Nghiên cứu xử lý Rhodamine B bằng phương pháp oxi hóa sử dụng quặng pyrolusite làm xúc tác ở nhiệt độ thường và áp suất thường

I H C QU CăGIAăHĨăN I
TR

NG

N

NGHIÊN C U X
PH

T K

Lụ RHODAMINE B B NG

NG PHÁP OXI HịA S

D NG QU NG

PYROLUSITE LÀM XÚC TÁC
TH

NHIÊN

I H C KHOA H C T

NHI T

NG VÀ ÁP SU T TH
ChuyênăngƠnh:ăHóaăMôiăTr

NG

ng

Mƣăs : 60 44 01 20
LU NăV NăTH CăS ăKHOAăH C

NG

IăH

NG D N KHOA H C:PGS.TS. TR N H NGăCỌN

HƠ N i - 2016


L IC M

N

Sau m t th i gian h c t păvƠănghiênăc u,ăemăđƣăhoƠnăthƠnhălu năv năc a
mìnhăv iăđ tƠi:ăắNghiên c u x lý Rhodamine B b ng ph
d ng qu ng pyrolusite lƠm xúc tác

nhi t đ th

ng pháp oxi hóa s

ng vƠ áp su t th

ngẰ.

hoƠnăthƠnhăb n lu năv nănƠy,ăngoƠiăs n l cătìmătòi,ănghiênăc u c a b năthơn,ăph n
l n em nh năđ

c s giúpăđ t nătìnhăc aăcácăth yăcôătrongăkhoaăHóaăH c - Tr

ng

i H c Khoa H c T nhiênă- aiăHocăQuôcăGiaăHaăNôi.
V iălongăbiêtă năsơuăs c, emăxinăg iăl iăcamă năchơnăthanhăt iăth yăgiáoă
PGS.TS. Tr n H ng Côn đaăgiaoăđêătaiăvaănhiêtătốnhăgiupăđ , choăemănh ngăkiênă
th căquyăbauătrongăquaătrốnhăth căhiênăluơnăv n.
Emăxinăchơnăthanhăcamă năcacăthơy, côătrongăphongăthốănghiêmăHoaăMôiă
Tr

ngăđaătơnătốnhăchốăbaoăvaăh

ngădơnăemătrongăsuôtăth iăgianălamăviêcătaiăphongă

th́ănghi m.
Emăxinăcamă năcacăphongăthốănghiê mătrongăKhoaăHoaăHoc- Tr

ngă aiăHocă

KhoaăHocăT ăNhiênăđaătaoăđiêuăkiênăgiupăđ ăemătrongăquaătrốnhălamăth cănghiêm .
Xinăchơnăthanhăcamă năcacăb năhocăviên, sinhăviênălamăviêcătrongăphongăthốă
nghiêmăHoaăMôiăTr

ngăđaăgiupăđ ătôiătrongăquaătrốnhătốmătaiăliêuăvaălamăth că

nghiêm.

HƠăN i, ngƠyă16 thángă7ăăn măβ016
H căviên

Nguy n Th Khanh


M CL C
M

U .............................................................................................................. 12

CH

NG 1: T NG QUAN .............................................................................. 14

1.1. N

c th i d t nhu m ................................................................................... 14

1.1.1. Thu c nhu m ..............................................................................................14
1.1.β.ăPhơnălo i ......................................................................................................14
1.1.3. Ngu năphátăsinhăn
1.1.4.ăỌănhi măn

c th iătrongăcôngănghi p d t nhu m ..........................18

c th i d t nhu m .....................................................................19

1.1.5.ăTácăh i c aăôănhi măn
1.2.

c đi m n

c th i d t nhu m ..................................................21

c th i d t nhu m

Vi t Nam .............................................. 21

1.2.1. M căđ tiêuăhaoăhóaăch t, thu c nhu m c aăngƠnhăd t ..............................21
1.β.β.ăThôngăs ôănhi măđi năhìnhăc aăn
1.3. Ph

ng pháp x lý n

c th i d t nhu m

Vi t Nam ...........23

c th i d t nhu m .................................................. 25

1.γ.1.ăPh

ngăphápăhóaălý.....................................................................................26

1.γ.1.1.ăPh

ngăphápăkeoăt ......................................................................................26

1.γ.1.β.ăPh

ngăphápăh p ph ...................................................................................27

1.γ.β.ăPh

ngăphápăl c.............................................. Error! Bookmark not defined.

1.γ.γ.ăPh

ngăphápăsinhăh c ..................................... Error! Bookmark not defined.

1.γ.4.ăPh

ngăphápăđi năhóa ..................................... Error! Bookmark not defined.

1.γ.5.ăPh

ngăphápăhóaăh c ...................................... Error! Bookmark not defined.

1.γ.5.1.ăPh

ngăphápăkh hóaăh c ............................ Error! Bookmark not defined.

1.γ.5.β.ăPh

ngăphápăoxyăhóaăhóaăh c ..................... Error! Bookmark not defined.

