Liên từ logic và liên từ trong ngôn ngữ tự nhiên Dựa trên tư liệu tiếng Việt và tiếng Anh

IăH CăQU CăGIAăHÀăN I
TR

NGă

IăH CăKHOAăH CăXÃăH IăVÀăNHÂNăV N

LIÊNăT ăLOGICăVÀăLIÊNăT ăTI NGăVI T

Mưăs ă:

T 2004 - 41

Ch ăđ ătàiă: LêăTh ăThuăHoài

HÀăN Iă11/2005


IăH CăQU CăGIAăHÀăN I
TR

NGă

IăH CăKHOAăH CăXÃăH IăVÀăNHÂNăV N
-------*****-------

LÊăTH ăTHUăHOÀI

LIÊNăT ăLOGICăVÀăLIÊNăT ăTRONGă
NGỌNăNG ăT ăNHIÊN
(D AăTRÊNăT ăLI UăTI NGăVI TăVÀăTI NGăANH)

LU NăV NăTH CăS ăNGỌNăNG

HÀăN Iă- 2005


IăH CăQU CăGIAăHÀăN I
TR

NGă

IăH CăKHOAăH CăXÃăH IăVÀăNHÂNăV N
-------*****-------

LU NăV NăTH CăS ăNGỌNăNG

LIÊNăT ăLOGICăVÀăLIÊNăT ăTRONGă
NGỌNăNG ăT ăNHIÊN
(D AăTRÊNăT ăLI UăTI NGăVI TăVÀăTI NGăANH)
Chuyên ngành : LÝ LU N NGÔN NG
Mã s : 5 04 08

ng d n : GS.TS.ăNguy nă

Ng

ih

Ng

i th c hi n : LêăTh ăThuăHoài

HÀăNỌIă- 2005

căDân


M CăL C
PH NăM ă

01

U ……………………………………………………………………….

4

Lý do ch n đ tài …………………………………….….……..

4

it

02

ng và ph m vi nghiên c u

5

……………………………...
03

L ch s v n đ ……………………………………….…………

7

04

M c đích và nhi m v nghiên c u …………………..….……...

9

05

Ph

ng pháp nghiên c u

11

…………………………….….……...
B c c lu n v n ………………………………………………...

11

PH NăN IăDUNGă…………………………………………………………….………

13

 Ch

ngă 1: Logicăvàăngônăng ăt ănhiên…………………………….…….

13

Logic và ngôn ng t nhiên là hai h th ng ký hi u…….…...

13

1.1.1. Logic h c và ký hi u logic …………………….………

13

06

1.1.

1.1.2. S gi ng nhau và khác nhau gi a hai h th ng ký hi u
logic và ngôn ng ………………….…………………..
1.1.3. Logic

t

duy

và

logic

ngôn

ng

17
20

…………….….………
1.2.

V n d ng logic m nh đ đ nghiên c u liên t

trong ngôn

ng t nhiên …………………………………………………...

22

1.2.1. Logic m nh đ …………………………………………

22

1.2.2. S t

ng ng gi a liên t logic và liên t trong ngôn

ng t nhiên ……………………………………………
 Ch

ngă 2: Liênă t ă “ ” logică vàă liênă t ă t

26

ngă ngă trongă ngônă ng ăt ă

nhiên……………………………………………………………

29

2.1.

Liên t “  ” logic …………………………………….….……..

29

2.2.

Liên t

trong ngôn ng t nhiên t

ng ng v i liên t “  ”

logic ……………………………………………………………

31

2.2.1. Liên t “và” trong ti ng Vi t ……………….………….

31

2.2.1.1

Nh ng s c thái ng ngh a c a liên t “và”

.

ti ng Vi t ………………………………….……...

