vai trò hợp tác xã trong các xã được công nhận đạt chuẩn ntm tại tỉnh hà nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM
----------

----------

PHẠM THÙY VÂN

VAI TRÒ HỢP TÁC XÃ TRONG CÁC XÃ ĐƯỢC
CÔNG NHẬN ĐẠT CHUẨN NTM TẠI TỈNH HÀ NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

HÀ NỘI, NĂM 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM

PHẠM THÙY VÂN

VAI TRÒ HỢP TÁC XÃ TRONG CÁC XÃ ĐƯỢC
CÔNG NHẬN ĐẠT CHUẨN NTM TẠI TỈNH HÀ NAM

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ
MÃ SỐ

: 60.34.04.10

Người hướng dẫn khoa học
GS.TS. PHẠM THỊ MỸ DUNG

HÀ NỘI, NĂM 2015


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả
nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực, khách quan và chưa từng
dùng bảo vệ để lấy bất kỳ học vị nào.
Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn đã được
cám ơn, các thông tin chỉ dẫn trong luận văn này đều được chỉ rõ nguồn gốc.
Hà Nội, ngày 26 tháng 9 năm 2015
Tác giả luận văn

Phạm Thùy Vân

ii


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện luận văn này, ngoài sự cố gắng của bản thân, tôi đã
nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân, tập thể trong và ngoài trường.
Trước hết, tôi xin trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo trong khoa Kinh tế
và Phát triển nông thôn, Học viện Nông nghiệp Việt Nam đã hết lòng dạy dỗ,

truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu trong quá trình học tập. Đặc biệt, tôi
xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới GS.TS. Phạm Thị Mỹ Dung là người hướng
dẫn khoa học cho tôi, cô rất tâm huyết, tận tình hướng dẫn, chỉ bảo cho tôi trong
suốt thời gian thực hiện luận văn.
Qua đây tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn tới các đồng chí cán bộ, thành
viên Hợp tác xã Nhân Nghĩa, Yên Bắc, Thi Sơn, Ngọc Sơn, Nam Tân, Chuyên
Ngoại; Phòng Nông nghiệp & PTNT các huyện Duy Tiên, Kim Bảng, Thanh
Liêm, Bình Lục, Lý Nhân; Cục Thống kê, Lãnh đạo, chuyên viên Chi cục Hợp
tác xã & PTNT tỉnh Hà Nam và các cơ quan có liên quan đã tạo điều kiện thuận
lợi giúp đỡ cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu thực hiện đề tài này tại địa
phương.
Cuối cùng tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã cổ vũ, động
viên nhiệt tình và tạo điều kiện giúp đỡ mọi mặt để tôi hoàn thành tốt chương
trình học tập và nghiên cứu đề tài khoa học này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày 26 tháng 9 năm 2015
Tác giả luận văn

Phạm Thùy Vân

iii


MỤC LỤC
Lời cam đoan

1

Lời cảm ơn

iii

Mục lục

iv

Danh mục chữ viết tắt

vii

Danh mục bảng

viii

Danh mục sơ đồ

ix

Danh mục biểu đồ

ix

Danh mục hộp

ix

PHẦN I MỞ ĐẦU

1

1.1

Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

1

1.2

Mục tiêu nghiên cứu

2

1.2.1 Mục tiêu chung

2

1.2.2 Mục tiêu cụ thể

2

1.3

Câu hỏi nghiên cứu

2

1.4

Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3

1.4.1 Đối tượng nghiên cứu

3

1.4.2 Phạm vi nghiên cứu

3

PHẦN II CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

4

2.1

4

Cơ sở lý luận

2.1.1 Những lý luận chung về hợp tác xã

4

2.1.2 Vai trò của HTX NN trong XD NTM

11

2.1.3 Các yếu tố ảnh hưởng tới vai trò của HTX trong XD NTM

20

2.1.4 Sự cần thiết nâng cao vai trò HTX trong XD NTM

23

2.2

Cơ sở thực tiễn về vai trò của HTX NN tại các xã đã được công nhận đạt
chuẩn NTM

25

2.2.1 Vai trò của HTX trong XD NTM của một số nước trên thế giới

25

2.2.2 Khái quát quá trình hình thành và phát triển của HTX NN của Việt Nam 32
2.2.3 Kinh nghiệm ở Việt Nam về vai trò của HTX trong XD NTM

iv

35


2.2.4 Bài học kinh nghiệm về vai trò HTX trong XD NTM

41

PHẦN III PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

44

3.1

Đặc điểm địa bàn nghiên cứu

44

3.1.1 Điều kiện tự nhiên

44

3.1.2 Đặc điểm điều kiện kinh tế - xã hội

47

3.2

55

Phương pháp nghiên cứu

3.2.1 Phương pháp chọn địa điểm nghiên cứu

55

3.2.2 Phương pháp điều tra thu thập số liệu

57

3.2.3 Phương pháp tổng hợp xử lý thông tin

59

3.2.4 Phương pháp phân tích số liệu

59

3.2.5 Hệ thống các chỉ tiêu phân tích

60

PHẦN IV KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN

62

Tình hình hoạt động của HTX NN ở Hà Nam

62

4.1

4.1.1 Khái quát chung

62

4.1.2 Mô hình tổ chức, quản lý của các HTX

63

4.1.3 Trình độ, năng lực cán bộ quản lý HTX NN

64

4.1.4 Phương thức hoạt động của các HTX NN

65

4.1.5 Tình hình tài sản, vốn quỹ, công nợ của HTX

66

4.1.6 Phân tích kết quả hoạt động dịch vụ của các HTX NN

67

4.2

Đánh giá vai trò của các HTX NN trong XD NTM tại các xã đạt chuẩn NTM68

4.2.1 Đánh giá vai trò HTX trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế sản xuất nông
nghiệp

68

4.2.2 Đánh giá vai trò HTX trong việc phát triển kinh tế của địa phương

74

4.2.3 Đánh giá vai trò HTX tham gia, thực hiện các dự án, chính sách của Nhà
nước

79

4.2.4 Đánh giá vai trò HTX trong việc nâng cao đời sống tinh thần, phát triển
văn hóa - xã hội

86

4.2.5 Đánh giá vai trò HTX trong công tác tuyên truyền, vận động người dân
nông thôn

