sáng kiến sử dụng phương pháp dạy học liên hệ thực tiễn thông qua câu chuyện pháp luật trong giảng dạy một số nội dung giáo dục công dân lớp 12

Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

Tên đề tài làm sáng kiến: Sử dụng phương pháp dạy học liên hệ thực
tiễn thông qua câu chuyện pháp luật trong giảng dạy một số nội dung giáo
dục công dân lớp 12
A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Luật Giáo dục năm 2005 đã xác định: "Mục tiêu của giáo dục phổ thông là
giúp cho học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ
và các kỹ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội
chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân..." (Điều 23 - Luật Giáo
dục năm 2005).
Đổi mới phương pháp dạy học ở Trường phổ thông là nhiệm vụ giáo
dục của toàn ngành trong giai đoạn hiện nay. Đổi mới phương pháp dạy học
nhằm giúp học sinh phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn
luyện thói quen và năng lực tự học, tinh thần hợp tác, kỹ năng vận dụng kiến
thức của học sinh. Tạo cho học sinh có niềm tin, niềm vui, hứng thú trong học
tập.
Đối với môn Giáo dục công dân, đây là môn học trang bị cho học sinh
những kiến thức phổ thông cơ bản, phù hợp với lứa tuổi học sinh về thế giới
quan khoa học và nhân sinh quan tiến bộ, về các giá trị đạo đức, pháp luật, lối
sống. Mặt khác, đây là môn học hình thành và phát triển ở các em những tình
cảm, miền tin, hành vi và thói quen đạo đức, pháp luật, giúp các em có được
sự thống nhất cao giữa ý thức và hành vi.
Để thực hiện được điều đó, các môn học, hoạt động giáo dục trong nhà
trường đều có ý nghĩa, vai trò nhất định. Trong đó, môn Giáo dục công dân
1


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

có vai trò quan trọng và trực tiếp trong việc giáo dục cho học sinh ý thức,
hành vi người công dân, phát triển tâm lực và nhân cách con người toàn diện.
Đặc biệt, chương trình Giáo dục công dân lớp 12 đã đề cập đến một chủ đề
lớn "Công dân với pháp luật", đó là bản chất và vai trò của pháp luật trong đời
sống xã hội. Mặt khác, qua môn Giáo dục công dân lớp 12 học sinh hiểu được
quyền và nghĩa vụ cơ bản của một công dân, có niềm tin vào tính đúng đắn
của các chuẩn mực, có ý thức tuân thủ luật pháp và có khả năng thực hiện
đúng những quy định của pháp luật.
Tuy nhiên, trong thực tế dạy và học, vai trò môn Giáo dục công dân từ trước
tới nay chưa được nhìn nhận một cách đúng đắn như nó vốn có, đặc biệt là
Giáo dục công dân lớp 12. Ở năm học cuối cấp, học sinh chịu nhiều áp lực bởi
chương trình học nặng hơn cũng như lo lắng nhiều cho việc thực hiện ước mơ,
hoài bão bằng con đường thi cử. Các em đa số chú tâm, giành nhiều thời gian
cho những môn học mà tới đây các em sẽ thi tốt nghiệp và thi Đại học. Môn
Giáo dục công dân thường bị các em coi nhẹ, "học đối phó để lấy điểm mà
thôi".
Xuất phát từ lý luận và thực tiễn trên và qua nhiều năm trực tiếp giảng
dạy bộ môn, tôi đã tôi chọn đề tài “Sử dụng phương pháp dạy học liên hệ thực
tiễn thông qua câu chuyện pháp luật trong dạy một số nội dung giáo dục công
dân lớp 12” nhằm sử dụng các câu chuyện pháp luật có thật vào từng bài dạy
sao cho phù hợp nhằm gây sự hứng thú cho học sinh, góp phần nâng cao hiệu
quả của hoạt động dạy - học môn Giáo dục công dân lớp 12.

2


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

2. Lịch sử nghiên cứu
Nâng cao hứng thú học môn Giáo dục công dân nói chung và Giáo dục

công dân 12 nói riêng là một vấn đề được nhiều người, nhiều tác giả cũng như
các cấp lãnh đạo quan tâm và đã có một số sáng kiến như, sáng kiến kinh
nghiệm "Sử dụng phương pháp liên hệ thực tiễn thông qua câu chuyện pháp
luật trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12" của Nguyễn Thị Hồng
(trường THPT Thanh Khê - Đà Nẵng); Sáng kiến kinh nghiệm "Nâng cao ý
thức và thích học môn Giáo dục công dân" của Trần Ngọc Tuấn; "Tình huống
Giáo dục công dân 12", do Trần Văn Thắng chủ biên, Nxb Giáo dục, năm
2008.
Nhìn chung các tác giả chưa đi sâu vào việc sử dụng các câu chuyện
pháp luật trong dạy và học môn Giáo dục công dân 12 để gây hứng thú cho
học sinh. Sách giáo khoa Giáo dục công dân 12 hiện nay chỉ còn phần công
dân với pháp luật, với nhiều kiến thức mới và khó đối với học sinh, để giúp
học sinh hiểu và vận dụng được kiến thức vào thực tiễn, trước hết người giáo
viên phải tạo sự đam mê và đưa ra những câu chuyện thực tế trong đời sống
cho học sinh đối với môn học. Vì thế, tôi xin được mạnh dạn đưa ra một biện
pháp trong việc nâng cao hứng thú cho học sinh bằng cách sử dụng các câu
chuyện pháp luật.
3. Mục đích của đề tài
Nhằm khắc phục sự nhàm chán, tạo ra hứng thú trong học tập môn Giáo
dục công dân lớp 12 bằng việc sưu tầm, chọn lọc các câu chuyện pháp luật
phù hợp với nội dung từng bài. Đồng thời, đánh giá được thực trạng việc học
tập môn Giáo dục công dân 12 của học sinh ở trường Trung học phổ thông.
Thông qua đó hình thành một số kĩ năng giải quyết các vấn đề pháp luật trong
đời sống thực tiễn mà các em sẽ gặp.
3