31


2.2.1.2

Nh ng liên t đ ng ngh a v i “và” v m t

.

logic ……………………………………….………

41

2.2.2. Liên t “and” trong ti ng Anh ………………….……...

46

2.2.2.1

Nh ng quan h ng ngh a c a liên t “and”

.

ti ng

Anh

46

………………………………….………
2.2.2.2

Nh ng liên t đ ng ngh a v i “and” v m t

.

logic ……………………………………….………

53

2.2.3. M t s l u ý khi d ch liên t “and” sang ti ng Vi t và
2.3.
 Ch

liên t “và” sang ti ng Anh ……………………………

57

M t s nh n xét ……………………………………………….

60

ngă 3: Liênă t ă “ ”ă logică vàă liênă t ă t

ngă ngă trongă ngônă ng ăt ă

nhiên………………………………………………….………..

62

3.1.

Liên t “  ” logic ………………………………………………

62

3.2.

Liên t

trong ngôn ng t nhiên t

ng ng v i liên t “  ”

logic ……………………………………………………………

65

3.2.1. Liên t “hay/ho c” trong ti ng Vi t …………………...

65

3.2.2. Liên t “or” trong ti ng Anh …………………………..

78

3.2.3. Nh ng l u ý khi chuy n d ch liên t
3.3.
 Ch

“or” sang ti ng

Vi t và liên t “hay/ho c” sang ti ng Anh .……………

85

M t s nh n xét ……………………………………………….

88

ngă 4: Liênă t ă “”ă logică vàă liênă t ă t

ngă ngă trongă ngôă ng ă t ă

nhiên……………………………………………………………

91

4.1.

Liên t “  ” logic ……………………………………………..

91

4.2.

Liên t trong ngôn ng t nhiên t

ng ng v i liên t “  ”

logic ……………………………………………………………

94

4.2.1. C p

94

liên

t

“n u

…

thì”

trong

ti ng

Vi t

………………
4.2.1.1

Nh ng đ c tr ng và s c thái ng ngh a c a

.

c p

liên

………….…..

t

“n u…thì”

ti ng

Vi t

94


4.2.1.2

Nh ng liên t đ ng ngh a v i “n u … thì” v

.

m t logic ………………………………………….

109

4.2.2. Liên t “if … then” trong ti ng Anh …………………..

114

4.2.2.1

Nh ng s c thái ng ngh a c a liên t “if …

.

then” ti ng Anh ………………………………….

4.2.2.2

Nh ng liên t đ ng ngh a v i “if … then” v

.

m t logic ………………………………………….

114

121

4.2.3. M t s l u ý khi chuy n d ch các câu đi u ki n ti ng

Anh sang ti ng Vi t và ng

c l i ……………………...

125

M t s nh n xét ………………………………………………..

129

PH NăK Tă LU Nă ……………………………………………………………………

133

TÀIăLI Uă THAMăKH Oă …………………………………………………………….

139

4.3.


PH N M
0.1.

U

Lýădoăch năđ ătài.
Chúng ta đ u bi t r ng, logic là khoa h c nghiên c u v quy lu t và hình th c

c a t duy. Mà t duy hay t t

ng ch có th xu t hi n và t n t i trên c s ch t

li u ngơn ng . Vì v y, v i ch c n ng v a là công c giao ti p v a là công c t
duy, ngôn ng là đ i t

ng nghiên c u khơng ch c a ngơn ng h c, mà cịn c a

logic h c. Nh ng khác v i ngôn ng h c, logic h c nghiên c u ngôn ng v i t
cách nh m t chi c c u n i đ d n đ n t duy, thông qua ngôn ng đ hi u và n m
b t đ

c các quy lu t c a t duy. Có th nói, ngơn ng h c và logic h c là hai

ngành khoa h c có m t m i quan h ch t ch , tác đ ng và b sung cho nhau.
Trong l ch s phát tri n c a ngành ngôn ng h c, chúng ta không th ph
nh n s

nh h

ng m nh m c a logic h c. S

nh h

ng đó th hi n rõ nét trong

m t s thu t ng cú pháp c b n mà gi i ngôn ng h c v n s d ng r ng rãi đ
phân tích câu t x a cho đ n nay nh : m nh đ , ch ng , v ng , v n xu t phát t
các khái ni m logic. Không ch v y, nhi u lý thuy t logic nh : logic m nh đ , logic
v t , logic th i gian, logic đa tr , logic m … đã tr thành nh ng v n quý cho vi c

miêu t ngôn ng t nhiên, đ ng th i góp ph n vào vi c phát tri n ngôn ng h c
hi n đ i.