1.γ.5.γ.Ph

ngăphápăoxyăhóaăphaăl ng (WO) .......... Error! Bookmark not defined.

1.4. Gi i thi u chung v Rhodamine B (RhB) ...... Error! Bookmark not defined.
1.5. Pyrolusite, mangan đioxit ............................... Error! Bookmark not defined.
1.5.1. Gi i thi u chung v qu ng pyrolusit ............... Error! Bookmark not defined.
1.5.2. Gi i thi u v manganăđioxit ............................ Error! Bookmark not defined.
1.6. ụ t

ng. ............................................................ Error! Bookmark not defined.


CH

NG 2. TH C NGHI M ............................. Error! Bookmark not defined.

2.1. M c tiêu vƠ n i dung nghiên c u ................... Error! Bookmark not defined.
2.1.1. M cătiêuănghiênăc u........................................ Error! Bookmark not defined.
2.1.2. N iădungăvƠăph

ngăphápănghiênăc u ............ Error! Bookmark not defined.

2.2. D ng c vƠ hóa ch t ........................................ Error! Bookmark not defined.
2.2.1. D ng c ........................................................... Error! Bookmark not defined.
β.β.β.ăHóaăch t .......................................................... Error! Bookmark not defined.
2.2.2.1. Chu n b hóaăch tăđ ch t o v t li u........... Error! Bookmark not defined.
2.2.2.2. Chu n b hóaăch tăđ phơnăt́chăm u ............ Error! Bookmark not defined.
2.3. Các ph

ng pháp phơn tích áp d ng trong th c nghi m. ................. Error!

Bookmark not defined.

β.γ.1.ăXácăđ nh Rhodamine B b ngăph

ngăphápătr c quang Error! Bookmark not

defined.
β.γ.1.1.ăXácăđ nh bu căsóngăh p th c căđ i c a RhB ........... Error! Bookmark not
defined.
β.γ.1.β.ăNguyênăt c c aăph
β.γ.1.γ.ăXơyăd ngăđ

ngăpháp ....................... Error! Bookmark not defined.

ng chu n RhB ........................ Error! Bookmark not defined.

β.γ.β.ăXácăđ nh mangan b ngăph

ngăphápătr c quang ......... Error! Bookmark not

defined.
β.γ.β.1.ăNguyênăt căxácăđ nh c aăph
β.γ.β.β.ăXơyăd ngăđ

ng chu năxácăđ nh Mangan ... Error! Bookmark not defined.

β.γ.γ.ăXácăđ nh s t b ngăph

ngăphápătr c quang .... Error! Bookmark not defined.

β.γ.γ.1.ăNguyênăt căxácăđ nh c aăph
β.γ.γ.β.ăXơyăd ngăđ
2.4. Các ph

ngăpháp ........ Error! Bookmark not defined.

ngăpháp ........ Error! Bookmark not defined.

ng chu năxácăđ nh Fe ............ Error! Bookmark not defined.

ng pháp đánh giá đ c tính c a v t li u ....... Error! Bookmark not
defined.

2.4.1. Ph tánăx n ngăl
β.4.β.ăPh

ng tia X (EDX hay EDS) Error! Bookmark not defined.

ngăphápăhi năviăđi n t quétă(SEM) ....... Error! Bookmark not defined.


2.5. Ph

ng pháp ch t o v t li u t qu ng pyrolusite ..... Error! Bookmark not
defined.

CH

NG 3: K T QU VÀ TH O LU N ........ Error! Bookmark not defined.

3.1. Nghiên c u ch t o v t li u t qu ng pyrolusite ........ Error! Bookmark not
defined.
3.1.1. Kh oăsátă nhăh

ng c a th iăgianăvƠăn ngăđ HClăđ năquáătrìnhăch t o v t

li u t qu ng Pyrolusite ............................................ Error! Bookmark not defined.
3.1.1.1. Bi năt́nhăqu ngăpyrolusiteăthƠnhăv t li u M-1 ......... Error! Bookmark not
defined.
3.1.1.2. Bi năt́nhăqu ngăpyrolusiteăthƠnhăv t li u M-2 ......... Error! Bookmark not
defined.
γ.1.β.ăHìnhătháiăc uătrúcăv t li u ............................... Error! Bookmark not defined.
3.2. Kh n ng x lý rhdamine B c a qu ng t nhiÊn M-0..... Error! Bookmark
not defined.
3.2.1. Kh n ngăx lýăRhBătrongămôiătr

ngăpHăkhácănhauăc a v t li u M-0

Error! Bookmark not defined.
3.2.2. . nhăh ng c a n ngăđ đ uăvƠoăc aăRhBăđ n kh n ngăx lýăc a v t li u
M-0Error! Bookmark not defined.
3.3. Kh n ng x lý rhodamine B c a v t li u M-1 .......... Error! Bookmark not
defined.
3.3.1. Kh n ngăx lýăRhBătrongămôiătr

ngăpHăkhácănhauăc a v t li u M-1

Error! Bookmark not defined.
3.3.2. nhăh ng c a n ngăđ đ uăvƠoăc aăRhBăđ n kh n ngăx lýăc a v t li u
M-1Error! Bookmark not defined.

