Đánh giá hiệu quả đầu tư của dự án nuôi tôm tại huyện Thái Thụy tỉnh Thái Bình

I H C QU C GIA HÀ N I
TR
NG
I H C KINH T
--------*****-------

QUÁCH TH LAN ANH

ÁNH GIÁ HI U QU
U T C A D ÁN NUÔI TÔM T I
HUY N THÁI TH Y T NH THÁI BÌNH
CHUYÊN NGÀNH: QU N TR KINH DOANH
MÃ S :
60 34 05

LU N V N TH C S QU N TR KINH DOANH

Ng

ih

ng d n khoa h c: TS. BÙI THIểN S N

HƠ N i - 2007


L I NÓI
Ngay t Ngh quy t H i ngh Trung
1993, thu s n đã đ

ng

ng l n th 5 khoá VII n m

c xác đ nh là m t trong nh ng ngành kinh t m i nh n

trong n n kinh t c a đ t n
đã đ t đ

U

c. T n m 1996 đ n nay, ngành thu s n Vi t Nam

c nh ng thành t u to l n trên t t c các l nh v c: khai thác, nuôi

tr ng, ch bi n và xu t kh u. T c đ t ng tr

ng bình quân đ t 5%/n m v t ng

ng thu s n, 20%/n m v giá tr xu t kh u thu s n, Vi t Nam đã l t vào

s nl

danh sách 10 qu c gia đ ng đ u có giá tr xu t kh u thu s n cao nh t c a th
gi i.
Thu s n Vi t Nam đã góp ph n t ng nhanh kim ng ch xu t kh u, góp
ph n chuy n d ch c c u kinh t nông nghi p, tham gia tích c c vào ch
trình xoá đói gi m nghèo

nông thôn trên ph m vi c n

ng

c.

Nh ng thành t u c a ngành thu s n đã có đóng góp vào s nghi p phát
tri n kinh t - xã h i c a đ t n

c nói chung và quá trình công nghi p hoá- hi n

đ i hoá nói riêng. Hi u qu nuôi tr ng th y s n hi n nay đã đóng m t vai trò là
đ ng l c c a quá trình phát tri n kinh t - xã h i và đ nh h
nghi p công nghi p hoá - hi n đ i hoá đ t n

ng ph c v s

c.

Trong nh ng n m g n đây, nuôi tr ng th y s n

n

c ta đã phát tri n r t

nhanh chóng và đã t o ra ngu n nguyên li u d i dào cho ngành công nghi p ch
bi n thu s n xu t kh u. Thu s n xu t kh u c a Vi t Nam đã b
đ

c các nhu c u đa d ng c a ng

dung l

tr

ng th tr

i tiêu dùng th gi i, đ c bi t là các n

ng l n nh M , EU, Nh t B n,

ng xu t kh u thu s n đã đ t đ

c đ u đáp ng
c có

ài Loan... Do v y, t ng

c t c đ cao và b n v ng.

Tuy nhiên, nhìn nh n m t cách th c t h n, trong nh ng n m g n đây, s n
l

ng khai thác th y s n có xu h

ng gi m do ngu n l i ngày càng c n ki t, và

vì v y nuôi tr ng th y s n tr thành m t trong nh ng y u t quan tr ng nh t
thúc đ y s t ng tr

ng và phát tri n c a ngành.