c bi t ph i k đ n h

ng nghiên c u logic - ng ngh a hay logic c a

ngôn ng t nhiên đã có nh ng đóng góp đáng k .
H

ng nghiên c u này có th nói là khơng m i.

trong và ngồi n

ây đó đã có m t s tác gi

c đ c p đ n. Tuy nhiên, cho t i này nó v n ch a đ

m t cách tho đáng, đ c bi t là

trong n

c quan tâm

c. Chúng ta ch có th k ra đây nh ng

cái tên ít i trong gi i Vi t ng h c đã ti p c n v n đ này nh : Nguy n

c Dân,

Hồng Phê. Có th nói logic - ng ngh a là nh ng v n đ vô cùng lý thú, h p d n
nh ng c ng vô cùng ph c t p.

ti p c n v n đ đòi h i ng

i nghiên c u ph i có

nh ng hi u bi t đ n m t ch ng m c nh t đ nh tri th c c a c hai ngành khoa h c
ngôn ng h c và logic h c.
Trong logic h c t n t i nhi u h th ng logic khác nhau nh chúng ta đã đ
c p đ n

trên. Trong đó, logic m nh đ đ

c xem là m t trong nh ng h th ng


logic c b n. Nó s d ng các tác t logic (hay còn g i là liên t logic) : h i (),
tuy n (), kéo theo (), đ liên k t hai phán đ n đã cho t o ra nh ng phán đoán
m i, ph c h p. Trong ngơn ng , phán đốn đ
các tác t logic đ

c th hi n b ng câu t

ng thu t và

c bi u hi n b ng các liên t . Nh v y là, có m t s t

gi a các liên t logic và các liên t trong ngôn ng t nhiên.
và liên t trong ngôn ng t nhiên” đ

miêu t , so sánh m c đ t

ng ng

tài “Liên t logic

c chúng tôi l a ch n n m h

ng t i vi c

ng đ ng và khác bi t gi a hai h th ng liên t này. Và

nó s là m t d n ch ng sinh đ ng cho h

ng nghiên c u logic - ng ngh a. M t

m nh đ t còn nhi u ch tr ng.
iăt

0.2.

ngăvàăph măviănghiênăc u.

Logic m nh đ đ

c xác đ nh g m có n m tác t logic, đó là : ph đ nh (~),

h i (), tuy n (), kéo theo (), t
khác nhau. Tuy nhiên, đ

ng đ

ng (), bi u hi n n m quan h logic

c hi u v i ch c n ng nh m t liên t liên k t hai phán

đoán đ n t o thành m t phán đốn m i, ph c h p mang tính đ c tr ng thì ch g m
ba liên t : h i (), tuy n (), kéo theo (). Còn hai tác t ph đ nh (~) và t
đ

ng () không đ

ng

c xem là đ c tr ng cho ch c n ng liên k t vì nh ng lý do sau

:
 Tác t ph đ nh (~) khơng có ch c n ng liên k t nên t

ng ng v i nó

khơng ph i là m t liên t trong ngôn ng .
 Tác t t

ng đ

ng (), hay phép t

ng đ

ng th c ch t ch là m t hình

th c khác c a phép kéo theo.
Chính vì th , lu n v n c a chúng tôi ch đ c p đ n ba liên t logic nêu trên
và các liên t ngôn ng t

ng ng v i ba liên t đó.

