

5

Mua bán
thông thƣờng

Mua bán đối
lƣu

Gia công quốc
tế và giao dịch
tái xuất khẩu

Giao dịch tại hội
chợ và triển lãm

Những phƣơng
thức giao dịch
đặc biệt

26

13


08.12.2016

1
Mua bán thông thƣờng

27

Giao dịch mua bán thông thƣờng
Giao dịch mua bán thông thƣờng là phƣơng thức
mua bán thƣờng thấy nhất, phổ biến nhất trên cơ
sở quan hệ tiền và hàng trong ngoại thƣơng

28

14


08.12.2016

Các loại giao dịch mua bán thông thƣờng

Mua bán
thông thƣờng

Trực tiếp

Gián tiếp
• Mơi giới
• Đại lý

29

Các hình thức đại lý

Quyền hạn

Danh nghĩa

và chi phí

Nội dung
cơng việc

Đại lý tồn
quyền

Đại lý thụ
ủy

Đại lý gửi
bán

Tổng đại lý

Đại lý hoa
hồng

Đại lý độc
quyền

Đại lý đặc
biệt

Đại lý kinh
tiêu

Đại lý sở
hữu

Đại lý đảm
bảo thanh
toán
30

15


08.12.2016

2
Mua bán đối lƣu

31

Mua bán đối lƣu
Mua bán đối lƣu là một phƣơng thức giao dịch trao đổi
hàng hóa, trong đó xuất khẩu đƣợc kết hợp chặt chẽ với
nhập khẩu, ngƣời bán đồng thời là ngƣời mua, lƣợng
hàng giao đi có giá trị tƣơng đƣơng với lƣợng hàng nhận
về

32

16


08.12.2016

Các loại hình mua bán đối lƣu

Hàng đổi hàng (Barter)
Mua bán bù trừ (Compensation)
Mua bán thanh tốn bình hành (clearing)

Mua đối lƣu (couter – purchase)
Mua bồi hoàn (Offset)
Chuyển nợ (switch)
Mua lại (Buy-backs)
33

3
Gia công quốc tế
và
giao dịch tái xuất khẩu

34

17


08.12.2016

Gia công quốc tế
Gia công quốc tế là phƣơng thức giao dịch kinh
doanh trong đó 1 bên nhập khẩu nguyên liệu hoặc
bán thành phẩm của một bên khác để chế biến thành
ra thành phẩm, giao lại cho bên đặt gia cơng và nhận
thù lao.

35

Các hình thức gia cơng quốc tế

Hình thức
thanh tốn
• Khốn
• Thực thanh thực
chi

Quyền chuyển
giao sở hữu
NVL và thành
phẩm

Chủ thể tham
gia
• Hai bên
• Nhiều bên

• Giao nguyên liệu,
nhận thành phẩm
• Mua nguyên liệu,
bán thành phẩm

36

18


08.12.2016

Tái xuất
Tái xuất là hoạt động xuất khẩu lại đối với
những mặt hàng ngoại nhập mà chƣa qua gia
công chế biến ở trong nƣớc.

37

Các loại hình tái xuất
(1) Tái xuất thông thƣờng (tạm nhập tái xuất)
Nƣớc xuất khẩu

Nƣớc tái xuất

Ký hiệu:
Hàng hóa
Tiền thanh tốn

Nƣớc nhập khẩu

(2) Chuyển khẩu
Nƣớc xuất khẩu

Nƣớc tái xuất

Nƣớc nhập khẩu
38

19

08.12.2016

4
Giao dịch tại hội chợ và triển lãm

39

Giao dịch tại hội chợ và triển lãm
Giao dịch tại hội chợ và triển lãm là hình thức giao dịch
diễn ra theo định kỳ trong một thời gian nhất định tại
một địa điểm và quy chế đã đƣợc xác định.