1

Nuôi tr ng th y s n

n

c ta hi n nay ch y u là ngh nuôi tôm sú

chi m t tr ng cao nh t (chi m 30% s n l

ng) trong t ng s n l

ng nuôi tr ng

thu s n. Tuy nhiên trong lúc nuôi tôm sú phát tri n m t cách nhanh chóng nh
hi n nay thì m t bài toán đ t ra là tính hi u qu c a nó nh th nào thì ch a th y
có m t nghiên c u nào đ c p v v n đ này.
Th c t đã ch rõ đ ti p c n v i vi c đánh giá hi u qu c a các d án
nuôi tôm đòi h i ph i có th i gian c ng nh ngu n l c r t l n, trong khuôn kh
và n ng l c c a mình tác gi đã ch n m t d án đ nghiên c u thí đi m là d án
nuôi tôm huy n Thái Th y, t nh Thái Bình.
Do đó, tác gi ch n đ tài nghiên c u: " ánh giá hi u qu đ u t c a d
án nuôi tôm t i huy n Thái Th y t nh Thái Bình" làm đ tài lu n v n, t đó
rút ra các bài h c kinh nghi m và đ xu t m t s gi i pháp nh m nâng cao hi u
qu đ u t c a d án nuôi tôm t i huy n Thái Th y t nh Thái Bình nói riêng và
các d án đ u t nuôi tôm nói chung.
1. M c đích nghiên c u c a lu n v n
M c đích chung
ánh giá hi u qu đ u t c a d án và đ xu t các gi i pháp qu n lý nh m
góp ph n đ a ngh nuôi tôm huy n Thái Th y t nh Thái Bình phát tri n theo

h

ng hi u qu và b n v ng:
- Hi u qu kinh t .
- Phát tri n kinh t - xã h i.
- B o v ngu n l i sinh thái và môi tr

ng

M c đích c th
ánh giá đ

c hi u qu c a vi c phát tri n d án nuôi tôm

Th y t nh Thái Bình.

2

huy n Thái


Xác đ nh đ

c nh ng v n đ còn t n t i trong nuôi tôm

huy n Thái

Th y t nh Thái Bình.
xu t đ

c m t s gi i pháp đ nh h

ng cho ngh nuôi tôm

huy n

Thái Th y t nh Thái Bình phát tri n hi u qu và b n v ng.
2.

it

ng vƠ ph m vi nghiên c u
it

ng nghiên c u

Hi n tr ng nuôi tôm c a d án và t p trung vào nghiên c u v các m t:
hi u qu kinh t , kinh t - xã h i (lao đ ng, vi c làm, thu nh p, phân hóa giàu
nghèo, giao thông, giáo d c…), b o v tài nguyên sinh thái và môi tr

ng.

D ki n đi u tra 80 m u (h gia đình nuôi tôm) v hi u qu nuôi tôm.
Ph m vi nghiên c u
Nghiên c u d án đi n hình là D án nuôi tôm huy n Thái Th y t nh Thái
Bình, bao g m:
- Các h tham gia nuôi tôm trong vùng d án t i huy n Thái Th y t nh
Thái Bình.
- Bi u m u, s li u đi u tra h nuôi tôm n m 2005.
- T ng quan hi n tr ng phát tri n th y s n c a huy n t n m 2002 đ n

nay.
3. Ph

ng pháp nghiên c u
Ph

ng pháp chung:

Lu n v n s d ng các ph

ng pháp nghiên c u c b n nh duy v t bi n

ch ng và duy v t l ch s k t h p v i các ph
duy tr u t
Ph

ng, ph

ng pháp nghiên c u h th ng, t

ng pháp th ng kê, qui n p.

ng pháp ti n hành c th :

3


- K t h p v i Vi n Kinh t và Quy ho ch Th y s n - B Th y s n đ th c
hi n nghiên c u.
- Th a k các t li u đã có liên quan

+ Thu th p và phân tích s li u hi n có
+ ánh giá ngu n tài li u th c p
+ Th a k các k t qu nghiên c u, đi u tra, th ng kê đã có t tr

ct i

nay c a các c quan trong và ngoài ngành th y s n c a các d án nghiên
c u đ đánh giá v đi u ki n t nhiên, ti m n ng ngu n l i, môi tr

ng

nuôi tôm.
- Ph

ng pháp đi u tra kh o sát

+ Ph ng v n h nuôi tôm đi n vào bi u m u đi u tra
+ Ph

ng pháp ph ng v n nhanh có s tham gia c a ng

i dân (PRA)

+ Tham quan các đ m nuôi tôm
- Ph

ng pháp x lý và phân tích s li u

+ X lý s li u: X lý s li u b ng ph n m m Excel, ph n m m SPSS…
+ S d ng ph

ng pháp phân tích:

- Phân tích h i quy đ xác đ nh m c đ tác đ ng c a các y u t
h

nh

ng đ n hi u qu d án đ u t nuôi tôm.
- Ph

ng pháp th ng kê mô t : ch s trung bình, l n nh t nh nh t,

sai s trung bình, ph n tr m t l .
Lu n v n có s k t h p gi a k t qu nghiên c u c b n, v n d ng toán
h c vào kinh t và kinh t h c th c ch ng trong đi u ki n không gian và th i
gian c th đ đ nh l

ng s đóng góp c a d án nuôi tôm đ i v i phát tri n

kinh t h .