ó là v phía các liên t logic, cịn v phía các liên t trong ngơn ng t
nhiên thì ph m vi nghiên c u c ng có nh ng gi i h n nh t đ nh. Nh chúng ta đã
bi t, thu t ng “ngơn ng t nhiên” có m t ngo i diên r t r ng, nó bao g m t t c
các ngôn ng đã và đang đ
duy.

it

c s d ng nh m t công c giao ti p và bi u đ t t

ng nghiên c u c a đ tài là các liên t logic và các liên t t

ng ng

trong ngôn ng t nhiên. Tuy nhiên, chúng tôi không th ti n hành nghiên c u liên


t c a t t c các ngôn ng t nhiên đ

c mà ch l a ch n hai ngôn ng là ti ng Vi t

và ti ng Anh, xem chúng nh là nh ng đ i di n tiêu bi u cho h th ng các ngôn

ng t nhiên.
Vi c l a ch n này không kh i nhu m màu s c ch quan. Tuy nhiên chúng tôi
c ng d a trên m t s lý do ít nhi u mang tính khách quan sau :
 Ti ng Vi t và ti ng Anh là hai ngôn ng thu c v hai lo i hình khác h n nhau.
Ti ng Vi t là m t ngôn ng đ n l p đi n hình, cịn ti ng Anh l i là m t ngơn
ng n m trong nhóm các ngơn ng bi n hình. S đa d ng v lo i hình ngơn ng
c ng s giúp cho nh ng k t lu n mà chúng tôi rút ra sau q trình nghiên c u
mang tính bao qt và khách quan h n.


i v i ng

i th c hi n đ tài này, ti ng Vi t là ngôn ng m đ nên vi c ch n

ti ng Vi t là m t s l a ch n chính đáng, vì khi đó ng
nh n h t đ

i nghiên c u có th c m

c nh ng s c thái ng ngh a c ng nh cách th c s d ng các liên t

trong ngơn ng đó.
 Ti ng Anh là m t ngơn ng mang tính qu c t , có ph m vi và s l ng ng
d ng cao nh t th gi i. Nó là m t ngo i ng thơng d ng

is

nhi u qu c gia, trong

đó có Vi t Nam. Chính vì th ti ng Anh là s l a ch n h p lý có tính ph qt

và ng d ng cao.
Tuy nhiên c ng ph i nói thêm r ng, liên t là nhóm t bi u hi n quan h ng
pháp, ng ngh a. Chính vì v y, các ng c nh s d ng c ng nh các s c thái ng
ngh a mang tính riêng bi t c a chúng thì đơi khi ch có ng
bi t và c m nh n đ

i b n ng m i có th

c. Vì th , vi c chúng tơi ch n ti ng Anh ch mang tính ch t

nh là b sung thêm ngu n t li u cho ngôn ng t nhiên, đ k t lu n mà chúng tơi
đ a ra có c s v ng ch c h n, chính xác h n và ph quát h n. Chúng tôi không
cho r ng nh ng phân tích đ a ra là đã khái quát h t đ

c nh ng kh n ng bi u đ t

c a liên t ti ng Anh mà ch kh ng đ nh r ng đó là nh ng quan h ng ngh a n i b t
nh t và đã đ

c các nhà Anh ng h c xác nh n là t n t i. Và do đó, ph n l n các ví

d ti ng Anh trong lu n v n c ng đ
nghiên c u ti ng Anh trên c ph

c chúng tơi trích d n t nh ng cu n sách

ng di n lý lu n c ng nh th c hành.


Các liên t ngôn ng đ

ng ng v i các liên t logic h i (),

c xác đ nh là t

tuy n (), kéo theo () là : và, hay/ho c, n u … thì trong ti ng Vi t và and, or, if
… then trong ti ng Anh. Chúng ta c ng bi t r ng, m t liên t logic s có nhi u hình
th c bi u hi n ngôn ng khác nhau. Tuy nhiên, ng v i m i liên t logic chúng tôi
ch ch n m t liên t ngôn ng

ng ng đ

l a ch n này chúng tơi s trình bày
Nh v y, đ i t
t

c xem là tiêu bi u nh t. Lý do c a s

ph n sau.

ng nghiên c u c a đ tài là các liên t logic và các liên t

ng ng trong ti ng Vi t và ti ng Anh. Thông qua nh ng miêu t , phân tích t ng

liên t c th , chúng tơi quan tâm đ n ch c n ng và ph m vi ho t đ ng c a các liên
t này. T đó so sánh và rút ra nh ng lu n đi m v s t

ng đ ng và khác bi t gi a

liên t trong logic và liên t trong ngôn ng t nhiên.