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

Đề tài có thể làm tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến vấn đề nâng

cao hứng thú học môn Giáo dục công dân lớp 12 thông qua những câu chuyện
pháp luất.
4. Đối tượng nghiên cứu
Thứ nhất, nội dung kiến thức trong sách giáo khoa đồng thời gắn kết
với các câu chuyện Pháp luật trong thực tiễn cuộc sống thông qua phương
pháp liên hệ thực tiễn trong dạy học một số nội dung giáo dục công dân lớp
12.
Thứ hai, thái độ học tập của học sinh 12 thông qua việc ứng dụng
phương pháp trên.
Thứ ba, học sinh các lớp 12 mà tôi được phân công trực tiếp giảng dạy
năm học 2013-2014. Lớp 12A, 12B, 12C1, 12C2A, 12C2B, 12C3A, 12C3B,
12C4A, 12C4B, 12C6, 12C7 Trường THPT Chuyên Hùng Vương GiaLai.
5. Phạm vi nghiên cứu
Học sinh lớp 12 Trường THPT Chuyên Hùng Vương Gia Lai
6. Phương pháp nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này bản thân đã sử dụng nhiều phương pháp tổng
hợp như.
Sử dụng các phương pháp nghiên cứu của phép biện chứng duy vật:
Lôgic, lịch sử, phân tích, tổng hợp, so sánh... để giải quyết nội dung đề tài.
Đặc biệt là phương pháp thực nghiệm (thông qua thực tế dạy học trên
lớp, giao bài tập, củng cố bài học, hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài kết hợp
với kiểm tra, đánh giá).
4


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

Phương pháp thu thập thông tin liên quan đến đề tài bằng cách đọc tài
liệu, phân tích và tổng hợp các thông tin.
Phương pháp nghiên cứu thực tiễn dựa vào những vấn đề trong đời sống

thực tiễn của học sinh, giáo viên đưa ra các câu chuyện, tình huống liên quan
đến thực tế cho học sinh giải quyết và thu kết quả.
Phương pháp phỏng vấn, giáo viên đặt câu hỏi trực tiếp cho học sinh về
những vấn đề liên quan đến đề tài và ghi lại ý kiến.
Phương pháp thống kê phân loại, đây là phương pháp người nghiên cứu
thu thập số liệu và thống kê phân tích để phân loại được kết quả của các đối
tượng học sinh tiếp thu bài học khi vận dụng phương pháp nêu trên.
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
Đề tài đã góp phần trong việc phân tích, đánh giá hiệu quả vận dụng
phương pháp liên hệ thực tiễn trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12.
Đề xuất một số kinh nghiệm vận dụng trong đó có phương pháp liên hệ
thực tiễn thông qua câu chuyện pháp luật trong dạy học một số nội dung môn
Giáo dục công dân lớp 12.
Đề tài có thể xem như là một tư liệu tham khảo cho giáo viên trong việc
đổi mới phương pháp dạy học.

5


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

B. NỘI DUNG
Chương 1 CƠ SỞ LÍ LUẬN
1.1. Một số vấn đề lí luận về phương pháp liên hệ thực tiễn thông qua câu
chuyện pháp luật
1.1.1. Khái niệm phương pháp liên hệ thực tiễn
Liên hệ thực tiễn là phương pháp tạo ra những điều kiện thuận tiện cho
các học sinh được nghĩ đến những vấn đề đang diễn ra trong thực tế có liên
quan đến bài học. Trên cơ sở đó, học sinh được bộc lộ thái độ, ý kiến, cách
làm riêng của mình, hoặc so sánh, đối chiếu với nội dung bài học để hiểu sâu

sắc hơn điều cần học và ứng dụng vào bản thân để củng cố những mặt tốt, kịp
thời sửa chữa sai lầm.
1.1.2. Khái niệm phương pháp liên hệ thực tiễn thông qua câu
chuyện pháp luật
Phương pháp liên hệ thực tiễn thông qua câu chuyện pháp luật là
phương pháp giúp người dạy cung cấp cho học sinh những câu chuyện pháp
luật diễn ra trong cuộc sống thực tiễn, thông qua câu chuyện mà học sinh có
thái độ, ý kiến riêng của mình về câu chuyện đó. Từ đó, tạo điều kiện cho các
em được củng cố hành vi của bản thân phù hợp với thực tiễn cuộc sống.
1.2. Mục đích của phương pháp liên hệ thực tiễn thông qua câu chuyện
pháp luật
Mục đích của liên hệ thực tiễn thông qua câu chuyện pháp luật là nâng
cao chất lượng của giờ học bằng cách đưa vào nội dung bài học những câu
chuyện pháp luật có thật trong cuộc sống hằng ngày. Thông qua câu chuyện
6


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

pháp luật, học sinh sẽ vận dụng kiến thức trong bài học để giải quyết những
vấn đề trong câu chuyện liên quan trực tiếp đến bài học.
Học sinh học tập bằng dẫn chứng thực tiễn sẽ giúp cho các em tiếp thu
bài có hiệu quả hơn và giảm bớt được sự khô khan của môn học. Bằng câu
chuyện pháp luật có thật sẽ giúp học sinh có hứng thú tìm tòi các tình tiết liên
quan đến bài học để tìm ra hướng giải quyết hoặc phán đoán phù hợp với thưc
tiễn.
Thông qua câu chuyện pháp luật giáo viên dễ dàng giáo dục cho các em
có những nhận thức phù hợp vì tính thực tiễn của câu chuyện pháp luật rất
cao. Câu chuyện pháp luật sẽ giúp học sinh có kinh nghiệm, thái độ ứng xử
trong cuộc sống một cách hợp lí nhất. Bài học rút ra từ câu chuyện pháp luật