3.4. Kh n ng x lý rhdamine B c a v t li u M-2 ............ Error! Bookmark not
defined.
3.4.1. Kh n ngăx lýăRhBătrongămôiătr
Error! Bookmark not defined.

ngăpHăkhácănhauăc a v t li u M-2


3.4.2. nhăh ng c a n ngăđ đ uăvƠoăc aăRhBăđ n kh n ngăx lýăc a v t li u
M-2Error! Bookmark not defined.
3.5. X lý Rhodamine B b ng ph

ng pháp đ ng trên c t .... Error! Bookmark
not defined.

3.6. Nghiên c u kh n ng tái sinh vƠ tái s d ng v t li u Error! Bookmark not
defined.
K T LU N.............................................................. Error! Bookmark not defined.
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................


DANH M C B NG
B NGă1.1:ăCÁCăNGU N CH Y UăPHÁTăSINHăN

C TH IăCỌNGăNGHI P

D T NHU M ........................................................................................................18
B NG 1.2: T N TH T THU C NHU M KHI NHU MăCÁCăLO IăX ăS I .....19
B NG 1.3: N NG D THU C NHU MăTRONGăN
B NG 1.4: M Că

C SONG ........................20

S D NGăCÁCăLO I THU C NHU MăQUAăCÁCăN M22

B NG 1.5: M C D S D NG HOA CH T VA THU C NHU M C Aă11ăC ă
S D T MAY DI N HINH

HA N I..................................................................22

B NG 1.6: TH OXI HOA KH C A M T S C P OXI HOA KH TH
G P

NG

ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.

B NG 2.1: K T QU XAC D NHăD

NG CHU N RHB ...................... ERROR!

BOOKMARK NOT DEFINED.
B NG 2.2: K T QU XÁCă NHă

NG CHU N MN........................ ERROR!

BOOKMARK NOT DEFINED.
B NG 2.3: K T QU XÁCă NHă

NG CHU N FE ........................ ERROR!

BOOKMARK NOT DEFINED.
B NG 3.1: K T QU PHAN TICH N NG D MN2+, FE3+ TRONG DUNG
D CH HCL ........................................ ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
B NG 3.2:ă KÝă HI U CAC V T LI U CH

T Oă D

C T

QU NG

PYROLUSITE .................................. ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
B NG 3.3: THANH PH N NGUYEN T

C A QU NG T

NHIEN M-0

ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
B NG 3.4: THANH PH N NGUYEN T C A V T LI U M-1 ............. ERROR!
BOOKMARK NOT DEFINED.
B NGăγ.5:ăăTHĨNHăPH NăNGUYÊNăT C A V T LI U M-2 ............. ERROR!
BOOKMARK NOT DEFINED.


B NG 3.6:

NHă H

TRONGăMOIăTR

NG C A TH I GIAN D N KH NANG X LÝă RHBă
NG PH 2 C A V T LI U M-0ERROR!

BOOKMARK

NOT DEFINED.
B NG 3.7:

NHă H

TRONGăMOIăTR

NG C A TH I GIAN D N KH NANG X LÝă RHBă
NG PH 4,6,8,10,12,14 C A V T LI U M-0.............. ERROR!

BOOKMARK NOT DEFINED.
B NG 3.8: KH N NGăX LÝăN NGă
M-0

RHBăKHÁCăNHAUăC A V T LI U

PH 2 ....................................... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.

B NG 3.9:

NHă H

TRONGăMOIăTR

NG C A TH I GIAN D N KH NANG X

LÝă RHBă

NG PH 2 C A V T LI U M-1ERROR! BOOKMARK NOT

DEFINED.
B NG 3.10:

NHă H

TRONGăMOIăTR

NG C A TH I GIAN D N KH NANG X LÝă RHBă

NG PH 4,6,8,10,12,14 C A V T LI U M-1................. ERROR!

BOOKMARK NOT DEFINED.
B NG 3.11: KH N NGăX LÝăN NG
M-1

RHBăKHÁCăNHAUăC A V T LI U

PH 2 ....................................... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.

B NG 3.12:

NHă H

TRONGăMOIăTR

NG C A TH I GIAN D N KH NANG X LÝă RHBă

NG PH 2 C A V T LI U M-2ERROR! BOOKMARK NOT

DEFINED.
B NG 3.13:

NHă H

TRONGăMOIăTR

NG C A TH I GIAN D N KH NANG X LÝă RHBă

NG PH 4,6,8,10,12,14 C A V T LI U M-2................. ERROR!

BOOKMARK NOT DEFINED.
B NG 3.14: KH N NGăX LÝăN NGă
M-2

RHBăKHÁCăNHAUăC A V T LI U

PH 2 ....................................... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.

B NG 3.15: K T QU V T LI U X LÝăRHBăCH Y QUA C T TRONG MOI
TR

NG PH 2 ................................. ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.