4


4. D ki n nh ng đóng góp m i c a Lu n v n
H th ng hoá nh ng lý lu n, quan đi m, các ch tiêu hi u qu kinh t h
nuôi tôm, kinh t - xã h i, môi tr

ng tác đ ng lên hi u qu đ u t c a d án

góp ph n phát tri n kinh t b n v ng vùng nông thôn.
ánh giá s đóng góp c a d án đ u t nuôi tôm đ i v i vi c phát tri n
kinh t , kinh t - xã h i, b o v môi tr
ch a đ

ng, t đó th y rõ nh ng m t đ

c và

c c a d án đ u t nuôi tôm góp ph n phát tri n kinh t b n v ng vùng

nông thôn Vi t Nam trong quá trình công nghi p hoá - hi n đ i hoá và h i nh p
kinh t qu c t .
xu t m t s gi i pháp và ki n ngh chính sách qu n lý nh m khai thác
t i đa hi u qu đ u t d án nuôi tôm, góp ph n vào quá trình công nghi p hoá hi n đ i hoá trong đi u ki n h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam.
5. K t c u c a lu n v n
Tên lu n v n:

ánh giá hi u qu đ u t c a d án nuôi tôm t i huy n

Thái Th y t nh Thái Bình
Ngoài ph n M đ u và K t lu n, n i dung Lu n v n g m 3 ch

ng:

Ch

ng 1: Nh ng v n đ c b n v đ u t vƠ hi u qu đ u t nuôi tôm

Ch

ng 2: Th c tr ng hi u qu c a d án đ u t nuôi tôm

Ch

ng 3: M t s gi i pháp qu n lỦ nh m nơng cao hi u qu đ u t d án

đ u t nuôi tôm

5


CH
NH NG V N
1.1 KHÁI NI M,

C

C

NG I

B N V HI U QU

I M, VAI TRÕ C A D

UT

ÁN

UT

NUÔI TÔM

NUÔI TR NG TH Y

S N

1.1.1 Khái ni m v đ u t vƠ d án đ u t
u t là ho t đ ng b v n nh m hình thành và b sung nh ng tài s n c n
thi t đ th c hi n nh ng m c tiêu kinh doanh. Ho t đ ng này đ

c th hi n t p

trung thông qua vi c th c hi n các d án đ u t .
D án đ u t có th đ

c xem xét trên nhi u góc đ .

- V m t hình th c: D án đ u t là m t t p trình bày m t cách chi ti t và
có h th ng các ho t đ ng và chi phí theo m t k ho ch đ đ t đ
qu và th c hi n đ

c nh ng m c tiêu nh t đ nh trong t

c nh ng k t

ng lai.

- Trên góc đ qu n lý: D án đ u t là công c qu n lý vi c s d ng v n, v t
t , lao đ ng đ t o ra k t qu kinh t , tài chính trong m t th i gian dài.
- Trên góc đ k ho ch hoá: D án đ u t là m t công c th hi n k ho ch
chi ti t c a công cu c đ u t s n xu t kinh doanh, phát tri n kinh t - xã h i, làm
ti n đ cho quy t đ nh đ u t và tài tr . D án đ u t là m t ho t đ ng kinh t
riêng bi t nh nh t trong công tác k ho ch hoá nói chung.
- V m t n i dung: D án đ u t là m t t p h p các ho t đ ng có liên quan
v i nhau đ

c k ho ch hoá nh m đ t đ

c các m c tiêu đã đ nh b ng vi c t o

ra k t qu c th trong th i gian nh t đ nh, thông qua vi c s d ng các ngu n
l c nh t đ nh.
Nh v y, m t d án đ u t bao g m 4 ph n chính:
* M c tiêu c a d án đ u t th hi n

hai m c: 1) M c tiêu phát tri n là

nh ng l i ích kinh t – xã h i do th c hi n các d
tr

c m t là nh ng m c đích c th c n đ t đ
6

án mang l i và 2) M c tiêu

c c a vi c th c hi n d án.