sẽ tác động thực tiễn đến suy nghĩ của học sinh và nó có ý nghĩa giáo dục thiết
thực.
1.3. Cách tiến hành phương pháp liên hệ thực tiễn thông qua câu chuyện
pháp luật
Bước 1 đối với giáo viên cần chuẩn bị các câu chuyện pháp luật có nội
dung phù hợp với bài học. Giáo viên phô tô, in nguyên văn câu chuyện pháp
luật hoặc tóm tắt lại câu chuyện cho ngắn gọn, dể hiểu, dễ đưa vào bài học.
Giáo viên đặt câu hỏi theo cách “Cùng suy nghĩ” sau câu chuyện giúp học
sinh làm căn cứ trả lời.
Bước 2 đối với học sinh cần đọc câu chuyện mà giáo viên cung cấp theo
từng cá nhân hoặc theo nhóm từ đó phân tích và trả lời câu hỏi ở cuối câu
chuyện mà giáo viên đã nêu (từng cá nhân trả lời hoặc đại diện theo nhóm) tuỳ
cách tổ chức của giáo viên.
7


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

Bước 3 giáo viên lắng nghe, phân tích và tổng hợp các ý kiến của học
sinh đã thảo luận hoặc tự tìm hiểu về nội dung câu chuyện pháp luật để đưa ra
kết luận nội dung chính xác nhất giúp học sinh nắm vững bài học.
Chương 2 CƠ SỞ THỰC TIỄN
2.1. Thực trạng của việc vận dụng phương pháp dạy học liên hệ thực tiễn
thông qua câu chuyện pháp luật trong giảng dạy một số nội dung giáo
dục công dân lớp 12
2.1.1. Thuận lợi
Nội dung chương trình Giáo dục công dân lớp 12 liên quan chặt chẽ đến
các nội dung cơ bản của pháp luật. Học sinh được học tập các nội dung này và
vận động vào cuộc sống thực tiễn. Sử dụng phương pháp liên hệ thực tiễn
thông qua câu chuyện pháp luật rất phù hợp với nội dung bộ môn.

Những câu chuyện pháp luật phản ánh những sự việc có thật diễn ra
trong cuộc sống, rất gần gũi và dễ hiểu đối với học sinh. Tạo cho các em có
niềm tin và sự công bằng của pháp luật trong cách giải quyết. Mặt khác,
những câu chuyện pháp luật giúp các em có cơ sở để phân loại theo từng nội
dung trong bài cũng như từng bài khác nhau cho phù hợp nội dung. Tính gần
gũi, hấp dẫn của câu chuyện pháp luật đã giúp cho giáo viên và học sinh dễ
dàng giảng dạy và học tập theo phương pháp này.
Khi sử dụng câu chuyện pháp luật vào giảng dạy trong bộ môn thì cả
giáo viên và học sinh đều thấy hứng thú và hiệu quả do nguồn tài liệu rất
phong phú và đa dạng. Giáo viên và học sinh có thể tìm hiểu các câu chuyện
pháp luật phù hợp trên báo chí (Báo Công an nhân dân, báo Công an Thành
phố Hồ Chí Minh, báo Pháp luật, báo Pháp luật và đời sống, báo an ninh...).
8


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

Ngoài ra, nguồn tài liệu cần được khai thác tìm hiểu trên các báo mạng, báo
Thanh Niên, báo Tuổi trẻ, báo Dân trí…Giáo viên và học sinh còn tìm nguồn
tài liệu trên các phương tiện gần gũi nữa như Đài truyền hình Việt Nam, đài
phát thanh tiếng nói Việt Nam. Như vậy, với nguồn tài liệu phong phú đã hổ
trợ đắc lực và có hiệu quả cho việc dạy và học của giáo viên và học sinh.
Trong quá trình thực hiện đổi mới phương pháp dạy học trong nhà
trường thì đội ngũ thầy cô giáo cũng đã nhận được sự hỗ trợ, giúp đỡ tận tình
của tổ bộ môn. Cùng với sự hỗ trợ, giúp đỡ của tổ bộ môn thì Ban giám hiệu
nhà trường cũng đã tạo điều kiện rất nhiều. Chính nhờ sự chỉ đạo sát sao, kịp
thời của Ban giám hiệu về các mặt đã giúp cho giáo viên và học sinh có điều
kiện tốt nhất để đổi mới phương pháp dạy học trong đó có bộ môn Giáo dục
công dân.
2.1.2. Khó khăn

Bên cạnh những mặt thuận lợi khi vận dụng phương pháp liên hệ thực
tiễn thông qua câu chuyện pháp luật trong giảng dạy thì trong quá trình vận
dụng phương pháp này cũng gặp một số khó khăn nhất định.
Để vận dụng có hiệu quả phương pháp liên hệ thực tiễn thông qua câu
chuyện pháp luật trong giảng dạy bộ môn Giáo dục công dân lớp 12 thì yêu
cầu người dạy và người học phải sưu tầm được nguồn tài liệu. Tuy nhiên, nội
dung giảng dạy pháp luật của chương trình lớp 12 rất rộng nên việc sưu tầm
tài liệu cần phải chọn lọc. Việc chọn lọc câu chuyện pháp luật cũng rất mất
thời gian đối với cả giáo viên và học sinh. Nếu sưu tầm không có chọn lọc thì
tài liệu đôi khi không sử dụng được do không đúng trọng tâm bài học hoặc
quá dài. Bên cạnh nội dung rất rộng của môn học ảnh hưởng đến vấn đề thời
9