B NG 3.16: KH O SAT KH NANG TAI S D NG V T LI U ........... ERROR!
BOOKMARK NOT DEFINED.



DANH M C HÌNH NH
Hìnhă1.1:ăC u t o h t keo ..........................................................................................26
Hìnhă1.β:ăS thayăđ i th

ătheoăkho ngăcáchăt b m t h t keo ..............................26

Hìnhă1.γ : C uătrúcăc a pyrolusite ............................ Error! Bookmark not defined.
Hìnhă1.4:ăHo tăhóaăpyrolusit ..................................... Error! Bookmark not defined.
Hìnhă1.5:ăC uătrúcătinhăth

-MnO2 .......................... Error! Bookmark not defined.

Hìnhă1.6:ăC uătrúcătinhăth c a ramsdellite .............. Error! Bookmark not defined.
Hìnhă1.7:ăC uătrúcătinhăth c aă -MnO2 ................... Error! Bookmark not defined.
Hìnhă1.8:ăC uătrúcătinhăth c aă -MnO2 ................... Error! Bookmark not defined.
Hìnhă1.9:ăCôngăth c c u t o c a RhB....................... Error! Bookmark not defined.
Hìnhăβ.1 :ăăB

căsóngăc căđ i c a RhB

cácăpHăkhácănhauError! Bookmark not

defined.
Hìnhăβ.β:ă

ng chu năRhBă(đ

Hìnhăβ.γ.ă

ng chu n c aăMangană(đ

ng chu n I) .......... Error! Bookmark not defined.
ng chu n II)Error!

Bookmark

not

defined.
Hình β.4:ăă

ng chu n c a s tă(ăđ

ng chu n III) . Error! Bookmark not defined.

Hìnhăβ.5:ăăNguyênălýăc aăphépăphơnăt́chăEDXă(EDS)Error!

Bookmark

not

defined.
Hìnhăβ.6:ăS ăđ nguyênălýăc aăḱnhăhi năviăđi n t quétăSEMError!

Bookmark

not defined.
Hìnhăγ.1:

nh SEM qu ng t nhiênăM-0 (500nm) .. Error! Bookmark not defined.

Hìnhăγ.βă: nh SEM v t li u M-1 (500nm -1ăµm) .. Error! Bookmark not defined.
Hìnhăγ.γa.ă nh SEM v t li u M-2(10 -γăµm) ........... Error! Bookmark not defined.
Hìnhăγ.γb.ă nh SEM v t li u M-βă(1ăµm) ................ Error! Bookmark not defined.
Hìnhăγ.4:ăBi uăđ EDX c a qu ng t nhiên ............. Error! Bookmark not defined.
Hìnhăγ.5: Bi uăđ EDX c aăvơtăli u M-1 ................. Error! Bookmark not defined.
Hìnhăγ.6: Bi uăđ EDX c aăvơtăli u M-2 ................ Error! Bookmark not defined.
Hìnhă3.7: nhăh ng c a th iăgianăđ n kh n ngăx lýăRhBătrongămôiătr ng pH 2 c a
v t li u M-0 ................................................................ Error! Bookmark not defined.


Hìnhă γ.8:ă nhă h ng c a th iă giană đ n kh n ngă x lýă RhBă trongă môiă tr ng pH
4,6,8,10,12,14 c a v t li u M-0 .................................... Error! Bookmark not defined.
Hình 3.9:ă

th đ

ng cong x lýăn ngăđ RhBăkhácănhauăc a v t li u M-0

pH 2

................................................................................... Error! Bookmark not defined.
Hình 3.10: Hi u su t x lýăRhBăc a v t li u M-0

cácăn ngăđ khácănhau ... Error!

Bookmark not defined.
Hìnhăγ.11: nhăh ng c a th iăgianăđ n kh n ngăx lýăRhBătrongămôiătr ng pH 2 c a
v t li u M-1 ................................................................ Error! Bookmark not defined.
Hìnhă γ.1β:ă nhă h ng c a th iă giană đ n kh n ngă x lýă RhBă trongă môiă tr ng pH
4,6,8,10,12,14 c a v t li u M-1 .................................... Error! Bookmark not defined.
Hìnhăγ.1γ:ă

th đ

ng cong x lýăn ngăđ RhBăkhácănhauăc a v t li u M-1

pH

2 ................................................................................. Error! Bookmark not defined.
Hìnhă3.14: Hi u su t x lýăRhBăc a v t li u M-1

cácăn ngăđ khácănhau ... Error!

Bookmark not defined.
Hìnhăγ.15: nhăh ng c a th i gianăđ n kh n ngăx lýăRhBătrongămôiătr ng pH 2 c a
v t li u M-2 ................................................................ Error! Bookmark not defined.
Hìnhă γ.16:

nhă h ng c a th iă giană đ n kh n ngă x lýă RhBă trongă môiă tr ng pH

4,6,8,10,12,14 c a v t li u M-2 .................................... Error! Bookmark not defined.
Hìnhă 3.17:ă

th đ

ng cong x lýă n ngă đ RhBă khácă nhauă c a v t li u M-2

pH2 ............................................................................ Error! Bookmark not defined.
Hình 3.18: Hi u su t x lýăRhBăc a v t li u M-2

cácăn ngăđ khácănhau ... Error!

