Phát triển kinh tế tư nhân ở Hà Nội trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế

IăH CăQU CăGIAăHÀăN I

TR

NGă

IăH CăKINHăT

ăV NăTHU N

PHÁTăTRI NăKINHăT ăT ăNHỂNă ăHÀăN Iă
TRONGăB IăC NHăH IăNH PăKINHăT ăQU CăT
CHUYểNăNGÀNH:ăKINHăT ăCHệNHăTR
MÃăS :ă60ă31ă01

HàăN i- N mă2007

1


IăH CăQU CăGIAăHÀăN I

TR

NGă

IăH CăKINHăT

ăV NăTHU N

PHÁTăTRI NăKINHăT ăT ăNHỂNă ăHÀăN Iă

TRONGăB IăC NHăH IăNH PăKINHăT ăQU CăT
CHUYểNăNGÀNH:ăKINHăT ăCHệNHăTR
MÃăS :ă60ă31ă01

NG

IăH

NGăD NăKHOAăH C:ăăPGS.TS.ăPH MăV NăD NG

HàăN i- N mă2007

2


M CăL C
Trang
M căl c………………………………………………………....................... 1
Ph năm ăđ u.................................................................................................. 4
1. Tính c p thi t c a đ tài...............................................................................4
2. Tình hình nghiên c u.................................................................................. 5
3. M c tiêu và nhiêm v nghiên c u c a đ tài...............................................6
4.

it

5. Ph

ng và ph m vi nghiên c u:..............................................................7
ng pháp nghiên c u.............................................................................7

6. D ki n đóng góp m i c a lu n v n............................................................7
7. K t c u c a lu n v n....................................................................................7
Ch

ngă1:ăKinhăt ăt ănhânătrongăn năkinhăt ăth ătr

ngăm ăc aăh iă

nh păqu căt :ăkhíaăc nhălýălu năvàăkinhănghi măqu căt ................ 8
1.1. Khái ni m, đ c đi m và các lo i hình t ch c c a kinh t t nhân........ 8
1.1.1 Khái ni m kinh t t nhân.................................................................. 8
1.1.2. Nh ng đ c đi m c a kinh t t nhân.................................................. 10
1.1.3. Các lo i hình t ch c c a kinh t t nhân........................................... 14
1.1.3.1. Theo quy mô t ch c s n xu t và hình th c góp v n có th
phân lo i kinh t t nhân thành các lo i hình sau:............................. 15
1.1.3.2. Theo ngành và l nh v c kinh doanh................................................ 15
1.2. Kinh t t nhân trong n n kinh t th tr

ng m c a, h i nh p

kinh t qu c t ..................................................................................... 15
1.2.1.

c đi m c a quan h kinh t qu c t trong th i đ i ngày nay.......... 15

1.2.2. V trí, vai trò c a kinh t t nhân trong quá trình h i nh p
kinh t qu c t ................................................................................... 21
1.2.3. Nh ng tác đ ng c a h i nh p kinh t qu c t đ n phát tri n
kinh t t nhân.................................................................................... 29

1.2.4. Nh ng th i c và thách th c c a kinh t t nhân Vi t Nam trong
quá trình h i nh p kinh t qu c t . .................................................... 36
1.2.4.1 Th i c :.............................................................................................. 36
1.2.4.2 Thách th c........................................................................................ 37
1.3 Kinh nghi m c a m t s n

c trong vi c s d ng kinh t t nhân
3


thúc đ y h i nh p kinh t qu c t ....................................................... 39
1.3.1 Kinh nghi m c a Trung Qu c trong vi c s d ng kinh t t nhân
thúc đ y h i nh p kinh t qu c t ....................................................... 39
1.3.2 Kinh nghi m c a Thái Lan trong vi c s d ng kinh t t nhân
thúc đ y h i nh p kinh t qu c t ........................................................43
Ch

ngă2:ăTh cătr ngăphátătri năkinhăt ăt ănhână ăHàăN iă
trongăb iăc nhăh iănh păkinhăt ăqu căt ......................................... 49

2.1 Khái quát và quá trình h i nh p kinh t qu c t c a Vi t Nam
t n m 1986 đ n nay.......................................................................... 49
2.2. Nh ng k t qu c a phát tri n kinh t t nhân
d