0.3.

L chăs ăv năđ .ă
M i quan h gi a ngôn ng và t duy là m t trong nh ng v n đ c b n

khơng ch c a ngơn ng h c mà cịn c a logic h c. Tuy nhìn nh n v n đ này d

i

nh ng góc đ khác nhau nh ng hai ngành khoa h c này v n có chung m t ph m vi
nghiên c u nh t đ nh. Chính vì v y, nhi u nhà tri t h c, logic h c đã quan tâm đ n
ngôn ng , nghiên c u các ho t đ ng c a ngôn ng trong giao ti p hàng ngày và
đi u đó đ

c xem là m t trong nh ng nhân t quan tr ng góp ph n m r ng chân

tr i chân tr i c a logic h c hi n đ i, thúc đ y s phát tri n ngày càng m nh m c a
hàng lo t h th ng logic nh : logic tình thái, logic th i gian, logic đa tr , logic m .
.. Ng

c l i, c ng có nhi u nhà ngôn ng h c quan tâm đ n logic. S phân tích

logic đ i v i ngơn ng t nhiên th c t đã soi sáng nhi u hi n t
ngh a, góp ph n t o nên m t h

ng nghiên c u, m t h

ng cú pháp - ng

ng m i ti p c n các v n đ

ngôn ng .
H

ng nghiên c u này đã đ

c khá nhi u h c gi n

nh ng n m 50-60 c a th k XX, ng

c ngoài quan tâm. T

i ta b t đ u th y xu t hi n khuynh h

ng

v n d ng logic đ phân tích ngơn ng . Ban đ u ch là phân tích c u trúc cú pháp,
d n d n v sau là phân tích c u trúc cú pháp - ng ngh a và c u trúc logic - ng
ngh a c a câu. Có th k tên các đ i di n tiêu bi u nh : J.D. McCawley, G. Lakoff,


H.P. Grice, O. Ducrot…
tâm đ n h

Vi t Nam , c ng đã có nh ng nhà ngơn ng h c quan

ng nghiên c u này nh ng qu th c là khơng nhi u. Có th nói, cho đ n

nay th c t ch có hai nhà ngơn ng h c Vi t Nam th c s quan tâm đ n l nh v c
này, và đã có nh ng đóng góp nh t đ nh c v lý thuy t l n th c hành, đó là :

Nguy n

c Dân và Hồng Phê.
tài mà chúng tơi th c hi n l y đ i t

m nh đ và các liên t t

ng nghiên c u là liên t trong logic

ng ng trong ngôn ng t nhiên (đ cho g n, t đây tr đi

chúng tơi ch nói “liên t logic” v i ngh a là “liên t trong logic m nh đ ”).
trên ph

ng

ng di n thu n t ngơn ng , thì th c s v n ch a có m t cơng trình nào

nghiên c u m t cách chi ti t v ch c n ng, ph m vi ho t đ ng c ng nh ph m vi
bi u ngh a c a t ng liên t c th . Có ch ng thì các nhà ng pháp ch đ nh ngh a
liên t và phân chia chúng thành các nhóm d a trên nh ng đ c đi m , s c thái quan
h ph quát c a chúng, nh : liên t đ ng l p, liên t chính ph hay liên t h n
đ nh, liên t ph thu c … N u có đi vào gi i thi u t ng liên t c th thì ch nêu
nh ng đ c đi m khái quát chung c a chúng mà ch a đi sâu tìm hi u các s c thái
ng ngh a mà chúng bi u hi n. Tho ng đây đó c ng có nh ng bài nghiên c u v
liên t nói riêng hay h t nói chung, nh ng nhìn chung v n ch a th t tho đáng
cho m t nhóm t lo i có ch c n ng liên k t và có ý ngh a ng pháp quan tr ng này.
Ch ng h n nh Di p Quang Ban, trong Ng pháp ti ng Vi t (1998, t p 1), đã
g i liên t b ng cái tên khác là k t t và ông ch ra : “và” là k t t đ ng l p ch ý
ngh a t p h p, li t kê; “hay, ho c” là k t t đ ng l p ch ý ngh a quan h l a ch n;