* Các k t qu : ó là nh ng k t qu c th , có đ nh l

ng, đ

c t o ra t các

ho t đ ng khác nhau c a d án. ây là đi u ki n c n thi t đ th c hi n các m c
tiêu c a d án.
* Các ho t đ ng: Là nh ng nhi m v ho c hành đ ng đ

c th c hi n trong

d án đ t o ra các k t qu nh t đ nh. Nh ng nhi m v ho c hành đ ng này
cùng v i m t l ch bi u và trách nhi m c th c a các b ph n th c hi n s t o
thành k ho ch làm vi c c a d án.
* Các ngu n l c: V v t ch t, tài chính và con ng

i c n thi t đ ti n hành

các ho t đ ng c a d án.
c đi m c a các d án nuôi tôm

1.1.2

ng các d án đ u t nuôi tr ng th y s n đ

Th

r t l n (l n h n 100 ha), t p trung ch y u

các d án ch y u đ

c xây d ng v i di n tích

nh ng vùng ven bi n, di n tích c a

c hình thành t di n tích chuy n đ i làm nông nghi p

(tr ng cói, lúa) kém hi u qu sang nuôi tr ng th y s n.
L

ng v n đ u t ban đ u cho các d án nuôi tr ng th y s n r t l n, v n

đ u t ban đ u c a d án nuôi tr ng th y s n ch y u t p trung vào các m c:
đ u t xây d ng ao nuôi, c s h t ng (h th ng c p thoát n

c, đi n, đ

ng).

Chi phí bi n đ ng bình quân hàng n m c a d án đi vào ho t đ ng không
cao (bình quân 350 tri u đ ng/ha/n m), ch y u t p trung vào các m c chi phí:
con gi ng, th c n, thu c, hoá ch t, phân đ m, n ng l

ng, công lao đ ng…

Khác v i các d án đ u t khác, d án nuôi tr ng thu s n đ i t

ng c a

d án có ngu n g c đ ng v t s ng, chu k s n xu t c a d án mang tính mùa v
trong n m, ch u nh h

ng l n vào th i ti t, khí h u, d ch b nh, do đó mà m c

thu nh p c a các d án đ u t nuôi tr ng th y s n không n đ nh, có đ r i ro
cao.
Thông th
s n ph m đ

ng đ i v i các d án đ u t nuôi tr ng th y s n chu k vòng quay
c tính là 1 n m.
7


1.1.3 Vai trò c a vi c đánh giá hi u qu đ u t c a các d án nuôi tôm
t o ra s t ng tr

ng và phát tri n n n kinh t nói chung và ngành nuôi

tr ng th y s n (NTTS) nói riêng c n ph i đánh giá hi u qu đ u t c a các d án
đ ut đ :
- Tri n khai th c hi n nhi m v chi n l

c, m c tiêu c a Nhà n

c đã

thông qua.
- Khai thác đ

c th m nh c a NTTS d a trên v trí đ a lý thu n l i, đi u

ki n t nhiên phong phú, đa d ng, ngu n lao đ ng d i dào…
-

m b o tính th ng nh t v qu n lý t trên xu ng d

và các đ a ph
Nhà n

i, gi a các ngành

ng v c s h t ng, b trí cán b , quy n và ngh a v đ i v i

c.
- Chuy n đ i c c u kinh t , c c u cây tr ng v t nuôi sang nh ng loài có

giá tr kinh t cao.
- Xác đ nh đúng v trí và vai trò c a t ng lo i v t nuôi đ i v i t ng vùng,
t ng đ i t
-

ng, xác đ nh đ

m b o l i ích cao nh t cho ng

nh ng đi u ki n b t th
-

i nuôi, trách đ

ng gây ra làm t n h i đ n s n l

c nh ng r i ro do

ng NTTS.