Hà N i

i tác đ ng c a h i nh p kinh t qu c t ......................................... 56

2.2.1. S phát tri n v s l

ng, quy mô trong các lo i hình

kinh t t nhân..................................................................................... 57
2.2.2. C c u ngành ngh kinh doanh c a kinh t t nhân

Hà N i............ 59

2.2.3. Nh ng đóng góp c a kinh t t nhân đ i v i s phát tri n
kinh t -xã h i c a Th đô Hà N i..................................................... 61
2.3. Nh ng h n ch và nguyên nhân............................................................. 68
2.3.1. Nh ng h n ch c a kinh t t nhân

Hà N i..................................... 68

2.3.2. Nguyên nhân c a h n ch ................................................................... 72
Ch

ngă3:ă nhăăh

ngăvàăcácăgi iăphápăch ăy uăphátătri năkinhăt

t ănhână ăHàăN iătrongăb iăc nhăh iănh păkinhăt ăqu că.............. 75
3.1. Tri n v ng và quan đi m đ nh h
kinh t t nhân

ng phát tri n

Hà N i ................................................................... 75

3.1.1. B i c nh m i...................................................................................... 75
3.1.2 Nh ng cam k t c a Vi t Nam khi tham gia T ch c th

ng m i

th gi i WTO và nh ng v n đ đ t ra v i kinh t t nhân Hà N i....... 78
3.1.2.1 Nh ng cam k t c a Vi t Nam.......................................................... 78
3.1.2.2 Nh ng v n đ đ t ra v i kinh t t nhân Hà N i.............................. 83
3.2. Quan đi m đ nh đ nh h

ng phát tri n kinh t t nhân Hà N i............ 87

3.2.1 Phát tri n kinh t t nhân ph i d a trên s c m nh c a chính
khu v c kinh t này.......................................................................... 87
3.2.2 S h tr c a nhà n

c cho kinh t t nhân là c n thi t nh ng

4


ph i phù h p v i nh ng cam k t qu c t .......................................... 88
3.2.3 Phát tri n kinh t t nhân

Hà N i ph i đ t trong m i quan h

h u c v i các thành ph n kinh t khác và các đ a ph
3.3 Các gi i pháp ch y u phát tri n kinh t t nhân

ng khác..... 89

Hà N i trong

th i gian t i...................................................................................... 89
3.3.1. Hoàn thi n môi tr

ng kinh doanh, t o đi u ki n thu n l i cho ho t

đ ng h p tác kinh t v i n
3.3.2 T o môi tr

c ngoài…..............................................90

ng tâm lý xã h i thu n l i cho

kinh t t nhân phát tri n.................................................................. 90
3.3.3- Phát tri n ngu n lao đ ng cho kinh t t nhân................................. 90
3.3.4- H tr kinh t t nhân nâng cao kh n ng c nh tranh
v i các doanh nghi p n

c ngoài..................................................... 91

3.3.5. M r ng các hình th c liên k t trong s n xu t và kinh doanh
c a kinh t t nhân........................................................................... 93
3.3.6- T ng c
nhà n

ng s lãnh đ o c a Thành u , nâng cao hi u l c qu n lý
c c a UBND thành ph Hà N i đ i v i các ho t đ ng c a

kinh t t nhân.................................................................. …………93
K tălu n..................................................................................................... 96
Danhăm cătàiăli uăthamăkh o.................................................................. 98