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

gian sưu tầm tài liệu thì việc dành thời gian để cập nhật thông tin hàng ngày
cũng rất cần thiết. Giáo viên phải đầu tư thời gian để cập nhật các câu chuyện
pháp luật mới nhất, có tính thời sự và liên quan đến nội dung bài học. Do đó
việc đầu tư thời gian không thường xuyên hoặc không sắp xếp được thời gian
là một khó khăn của việc sử dụng phương pháp này.
Mặt khác, do môn Giáo dục công dân lớp 12 không phải là môn thi tốt
nghiệp nên tâm lí học sinh ít quan tâm sâu sắc như những môn học khác.
Chính vì học sinh có thái độ thờ ơ với môn học nên giáo viên đã gặp trở ngại
rất lớn trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học. Để gây hứng thú và kích
thích cho các em học tập tích cực bằng phương pháp này thì đòi hỏi giáo viên
phải nổ lực hết mình trong giờ dạy, đây cũng là khó khăn chung cho bộ môn.
2.2. Kinh nghiệm của việc vận dụng phương pháp dạy học liên hệ thực
tiễn thông qua câu chuyện pháp luật trong giảng dạy một số nội dung
giáo dục công dân lớp 12

2.2.1. Chuẩn bị
Để tiến hành có hiệu quả nội dung bài học thông qua câu chuyện pháp
luật thì yêu cầu giáo viên và học sinh cần có bước chuẩn bị thật tốt. Sự chuẩn
bị của giáo viên có thể bằng nhiều cách, đó là giáo viên trực tiếp sưu tầm, tìm
hiểu câu chuyện pháp luật trước khi đến lớp. Câu chuyện pháp luật phải phù
hợp với nội dung bài học và phải ngắn gọn để tiết kiệm thời gian. Giáo viên có
thể tóm tắt lại những tình tiết chính của câu chuyện cho dễ hiểu và ngắn gọn
hơn.
Cách khác là giáo viên hướng dẫn học sinh tự tìm câu chuyện pháp luật
liên quan đến bài học. Để kích thích được tính tích cực và sáng tạo của học
10


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

sinh và rèn luyện ý thức chuẩn bị bài ở nhà thì nên cho điểm cho em nào tìm
đúng và có chất lượng câu chuyện pháp luật. Điều lưu ý không làm mất nhiều
thời gian và tốn tiền đối với các em. Nguồn sưu tầm các câu chuyện pháp luật
để vận dụng trong giảng dạy cũng rất đa dạng trên các loại sách báo, tạp chí,
đài phát thanh, đài truyền hình, mạng internet... và sưu tầm theo từng chủ đề,
từng nội dung cụ thể trong bài dạy.
2.2.2. Một số ví dụ cụ thể tiết dạy vận dụng phương pháp liên hệ thực
tiễn thông qua câu chuyện pháp luật
Hầu hết các bài trong chương trình Giáo dục công dân lớp 12 đều có thể
vận dụng câu chuyện pháp luật vào giảng dạy. Tuy nhiên, ở đây tôi chỉ đưa ra
một số ví dụ tiêu biểu, có hiệu quả khi vận dụng phương pháp này.
a. Sử dụng câu chuyện pháp luật để giới thiệu bài
Thay thế cho cách giới thiệu bài thông thường bằng phương pháp thuyết
trình, giáo viên có thể sử dụng một câu chuyện pháp luật để gây hứng thú cho
học sinh khi bước vào bài mới.

Ví dụ: Để dẫn học sinh vào bài 1 "Pháp luật và đời sống", giáo viên có
thể sử dụng 1 trong 2 câu chuyện sau: Dùng kim khâu lốp ngập đầu cháu
bé 40 ngày tuổi.
Ngày 10/11, dư luận trong cả nước xôn xao với thông tin về một người
phụ nữ dùng kim khâu lốp ngập đầu cháu bé 40 ngày tuổi. Vụ án xảy ra tại
huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên. Thủ phạm là người phụ nữ quê ở Thái
Nguyên, vì ghen tuông nên đã đến nhà tình địch với mục đích giết chết
con riêng của chồng và cô gái.
Người phụ nữ này đâm mạnh khiến kim loại cắm vào vùng rìa thóp
trước, ngập sâu vào trong đầu cháu Minh hơn 8 cm, xuyên qua một số vùng
11


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

chức năng của não. Điều may mắn là cháu bé Nguyễn Nhật Minh đã được các
bác sĩ Bệnh Viện đa khoa Trung ương Thái Nguyên mổ cấp cứu.
(Báo Khoa học và đời sống, ngày 16/11/2009)
Hỏi: Thái độ của em như thế nào khi nghe câu chuyện trên?
Vụ Vedan xả chất thải ra sông Thị Vải
Tháng 9/2008, Bộ tài nguyên môi trường đã phát hiện ra vụ việc sai phạm
của công ty Bột ngọt Vedan (Công ty TNHH Vedan Việt Nam). Theo đó thì
công ty Vedan đã hằng ngày xả nước thải bẩn (chưa qua xử lý) trực tiếp ra
sông Thị Vải (Đồng Nai) suốt 14 năm qua kể từ khi đi vào hoạt động (1994):
khoảng 45000m3/1tháng.
Hành động này gây ô nhiễm nặng cho dòng sông Thị Vải, gây chết các sinh
vật sống ở sông này và ảnh hưởng trầm trọng đến sức khỏe người dân ven
sông...
(Tạp chí Công an nhân dân, số 07/2009)
Hỏi: Em có suy nghĩ gì trước vụ việc trên?