40

20


08.12.2016

Các hình thức hội chợ, triển lãm quốc tế

Căn cứ vào nội dung
• Hội chợ, triển lãm chuyên ngành
• Hội chợ, triển lãm tổng hợp

Căn cứ quy mơ tổ chức
• Hội chợ, triển lãm địa phương
• Hội chợ, triển lãm quốc gia
• Hội chợ, triển lãm quốc tế

41

5
Những phƣơng thức giao dịch đặc biệt

42

21


08.12.2016

Những phƣơng thức giao dịch đặc biệt

Đấu giá quốc tế
Đấu thầu quốc tế
Giao dịch tại sở giao dịch
hàng hóa

43

Đấu giá quốc tế
Đấu giá quốc tế là một phƣơng thức bán hàng đặc
biệt đƣợc tổ chức công khai ở một nơi nhất định mà
những ngƣời mua tự do xem trƣớc hàng hóa, cạnh
tranh trả giá để mua hàng hóa đó.

44

22

08.12.2016

Các loại hình đấu giá

• Đấu giá
thương nghiệp
• Đấu giá phi
thương nghiệp

• Đấu giá lên
• Đấu giá xuống

Căn cứ mục
đích sử dụng

Căn cứ nội
dung đấu giá

• Đấu giá cơng
khai
• Bỏ phiếu kín
Căn cứ phạm
vi và hình thức
tiến hành

45

Đấu thầu quốc tế

Đấu thầu quốc tế là phƣơng thức giao dịch đặc biệt
theo đó ngƣời mua cơng bố trƣớc u cầu về hàng hóa
và dịch vụ theo các điều kiện mua bán để nhiều ngƣời
cạnh tranh chào hàng nhằm giành quyền cung cấp và
ngƣời mua lựa chọn trao hợp đồng cho ngƣời cung cấp
có giá cả và điều kiện hợp lý nhất.

46

23


08.12.2016

Các loại hình đấu thầu quốc tế

Căn cứ vào đối
tượng

Căn cứ vào
phạm vi

• Đấu thầu xây
lắp
• Đấu thầu quản
lý
• Đấu thầu tư
vấn…

• Đấu thầu mở

rộng
• Đấu thầu hạn
chế
• Chỉ định thầu

Căn cứ hình thức
bỏ thầu

Căn cứ vào cách
tổ chức đấu thầu

• Đấu thầu 1 túi
hồ sơ
• Đấu thầu 2 túi
hồ sơ

• Đấu thầu 1 giai
đoạn
• Đấu thầu nhiều
giai đoạn

47

Giao dịch tại sàn giao dịch

48

24

08.12.2016

Các hình thức giao dịch tại SGD
Giao ngay
Giao có kỳ hạn
Giao dịch tự bảo hiểm

49

TÓM TẮT CHƢƠNG
1.Các phƣơng thức kinh doanh ngoại thƣơng có mua bán thơng
thƣờng, đối lƣu, gia công quốc tế, tái xuất, tái nhập, giao dịch tại
hội chợ triển lãm, đấu thầu, đấu giá và sàn giao dịch
2. Ƣu nhƣợc điểm và cách vận dụng từng phƣơng thức kinh doanh
trong ngoại thƣơng
3. Nghiệp vụ giao dịch của từng phƣơng thức kinh doanh trong
ngoại thƣơng

THUẬT NGỮ

Mua bán trực tiếp

Mua bán gián tiếp

Đại diện bán hàng
Mua lại
Mua đối lƣu
Đại lý hoa hồng

Mua bán đối lưu

Mua bồi hoàn
Đại lý toàn quyền
Đại lý độc quyền

Gia công
bên
Tái xuất
Triển lãm

nhiều Chuyển khẩu
Tự bảo hiểm
Đấu thầu

Công ty chuyên doanh
xuất khẩu
Mua bán thông thường
Đấu giá
Đại lý sở hữu
Đại lý đảm bảo thanh
tốn
Cơng ty quản lý xuất
khẩu
Giao ngay
Hội chợ

25