Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câu

Tiết 114

Lựa chọn trật tự từ trong câu
I/ Mục tiêu cần đạt:
- Kiến thức: Trang bị cho HS một số hiểu biết sơ giản về trật tự từ trong câu,
cụ thể là:
+ Khả năng thay đổi trật tự từ.
+ Hiệu quả diễn đạt của những trật tự từ khác nhau.
- Kĩ năng: Hình thành ở HS ý thức lựa chọn trật tự từ trong nói, viết cho phù
hợp với yêu cầu phản ánh thực tế và diễn đạt t tởng, tình cảm của bản thân.
II/ Chuẩn bị: Thầy: - Đọc kĩ phần II / SGV/ 137 + 138.
- Bảng phụ.
Trò: - Chuẩn bị bài ở nhà.
III/ Các hoạt động dạy và học
1/ Tổ chức : (1') 8B: 8C:
2/ Kiểm tra: (4')
HS làm bài tập 1, 3 (SGK/ 102, 107).
3/ Bài mới:
Vào bài: (1')
Hoạt động của Thầy và trò tg Nội dung bài học
Hoạt động I: Giúp HS tìm hiểu sự thay đổi trật
tự từ trong câu.
HS: Đọc văn bản.
GV: Treo bảng phụ viết đoạn trích.
HS: Hoạt động nhóm.
GV: Giao việc.
Có thể thay đổi trật tự từ trong câu in đậm
theo những cách nào mà không làm thay đổi
nghĩa cơ bản của câu?
HS: Trao đổi, thảo luận, các nhóm cử đại diện
lên làm bài trên bảng.

Các bạn khác nhận xét.
GV: Kết luận: Có thể thay đổi trật tự nh sau:
Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng
khàn khàn của một ngời hút nhiều xái cũ.
Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của một ng-
ời hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.
Thét bằng giọng khàn khàn của một ngời hút
11'
I/ Nhận xét chung:
1. Ví dụ:
Đọc đoạn trích SGK/ 110.
2. Nhận xét:
- Trong đoạn văn trên có 6 cách
sắp xếp trật tự từ.
nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất.
Bằng giọng khàn khàn của một ngời hút nhiều
xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét.
Bằng giọng khàn khàn của một ngời hút nhiều
xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét.
Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn
của một ngời hút nhiều xái cũ, cai lệ thét.
GV: Vậy trong đoạn văn có bao nhiêu cách sắp
xếp trật tự từ?
HS: Có 6 cách.
GV: Khi thay đổi trật tự từ trong câu thì hiệu quả
diễn đạt có giống nhau không?
HS: Không giống nhau.
- Từ "roi" đầu câu có tác dụng liên kết câu ấy
với câu trớc.
- Từ "thét" cuối câu có tác dụng liên kết câu

ấy với câu sau.
- Mở đầu bằng cụm từ "Gõ đầu roi xuống đất"
nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ.
HS: Đọc ghi nhớ 1.
GV: Nhấn mạnh ghi nhớ.
Hoạt động II:
HS: Đọc ví dụ SGK/ 111 + 112.
Hoạt động nhóm.
GV: Giao việc.
Nhóm 1 - 2: Bài 1/ a - b.
Nhóm 3 - 4: Bài 2/ a - b - c.
HS: Trao đổi, thảo luận (ghi bảng con).
Nhóm 1, 3: Cử đại diện trình bày.
Nhóm 2, 4: Nhận xét, bổ sung.
GV: Nhận xét, kết luận.
1. a. Sự hung hãn của cai lệ và sự sợ hãi của chị
Dậu đợc sắp xếp trật tự từ theo thứ tự trớc, sau
của hành động.
b. Sắp xếp trật tự từ thể hiện thứ bậc cao thấp
của các nhân vật, cai lệ địa vị xã hội cao hơn lý
trởng. (cai lệ mang roi, ngời nhà lý trởng mang
thớc, dây thừng)
2. a. Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm và lời nói,
nhịp 2/ 2, 3/ 3.
b. Tạo sự hài hoà về ngữ âm và lời nói, nhịp 3/
10'
* Ghi nhớ: SGK/ 111.
II/ Một số tác dụng của sự sắp
xếp trật tự từ:
1. Ví dụ: a, b, c SGK/111+112.

2. Nhận xét:
3, 2/ 2.
c. Không tạo đợc sự hài hoà, ngời đọc thấy
lủng củng.
GV: Qua phân tích ví dụ, em có nhận xét gì về
tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong câu?
HS: Tuỳ theo mục đích diễn đạt mà lựa chọn
cách sắp xếp trật tự từ trong câu cho phù hợp.
Đọc ghi nhớ 2.
GV: Nhấn mạnh các ý trong ghi nhớ.
Hoạt động Iii:
HS: Đọc yêu cầu bài tập 1.
Hoạt động nhóm.
GV: Giao việc
Nhóm 1 - 2: a, b.
Nhóm 3 - 4: c, d.
HS: Trao đổi, thảo luận (ghi bảng con).
Nhóm 1, 3: Cử đại diện trình bày.
Nhóm 2, 4: Nhận xét, bổ sung.
GV: Kết luận.
a. Cụm từ trong câu văn của Bác Hồ kể tên các vị
anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện của các vị
ấy trong lịch sử.
b. Câu "Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi!" đặt cụm từ
"đẹp vô cùng" lên trớc để nhấn mạnh cái đẹp của
non sông.
Đảo "hò ô" lên trớc để bắt vần với sông Lô,
tạo cảm giác kéo dài, thể hiện sự mênh mang của
sông nớc, đồng thời đảm bảo cho câu thơ bắt vần
với câu trớc (ngạt - hát).

c. Lặp lại từ và cụm từ "mật thám, đội con gái"
để liên kết chặt chẽ câu ấy với câu đứng trớc.
15'
- Việc lựa chọn sắp xếp trật tự
từ có tác dụng nhấn mạnh hoặc
làm rõ ràng hơn nội dung diễn
đạt trong câu.
* Ghi nhớ: SGK/ 112.
III/ Luyện tập:
Bài 1: Giải thích.
a/ Kể tên các vị anh hùng dân
tộc theo thứ tự xuất hiện của
các vị ấy trong lịch sử.
b/ - Đặt cụm từ "đẹp vô cùng"
lên trớc -> nhấn mạnh cái đẹp
của non sông.
- Đảo "hò ô" lên trớc -> bắt vần
với sông Lô.
c/ Lặp lại từ và cụm từ "mật
thám, đội con gái" để liên kết
chặt chẽ câu ấy với câu đứng tr-
ớc.
4/ Củng cố: (3')
- HS: Đọc lại 2 ghi nhớ.
- GV: Nhấn mạnh phải chú ý khi nói, viết.
5/ Dặn dò: (1') Học bài.