Bookmark not defined.
Hìnhăγ.19: K t qu v t li u x lýăRhBăch y qua c t trongămôiătr

ng pH 2 ... Error!

Bookmark not defined.
Hình 3.20: Kh n ngătáiăs d ng v t li u.................. Error! Bookmark not defined.


DANH M C CH

S th t

VI T T T

Tên đ y đ

Vi t t t

Thu c nhu m ho tăt́nh

1

TNHT

2

POPs

1

Abs

2

EDX

Energy-dispersive X-ray spectroscopy

3

M-0

Qu ngăpyrolusiteănguyênăkhai

3

M-1

4

M-2

5

SEM

Cácăh p ch t h uăc ăkhóăphơnăh y- persistent
organic pollutants
h p th quang - Absorbance

Pyrolusiteăđ

c ho tăhóaăb ngăHClăvƠăNaOH,ă

H2 O2
Pyrolusiteăđ

c ho tăhóaăb ngăHClăvƠăNaOH,ă

H2O2 cóăthêmăMn2+
Scanning Electron Microscopy


Tr-ờng Đại học Khoa học Tự nhiênViện Hóa học
M

U

Vi tNamangtrongth i k cụngnghi phúahi n ihúa tn

c v i s m r ng

s n xu tvphỏttri nnhanhchúngc acỏcngnhcụngnghi p.Bờnc nh nh ng l ichto
l nms n xu tcụngnghi p mang l i,chỳngtakhụngth ph nh n nh ng t n h imụi
tr

ng do ch t th icụngnghi pgyra.V i Vi t Nam, m t trong nh ng ngu n th iỏng

chỳýnh tln

c th i d t nhu m, c bi tln

c th i ch a thu c nhu m ho ttnh.

Chỳngtabi t r ngngnhd tmayeml i ngo i t nhi u th haicho tn
USD) sau xu t kh u d u m vtheod oỏntrongm tt

c (8 t

nglaig ngiỏtr kinh t m

ngnhmangl i s t ngnhanhh nxu t kh u d u m . B i th vi c x lých t th i d t
nhu m v il

ngngycngt ngcúýngh atol n: m b ophỏttri n b n v ngngnh

ngnhD tmaytrongmụitr
mụitr

ng c nh tranh, lu tmụitr

ng chung c a Vi tNamtr

c th gi i

ng th t ch tvcỏccamk t

c th c hi n.

Cỏch p ch t h uc ụnhi mkhúphnh y(POPs)lcỏc h p ch t h uc r t b n
v ngtrongmụitr

ng, th igianbỏnh y t vich cn m nvitr mn m.Tuy n ng

r t nh c ng c bi tgynguyh i l n i v imụitr

ngvs c kh econng

Vi t Nam, POPs ch y ucútrongt nd thu c b o v th c v tvd

i.

c ph m, thu c

nhu m.
ci m n i b t c an

c th i d t nhu mln

ccúch a n ng cao ch tmu

h uc b nvisinh.Thờmvoúlvi c s d ng thu c nhu m ho ttnhm t lo i thu c
nhu m r tkhúx lýngycngnhi u, ph bi n.Nú a n nguy c ụnhi mmụitr

ng

nghiờmtr ngvc n m tchiphkhụngnh cho x lý.
Trongkhiú,hi n nay, Vi t Nam c ngnh th gi i, v nch acúm tph
nox lýn

ngphỏp

c th i d t nhu m ch a thu c nhu m ho ttnh(TNHT)th t s hi u qu v

kinh t .
Cỏcph

ngphỏp truy n th ngvc nh ngph

ngphỏp hi n i ch cúth chuy n

ch tụnhi m t phanysangphakhỏcmkhụngth x lýtri t thu c nhu m.

Luận văn Thạc sỹ

Nguyễn Thị Trang


Tr-êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªnViÖn Hãa häc
Em t pătrungăvƠoăph
v iăn

ngăphápăoxiăhóa xúcătác vìănh n th y s phùăh p c aănóăđ i

c th i d t nhu m. Xúcătácăđ

c s d ngăđ gi măchiăph́ăn ngăl

ng cho ph n

ng.ăNh ăv yăxúcătácăgi vaiătròăthenăch t trong v năđ x lýăch tămƠuăh uăc ăb n.ăXúcă
tácăoxiăhóaălƠăcácăkimălo iăquýăđƣăđ