89

4.2.6 Đánh giá kết quả đạt được của HTX
v

92


4.2.7 Những khó khăn, hạn chế

93

4.2.8 Nguyên nhân

95

4.3

Phân tích những yếu tố ảnh hưởng tới vai trò HTX trong XD NTM

96

4.3.1 Các yếu tố bên ngoài

98

4.3.2 Các yếu tố bên trong

101

4.4

Định hướng và giải pháp nâng cao vai trò của HTX NN trong XD NTM 105

4.4.1 Định hướng nhằm nâng cao vai trò HTX trong XD NTM

105

4.4.2 Giải pháp chung

106

4.4.3 Các giải pháp cụ thể

107

PHẦN V KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

116

5.1

Kết luận

116

5.2

Kiến nghị

117

5.2.1 Đối với Đảng và Nhà nước

117

5.2.2 Với các cấp chính quyền, địa phương

118

5.2.3 Đối với HTX

118

5.2.4 Đối với các thành viên

118

TÀI LIỆU THAM KHẢO

119

PHỤ LỤC

120

vi


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết tắt

Nghĩa đầy đủ

BH

Bảo hiểm

BQ

Bình quân

CCN

Cụm công nghiệp

CNH – HĐH

Công nghiệp hóa hiện đại hóa

CP

Chi phí

DT

Doanh thu

DV

Dịch vụ

ĐVT

Đơn vị tính

GCNQSD

Giấy chứng nhận quyền sử dụng

HTX

Hợp tác xã

HTX NN

Hợp tác xã nông nghiệp

LN

Lợi nhuận

MTQG

Mục tiêu quốc gia

NTM

Nông thôn mới

PTNT

Phát triển nông thôn

SL

Số lượng

SNN

Sở Nông nghiệp

TTCN

Tiểu thủ công nghiệp

TV

Thành viên

UBND

Ủy ban nhân dân

XD

Xây dựng

XHCN

Xã hội chủ nghĩa

vii


DANH MỤC BẢNG
Số bảng

Tên bảng

Trang

3.1

Danh sách HTX nghiên cứu

56

3.2

Phương pháp thu thập thông tin

57

3.3

Phương pháp chọn mẫu

58

4.1

Số HTX và quy mô HTX tỉnh Hà Nam

62

4.2

Đánh giá tỷ lệ hộ sử dụng dịch vụ HTX cung cấp

69

4.3

Tổng hợp mức độ chất lượng dịch vụ HTX cung cấp

71

4.4

Mức độ liên kết của HTX và các tổ chức

73

4.5

Mức độ tham gia làm việc của thành viên HTX

74

4.6

Đánh giá về yếu tố làm tăng thu nhập cho thành viên HTX

76

4.7

Kết quả sản xuất kinh doanh dịch vụ của các HTX

78

4.8

Vai trò HTX trong các dự án xây dựng NTM

80

4.9

Đánh giá của thành viên về vai trò HTX trong việc tiếp nhận các
chính sách hỗ trợ

84

4.10

Mức hỗ trợ của HTX cho các quỹ, tổ chức từ thiện, thành viên

87

4.11

Số hộ nhận được sự hỗ trợ của HTX trong lúc khó khăn

88

4.12

Đánh giá công tác tuyên truyền vận động XD NTM của HTX

91

4.13

Đánh giá mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến vai trò HTX
trong XD NTM

97

4.14

Đánh giá kết quả thực hiện các chính sách hỗ trợ HTX

100

4.15

Trình độ quản lý cán bộ HTX điều tra

102

4.16

Tổng hợp nguồn vốn, cơ sở vật chất HTX điều tra

104

viii


DANH MỤC SƠ ĐỒ
Số sơ đồ
4.1

Tên sơ đồ

Mô hình tổ chức – quản lý của các HTX

Trang
64

DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Số biểu đồ

Tên biểu đồ

Trang

4.1

Đánh giá mức độ vai trò HTX trong XD NTM nhóm 1

82

4.2

Đánh giá mức độ vai trò HTX trong XD NTM nhóm 2

83

4.3

Tỷ lệ hộ văn hóa và tỷ lệ hộ tham gia phong trào các xã

99

DANH MỤC HỘP
Số hộp

Tên hộp

Trang

4.1

Tâm sự của một thành viên HTX Yên Bắc

75

4.2

Tâm sự người dân xã Thi Sơn

82

4.3

Theo lời của giám đốc HTX xã Nhân Nghĩa

90

ix


PHẦN I
MỞ ĐẦU

1.1 Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Hợp tác xã (HTX) là loại hình tổ chức kinh tế đã tồn tại trên một thế kỷ và
phát triển ở hầu hết các nước trên thế giới. Tại nhiều nước, phong trào Hợp tác xã
phát triển rất mạnh, có những đóng góp đáng kể vào sự tăng trưởng kinh tế và
góp phần đáng kể vào việc tạo ra sự ổn định, công bằng xã hội.
Ở nước ta, HTX nhất là các Hợp tác xã nông nghiệp (HTX NN) có vai trò
rất lớn đối với phát triển kinh tế- xã hội, đối với người lao động, HTX NN giúp
họ trong quá trình tổ chức sản xuất sao cho có lợi nhất; cung cấp dịch vụ đầu vào
cho những hộ chưa sản xuất hàng hoá và giúp đỡ thêm về các dịch vụ đầu ra cho
các hộ sản xuất hàng hoá; làm điểm tựa để xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn,
xây dựng NTM (XD NTM), đồng thời mở mang ngành nghề, phân công lại lao
động, góp phần đảm bảo công bằng xã hội, thực hiện dân chủ ở nông thôn và tiến
tới từng bước xoá đói, giảm nghèo.
Trong những năm qua HTX NN đã được Đảng và Nhà nước quan tâm,
chăm lo, hỗ trợ về nhiều mặt. Tuy nhiên, trong từng giai đoạn lịch sử với những
cơ chế tổ chức quản lý khác nhau thì vai trò chức năng và nội dung hoạt động
của HTX NN cũng có nhiều thay đổi.
Thực hiện Nghị quyết 26/NQ-TW, Hội nghị lần thứ 7 Ban chấp hành
Trung ương Đảng khóa X về nông nghiệp, nông dân, nông thôn; chương trình
mục tiêu quốc gia về XD NTM là một trong những nội dung cụ thể hóa đã trở
thành phong trào lớn được hưởng ứng rộng khắp trong cả nước. Đây là cơ hội và
điều kiện thuận lợi làm cho khu vực nông thôn ngày càng phát triển, ổn định, đời
sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao; Trong thực
hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về XD NTM, hình thức tổ chức sản xuất là
một trong những tiêu chí quan trọng, muốn XD NTM thì xã đó phải có tổ hợp tác
hoặc HTX hoạt động có hiệu quả do đó các tổ chức kinh tế hợp tác mà cụ thể là
vai trò HTX NN được coi trọng, vừa hỗ trợ để thực hiện những tiêu chí cần đạt
được và là điều kiện phát huy nội lực rất hiệu quả trong XD NTM.
1