Giáo viên: Câu chuyện trên nói về hành vi vô nhân tính của con người.
Đây chỉ là 1 trong số rất nhiều trường hợp trong xã hội được pháp luật phát
hiện. Vậy còn những trường hợp khác chưa được đưa ra ánh sáng thì sao?
Pháp luật nước ta có vai trò và trách nhiệm như thế nào đối với đời sống?
Chúng ta sẽ tìm hiểu nội dung bài học hôm nay.
b. Sử dụng câu chuyện pháp luật để dẫn dắt vào từng đơn vị kiến
thức.
Nội dung câu chuyện ở đây có thể không phải là nội dung chung của
toàn bài mà chỉ là một câu chuyện mang một nội dung của một đơn vị kiến
thức. Dẫn dắt theo lối này là một cách làm có hiệu quả, tạo cho học sinh sự bất
ngờ, thu hút được sự chú ý của các em.
12


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

Ví dụ 1: Để dẫn học sinh vào phần 1b "Quyền sáng tạo của công dân"
Bài 8 "Pháp luật với sự phát triển của công dân", giáo viên có thể sử
dụng câu chuyện "Hai Lúa" chế máy gặt đập liên hợp.
Chiếc máy này do một nông dân mới học hết lớp 5 chế tạo. Đó là anh
Nguyễn Đức Hoàng, ở ấp Bình An 2, xã An Hòa, huyện Châu Thành, An
Giang. Chuyện bắt đầu từ vụ đông xuân 2003 đến tháng 9-2003, anh hoàn
thiện xong bản thiết kế và bắt tay vào thực hiện chiếc máy thứ nhất.
Cuối năm 2004, anh cùng làm, cùng lắp ráp với nhân công chiếc máy
thứ 2. Sau hơn hai tháng chiếc máy gặt đập hoàn thành, anh đưa vô cắt mướn
ở Tri Tôn rồi xuống Hòn Đất, cuối cùng trở về cánh đồng Vĩnh An cho hội
đồng khoa học & công nghệ (HĐKH&CN) tỉnh nghiệm thu. Kết quả chiếc
máy thứ hai này được đánh giá tính năng hoạt động ưu điểm hơn nhiều, kiểu
dáng lại gọn, đẹp và các hạn chế trước đây được khắc phục. Theo
HĐKH&CN tỉnh An Giang, máy gặt đập liên hợp của nông dân Nguyễn Đức

Hoàng đạt năng suất 3ha/ngày, tương đương sử dụng 80 công lao động, tỉ lệ
hao hụt chỉ 1% so với thu hoạch bằng tay 2-3%...
(Báo Tuổi trẻ, ngày 7/5/2005)
Hỏi: Em có nhận xét gì về tấm gương "Hai lúa"?
Giáo viên: Qua câu chuyện trên, chúng ta thấy anh Nguyễn Đức Hoàng
(mới học hết lớp 5) nhưng đã sáng tạo ra một sản phẩm có giá trị rất lớn. Hơn
nữa, sự nghiệm thu của hội đồng khoa học và công nghệ An Giang đã thể hiện
sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và các cấp chính quyền đến quyền sáng tạo
của công dân. Sự quan tâm đó sẽ được chúng ta tìm hiểu rõ hơn trong những
quy định của pháp luật về "Quyền sáng tạo của công dân".

13


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

Ví dụ 2: Để dẫn học sinh vào phần 2c "Vi phạm pháp luật và trách
nhiệm pháp lý" bài 2"Thực hiện pháp luật", giáo viên có thể sử dụng câu
chuyện pháp luật. Vụ việc 3 cô giáo bị kỷ luật ở CôTô.
Ba thí sinh Nguyễn Thị Nga, Trần Thị Lương và Đinh Hoàng Quỳnh
Trang đã được tuyển dụng làm giáo viên ở các trường Tiểu học Đồng Tiến,
Trung học cơ sở Cô Tô. Đến năm 2011, Uỷ ban kiểm tra Huyện uỷ Cô Tô đã
nhận được đơn thư tố cáo những sai phạm trong quá trình tuyển dụng viên
chức năm 2009, cụ thể là có 3 giáo viên đã sử dụng bảng điểm bất hợp pháp
để dự tuyển. Sau đó, Uỷ ban kiểm tra Huyện uỷ Cô Tô đã tiến hành kiểm tra,
phát hiện 3 cô giáo này có hành vi vi phạm. Cụ thể, đối chiếu với bảng điểm
ghi kết quả học tập lưu tại các trường Cao đẳng mà các cô đã theo học, phát
hiện kết quả học tập không đúng với bảng điểm đã nộp để xét tuyển (cả 3 đều
có hành vi sửa bảng điểm cao hơn thực tế). Ngày 26-8-2011, Hội đồng kỷ luật
viên chức huyện đã tiến hành xem xét kỷ luật đối với các trường hợp vi phạm

trên với hình thức: buộc thôi việc. Ngày 31-8-2011, Ủy ban nhân dân huyện
Cô Tô đã ban hành quyết định buộc thôi việc với 3 viên chức vi phạm kỷ luật.
(Báo Quảng Ninh, ngày 22/5/2012)
Hỏi: Ba cô giáo trong câu chuyện trên đã phải chịu hậu quả như thế nào
từ hành vi vi phạm của mình?
Giáo viên: Qua câu chuyện trên, chúng ta thấy 3 cô giáo Nguyễn Thị
Nga, Trần Thị Lương và Đinh Hoàng Quỳnh Trang đã vi phạm pháp luật, cái
giá phải trả của 3 cô (buộc thôi việc) là hoàn toàn thích đáng. Mọi công dân
nếu vi phạm pháp luật đều phải chịu trách nhiệm pháp lý trước pháp luật. Vậy
vi phạm pháp luật là gì? Chịu trách nhiệm pháp lý gì? Chúng ta sẽ đến với nội
dung này.