m b o thu nh p n đ nh cho các ch nuôi và ng

bi n đ ng th tr
-

c ngu n v n đ u t sao cho có hi u qu nh t.

i lao đ ng do các

ng, giá c , t giá, chính sách…

m b o v an ninh l

ng th c và quan tr ng là b o v môi tr

ng sinh

thái.
Các d án đ u t NTTS có vai trò quan tr ng đ i v i s nghi p công
nghi p hoá hi n đ i hoá c a c n

c nói chung và c a ngành th y s n nói riêng.

Nó kh i d y các ngu n l c c a đ t n
c ng nh công ngh n

c và khai thác đ

c ngu n l c tài chính

c ngoài đ t ng nhanh ch ng lo i s n ph m, nâng cao

8


n ng su t, đáp ng đ
nh p cho ng

c nhu c u c a th tr

ng trong n

c, qu c t và t ng thu

i dân.

Tuy nhiên, phát tri n các d án NTTS ph i đi đôi v i vi c qu n lý theo
m t chu trình th ng nh t vì ho t đ ng đ u t NTTS có nhi u lo i hình s h u
c, s h u t nhân, s h u h n h p… Các hình th c

khác nhau: S h u nhà n

s h u đ u có m c đ chi n l
th t n d ng đ

c khác nhau, m c tiêu khác nhau, nh ng đ có

c m i u th , phát tri n theo h

ng b n v ng thì nh ng yêu c u

c b n c a quá trình đ u t , v n hành và k t thúc d án đ u ph i đ

c theo dõi

m t cách ch t ch . Có nh v y thì các d án đ u t NTTS m i mang l i hi u
qu kinh t – xã h i cao nh t.

1.2 CH TIểU ÁNH GIÁ HI U QU

UT

C A CÁC D

ÁN NUÔI TÔM

1.2.1 Hi u qu kinh t
1.2.1.1 Các ch tiêu hi u qu tr c ti p
* T su t sinh l i c a v n đ u t (h s thu h i v n đ u t ):
Ch tiêu này ph n ánh m c đ l i nhu n thu n thu đ
đ ut đ

ct m tđ nv v n

c th c hi n ký hi u là RR, công th c ch tiêu này có d ng:

- N u công th c cho t ng n m ho t đ ng, thì:
RRi 

WiPV
I VO

Trong đó:
WiPV là l i nhu n thu n thu đ

c n m i tính theo m t b ng giá tr khi các

k t qu đ u t b t đ u phát huy tác d ng.
IVO là t ng s v n đ u t th c hi n tính đ n th i đi m các k t qu đ u t
b t đ u phát huy tác d ng.

9


TÀI LI U THAM KH O
TÀI LI U TI NG VI T
1. B Th y s n, Quy ho ch t ng th phát tri n kinh t – xã h i ngành th y
s n đ n n m 2010, Hà N i, 2003.
2. B th y s n, Phát tri n nuôi tr ng th y s n b n v ng góp ph n xóa đói
gi m nghèo chi n l

c & bi n pháp tri n khai, Nxb Nông nghi p, 2004

3. Chalor Limsuwan, Nguy n V n H o; Thông tin h i th o k thu t nuôi
tôm sú: Aquahealth Cere 2004; Nxb Nông nghi p, TP. H Chí Minh,
2005
4. Ch

ng trình h tr ngành Th y s n Vi t Nam Danida (n m 2003). D

án nghiên c u th tr

ng và tín d ng th y s n t i Vi t Nam. Trung tâm

thông tin Th y s n.
5. C quan phát tri n qu c t Australia, K thu t nuôi tôm sú thâm canh: Tài
li u hu n luy n cho ng

i nuôi tôm sú, Nxb Hà N i, 2001.