Hà Nam là một tỉnh đồng bằng mà dân số hầu hết là làm nông nghiệp.
Hiện nay Hà Nam đang gấp rút thực hiện chương trình XD NTM, qua quá trình
thực hiện từ năm 2009 tới nay đã có 18 xã được công nhận xã đạt chuẩn NTM có
sự đóng góp rất lớn của tổ chức HTX NN (Văn phòng điềuphối nông thôn mới
tỉnh Hà Nam,2015). Tuy nhiên trên thực tế nhiều xã chưa phát huy được vai trò
của HTX NN trong việc thực hiện các chương trình, dự án phát triển nông thôn.
Có nhiều lý do hạn chế như các HTX hiệu quả sản xuất kinh doanh chưa cao,
chưa tạo được nhiều công ăn việc làm cho thành viên, thiếu vốn, thiếu năng lực
quản lý...Vấn đề nâng cao, tăng cường vai trò của HTX NN trong các xã XD
NTM từ đó giúp các xã về đích sớm đang là một nhu cầu bức thiết trong giai
đoạn hiện nay. Xuất phát từ những yêu cầu về xây dựng NTM và tình hình trên
tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Vai trò hợp tác xã trong các xã được công
nhận đạt chuẩn NTM tại tỉnh Hà Nam”.
1.2 Mục tiêu nghiên cứu
1.2.1 Mục tiêu chung
Trên cơ sở đánh giá vai trò của các HTX trong các xã đã đạt chuẩn NTM
để đề xuất các giải pháp tiếp tục thúc đẩy đóng góp của HTX cho việc xây dựng
thành công NTM trong toàn tỉnh thời gian tới.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về vai trò HTX trong XD NTM.
- Đánh giá vai trò của các HTX tại các xã đã được công nhận đạt chuẩn
NTM tại tỉnh Hà Nam trong xây dựng NTM.
- Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của HTX tại các xã đang
thực hiện chương trình XD NTM trên địa bàn tỉnh.
- Đề xuất giải pháp nâng cao vai trò của HTX NN trong việc XD NTM tại
tỉnh Hà Nam trong thời gian tới.
1.3 Câu hỏi nghiên cứu
- Cơ sở lý luận và thực tiễn giúp hiểu rõ về vai trò của HTX là như thế
nào?

- Tại các xã đạt chuẩn NTM thì vai trò của các HTX thể hiện như thế nào?
2


- Các yếu tố nào tác động tới vai trò của HTX tại xã đang XD NTM ?
- Muốn thúc đẩy vai trò của các HTX tại các xã đang thực hiện chương
trình xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh Hà Nam thì cần tác động những yếu tố nào
và có giải pháp gì?
1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
1.4.1 Đối tượng nghiên cứu
- Kết quả của các hoạt động HTX NN tham gia XD NTM tại các xã được
công nhận đạt chuẩn NTM, và các xã đang XD NTM.
- Cán bộ HTX NN, thành viên HTX NN
- Chính sách về phát triển HTX NN, thực hiện các chính sách hỗ trợ HTX NN
phát triển.
1.4.2 Phạm vi nghiên cứu
1.4.2.1 Phạm vi không gian:
Các HTX NN tại 3 xã đã được công nhận đạt chuẩn NTM và các HTX
NN tại 3 xã đang XD NTM
1.4.2.2 Phạm vi thời gian
- Đánh giá thực trạng vai trò HTX NN từ 2012 – 2014 và đề xuất cho đến năm
2020
- Đề tài được tiến hành thu thập tài liệu từ năm 2012 – 2014
- Nội dung nghiên cứu được tiến hành tìm hiểu từ 4/2014 – 10/2015
1.4.2.3 Phạm vi nội dung
- Nghiên cứu vai trò HTX NN tại các xã đã được công nhận đạt chuẩn
NTM trong xây dựng và phát triển NTM tại tỉnh Hà Nam.
- Nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò của HTX NN tại các xã
đang thực hiện chương trình XD NTM.
- Nghiên cứu một số giải pháp nhằm nâng cao vai trò của HTX NN trong

XD NTM tại tỉnh Hà Nam.

3


PHẦN II
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
2.1 Cơ sở lý luận
2.1.1 Những lý luận chung về hợp tác xã
2.1.1.1 Khái niệm về Hợp tác xã, HTX NN
Trong quá trình lao động, phát triển sản xuất, có sự phân công lao động đã
dần hình thành nhu cầu liên kết hợp tác giữa các đối tượng tham gia sản xuất.
HTX là một loại hình liên kết đặc biệt trong quá trình hợp tác phát triển kinh tế.
Trên thế giới, HTX hình thành và phát triển từ rất lâu, và nó là một công cụ thúc
đẩy phát triển kinh tế ở nhiều quốc gia.
Đại hội liên minh HTX quốc tế (ICA) lần thứ 31 tổ chức tại Manchester –
Vương quốc Anh đã định nghĩa về HTX như sau: "HTX là hiệp hội hay là tổ
chức tự chủ của cá nhân liên kết với nhau một cách tự nguyện nhằm đáp ứng các
nhu cầu và nguyện vọng chung về kinh tế, xã hội và văn hóa thông qua một tổ
chức kinh tế cùng nhau làm chủ chung và kiểm tra dân chủ". HTX còn được hiểu
như sau: "HTX là một tổ chức tự chủ của những người tình nguyện liên kết lại
với nhau nhằm thỏa mãn những nhu cầu và mong muốn về kinh tế, văn hóa và xã
hội thông qua việc thành lập một doanh nghiệp sở hữu tập thể, góp vốn bình
đẳng, chấp nhận việc chia sẽ lợi ích và rủi ro, với sự tham gia tích cực của các
thành viên trong điều hành và quản lý dân chủ.
Theo luật HTX 2012: “HTX là tổ chức kinh tế tập thể, đồng sở hữu, có tư
cách pháp nhân, do ít nhất 07 thành viên tự nguyện thành lập và hợp tác tương
trợ lẫn nhau trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm nhằm đáp ứng
nhu cầu chung của thành viên, trên cơ sở tự chủ, tự chịu trách nhiệm, bình đẳng
và dân chủ trong quản lý HTX”.