c bi t t lơuăv ho tăt́nhăcaoăc aănó,ăsongăđơyălƠă

lo iăxúcătácăr t d nhi măđ căvƠăr tăđ t cho x lýămôiătr
chuy n ti păđ

căng

ng.ăNhómăxúcătácăoxităkimălo i

iătaăchúăýăđ n nhi uăh nă kh́aăc nhănƠy.ă i uăđángăchúăýălƠăcácă

oxit kim lo iănƠyăđ uăcóătrongăthƠnhăph n qu ng t nhiên.ăN uăcóăth bi n qu ngăthƠnhă
xúcătácăthìăđơy th c s lƠălo iăxúcătácăcóăt́nhăc nh tranh nh t v giáăthƠnh.
Ch́nhăvìăv y, Em đƣăcóăýăt

ngădùngăqu ng t nhiênăcóăho tăt́nhăxúcătácăoxiăhóaă

lƠmăxúcătácăchoăph n ng. Em đƣăch n l căxúcătácăt nh ng qu ng ph bi n,ăcóăti m

n ngăxúcătácăc a Vi tăNam.ăH n n a,ăđ đápăđ
tác,ăth i gian s ng,ăanătoƠnăv iămôiătr
ch năđ x lýăôănhi măn
V i mong mu năđ

căđ ng th iăcácăyêuăc u v ho tăt́nhăxúcă

ngăvƠăchiăph́ăh pălý,ăem đƣăbi năt́nhăqu ngăđ

c

c th i d t nhu m c a Vi t Nam.
c tham gia gi i quy t v năđ ôănhi m môiătr

ngăđó,ălu năv nă

nƠyăt pătrungănghiênăc uăđ tƠi:ăắNghiên c u x lý Rhodamine B b ng ph
oxi hóa s d ng qu ng pyrolusite lƠm xúc tác

LuËn v¨n Th¹c sü

nhi t đ th

ng pháp

ng vƠ áp su t th

NguyÔn ThÞ Trang

ngẰ

Tr-êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªnViÖn Hãa häc
CH
1.1. N

NG 1: T NG QUAN

c th i d t nhu m

1.1.1. Thu c nhu m
Thu c nhu mălƠănh ng ch t h uăc ăcóămƠu,ăh p th m nh m t ph n nh tăđ nh c a
quang ph ánhăsángănhìnăth yăvƠăcóăkh n ngăg n k tăvƠoăv t li u d t trong nh ng
đi u ki năquyăđ nhă(t́nhăg nămƠu).
Thu c nhu măcóăth cóăngu n g căthiênănhiênăho c t ng h p. Hi n nay,ăconăng i
h uănh ăch s d ng thu c nhu m t ng h p.ă căđi m n i b t c aăcácălo i thu c
nhu mălƠăđ b nămƠu- t́nhăch tăkhôngăb phơnăh y b i nh ngăđi u ki n,ătácăđ ng
khácănhauăc aămôiătr ng,ăđơyăv aălƠăyêuăc u v i thu c nhu m l i v aălƠăv năđ
v i x lýăn c th i d t nhu m.ăMƠuăs c c a thu c nhu măcóăđ călƠădoăc uătrúcă
hóaăh c c aănó:ăm tăcáchăchungănh t, c uătrúcăthu c nhu m bao g mănhómămangă
mƠuăvƠănhómătr mƠu.ăNhómămangămƠuălƠănh ngănhómăch aăcácăn iăđôiăliênăh p
v i h đi n t
khôngăc đ nhănh : >C=C<, >C=N-, >C=O, -N=N-, -NO2 ầă
Nhómătr mƠuălƠănh ngănhómăth cho ho c nh năđi n t ,ănh :ă-NH2, -COOH, SO3H, -OHăđóngăvaiătròăt ngăc ngămƠuăc aănhómămangămƠuăb ngăcáchăd ch
chuy năn ngăl ng c a h đi n t . [4,10,11,14]
V t li u d tăth ngălƠăx ăthiênănhiênă(t ăt m,ălen,ăgai...),ăx ănhơnăt oă(t ăvisco,ăt ă
acetat,ă...),ăx ăt ng h pă(t ăpolyamit,ăpolyeste,...).
1.1.2. Phân lo i
Thu c nhu m t ng h p r tăđaăd ng v thƠnhăph năhóaăh c,ămƠuăs c, ph m vi s d ng.
Tùyăthu c c u t o,ăt́nhăch tăvƠăph m vi s d ng, thu c nhu măđ căphơnăchiaăthƠnhă

cácăh ,ăcácălo iăkhácănhau.ăCóăhaiăcáchăphơnălo i thu c nhu m ph bi n nh t:
+ăPhơnălo i theo c uătrúcăhóaăh c.
+ăPhơnălo iătheoăđ căt́nhăápăd ng.
Phơn lo i theo c u trúc hóa h c lƠăcáchăphơnălo i d aătrênăc u t o c aănhómă
mangămƠu,ătheoăđóăthu c nhu măđ căphơnăthƠnhăβ0-30 h thu c nhu măkhácă
nhau[10,17]. Cácăh ch́nhălƠ:
 Thu c nhu măazo:ănhómămangămƠuălƠănhómăazoă(-N=N-),ăphơnăt thu c
nhu măcóăm t (monoazo) hay nhi uănhómăazoă(diazo,ătriazo,ăpolyazo).ă ơyălƠăh

LuËn v¨n Th¹c sü

NguyÔn ThÞ Trang


Tr-êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªnViÖn Hãa häc
thu c nhu m quan tr ng nh tăvƠăcóăs l
l

ng l n nh t, chi m kho ng 60-70% s

ngăcácăthu c nhu m t ng h p.
 Thu c nhu mă Antraquinon:ă trongă phơnă t thu c nhu m ch a m t hay

nhi uănhómăantraquinonăho căcácăd n xu t c aănó.ăH thu c nhu mănƠyăchi măđ n
15% s l

ng thu c nhu m t ng h p.