5


PH NăM ă

U

1- Tínhăc păthi tăc aăđ ătài
Ch tr ng xây d ng và phát tri n n n kinh t nhi u thành ph n do i
h i ng toàn qu c l n th VI kh i x ng đã t o cho kinh t t nhân có đi u
ki n và c s phát tri n r ng kh p trong toàn qu c. Cùng v i các thành ph n
kinh t khác, kinh t t nhân đã góp ph n gi i phóng s c s n xu t c a toàn xã
h i, đ a đ t n c thoát kh i tình tr ng khó kh n, t ng tr ng kinh t nhanh.
Kinh t t nhân là b ph n c u thành quan tr ng c a n n kinh t qu c
dân. Phát tri n kinh t t nhân là v n đ chi n l c lâu dài trong phát tri n n n
kinh t nhi u thành ph n đ nh h ng XHCN, góp ph n quan tr ng th c hi n
th ng l i nhi m v trung tâm là công nghi p hoá, hi n đ i hoá, nâng cao n i
l c c a đ t n c trong h i nh p kinh t qu c t .
Trong nh ng n m qua, cùng v i c n c kinh t t nhân Hà N i đã
đ c khôi ph c và phát tri n nhanh chóng, góp ph n duy trì t c đ t ng tr ng
và phát tri n kinh t -xã h i Th đô m c cao theo h ng b n v ng. Trong 3
n m (2001-2003) bình quân GDP c a Th đô t ng 10,7%; giá tr s n xu t công
nghi p t ng 20,7%; giá tr các ngành d ch v t ng 9,6%; đ i s ng v t ch t và
tinh th n c a nhân đân Th đô không ng ng đ c c i thi n. H th ng chính tr
d c c ng c , an ninh qu c phòng đ c gi v ng đã t o đi u ki n xây d ng
Th đô Hà N i theo h ng v n minh hi n đ i. V th c a Th đô trong quan h

qu c t ngày càng đ c nâng cao.
S phát tri n c a kinh t t nhân Hà N i đã huy đ ng, khai thác và s
d ng m c đáng k các ngu n l c c a xã h i vào s n xu t-kinh doanh, t o
thêm nhi u vi c làm m i, phát huy n i l c nh m t o nên s c m nh cho kinh t
Th đô, t o vi c làm và thu nh p cho ng i lao đ ng, góp ph n xoá đói gi m
nghèo và gi m đ c các t n n xã h i, thúc đ y t ng tr ng và chuy n dich c
c u kinh t c a Th đô, t ng ngu n thu cho ngân sách đ a ph ng Hà N i…
Nh v y phát tri n kinh t t nhân Hà N i ngày càng có v trí, vai trò quan
tr ng trong phát tri n kinh t -xã h i c a c n c nói chung và Th đô Hà N i
nói riêng.
Là trung tâm đ u não chính tr , kinh t , v n hoá c a c n c và có v trí
đ a lý thu n l i trung tâm đ ng b ng sông H ng, ti p giáp v i 5 t nh: B c Ninh,
Thái Nguyên, Hà Tây, H ng yên, V nh Phúc nên so v i các đ a ph ng khác
6


Hà N i có v trí đ a lý h t s c thu n l i cho phát tri n kinh t nói chung và kinh
t t nhân nói riêng. M c dù di n tích ch có 921 km2 (chi m kho ng 0,28%
di n tích c n c) nh ng Hà N i l i là đ u m i giao thông quan tr ng v đ ng
b , đ ng thu , đ ng hàng không r t thu n l i cho v n chuy n l u thông gi a
các t nh đ ng b ng B c b , c n c và trong giao l u qu c t . Do có v trí đ a
lý, kinh t , chính tr và h th ng giao thông thu n nên Hà N i đã, đang và s là
đ u m i l n v xu t, nh p kh u, phát lu ng bán buôn hàng hoá đi các t nh đ ng
b ng B c b và trong c n c.
ng th i đây s là th tr ng tiêu th v t t ,
nguyên li u và hàng hoá tiêu dùng và ph c v s n xu t và đ i s ng c a dân c
trong đ a bàn. Cùng v i s l ng dân c t ng đ i l n (3,145 tri u ng i b ng
3,78% dân s c n c và m t đ dân s là 3415 ng i/1km2) so v i các đ a
ph ng khác, hàng n m Hà N i có l u l ng ng i qua l i r t đông thì nhu c u
v các lo i s n ph m ph c v cho ho t đ ng c a các c quan, doanh nghi p,