HTX NN là một trong các hình thức cụ thể của kinh tế HTX trong nông
nghiệp, là tổ chức kinh tế của những người nông dân có cùng nhu cầu và nguyện
vọng, tự nguyện liên kết lại để phối hợp giúp nhau phát triển kinh tế hoặc đáp

4


ứng nhu cầu về dời sống của mỗi thành viên, tổ chức và hoạt động theo các
nguyên tắc pháp lệnh quy định, có tư cách pháp nhân (Nguyễn Anh Sơn, 2010)
HTX NN là tổ chức kinh tế nông nghiệp được tách để làm chức năng dịch
vụ nông nghiệp, nó hoạt động theo Luật HTX, là một hoại hình HTX kiểu mới.
Các dịch vụ chủ yếu : dịch vụ cung cấp yếu tố đầu vào, dịch vụ tổ chức sản xuất,
dịch vụ bao tiêu sản phẩm đầu ra. Hiện nay một số HTX còn thực hiện một số
dịch vụ khác đáp ứng nhu cầu của thành viên HTX như: dịch vụ điện, dịch vụ vệ
sinh môi trường, dịch vụ tín dụng nội bộ... Tuy nhiên tất cả các dịch vụ này đều
nhằm mục đích phục vụ nhu cầu cho các thành viên HTX, chứ không hoạt động
nhằm mục đích lợi nhuận.
2.1.1.2 Đặc trưng của HTX, HTX NN
a) Đặc trưng của HTX
HTX là một tổ chức được thành lập để hỗ trợ, thúc đẩy các thành viên là
cá nhân kinh doanh đơn lẻ phát triển sản xuất. HTX thành lập dựa trên nguyên
tắc tự chủ, tự chịu trách nhiệm bình đẳng và dân chủ trong quản lý HTX. Thành
viên gia nhập HTX khi có nhu cầu hợp tác thực sự, họ cần HTX phục vụ, trợ
giúp những việc mà họ không thể tự làm hoặc làm một mình hiệu quả, khắc phục
những hạn chế khi kinh doanh đơn lẻ. Vì vậy hoạt động sản xuất kinh doanh dịch
vụ của HTX là công cụ thúc đẩy sự tăng thêm lợi ích, hiệu quả sản xuất kinh
doanhcuar thành viên. Đương nhiên, HTX phải chăm lo kinh doanh có hiệu quả
để duy trì phát triển HTX, song mục tiêu cốt lõi của kinh doanh là nhằm phục vụ
cho thành viên được tốt hơn chứ không phải là nhằm tối đa hóa lợi nhuận cho tổ
chức HTX (Cục kinh tế hợp tác và phát triển nông thôn, 2013).

Thành viên HTX góp vốn và trở thành người đồng sở hữu HTX với mục
đích chính là sử dụng dịch vụ của HTX, tập hợp thành viên có tính chất rất đặc
biệt - thành viên vừa là người đồng sở hữu quản lý HTX theo nguyên tắc đan
chủ, vừa là người sử dụng dịch vụ của HTX. HTX thực hiện hoạt động kinh
doanh, trong đó thành viên là khách hàng chủ yếu, để phát triển sản xuất thì HTX
phải thu hút đông đảo thành viên, hoạt động hiệu quả nhờ lợi thế quy mô. Như

5


vậy cho thấy đặc thù của hợp tác thể hiện ở nguyên tác mở “ HTX kết nạp rộng
rãi thành viên” (Luật HTX, 2012).
Quan hệ phân phối trong HTX: lãi, thu nhập của HTX được phân phối
theo mức độ sử dụng dịch vụ của HTX, theo công sức đóng góp của thành viên,
nghĩa là thành viên càng sử dụng nhiều dịch vụ của HTX thì được hưởng lợi càng
cao. Thành viên cùng góp vốn, cùng gây dựng sự nghiệp chung, cùng sử dụng
dịch vụ, cùng chia sẻ chi phí, cùng chịu trách nhiệm và cùng hưởng lợi từ hoạt
động sản xuất kinh doanh của HTX. Điều này góp phần tăng mức trung thành
của thành viên với HTX, là tiền đề để HTX phát triển bền vững. Giá trị bình đẳng
công bằng là nguồn cội HTX (Nguyễn Minh Ngọc 2012).
HTX là một tổ chức mang tính hợp tác có tính xã hội sâu sắc. Ngoài việc
giúp đỡ lẫn nhau để từng bước nâng cao địa vị kinh tế của thành viên, HTX còn
chăm lo giáo dục, đào tạo nâng cao dân trí của thành viên và cộng đồng, các
HTX ở nông thôn không chỉ gắn bó về kinh tế mà còn được hình thành và phát
triển trên cơ sở tình làng nghĩa xóm, góp phần thực hiện chính sách xã hội trên
địa bàn (Nguyễn Minh Ngọc 2012).
b) Đặc trưng của HTX NN
Ngoài những đặc trưng của HTX chung thì HTX NN còn mang những đặc
trưng riêng, HTX NN là một tổ chức hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, được
thành lập để tiến hành các hoạt động sản xuất, kinh doanh và dịch vụ nông

nghiệp, là tổ chức kinh tế của nông dân, có đặc trưng gắn với hộ nông dân,với
yêu cầu phát triển kinh tế nông nghiệp trong từng thời kỳ.
HTX NN là tổ chức kinh tế mang tính xã hội cao so với các tổ chức kinh
tế khác. HTX NN trước hết là để đáp ứng các nhu cầu và nguyện vọng của nông
dân về sản xuất, kinh doanh và dịch vụ nông nghiệp. Nông dân gia nhập HTX vì
họ cần được HTX trợ giúp những việc mà họ không thể tự làm hoặc làm một
mình không có hiệu quả, khắc phục được những nhược điểm và hạn chế khi sản
xuất kinh doanh đơn lẻ. Hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ nông nghiệp
của HTX chỉ là công cụ nhằm làm tăng thêm lợi ích, hiệu quả sản xuất kinh
doanh của hộ nông dân. Bên cạnh đó mục tiêu của HTX nông nghiệp là phục vụ
6