14


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

c. Sử dụng câu chuyện pháp luật để làm rõ kiến thức
Là hình thức giáo viên dùng câu chuyện pháp luật có nội dung phù hợp
để làm sáng tỏ tri thức của bài thay cho việc dùng lý luận để phân tích, lý giải
tri thức cho học sinh.
Ví dụ 1: Ở mục 2c "Quyền được pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức
khỏe, danh dự và nhân phẩm của công dân" bài 6 "Công dân với các quyền tự
do cơ bản", sau khi cung cấp tri thức (khái niệm) công dân có quyền được
pháp luật bảo hộ về tính mạng, sức khỏe, danh dự và nhân phẩm có nghĩa là
công dân có quyền bảo đảm an toàn về tính mạng, sức khỏe, được bảo vệ về
nhân phẩm và danh dự; không ai được xâm phạm tới tính mạng, sức khỏe,
danh dự, nhân phẩm của người khác.
Giáo viên có thể sử dụng câu chuyện Vu khống.
Ngày 4/2, Công an Hà Nội đã bắt Bùi Đức Minh (37 tuổi ở quận Long

Biên) để điều tra về hành vi vu khống.
Theo tài liệu điều tra, do mâu thuẫn vợ chồng, tháng 4/2010 Minh cùng
vợ đã ra tòa ly hôn. Tòa xử để vợ người đàn ông này được nuôi 2 con. Sau ly
hôn, vợ Minh đã chuyển trường học cho con khiến anh ta khó khăn trong việc
thăm hỏi. Nghi ngờ việc chuyển trường của con mình có vấn đề không minh
bạch, Minh đã làm đơn tố cáo Giám đốc Sở Giáo dục Đào tạo với nhiều thông
tin không chính xác. Người đàn ông này còn đưa thông tin sai sự thật lên một
số trang điện tử và nhắn tin vào máy điện thoại của nhiều lãnh đạo Thành phố
Hà Nội.
(Báo Công an nhân dân, ngày 14/2/2012)
Hỏi: Hành động của người đàn ông trong câu chuyện trên đã vi phạm
quyền gì của ông Giám đốc Sở Giáo dục và đào tạo?

15


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

Giáo viên: Trong câu chuyện trên, chúng ta thấy hành động (làm đơn tố
cáo Giám đốc Sở Giáo dục Đào tạo với nhiều thông tin không chính xác.
Người đàn ông này còn đưa thông tin sai sự thật lên một số trang điện tử và
nhắn tin vào máy điện thoại của nhiều lãnh đạo Thành phố Hà Nội) của người
đàn ông đã vi phạm quyền được pháp luật bảo hộ về nhân phẩm và danh dự
của ông Giám đốc Sở Giáo dục và đào tạo. Pháp luật sẽ xử lý nghiêm minh vi
phạm trên.
Ví dụ 2: Để làm rõ tri thức cán bộ, công chức, viên chức vi phạm kỷ
luật phải chịu trách nhiệm kỷ luật phần 2c "Vi phạm pháp luật và trách nhiệm
pháp lý" bài 2 "Thực hiện pháp luật", giáo viên có thể sử dụng câu chuyện
pháp luật:
Giáo viên Trường Tiểu học An Hiệp 2, huyện Châu Thành, UBND huyện đã

xử lý kỷ luật 2 cán bộ (hiệu trưởng và tổng phụ trách đội) với hình thức cảnh
cáo, chuyển đi trường khác và cho thôi giữ chức vụ hiệu trưởng vì đã giao 2
học sinh cho công an xã hỏi cung, làm khủng hoảng tinh thần em Huỳnh Thị
Ngọc Trâm do nghi em làm mất 47.800 đồng tiền quỹ nuôi heo đất của lớp.
(Vietbao.vn, ngày 11/4/2007)
Hỏi: Em hãy chỉ ra hành vi vi phạm kỷ luật và trách nhiệm kỷ luật trong
câu chuyện trên?
d. Sử dụng câu chuyện pháp luật để củng cố bài học
Sau khi kết thúc bài học, giáo viên kể cho học sinh nghe một câu
chuyện có nội dung phù hợp để củng cố lại tri thức đã truyền thụ cho học sinh.
Đây là cách củng cố bài vừa hấp dẫn, vừa hiệu quả; giúp học sinh liên tưởng
đến tri thức bài học và tri thức cuộc sống được thể hiện qua câu chuyện; đồng
thời, làm cho giờ học kết thúc một cách nhẹ nhàng, tạo tâm lý hào hứng, đón
chờ giờ học sau của học sinh.
16


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

Ví dụ: Để củng cố kiến thức bài 8 "Pháp luật với sự phát triển của
công dân", giáo viên có thể kể câu chuyện Tấm gương vượt khó của cô bé
khuyết tật
Bị khuyết tật đôi chân, những tưởng khó khăn chồng chất sẽ chôn vùi
giấc mơ đến trường của Nguyễn Thị Thanh Hoa (1992, lớp 12C1, Trường
THPT Nguyễn Sỹ Sách), xóm 9, xã Ngọc Sơn, huyện Thanh Chương - Nghệ
An. Nhưng không, cô học trò nhỏ bé ấy có một ý chí quật cường, một nghị lực
vươn lên để thực hiện khát khao cháy bỏng được đến trường. Hoa đã gặt hái
nhiều thành tích cao trong học tập: Dẫn đầu lớp về thành tích học tập bậc tiểu
học; đạt học sinh giỏi huyện môn Sinh, môn Văn cấp THCS và học sinh giỏi
tỉnh môn Văn lớp 12. Kỳ thi Đại học, Cao đẳng vừa qua em trúng tuyển vào

Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn Thành phố Hồ Chí Minh.
Năm học 2010 - 2011, TW Đoàn TNCS Hồ Chí Minh phối hợp với Bộ
Giáo dục - đào tạo, Báo Tuổi trẻ, VTV6, Đài Tiếng nói Thành phố Hồ Chí
Minh, Ngân hàng Đông Á tổ chức cuộc thi "Nét bút tri ân". Sau khi nhà
trường phát động, Hoa đã mạnh dạn viết và gửi dự thi tác phẩm "Ông Bụt của
đời con". Tác phẩm của em đăng trên báo Tuổi trẻ, phát trên VOH, được bầu
"Tác phẩm hay nhất của tháng" (26/1 - 25/2/2011), lọt vào vòng chung kết và
giành giải Nhì cuộc thi.
Từ năm lớp 7 em đã có bài viết đăng ở các báo Nhi đồng, Thiếu niên Tiền
phong, Hoa học trò, Mực tím... Năm 2011, em đạt giải C "Cây bút Tuổi Hồng"
do Báo Thiếu niên Tiền phong tổ chức.
Đặc biệt, từ lớp 9 đến nay em đã làm thơ với trên dưới 50 tác phẩm ca
ngợi tấm gương nghị lực vượt khó, về vùng quê bình dị nơi em sống, về những
người sống quanh em với tình cảm chân thành, trong sáng...
(Báo Công an Nghệ An, ngày 1/9/2011)
17