 Thu c nhu măTriarylămetan:ătriarylămetanălƠăd n xu t c aămetanămƠătrongă
đóănguyênăt Cătrungătơmăs thamăgiaăliênăk tăvƠoăm chăliênăk t c a h mangămƠu.ă

H thu c nhu mănƠyăph bi n th 3, chi m 3% t ng s l

diaryl metan

ng thu c nhu m.

triaryl metan

 Thu c nhu m phtaloxianin: h mangămƠuătrongăphơnăt c aăchúngălƠăh
liênăh păkhépăḱn.ăH thu c nhu mănƠyăcóăđ b nămƠuăv iăánhăsángăr t cao, chi m
kho ng 2% t ng s l

ng thu c nhu m.

 NgoƠiăraăcònăcácăh thu c nhu măkhácắtăph bi n,ắtăcóăquanătr ngăh nă
nh :ăthu c nhu m nitrozo, nitro, polymetyl, arylamin, azometyn, thu c nhu măl uă
hu nhầ
Phơn lo i theo đ c tính áp d ng.
ơyălƠăcáchăphơnălo iăcácălo i thu c nhu măth ngăm iăđƣăđ c th ng nh tătrênă
toƠnăc uăvƠăli tăkêătrongăb đ i t đi n v thu c nhu m:ăColorăIndexă(CI),ătrongăđóă
m i thu c nhu măđ c ch d n v c u t oăhóaăh c,ăđ căđi m v mƠu s căvƠăph m
vi s d ng.ăTheoăđ căt́nhăápăd ng,ăng iătaăquanătơmănhi u nh tăđ n thu c nhu m
LuËn v¨n Th¹c sü

NguyÔn ThÞ Trang


Tr-êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªnViÖn Hãa häc
s d ngăchoăx ăs iăxenlulloă(bông,ăvisco...),ăđóălƠăcácăthu c nhu măhoƠnănguyên,ă
l uăhóa,ăho tăt́nhăvƠătr c ti p.ăSauăđóălƠăcácăthu c nhu măchoăx ăs i t ng h p, len,

t ăt mănh :ăthu c nhu măphơnătán,ăthu c nhu măbaz ă(cation),ăthu c nhu m
axit[10,12,18].
 Thu c nhu măhoƠnănguyên
Thu c nhu măhoƠnănguyênăkhôngătan:ălƠăh p ch tămƠuăh uăc ăkhôngătanătrongă
n c, ch aănhómăxetonătrongăphơnăt vƠăcóăd ng t ngăquát:ăR=C=O.ăTrongăquáă
trìnhănhu m x y ra s bi năđ i t d ng axităkhôngătanătrongăn cănh ngătanătrongă
ki m t oăthƠnhămôiătr ng baz :

H p ch tănƠyăb tămƠuăm nhăvƠoăx ,ăsauăđóăkhiăr a s ch b t ki măthìănóăl i tr v
d ngălaycoăaxităvƠ b oxiăkhôngăkh́ăoxiăhóaăv d ngănguyênăth y.
Thu c nhu măhoƠnănguyênătan:ălƠămu i este sunfonat c a h p ch t layco axit c a
thu c nhu măhoƠnănguyênăkhôngătan,ăR C-O-SO3Na.ăNóăd b th yăphơnătrongă
môiătr ngăaxităvƠăb oxiăhóaăv d ngăkhôngătanăbanăđ u. Kho ng 80% thu c
nhu măhoƠnănguyênăthu cănhómăantraquinon.
 Thu c nhu măl uăhóa
Thu c nhu măl uăhóaăch aănhómădisunfuaăđ cătr ngă(D-S-S-D, D- nhómămangă
mƠuăthu c nhu m)ăcóăth chuy n v d ng tan (layco: D-S-)ăquaăquáătrìnhăkh .
Gi ngănh ăthu c nhu măhoƠnănguyên,ăthu c nhu măl uăhóaădùngăđ nhu m v t
li uăxenlluloăquaăγăgiaiăđo n:ăhòaătan,ăh p ph vƠoăx ăs iăvƠăoxiăhóaătr l i.
 Thu c nhu m tr c ti p
LƠălo i thu c nhu măanionăcóăkh n ngăb tămƠuătr c ti păvƠoăx ăs iăxenlluloăvƠă
d ng t ngăquát:ăAr-SO3Na. Khi hòaătanătrongăn cănóăphơnălyăchoăv d ng anion
thu c nhu măvƠăb tămƠuăvƠoăs i.
 Thu c nhu măphơnătán
Lo i thu c nhu mănƠyăcóăkh n ngăhòaătanăr t th pătrongăn că(cóăth hòaătanănh t
đ nh trong dung d ch ch t ho tăđ ng b m t). Thu c nhu măphơnătánădùngăđ
nhu măcácălo iăx ăs i t ng h p k n c.ăXétăv m tăhóaăh căcóăđ n 59% thu c
nhu măphơnătánăthu c c uătrúcăazo,ăγβ%ăthu c c uătrúcăantraquinon,ăcònăl i thu c
cácăl păhóaăh căkhác.
LuËn v¨n Th¹c sü