nhu cầu lợi ích của thành viên không phải vì lợi nhuận mà HTX NN là một tổ
chức kinh tế mang tính hợp tác có tính xã hội sâu sắc, hỗ trợ các hộ nong dân
tăng ạnh tranh trong kinh tế thị trường. HTX NN là một tổ chức dân chủ, xã hội
cao của nông dân, trong đó các thành viên được bình đẳng, phát huy vai trò của
cộng đồng dân cư nông nghiệp (một bộ phận đông đảo trong nông thôn) trong
quản lý xã hội kinh doanh (Quỹ Châu Á 2012).
Đối tượng tham gia HTX NN bao gồm tất cả những người nông dân, hộ
nông dân và pháp nhân. Khi tham gia vào HTX NN, các thành viên HTX buộc
phải góp vốn, còn việc góp sức là tùy thuộc vào từng loại hình HTX, vào yêu cầu
của HTX và nguyện vọng của thành viên, không bắt buộc phải góp sức.Việc
thành lập HTX dựa trên cơ sở hoàn toàn tự nguyện. Xuất phát từ nhu cầu lợi ích
chung, các thành viên liên kết lại với nhau để phát huy sức mạnh tập thể của từng
thành viên, cùng giúp đỡ nhau thực hiện có hiệu quả các hoạt động sản xuất kinh
doanh và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của từng thành viên. HTX có tư
cách pháp nhân và chỉ chịu trách nhiệm trả nợ trong giới hạn vốn điều lệ, vốn
tích lũy và các nguồn vốn khác của HTX tại thời điểm tuyên bố phá sản. Thành
viên cũng chỉ chịu trách nhiệm về các khoản nợ trong phạm vi vốn góp của mình

(Quỹ Châu Á 2012).
2.1.1.3 Vai trò của HTX trong phát triển kinh tế xã hội
HTX là một tổ chức kinh tế, nó hình thành với mục đích trợ giúp các
thành viên của mình, HTX là công cụ và phương tiện của các thành viên và hoạt
động chỉ vì lợi ích của các thành viên. Trong quá trình theo đuổi tạo ra lợi ích
cho các thành viên thì HTX cũng đã vô hình trung trực tiếp hay gián tiếp tạo ra
cả những lợi ích xã hội khác kèm theo mà Nhà nước rất mong muốn nhưng đó
chỉ là những lợi ích hệ quả. Tuy nhiên, những lợi ích hệ quả này lại có vai trò
quan trọng đối với việc phát triển kinh tế xã hội địa phương, nhất là trong quá
trình phát triển nông nghiệp, nông thôn.
a) Vai trò của HTX trong nền kinh tế thị trường định hướng XHCN
Phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là đường lối
chiến lược của Đảng và Nhà nước ta. Trong nền kinh tế nhiều thành phần, kinh tế
7


HTX là một bộ phận quan trọng, cùng với kinh tế Nhà nước dần trở thành nền
tảng của nền kinh tế quốc dân, đó cũng là nền tảng chính trị - xã hội của đất nước
để đạt mục tiêu dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Trong điều kiện nước ta phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã
hội chủ nghĩa từ một nền sản xuất nhỏ, đặc biệt trong nông nghiệp phần đông là
các hộ nông dân cá thể, thì sự hợp tác của những người sản xuất kinh doanh riêng
lẻ dưới nhiều hình thức đa dạng là một nhu cầu cấp thiết và là xu thế tất yếu
khách quan trong quá trình phát triển lực lượng sản xuất. Nhất là trong giai đoạn
hiện nay đất nước ta đang thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì sự hợp tác
càng trở nên quan trọng hơn.
HTX là một hình thức kinh tế hợp tác do ngững người sản xuất nhỏ tự
nguyện thành lập và hợp tác do những người sản xuất nhỏ tự nguyện thành lập và
hợp tác tương trợ lẫn nhau trong sản xuất kinh doanh, tạo việc làm nhằm mục
tiêu giúp đỡ lẫn nhau thực hiện có hiệu quả hơn sản xuất, kinh doanh để đáp ứng

nhu cầu chung của những người đã tham gia (nhu cầu sử dụng sản phẩm, dịch vụ
giống nhau phát sinh thừng xuyên, ổn định từ hoạt động sản xuất, kinh doanh,
đời sống của thành viên hoặc nhu cầu làm việc của thành viên trong HTX do
HTX tạo ra). HTX là tổ chức kinh tế có ý tưởng xã hội củ nghĩa cao đẹp, có tổ
chức bộ máy quản lý dân chủ tiến tiến đảm bảo mang lại lợi ích kinh tế ngày
càng cao cho thành viên, góp phần tăng trưởng kinh tế chung.
Phát triển HTX không chỉ nhằm mục tiêu kinh tế mà còn có ý nghĩa xã hội
to lớn do vậy Nhà nước thông qua HTX để thực hiện các chính sách giúp đỡ, hỗ trợ
thành viên xóa đói, giảm nghèo, thực hiện bình đẳng, công bằng và tiến bộ xã hội.
Do đó, có thể khẳng định HTX có vai trò hết sức quan trọng đối với kinh
tế và xã hội trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
(Cục Kinh tế hợp tác và PTNT, 2013)
b) Vai trò của HTX trong phát triển sản xuất nông nghiệp
HTX có vai trò to lớn trong việc thúc đẩy phát triển sản xuất kinh tế hộ
nông dân từ đó thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp. HTX cung cấp các dịch
vụ cho các khâu sản xuất kịp thời đầy đủ đảm bảo chất lượng cho thành viên.
8