hay “n u … thì” ch ý ngh a quan h gi thi t h qu . Th c s đây ch là nh ng nét
ngh a khái quát c a các liên t này, trong q trình hành ch c, chúng cịn bi u hi n
nhi u nét ngh a khác, phong phú và đa d ng h n nhi u.
Nghiên c u liên t theo h

ng logic - ng ngh a đã đ

c Nguy n

c Dân

chú ý và quan tâm. Trong bài “Logic và s c thái liên t ti ng Vi t” (Ngôn ng ,
4.1976), b ng vi c ti n hành so sánh liên t logic và liên t t
Vi t, ông đã ch ra đ

ng ng trong ti ng

c các s c thái ng ngh a c a các liên t : và, hay/ho c,

n u…thì khi đi vào ho t đ ng. Ti p thu ph

ng pháp và nh ng k t qu t nghiên

c u này, chúng tôi th c hi n đ tài “Liên t logic và liên t trong ngôn ng t


nhiên” v i mong mu n b sung thêm nh ng s c thái ngh a, ph m vi ho t đ ng c ng
nh nh ng nhân t tác đ ng đ n kh n ng bi u ngh a c a các liên t ti ng Vi t,
ngoài ra m r ng h n ph m vi đ i chi u v i liên t logic không ch có ti ng Vi t
mà g m c ti ng Anh đ th y rõ h n s t

ng đ ng và khác bi t gi a liên t trong

logic m nh đ và liên t trong ngôn ng t nhiên. H n n a, đ tài c a chúng tơi
mu n nh n m nh h n vai trị c a logic m nh đ trong vi c miêu t và phân tích các
liên t trong ngơn ng t nhiên. Chúng tơi mong r ng đ tài s đ
đóng góp nh cho vi c nghiên c u liên t nói riêng và cho h

c xem là m t

ng nghiên c u logic -

ng ngh a - cú pháp nói chung.
0.4.

M căđíchăvàănhi măv ănghiênăc u.
tài đ t ra nh ng nhi m v nghiên c u c th nh sau :

 Thu th p và x lý các t li u liên quan đ n th c ti n hành ch c c a các liên t
trong ngôn ng t nhiên.
 Miêu t , phân tích chi ti t v ph m vi ho t đ ng, ch c n ng, các s c thái ng
ngh a c ng nh các nhân t tác đ ng đ n vi c bi u ngh a c a t ng liên t c th .
 Ti n hành so sánh trên t t c các khía c nh t hình th c đ n n i dung gi a các
liên t logic v i các liên t t
 Nh n xét v nh ng nét t

ng ng trong ti ng Vi t và ti ng Anh.

ng đ ng và khác bi t gi a các liên t logic và các liên

t trong ngôn ng t nhiên.
 Khái quát đ

c nh ng đi m gi ng và khác nhau gi a hai h th ng ký hi u: logic

và ngôn ng .
 D a trên nh ng miêu t , phân tích các liên t t

ng ng trong hai ngôn ng

ti ng Vi t và ti ng Anh, rút ra m t s đi m c n l u ý trong quá trình chuy n d ch
các liên t đó

hai ngơn ng này.