khách du l ch c ng h t s c đa d ng, phong phú, t s n ph m hàng hoá bình dân
đ n nh ng s n ph m hàng hoá cao c p. M t khác Hà N i là Th đô c a c n c
nên k t c u h t ng kinh t -xã h i đ c nhà n c quan tâm đ u t h n so v i
các đ a ph ng khác v h th ng giao thông, thông tin liên l c, h th ng ch ,
c a hàng kho bãi và các c s h t ng khác. Nh ng đi u ki n thu n l i đó t o
c h i và có kh n ng cho kinh t t nhân Hà N i phát tri n m nh m và đ c
bi t là l nh v c h i nh p kinh t qu c t trong giai đo n hi n nay.
Tuy nhiên, trong b i c nh đ t n c đang trong ti n trình h i nh p qu c
t m nh m thì phát tri n kinh t t nhân Hà N i đang g p nhi u kh n khó
nh : thi u v n, công ngh và c s v t ch t k thu t l c h u, ch t l ng ngu n
lao đ ng và kh n ng c nh tranh ch a cao… Bên c nh đó, nh ng khó kh n
v ng m c v c ch , chính sách c ng v i n n hành chính còn l c h u làm cho
kinh t t nhân Hà N i ch a phát huy đ c th m nh c a mình trong quá
trình phát tri n và h i nh p v i n n kinh t th gi i. Vì v y, “Phátătri năkinhă
t ăt ănhână ăHàăN iătrongăb iăc nhăh iănh păkinhăt ăqu căt ” là m t v n đ
c p bách c n đ c nghiên c u, nh m phát huy vai trò tích c c c a kinh t t
nhân Hà N i ph c v quá trình công nghi p hoá, hi n đ i hoá và h i nh p
kinh t qu c t c a Th đô.
2- Tìnhăhìnhănghiênăc u
Kinh t t nhân hi n nay là thành ph n kinh t có nhi u ti m n ng và có
nh ng đóng góp to l n cho s phát tri n c a n n kinh t . Do đó,
7

Vi t Nam và


trên th gi i, v n đ này r t đ

c quan tâm.

n nay, đã có nhi u công trình

khoa h c và nh ng bài vi t v kinh t t nhân

Hà N i d

i nh ng góc đ

khác nhau nh :
- Th

ng m i t nhân

PGS.TS Hoàng

Hà N i: Th c tr ng và gi i pháp phát tri n c a

c Thân, T p chí kinh t và phát tri n, s 3-2003.

- “Kinh t t nhân và qu n lý Nhà n

c đ i v i kinh t t nhân

n

c ta

hi n nay” c a GS.TS H V n V nh, Nhà xu t b n Chính tr Qu c gia Hà N i,
2002.
- Kinh t t nhân Vi t Nam - Th c tr ng và gi i pháp.Lu n v n Th c s Nguy n Minh Th o-Khoa kinh t - Kinh t t nhân

Nguy n H i

i h c Qu c gia Hà N i. 2003.

Hà N i trong ti n trình đ i m i. Lu n v n Th c s -

ng -Khoa kinh t -

i h c Qu c gia Hà N i. Hà N i-2004.

- Thành ph n kinh t cá th , ti u ch và t b n t nhân-Lý lu n và chính
sách, Nxb Chính tr Qu c gia. PGS. TS. Hà Huy Thành ch biên. Hà N i –
2002.
- V th c a kinh t t nhân- Th i báo kinh t Vi t nam ngày 02/8/2005.
- “Gi i pháp phát tri n kinh t t nhân t i thành ph H Chí Minh” c a
TS Phan Ng c Trung, T p chí Lý lu n chính tr , tháng 12/2004.
- “ Quan đi m c a

ng ta v kinh t t nhân” c a

ng Hiêú, T p chí

C ng s n, n m 2006.
Các công trình trên đây đã nghiên c u kinh t t nhân và kinh t t nhân
Hà N i d

i nh ng góc đ và khía c nh khác nhau. Tuy nhiên, trong b i

c nh m i c a h i nh p kinh t qu c t , nh ng nghiên c u đó là ch a đ .
3- M cătiêuăvàănhiêmăv ănghiênăc uăc aăđ ătài

+ M c tiêu nghiên c u:
Trên c s phân tích, đánh giá th c tr ng c a kinh t t nhân
trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t , lu n v n đ xu t ph
gi i pháp ch y u phát tri n kinh t t nhân

ng h

Hà N i
ng và các

Hà N i trong th i gian t i.

+ Nhi m v nghiên c u:
- Làm rõ khái ni m, v trí, vai trò c a kinh t t nhân trong quá trình h i
nh p kinh t qu c t .