Cùng với việc đảm bảo tốt việc cung cấp các khâu dịch vụ nhằm hỗ trợ người
nông dân, các hoạt động dịch vụ của HTX còn góp phần ngăn chặn các tiêu cực
do tác động của cơ chế thị trường, tạo sức mạnh tập thể, tăng sức cạnh tranh .
HTX hỗ trợ các hộ nông dân là các thành viên HTX của mình phát triển sản xuất
nông nghiệp từ đó góp phần nâng cao thu nhập cho hộ nông dân.
Ngoài việc cung cấp các dịch vụ đáp ứng nhu cầu thành viên, HTX còn
đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức hướng dẫn hộ nông dân sản xuất. HTX
cung cấp thông tin về thị trường, về kỹ thuật, tổ chức tập huấn chuyển giao khoa
học kỹ thuật cho hộ nông dân, cùng bà con tổ chức sản xuất đúng quy trình kỹ
thuật từ đó năng cao năng xuất sản xuất nông nghiệp. Bên cạnh đó HTX còn định
hướng, tổ chức sản xuất tập trung, tăng cường liên kết trong sản xuất tạo thành

các vùng sản xuất tập trung chuyên môn hóa cao, tái cơ cấu ngành nông nghiệp,
góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp từ nguồn nông nghiệp tự túc
sang sản xuất theo hướng hàng hóa.
HTX cũng là nơi tiếp nhận những hỗ trợ, triển khai thức hiện những hỗ
trợ của Nhà nước về sản xuất nông nghiệp cho nông dân. Những hoạt động của
HTX là cầu nối giữa Nhà nước và người nông dân một cách có hiệu quả nhất, từ
đó góp phần thực hiện đứng các chủ trương của Nhà nước trong phát triển sản
xuất nông nghiệp (Cục Kinh tế hợp tác và PTNT, 2013).
c) Vai trò của HTX đối với thành viên
Mô hình HTX được hình thành hoàn toàn trên tinh thần tự nguyện, tương
thân, tương ái giúp đỡ lẫn nhau giữa các thành viên nên HTX NN là tổ chức liên
kết hợp tác của bản thân các thành viên. Các thành viên giúp đỡ được lẫn nhau
thông qua việc hợp tác này.
Thông qua HTX NN mà các thành viên có thể tương trợ, giúp đỡ được
cho nhau có điều kiện được cung cấp dịch vụ đầu vào, đầu ra với giá rẻ hơn giá
thị trường. Ngoài ra, thành viên HTX còn được tư vấn, cung cấp thông tin, trao
đổi kinh nghiệm thông qua HTX NN vì đó cũng thường là nơi tập hợp kiến thức,
hiểu biết, kinh nghiệm sản xuất kinh doanh từ Ban quản lý HTX hoặc từ các
thành viên khác của HTX.
9


Thành viên của HTX cũng được hưởng những quyền lợi từ HTX NN với
tư cách là chủ sở hữu như được chia cổ tức, được quyền tham gia biểu quyết,
quyết định các chính sách kinh doanh của HTX NN thông qua các bộ máy quản
lý HTX.
Trước đây, khi chưa tham gia vào HTX, nếu từ hoạt động kinh tế của bản
thân, thành viên HTX không thể tạo ra lợi nhuận hoặc chỉ tạo ra ít lợi nhuận thì
nay, trong sự hợp tác, họ được hỗ trợ và có điều kiện tạo ra nhiều lợi nhuận hơn.
Đó chính là ý nghĩa to lớn của mô hình kinh tế hợp tác nói chung và mô hình

HTX NN nói riêng.
Ngoài việc chăm lo về mặt kinh tế, HTX còn chăm lo cả về mặt tinh thần
cho thành viên thông qua các hoạt động chung của HTX. Tuy nhiên tất cả những
hoạt động xã hội phải được tiến hành trên cơ sở hoạt động kinh tế có hiệu quả.
Những hoạt động này sẽ góp phần nâng cao trình độ dân trí của thành viên và
cộng đồng (Chu Tiến Quang 2012).
d) Vai trò HTX đối với địa phương
Trình độ và nhận thức của người dân trên địa bàn cũng sẽ được nâng cao
thông qua các hoạt động tư vấn, thông tin của bản thân HTX NN, góp phần nâng
cao trình độ dân trí tại địa phương.
Những ý nghĩa về xã hội như góp phần, xoá đói giảm nghèo, hỗ trợ địa
phương chuyển đổi cơ cấu nông nghiệp, vật nuôi, cây trồng… cũng là những
đóng góp rất tích cực. Với tư cách là một HTX NN, HTX NN đóng góp một cách
đáng kể các khoản thuế hàng năm cho ngân sách địa phương. Các HTX NN sẽ là
những tổ chức hoạt động tại địa phương, bám sát địa bàn, tham gia vào các
chương trình phát triển kinh tế ở địa phương, hỗ trợ đắc lực nhất cho các doanh
nghiệp vừa và nhỏ một cách kịp thời, tạo ra nhiều việc làm và đóng góp vào tăng
trưởng kinh tế tại địa phương. Như vậy, HTX NN là một thành phần kinh tế quan
trọng ở địa phương, góp phần nâng cao đời sống, thu nhập của người dân đem lại
ổn định trật tự chính trị, xã hội trên địa bàn, tạo điều kiện cho phát triển kinh tế
địa phương, góp phần XD NTM tại địa phương (Trần Quốc Nhân và cộng sự
2012).
10


2.1.2 Vai trò của HTX NN trong XD NTM
2.1.2.1 Khái quát chung về chương trình xây dựng NTM
a) Mục tiêu phát triển
Tại Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành trung ương Đảng
Cộng sản Việt Nam khoá X tháng 7/2007 đã nêu rõ ba mục tiêu cũng là đường

lối của Đảng về nông nghiệp, nông dân và nông thôn như sau:
Thứ nhất, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của cư dân nông thôn, hài
hoà giữa các vùng, đặc biệt tạo sự chuyển biến nhanh hơn ở các vùng còn nhiều
khó khăn; nông dân có trình độ sản xuất ngang bằng với các nước tiên tiến trong
khu vực và đủ bản lĩnh chính trị giữ vai trò làm chủ NTM.
Thứ hai, xây dựng nền nông nghiệp toàn diện theo hướng hiện đại hoá,
bền vững, sản xuất hàng hoá lớn, có năng suất, chất lượng, hiệu quả và khả năng
cạnh tranh cao, bảo đảm vững chắc an ninh lương thực quốc gia cả trước mắt và
lâu dài.
Thứ ba, xây dựng NTM có kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội hiện đại; cơ cấu
kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý gắn nông nghiệp với phát triển
nhanh công nghiệp, dịch vụ, đô thị theo quy hoạch; xã hội nông thôn ổn định,
giàu bản sắc dân tộc; môi trường sinh thái được bảo vệ; nâng cao sức mạnh của
cả hệ thống chính trị dưới sự lãnh đạo của Đảng; xây dựng giai cấp nông dân,
củng cố liên minh công nông và đội ngũ trí thức thành nền tảng bền vững bảo
đảm thực hiện thành công sự nghiệp CNH-HĐH theo định hướng XHCN.
b) Nguyên tắc thưc hiện chương trình
- Nội dung xây dựng NTM hướng tới thực hiện Bộ Tiêu chí Quốc gia được qui
định tại Quyết định 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 của Thủ tướng Chính phủ.
- Xây dựng NTM được thực hiện theo phương châm phát huy vai trò chủ
động của cộng đồng dân cư địa phương là chính, Nhà nước đóng vai trò hướng
dẫn và hỗ trợ. Các hoạt động cụ thể do chính cộng đồng người dân ở thôn, xã bàn
bạc dân chủ để quyết định và tổ chức thực hiện.
- Xây dựng NTM được thực hiện trên cơ sở kế thừa và lồng ghép các
chương trình MTQG, chương trình hỗ trợ có mục tiêu, các chương trình, dự án
11