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

Hỏi: Qua câu chuyện trên, chúng ta học được gì ở tấm gương Nguyễn
Thị Thanh Hoa?
Gợi ý trả lời: Chúng ta thấy một nghị lực phi thường của cô gái khuyết
tật Nguyễn Thị Thanh Hoa. Hoa đã bỏ qua mặc cảm để tự vươn lên bằng
chính nghị lực của mình, Hoa đã khẳng định mình vẫn là con người có ích cho
xã hội "tàn nhưng không phế". Qua đây, thể hiện rõ mọi công dân đều có
quyền học tập, sáng tạo và phát triển không phân biệt, đối xử. Nhà nước và
pháp luật Việt Nam luôn tạo điều kiện để mọi công dân có quyền học tập và
phát triển, để đưa đất nước ngày càng đổi mới. Một cô gái như Nguyễn Thị
Thanh Hoa là một tấm gương cho chúng ta học tập.

Tóm lại, khi giảng dạy Giáo dục công dân lớp 12, giáo viên có thể sử
dụng những câu chuyện pháp luật khác nhau và những cách sử dụng câu
chuyện để dạy học khác nhau. Giáo viên cần khai thác tối đa để nâng cao hứng
thú học tập môn Giáo dục công dân lớp 12.
2.3. Kết quả đạt được
Trên cơ sở nắm vững mục đích của việc đổi mới phương pháp dạy học
ở trường phổ thông, phát huy những thuận lợi của phương pháp dạy học tích
cực và khắc phục những khó khăn chúng tôi đã thu được những kết quả nhất
định. Học sinh học theo cách lồng ghép câu chuyện pháp luật vào từng mục
bài sẽ cảm thấy hứng thú và tăng tính liên hệ thực tiễn. Hầu hết học sinh ở các
lớp 12 đã cảm thấy hứng thú và thích học bộ môn vì nó giảm đi tính khô khan.
Những câu chuyện pháp luật có thật đã tạo cơ hội cho các em nắm bắt thực tế
vào nội dung bài học dễ dàng hơn rất nhiều. Thông qua việc trao đổi, bàn luận
nhóm, lớp các em đã đưa ra những thắc mắc, câu hỏi với giáo viên hoặc bạn
bè mình. Các em đã mở rộng tầm nhận thức là tự học hỏi được nhiều kinh
nghiệm từ những câu chuyện thực tế đó. Như vậy câu chuyện pháp luật đã
18


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

phát huy tác dụng, góp phần giáo dục ý thức pháp luật cho các em. Với số lớp
12 mà tôi được phân công giảng dạy là 12 lớp, tôi đã tiến hành điều tra bằng
phiếu của 8 lớp và thu được kết quả như sau:
Khi chưa sử dụng câu chuyện pháp luật vào dạy học
Lớp

Sĩ số

Số học sinh

Số học sinh có

Số học sinh

hứng thú với

thái độ bình

không hứng

môn học

thường với

thú với

môn học

môn học

12A

45

4,4%

26,7%

68,9%

12B

43

2,4%

23,8%

73,8%

12C1

34

4,5%

29,5%

66%

12C2a

34

5%

22,5%

72,5%

12C3a

34

7%

34,8%

58,2%

12C4a

33

10%

30%

70%

12C4b

28

8%

22%

70%

12C6

34

7%

33%

60%

19


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

Khi sử dụng câu chuyện pháp luật vào dạy học
Lớp

Sĩ số

Số học sinh
hứng thú với
môn học

Số học sinh có

Số học sinh

thái độ bình không hứng thú

thường với

với

môn học

môn học

12A

45

62%

26%

12%

12B

43

65%

20%

15%

12C1

34

60%

30%

10%

12C2a

34

60%

25%

15%

12C3a

34

63%

27%

10%

12C4a

33

70%

20%

10%

12C4b

28

75%

15%

10%

12C6

34

72%

16%

12%

2.4. Kiến nghị và đề xuất
Qua tổ chức thực hiện cũng như qua kết quả nghiên cứu bước đầu từ

thực tế giảng dạy, tôi có một vài kiến nghị, đề xuất như sau:
1. Kiện toàn đội ngũ giáo viên. Định kỳ tổ chức bồi dưỡng, nâng cao
trình độ chuyên môn, phương pháp giảng dạy và cập nhật kiến thức pháp luật
cho giáo viên.
2. Sử dụng các câu chuyện pháp luật phải kết hợp khéo léo với các
phương pháp dạy học khác để tạo nên sự cộng hưởng và đạt hiệu quả cao.
3. Xây dựng hệ thống tài liệu tham khảo. Giáo viên cần có nguồn cung
cấp các câu chuyện pháp luật phong phú sách báo, phương tiện thông tin đại

20


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

chúng... Mỗi giáo viên phải thường xuyên xây dựng cho mình thói quen đọc
và nghe.
4. Học sinh rèn luyện cho mình thói quen học tập tích cực, chủ động;
rèn luyện kỹ năng diễn đạt trước lớp.
5. Tôi cũng rất mong muốn được nhà trường và các cấp quản lí giáo dục
quan tâm, giúp đỡ tạo điều kiện để có thể sử dụng phương pháp này trong
giảng dạy bộ môn Giáo dục công dân lớp 12 trong những năm học tiếp
theo để có thể rút ra được những kết luận chính xác hơn, góp phần cùng toàn
trường, toàn ngành và toàn xã hội nâng cao chất lượng giáo dục.
.