8


- Phân tích làm rõ th c tr ng c a kinh t t nhân

Hà N i, ch ra nh ng

thành công và h n ch c a quá trình này.
xu t nh ng ph

t t nhân

ng h

ng và các gi i pháp ch y u phát tri n kinh

Hà N i trong th i gian t i.
iăt

4-

ngăvàăph măviănghiênăc u

Lu n v n nghiên c u kinh t t nhân

Hà N i v i t cách là m t thành

ph n kinh t trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t chung c a n n kinh t .
- Th i gian nghiên c u: t n m 2000 đ n 2005.
- Ph m vi nghiên c u: Trên đ a bàn thành ph Hà N i.
5.ăPh
Ph

ngăphápănghiênăc u

ng pháp lu n đ

c s d ng đ nghiên c u là ch ngh a duy v t bi n

ch ng và ch ngh a duy v t l ch s . Nh ng ph

ng pháp c th là: tr u tu ng

hóa khoa h c, lô gích và l ch s , phân tích và t ng h p, so sánh, đ i chi u...

6.ăD ăki năđóngăgópăm iăc aălu năv n
- H th ng hoá nh ng v n đ lý lu n c b n v kinh t t nhân trong n n
kinh t th tr

ng m c a, h i nh p kinh t qu c t .

-Phân tích th c tr ng phát tri n kinh t t nhân

Hà N i trong b i c nh

h i nh p kinh t th i gian qua nh m tìm ra nh ng thành t u, h n ch và nh ng
nguyên nhân.
xu t nh ng ph

-

ng h

ng và gi i pháp ch y u đ phát tri n kinh

t t nhân trong th i gian t i.
7- K tăc uăc aălu năv n
Ngoài ph n m đ u, k t lu n, danh m c tài li u tham kh o, lu n v n
đ

c trình bày trong 3 ch
Ch

ng.

ng 1: Kinh t t nhân trong n n kinh t th tr

ng m c a, h i

nh p qu c t : khía c nh lý lu n và kinh nghi m qu c t .
Ch

ng 2: Th c tr ng phát tri n kinh t t nhân

Hà N i trong b i

c nh h i nh p kinh t qu c t .
Ch
nhân

ng 3:

nh h

ng và các gi i pháp ch y u phát tri n kinh t t

Hà N i trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t .

9


DANHăM CăTÀIăLI UăTHAMăKH O
1. Tr n Ng c Bút (2002), Phát tri n kinh t t nhân đ nh h

ng xã h i ch

ngh a
ng (2004) Kinh t t nhân

2. Nguy n H i

m i. Lu n v n Th c s - -Khoa kinh t 3. Nghiêm Xuân

Hà N i trong ti n trình đ i

i h c Qu c gia Hà N i. 2004.

t – Tô Xuân Dân- V Tr ng Lâm (2002), Phát tri n và

qu n lý các doanh nghi p ngoài qu c doanh, NXB Khoa h c k thu t
Hà N i
4. Nghiêm Xuân

t- T.S Nguy n Minh Phong (2002), Hà N i trong quá

trình h i nh p kinh t qu c t , – NXB chính tr qu c gia
5. Nghiêm Xuân

t (2004), M t s v n đ qu n lý nhà n

c đ i v i khu

v c kinh t t nhân, Nghiên c u kinh t s 305
6. PGS Tô Xuân Dân, Quan h kinh t qu c t - Lý thuy t và th c ti n
7. TS Ph m Công

nghi p th

oàn, TS Nguy n C nh L ch (1999), Kinh t doanh

ng m i, NXB Giáo d c

8. Nguy n Th Hoa (2006), Tìm hi u m t s thu t ng trong V n ki n
h iXc a
9.

i

ng: Nxb. Chính tr qu c gia, Hà N i, 2006.

ng Hiêú (2006) “ Quan đi m c a

ng ta v kinh t t nhân”, T p

chí C ng s n, n m 2006.
10.PGS.TS Nguy n V n Nam, Phát tri n kinh t th tr

ng

Vi t Nam

trong đi u ki n h i nh p kinh t qu c t , Nhà xu t b n chính tr qu c gia.
11.PGS.TS V V n Phúc(2005), Kinh tê t nhân th c tr ng và gi i pháp
phát tri n, TCCS 23/12/2005 H c vi n Chính tr qu c gia H Chí Minh
12.Nguy n Minh Th o (2003), Kinh t t nhân Vi t Nam - Th c tr ng và
gi i pháp.Lu n v n Th c s - -Khoa kinh t -

i h c Qu c gia Hà N i.