6. David Begg, Kinh t h c, nhà xu t b n th ng kê, 1995
7. V Cao àm, Ph

ng pháp nghiên c u khoa h c. Nxb khoa h c k thu t,

2003.
8. Tr n Thi t Giáp. “Thi t k chi ti t d án nuôi tôm công nghi p Ki n Th y
H i Phòng“ (N m1999)
9. Nguy n V n H o, M t s v n đ v k thu t nuôi tôm sú công nghi p –
Nxb Nông nghi p, TP. H Chí Minh, 2005.
10.H Công H

ng, ánh giá hi n tr ng nuôi tôm trên vùng bãi b i ven bi n

huy n Giao Th y, t nh Nam
mã s 606270, Tr

ng

nh, lu n v n Th c s nuôi tr ng th y s n,

i h c Nông nghi p 1 Hà N i, 2005.

11.PGS, PTS Nguy n Ng c Mai, Giáo trình Kinh t

u t , Tr

ng đ i h c

Kinh t qu c dân. Nxb giáo d c, Hà N i, 1997.
12.Lê Xuân Nh t.

tài: “ ánh giá tác đ ng c a khoa h c công ngh vào

nuôi tr ng Th y s n”, 2001.

10


13.Nh ng đi u c n bi t v lu t khuy n khích đ u t trong n

c – Nhà xu t

b n Tài chính, Hà N i 01/2000.
14.Lê H ng Phúc. Khoa h c công ngh đ i v i phát tri n nuôi tr ng th y s n
Vi t Nam, th c tr ng và gi i pháp.

i h c kinh t qu c dân, 2005.

15.Bùi Quang T , B nh c a tôm nuôi và bi n pháp phòng tr , Nxb.Nông
nghi p, 2003
16.PGS TS Hà Xuân Thông, Th y s n ngành kinh t m i nh n, 2004.
17.PGS TS Hà Xuân Thông,

ánh giá tác đ ng c a ngành th y s n đ i v i

n n kinh t qu c dân, 2004
18.PGS TS Hà Xuân Thông, “C s lý lu n chuy n đ i c c u kinh t trong
ngành th y s n”, 2000
19.Th t

ng Chính ph , Quy t đ nh 224/1999/Q

-TTg phê duy t ch

ng

trình phát tri n nuôi tr ng th y s n th i k 1999 – 2010.
20.T ng c c Th ng kê, Niên giám th ng kê 2005, Nxb Th ng kê, Hà N i,
2006
21.T ng c c Th ng kê, Vi t Nam 20 n m đ i m i và phát tri n 1986-2005,
Nxb Th ng kê, Hà N i, 2006

22.Ph m V n Trang, Nguy n Di u Ph
nuôi m t s loài tôm ph bi n

ng, Nguy n Trung Thành, K thu t

Vi t Nam, Tái b n l n th 2, Nxb Nông

nghi p, 2006.
23.Vi n Kinh t và Quy ho ch th y s n - Quy ho ch t ng th phát tri n kinh
t xã h i t nh Thái Bình, 2003.
24.Vi n Kinh t và Quy ho ch Th y s n – B Th y s n.

tài: “Quy ho ch

t ng th phát tri n kinh - t xã h i ngành th y s n”, 1999
25.Vi n Kinh t và Quy ho ch Th y s n.

tài: “Quy ho ch t ng th phát

tri n nuôi tr ng th y s n vùng cát ven bi n Mi n Trung”, 2004
26.Hoàng Vi t, Giáo trình l p d án đ u t phát tri n nông nghi p, nông
thôn, Nxb Th ng kê, Hà N i, 2001
CÁC TRANG WEB
11


1. B n tin đi n t Vi n nghiên c u h i s n
www.rimf.org.vn
2. B tài nguyên và môi tr

ng

www.monre.gov.vn
3. C c qu n lý ch t l

ng, an toàn v sinh và thú y th y s n –NAFIQAVED

www.nafiqaved.gov.vn
4. Thông tin th

ng m i Vi t Nam

www.tinthuongmai.vn
5. Trung tâm tin h c th y s n
www.ficen.org.vn
6. Trung tâm khuy n ng Vi t Nam
www.nafec.gov.vn
7. Trung tâm KHTT th y s n
www.fistenet.gov.vn
8. Vi n nghiên c u và nuôi tr ng th y s n
www.ria1.org

12