21


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

C. KẾT LUẬN
Có rất nhiều phương pháp dạy học môn Giáo dục công dân , bao gồm các
phương pháp dạy học truyền thống (Trực quan, giảng giải, vấn đáp...) và các
phương pháp hiện đại ( như đóng vai, liên hệ thực tiễn, dự án...). Mỗi phương
pháp dạy học đều có mặt mạnh và mặt hạn chế riêng. Các phương pháp sẽ phù
hợp với từng loại bài riêng, từng hoạt động trong tiết dạy.
Do đặc trưng của môn học Giáo dục công dân lớp 12 nên việc sử dụng
phương pháp liên hệ thực tiễn thông qua câu chuyện pháp luật là rất cần thiết.
Thông qua những câu chuyện pháp luật các em được tiếp xúc với thực tiễn
nhiều hơn và phân tích để hiểu sâu sắc nội dung bài học. Học sinh biết vận
dụng kiến thức và thực tiễn biết đánh giá thực tiễn và phát huy được tính tích
cực trong học tập. Quá trình vận dụng phương pháp liên hệ thực tiễn thông
qua câu chuyện pháp luật trong dạy một số nội dung môn Giáo dục công dân
lớp 12 đã đạt được những kết quả nhất định. Đa số học sinh trong lớp thấy
hứng thú với phương pháp học mới này và thấy hiểu bài. Lớp học sôi nổi, học
sinh phát huy được tính chủ động, sáng tạo trong học tập.
Bên cạnh những thuận lợi vận dụng phương pháp này giáo viên và học sinh
còn gặp phải một số khó khăn nhất định như quỹ thời gian hạn chế, tài liệu
tham khảo trong nhà trường chưa nhiều, một số học sinh còn thờ ơ với môn
học...
Như vậy, để phát huy được tính tích cực của phương pháp liên hệ thực tiễn
thông qua câu chuyện pháp luật và khắc phục được những hạn chế là yêu cầu
đặt ra cho mỗi giáo viên khi vận dụng vào bài dạy. Muốn phát huy tính tích
cực cũng như khắc phục hạn chế của phương pháp này đòi hỏi cả giáo viên và
học sinh phải nỗ lực hết mình trong quá trình dạy và học. Đây cũng là yêu cầu
trong quá trình đổi mới phương pháp dạy học nói chung và của bộ môn Giáo
dục công dân lớp 12 nói riêng.
22

Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
---***--1. Bộ Giáo dục và Đào tạo: Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương
trình, sách giáo khoa lớp 10 Trung học Phổ thông môn Giáo dục công
dân, Nxb, Giáo dục - 2006.
2. Bộ Giáo dục và Đào tạo: Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương
trình, sách giáo khoa lớp 11 môn Giáo dục công dân, Nxb, Giáo dục 2007.
3. Nguyễn Đăng Bằng, Góp phần dạy tốt - học tốt môn Giáo dục công
dân ở trường Trung học Phổ thông, Nxb, Giáo dục – 2001.
4. Trần Quốc Cảnh - Nguyễn Xuân Khoát – Lê Thị Hải Ngọc, Giáo trình
bồi dưỡng thường xuyên giáo viên Trung học phổ thông chu kỳ 3 môn
Giáo dục công dân, Nxb, Giáo dục – 2005.
5. Nguyễn Nghĩa Dân, Đổi mới phương pháp dạy học môn Đạo đức và
Giáo dục công dân, Nxb, Giáo dục – 2001.
6. Dạy học theo chuẩn kiến thức, kỹ năng môn Giáo dục công dân lớp
12 – Nxb, Đại học sư phạm - 2010.
7. Dạy học theo chuẩn kiến thức, kỹ năng môn Giáo dục công dân lớp
12 – Nxb, Đại học sư phạm - 2010.
8. Hồ Thanh Diện - Nguyễn Văn Cát, Thiết kế bài giảng Giáo dục công
dân 12, Nxb, Hà Nội – 2008.
9. Đặng Huyền, Câu chuyện pháp đình, Nxb, Công an nhân dân – 2008.
10. Nguyễn Hữu Khải, Hướng dẫn thực hiện chương trình, sách giáo khoa
lớp 12 môn Giáo dục công dân, Nxb, Giáo dục – 2008.

23


Sáng kiến kinh nghiệm giáo dục công dân 12

11. Phùng Đình Mẫn - Trần Văn Hiếu - Hồ Văn Liên - Phan Minh Tiến Trương Thanh Thuý, Những vấn đề cơ bản về đổi mới giáo dục Trung
học phổ thông hiện nay, Nxb, Thừa Thiên Huế - 2003.
12. Lê Đức Quảng, Phương pháp và tư liệu giảng dạy môn Giáo dục công
dân, Nxb, Giáo dục – 1998.
13. Sách giáo dục công dân 12 - Nhà xuất bản giáo dục - 2011.
14. Sách giáo viên giáo dục công dân 12 - Nhà xuất bản giáo dục - 2011.
15. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thực hiện chương trình, sách giáo khoa
lớp 12 - Nhà xuất bản giáo dục -2008.
16. Nguyễn Văn Tuyến - Nguyễn Đức Ngọc, Tư liệu Giáo dục công dân
12, Nxb, Giáo dục - 2008.
Các báo.
1. Báo VietNamnet.vn, 30/11/2009.
2. Báo Thanh niên, 25/5/2012.
3. Báo Khoa học và đời sống, 16/11/2009.
4. Tạp chí Công an nhân dân, số 7/2009.
5. Báo Tuổi trẻ, 7/5/2005.
6. Báo Quảng Ninh, 22/5/2012.
7. Báo Công an nhân dân, 14/2/2012.
8. Báo Công an Nghệ An, 1/9/2011.

24