khác đang triển khai ở nông thôn, có bổ sung dự án hỗ trợ đối với các lĩnh vực
cần thiết; có cơ chế, chính sách khuyến khích mạnh mẽ đầu tư của các thành

phần kinh tế; huy động đóng góp của các tầng lớp dân cư.
- Xây dựng NTM được thực hiện gắn với các kế hoạch phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo an ninh quốc phòng của mỗi địa phương (xã, huyện, tỉnh); có
quy hoạch và cơ chế đảm bảo cho phát triển theo quy hoạch (trên cơ sở các tiêu
chuẩn kinh tế, kỹ thuật do các Bộ chuyên ngành ban hành).
- Xây dựng NTM là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội; cấp
uỷ Đảng, chính quyền đóng vai trò chỉ đạo, điều hành quá trình xây dựng quy
hoạch, kế hoạch, tổ chức thực hiện, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị xã hội vận động mọi tầng lớp nhân dân phát huy vai trò chủ thể trong việc xây
dựng NTM.
c) Các nội dung chủ yếu của chương trình xây dựng NTM
Đặc trưng NTM thời kỳ đẩy mạnh CNH-HĐH đã được cụ thể hoá bằng 19
tiêu chí tại Quyết định 491/QĐ-TTg, ngày 16/04/2009 của Thủ tướng Chính phủ.
Do vậy, Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM sẽ là một chương
trình tổng thể, với 11 Đề án gồm: Đề án quy hoạch, Đề án phát triển hạ tầng kinh
tế - xã hội cấp xã, Đề án chuyển dịch cơ cấu, phát triển kinh tế, nâng cao nhanh
thu nhập cho dân cư nông thôn, Đề án xoá đói, giảm nghèo, Đề án đổi mới và
phát triển các hình thức tổ chức sản xuất có hiệu quả ở nông thôn, Đề án phát
triển y tế, chăm sóc sức khoẻ cho cư dân nông thôn, Đề án xây dựng đời sống
văn hoá nông thôn, Đề án cấp nước sạch và vệ sinh môi trường nông thôn, Đề án
nâng cao chất lượng tổ chức Đảng, Chính quyền, đoàn thể chính trị- xã hội trên
địa bàn xã, Đề án giữ vững an ninh, trật tự xã hội nông thôn. Đây là những nội
dung cơ bản mà Đảng và Nhà nước ta chú trọng, tập trung cùng nhân dân đẩy
mạnh thực hiện.
2.1.2.2 Nội dung vai trò của HTX trong XD NTM
Xây dựng NTM là sự nghiệp cách mạng của toàn Đảng, toàn dân, của cả
hệ thống chính trị. NTM không chỉ là vấn đề kinh tế - xã hội, mà là vấn đề kinh
tế - chính trị tổng hợp. Mọi tổ chức xã hội đều được huy động để góp phần xây
12


dựng NTM trong đó không ngoại trừ tổ chức HTX, mà ngược lại tổ chức HTX

còn là tổ chức có vai trò quan trọng trong xây dựng kinh tế xã hội nông thôn.
Ngày nay khi xã hội ngày càng phát triển, nền kinh tế thị trường cũng ngày càng
hoàn bị hơn thì HTX cũng vươn lên hoàn thiện mình hơn để thích nghi với nhịp
độ phát triển của kinh tế thị trường. Vai trò của HTX không chỉ dừng lại ở việc
liên kết thành viên và nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh nữa mà còn chăm
lo cho thành viên phát triển về mọi mặt đời sống xã hội, tham gia phát triển nông
nghiệp, nông thôn.Vai trò của HTX trong xây dựng NTM được thể hiện ở các
mặt như sau:
a) Vai trò HTX trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế sản xuất nông nghiệp
Thứ nhất: Sự hỗ trợ của HTX trong sản xuất nông nghiệp là HTX cung
cấp các dịch vụ đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh của các thành viên, với
mục tiêu cơ bản là làm dịch vụ hỗ trợ cho kinh tế hộ phát triển, mở rộng sản xuất.
Cá thể tham gia sản xuất nông nghiệp trực tiếp chủ yếu là các hộ nông dân yếu
thế trong xã hội và họ gặp không ít khó khăn trong quá trình sản xuất kinh doanh
nông nghiệp. HTX thực hiện những phần việc mà họ làm tốt hơn các hộ nông
dân tự làm bằng cách cung cấp các dịch vụ, mang lại lợi ích cho thành viên của
mình. Thực tế trong nông nghiệp ngày nay HTX cung cấp các dịch vụ chủ yếu hỗ
trợ thúc đẩy sản xuất nông nghiệp đồng thời định hướng cho sự phát triển đó, các
loại hình dịch vụ mà HTX NN cung cấp cho thành viên của mình có thể chia
thành những nhóm như sau:
- Nhóm dịch vụ hỗ trợ cho sản xuất nông nghiệp: dịch vụ làm đất, dịch vụ
thú y, dịch vụ thủy nông và bảo vệ sản xuất, dịch vụ bảo vệ thực vât, dịch vụ
khuyến nông, dich vụ chuyển giao khoa học kỹ thuật….
- Nhóm dịch vụ cung ứng đầu vào và tiêu thụ đầu ra cho sản xuất: dịch vụ
cung cấp giống, dịch vụ cung cấp vật tư nông nghiệp, dịch vụ tiêu thụ nông sản…
- Ngày nay HTX phát triển cung cấp các dịch vụ đa dạng hơn đáp ứng nhu
cầu của thành viên không chỉ dừng lại trong lĩnh vực nông nghiệp như: dịch vụ
tín dụng, dịch vụ đám hiếu, dịch vụ bảo vệ môi trường, dịch vụ cung cấp điện,
dịch vụ tạo việc làm…..
13