Tuy nhiên, có m t đi m chúng tơi c n thuy t minh thêm
c a đ tài khơng h
đã nói

đây là, m c đích

ng t i vi c đ i chi u liên t ti ng Vi t và ti ng Anh. Mà nh

trên, các liên t trong hai ngôn ng này ch là nh ng t li u v ngôn ng t

nhiên mà chúng tôi s d ng đ phân tích. T m t đi m t a chung là logic chúng tôi
th y đ

c nh ng c ch bi u ngh a c ng nh nh ng s c thái ng ngh a c a các liên

t trong hai ngôn ng này là không gi ng nhau. Chính vì th , chúng tơi xin m o
mu i đ a ra đây nh ng l u ý trong quá trình chuy n d ch liên t gi a hai ngôn ng
ti ng Vi t và ti ng Anh.
tài l a ch n đ i t
c u nh trên nh m h

ng đ n nh ng m c đích và đóng góp sau :

óng góp v m t ph



ng nghiên c u c ng nh đ t ra nh ng nhi m v nghiên
ng pháp nghiên c u : đ tài đ

logic - ng ngh a - ng pháp, m t h

c ti n hành theo h

ng nghiên c u mang tính ch t liên ngành.

Nó s là minh ch ng c th cho m t h

ng ti p c n các v n đ ngôn ng m t

cách h th ng và mang l i hi u qu , giúp chúng ta th y đ
tr c a h

c tính h u ích và giá

ng nghiên c u này.

óng góp v ph



ng

ng di n lý thuy t : B ng nh ng miêu t và phân tích c th đ i

v i t ng liên t trong c hai h th ng logic và ngôn ng , chúng ta s có cái nhìn
khái qt, đ y đ và toàn di n v ch c n ng và ph m vi ho t đ ng c a các liên
t trong t ng h th ng nói chung c ng nh th y đ

c các s c thái, các quan h

ng ngh a riêng bi t đ c tr ng c a t ng liên t trong t ng ngôn ng nói riêng.
T đó có th góp thêm nh ng d n ch ng v s t

ng đ ng và khác bi t gi a hai

h th ng ký hi u logic và ngơn ng .
óng góp v m t th c hành :



tài s là m t đóng góp thi t th c cho công tác

d y ti ng, đ c bi t là quá trình gi ng d y các liên t , m t nhóm t khơng d ti p

nh n và s d ng trong quá trình h c ngo i ng . Bên c nh đó, đ tài s là s g i ý
h u ích cho q trình chuy n d ch ngơn ng t ti ng Anh sang ti ng Vi t và
ng
0.5.

c l i.
Ph

ngăphápănghiênăc u.
th c hi n đ

c các nhi m v mà đ tài đ t ra, trong quá trình nghiên c u

chúng tôi đã s d ng nh ng ph
 Ph

ng pháp sau.

ng pháp di n d ch : ây là m t trong nh ng ph

b n. Ph

ng pháp này tr

ng pháp nghiên c u c

c h t đ a ra nh ng nh n đ nh v m t v n đ và sau đó

b ng nh ng ví d c th s ch ng minh cho nh ng nh n đ nh trên là đúng đ n.

 Ph

ng pháp quy n p : ây c ng là m t ph

b n, đ

ng pháp nghiên c u h t s c c

c s d ng nhi u trong nghiên c u khoa h c. Ng

di n d ch, ph

c l i v i ph

ng pháp

ng pháp quy n p l i đi t nh ng d n ch ng c th đ đúc ra

nh ng lu n đi m mang tính k t lu n.
tài c a chúng tôi s d ng ph i h p c hai ph

ng pháp này nh m t o nên

nh ng l p lu n v ng ch c và ch t ch , đ nh ng k t lu n đ a ra có s c thuy t
ph c cao.
 Ph

ng pháp miêu t , phân tích và t ng h p : T nh ng câu c th chúng tơi

ti n hành miêu t và phân tích các kh n ng bi u hi n ngh a c ng nh các quan
h ng ngh a c a t ng liên t . T đó t ng h p l i và rút ra nh ng lu n đi m lý
thuy t.
 Ph

ng pháp so sánh, đ i chi u : T nh ng miêu t và phân tích v ch c n ng

c ng nh ph m vi ho t đ ng c a các liên t logic và liên t ngôn ng , chúng tôi
ti n hành so sánh, đ i chi u chúng v i nhau đ th y đ

cs t

ng đ ng và khác

bi t gi a chúng.
0.6.