2003.
13.TS Phan Ng c Trung “Gi i pháp phát tri n kinh t t nhân t i thành ph
H Chí Minh”, T p chí Lý lu n chính tr , tháng 12/2004.
14.PGS.TS Hoàng

c Thân (2003), Th

ng m i t nhân

Hà N i: Th c

tr ng và gi i pháp phát tri n, T p chí kinh t và phát tri n, s 3-2003.

10


15.TS Nguy n Xuân Thiên, Giáo trình Th

ng m i qu c t , Khoa kinh t

i h c Qu c gia Hà N i.
16 Lê S Thi p (2000), Qu n lý nhà n

c v kinh t , H c vi n Hành chính qu c

gia
17. Nguy n ình T (10/3/2004) “Tín d ng ngân hàng đ i v i khu v c kinh

t t nhân”
18.H Tr ng Vi n (2004), Kinh t t nhân trong n n kinh t th tr
h

ng xã h i ch ngh a

Vi t Nam, Nghiên c u kinh t s 318

19.GS.TS H V n V nh (2002), “Kinh t t nhân và qu n lý Nhà n
v i kinh t t nhân

n

ng đ nh
cđ i

c ta hi n nay”, Nhà xu t b n Chính tr Qu c gia

Hà N i, 2002.
20. Báo đi n t

Tài chính doanh nghi p (2005), Kinh t tri th c, h

ng đ n

kinh t thông tin, c h i và thách th c
21. B T Pháp (1988), Nh ng quy đ nh v chính sách đ i v i kinh t t p
th , các th , t doanh và gia đình, Nhà xu t b n Pháp lý
22. B Th

ng m i (2004): Ki n th c c b n v h i nh p kinh t qu c t

23. C c th ng kê Hà N i (2005), Niên giám th ng kê n m 2005
24. C c Th ng kê Hà N i (2005), K t qu đi u tra toàn b doanh nghi p
2000-2005 thành ph Hà N i
25.

ng C ng s n Vi t Nam(1987) “V n ki n

ih i

i bi u toàn qu c

ih i

i bi u toàn qu c

ih i

i bi u toàn qu c

ih i

i bi u toàn qu c

l n th VI” NXB S Th t
26.

ng C ng s n Vi t Nam (1991), V n ki n
l n th VII” NXB S Th t

27.

ng C ng s n Vi t Nam (1996) “V n ki n
l n th VIII” NXB Chính tr qu c gia

28.

ng C ng s n Vi t Nam (2001) “V n ki n
l n th IX” NXB Chính tr qu c gia

29.

ng C ng s n Vi t Nam (2002)“Ngh quy t H i ngh Trung

ng l n

th n m, khoá IX”, NXB Chính tr qu c gia
30.

i h c Qu c gia(2003), Toàn c u hoá kinh t và tác đ ng đ i v i s
h i nh p c a Vi t Nam” - Nhà xu t b n Th gi i

11


31. Nhà xu t b n lý lu n chính tr (2004), T p bài gi ng: Quan h qu c t ,
án s 18/ A/TU th c hi n Ngh quy t H i

32. Thành u Hà N i (2002),

ngh Ban Ch p hành Trung

ng

ng Khoá IX.

33. T ng C c th ng kê (2005), Niên giám th ng kê n m 2005.
34.Hà Huy Thành: Thành ph n kinh t cá th , ti u ch và t b n t nhân-Lý
lu n và chính sách, Nxb Chính tr Qu c gia, Hà N i – 2002.
35.V th c a kinh t t nhân- Th i báo kinh t Vi t nam ngày 02/8/2005.
36. V h p tác kinh t đa ph

ng- B ngo i giao (2002) “ Vi t Nam trong xu

th toàn c u hoá v n đ và gi i pháp” Nhà xu t b n Chính tr Qu c gia
37. http:// www.vneconomy.com
38. http:// www.vnexpress.net
39. />40, />41.

12