Hoạt động dịch vụ của HTX góp phần phát triển lực lượng sản xuất, tạo
vốn và sử dụng vốn, cung cấp vật tư, tiêu thụ sản phẩm, dịch vụ kỹ thuật, sử
dụng có hiệu quả lao động, các nguồn lực có sẵn trong dân. Từ đó nâng cao đời
sống vật chất tinh thần cho nông dân, từng bước xây dựng NTM theo hướng
CNH-HĐH. Cùng với việc đảm bảo thực hiện tốt một số khâu dịch vụ nhằm hỗ
trợ sản xuất của nông dân, các hoạt động dịch vụ của HTX còn góp phần ngăn
chặn những tiêu cực do tác động của cơ chế thị trường mang lại, bằng cách cung
cấp thông tin kịp thời tới người dân dịch vụ đầu vào và đầu ra. Bên cạnh đó tạo
điều kiện cho nông dân thực hiện những chính sách xã hội, xây dựng cơ sở vật
chất kỹ thuật, cơ sở hạ tầng chung, tạo điều kiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông
nghiệp, nông thôn (Chu Tiến Quang 2012).
Thứ hai: HTX góp phần định hướng chyển dịch tái cơ cấu sản xuất nông
nghiệp. Thông qua hoạt động cung cấp dịch vụ, HTX góp phần quan trọng trong
thực hiện chuyển dịch tái cơ cấu kinh tế nông nghiệp từ nguồn nông nghiệp tự
cấp tự túc sang sản xuất hàng hóa. Việc chuyển dịch, tái cơ cấu sản xuất nông
nghiệp, HTX sẽ đảm bảo cho hộ thành viên phát triển sản xuất hiệu quả hơn
đồng thời thúc đẩy các hoạt động kinh tế khác. Bên cạnh đó, chuyển dịch, tái cơ
cấu sản xuất nông nghiệp sẽ tạo nên sự phát triển cân đối của kinh tế nông
nghiệp, nông thôn, góp phần sử dụng có hiệu quả các nguồn lực sẵn có của địa
phương, tiếp sức cho nông dân từng bước chuyển từ nền sản xuất nhỏ lẻ, sang
nền sản xuất lớn, sản xuất hàng hóa (Chu Tiến Quang 2012).
Thứ ba: HTX từng bước cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp tiến tới công
nghiệp hóa hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn. Bằng việc đưa máy móc vào
quá trình sản xuất chế biến, HTX giúp bà con nông dân giảm phần lớn sức lao
động, nâng cao hiệu quả sản xuất. Từ đó giải phóng nhiều nhân lực, người lao
động chyển từ ngành sản xuất nông nghiệp sang các ngành sản xuất phi nông
nghiệp, góp phần phát triển các ngành nghề khác. HTX phát triển tốt kinh tế
nông nghiệp góp phần hoàn thành tiêu chí 13 về hình thức tổ chức sản xuất, tiêu

chí 12 về cơ cấu lao động, tiêu chí, tiêu chí 10 về thu nhập.
Phát triển sản xuất nông nghiệp là một trong những mục tiêu của
14


chương trình xây dựng NTM. Tổ chức HTX mà đặc biệt là HTX NN là một
tổ chức đi đầu trong việc thực hiện phát triển nông nghiệp, nâng cao vai trò
HTX trong phát triển sản xuất nông nghiệp góp phần thực hiện thành công
chương trình xây dựng NTM.
b) Vai trò HTX trong việc phát triển kinh tế của địa phương
Chương trình xây dựng NTM với mục tiêu phát triển kinh tế kết hợp với
quy hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng nhằm thay đổi bộ mặt nông thôn, xóa bỏ
khoảng cách chênh lệch giữa thành thị và nông thôn. HTX là một tổ chức có vai
trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế địa phương.
Phát triển kinh tế là mục tiêu mà mọi tổ chức kinh tế đều hướng tới. HTX
là một tổ chức kinh tế hoạt động ngoài mục tiêu tương trợ thành viên còn một
phần là mục tiêu lợi nhuận dựa trên mục tiêu tương hỗ các thành viên HTX. Mọi
HTX phát triển và hoạt động hiệu quả đều phải dựa trên tiềm lưc về kinh tế. Như
ta đã biết, mục đích kinh doanh của các doanh nghiệp luôn là tìm kiếm lợi nhuận
để bù đắp chi phí sản xuất, để tồn tại và phát triển. Nếu không có lợi nhuận,
doanh nghiệp không thể trả công cho người lao động, duy trì việc làm lâu dài của
họ, cũng như không thể cung cấp hàng hóa, dịch vụ lâu dài cho khách hàng và
cộng đồng. Tuy nhiên, khác với các loại hình doanh nghiệp luôn tối ưu hóa lợi
nhuận, lợi nhuận của HTX là phương tiện, động cơ để HTX có thể hỗ trợ, tương
trợ cho thành viên của mình một cách lâu dài, toàn diện và tốt hơn. HTX nông
nghiệp là một tổ chức kinh tế nên như mọi tổ chức kinh tế khác, nó tham gia vào
các hoạt động kinh tế và đem lại lợi ích kinh tế cho thành viên, xã hội và Nhà
nước, góp phần tích cực vào công cuộc phát triển kinh tế ở địa phương. Trong
xây dựng NTM, phát triển kinh tế của HTX NN việc đầu tiên là đạt yêu cầu tiêu
chí số 13 (Tiêu chí về hình thức tổ chức sản xuất) của Bộ tiêu chí quốc gia về xây

dựng NTM)
Bên cạnh việc phát triển sản xuất nông nghiệp, HTX tích cực chuyển
sang tổ chức phát triển các ngành nghề mới, khôi phục các ngành nghề truyền
thống, HTX ở nông thôn đã tạo việc làm, tăng thu nhập và đảm bảo đời sống ổn
định cho trên hàng nghìn thành viên và người lao động, tạo điều kiện phát triển
15