B ăc călu năv n.
Lu n v n đ

c chia thành ba ph n :

 Ph n m đ u.
 Ph n n i dung.
 Ph n k t lu n.
Trong đó, ph n n i dung g m có b n ch
 Ch

ng ;

ng 1 : Logic và ngôn ng t nhiên.
1.1.

Logic và ngôn ng t nhiên là hai h th ng ký hi u.

1.2.

V n d ng logic m nh đ đ nghiên c u liên t trong ngôn ng t
nhiên.

 Ch

ng 2 : Liên t “ ” logic và liên t t
nhiên.
2.1.

Liên t “” logic.

ng ng trong ngôn ng t


 Ch

2.2.

Liên t trong ngôn ng t nhiên t

2.3.

M t s nh n xét.

ng 3 : Liên t “ ” logic và liên t t

ng ng v i liên t “” logic.
ng ng trong ngôn ng t

nhiên.

 Ch

3.1.

Liên t “” logic.

3.2.

Liên t trong ngôn ng t nhiên t

3.3.

M t s nh n xét.

ng 4 : Liên t “ ” logic và liên t t

ng ng v i liên t “” logic.
ng ng trong ngôn ng

t

nhiên.

4.1.

Liên t “” logic.

4.2.

Liên t trong ngôn ng t nhiên t

4.3.

M t s nh n xét.

ng ng v i liên t “” logic.


TÀIăLI UăTHAMăKH O
1- Di p Quang Ban - Hoàng V n Thung, Ng pháp ti ng Vi t, T p 1, NXB Giáo
d c, 1998.
2- Di p Quang Ban, Ng pháp ti ng Vi t, T p 2, NXB Giáo d c, 1998.
3- Nguy n

c Dân, Logic-Ng ngh a-Cú pháp, NXB H&THCN, 1987.

4- Nguy n

c Dân, Logic và ti ng Vi t, NXB Giáo d c, 1996.

5- Nguy n

c Dân, Nh p mơn logic hình th c,

6- Nguy n

c Dân, Nh p mơn logic hình th c và logic phi hình th c, NXB

HQG tp HCM, 2003.

HQG Hà N i, 2005.
7- Nguy n

c Dân, Logic và s c thái liên t ti ng Vi t, Ngôn ng , 4.1976.

8- Nguy n

c Dân, Logic và hàm ý trong câu ch quan h nhân qu , Ngôn ng ,

1.1990.
9- Nguy n

c Dân - Lê

ông, Ph

ng th c liên k t c a t n i, Ngôn ng ,

1.1985
10- V

ng T t

t, Logic h c đ i c

ng, NXB HQG Hà N i, 2001.

11- Lê ông, “Logic và ti ng Vi t” v i nh ng tìm tịi và g i m nhi u ý ngh a, Ngôn
ng , 1.1998.
12- Chu Xuân Nguyên, Ng pháp ti ng Anh, t p 2, NXB Giáo d c, 1993.
13- Hồng Phê, Logic - Ngơn ng h c, NXB à N ng, 2003.
14- U ban KHXH Vi t Nam, Ng pháp ti ng Vi t, NXB Khoa h c xã h i, 1983.
15- A.J.Thomson - A.V.Martinet, A practical English Grammar, NXB Tr , 1999.
16- Collins Cobuild, T n i ti ng Anh (Linking words), NXB Giáo d c, 1999.
17- James D. McCawley, Everything that Linguists have always wanted to know
about logic (but were ashamed to ask), Chicago, 1981.
18- John Lyons, Ng ngh a h c (Linguistic Semantics-An Introduction), 1995, b n
d ch c a Nguy n V n Hi p.