NguyÔn ThÞ Trang


Tr-êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªnViÖn Hãa häc
 Thu c nhu măbaz ă- cation
Cácăthu c nhu măbaz ătr căđơyăđ nhu măt ăt m ca bôngăc mămƠuăb ng tananh,
lƠăcácămu i clorua, oxalat ho c mu iăképăc aăbaz ăh uăc .ăChúngăd tan trong
n căchoăcationămangămƠu.ăTrongăcácămƠuăthu c nhu măbaz ,ăcácăl păhóaăh c
đ căphơnăb : azo (43%), metin (17%), triazylmetan (11%), arcrydin (7%),
antraquinonă(5%)ăvƠăcácălo iăkhác.
 Thu c nhu m axit
LƠămu i c a axit m nhăvƠăbaz ăm nhănênăchúngătanătrongăn căphơnălyăthƠnhăion:ă
Ar-SO3Naă ăAr-SO3- + Na+ ,ăanionămangămƠuăthu c nhu m t oăliênăk t ion v i
tơmăt́chăđi năd ngăc a v t li u. Thu c nhu măaxităcóăkh n ngăt nhu mămƠuăx ă
s iăproteină(len,ăt ăt m,ăpolyamit)ătrongămôiătr ngăaxit.ăXétăv c u t oăhóaăh căcóă
79% thu c nhu măaxităazo,ă10%ălƠăantraquinon,ă5%ătriarylmetanăvƠă6%ăcácăl p
hóaăh căkhác.
 Thu c nhu m ho tăt́nh
Thu c nhu m ho tăt́nhălƠăthu c nhu măanionătan,ăcóăkh n ngăph n ng v iăx ăs i
trong nh ngăđi u ki năápăd ng t oăthƠnhăliênăk t c ngăhóaătr v iăx ăs i. Trong c u
t o c a thu c nhu m ho tăt́nhăcóăm t hay nhi uănhómăho tăt́nhăkhácănhau,ăquană
tr ng nh tălƠăcácănhóm:ăvinylsunfon,ăhalotriazinăvƠăhalopirimidin.
D ng t ngăquátăc a thu c nhu m ho tăt́nh:ăSăậ R ậ T ậ Y,ătrongăđó:ă

- S:ănhómăchoăthu c nhu măđ hòaătanăc n thi t (-SO3Na, -COONa, -SO2CH3)
- R:ănhómămangămƠuăc a thu c nhu m
- Y:ă nhómă nguyênă t ph n ng,ă trongă đi u ki n nhu mă nóă táchă kh i phơnă t
thu c nhu m, t o kh n ngă choă thu c nhu m ph n ng v iă x ă (-Cl,

-SO2,

-

SO3H, -CH=CH2,...)
- T:ănhómămangănguyênăt hayănhómănguyênăt ph n ng, th c hi năliênăk t gi a
thu c nhu măvƠăx .
LƠălo i thu c nhu m duy nh tăcóăliênăk t c ngăhóaătr v i x ăs i t oăđ b nămƠuă
gi tăvƠăđ b nămƠuă t r tăcaoănênăthu c nhu m ho tăt́nhălƠăm t trong nh ng
thu c nhu măđ căphátătri n m nh m nh t trong th iăgianăquaăđ ng th iălƠăl p
LuËn v¨n Th¹c sü

NguyÔn ThÞ Trang


Tr-êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªnViÖn Hãa häc
thu c nhu m quan tr ng nh tăđ nhu m v i s iăbôngăvƠăthƠnhăph năbôngătrongăv i
s i pha.
Tuyănhiên,ăthu c nhu m ho tăt́nhăcóănh căđi mălƠ:ătrongăđi u ki n nhu m, khi
ti păxúcăv i v t li u nhu mă(x ăs i), thu c nhu m ho tăt́nhăkhôngăch tham gia
vƠoăph n ng v i v t li uămƠăcònăb th yăphơn:ă
T ngăquát: S- R- T- Y + HO-X ă ăS- R- T- O- X ă+ăHY

Thu c nhu m sunfatoetylsunfon

Thu c nhu m Vinylsunfon (d ng ho t
hóaăc a thu c nhu m g c)

X ăđ c nhu mă(XălƠăO-Xenlullo)
Thu c nhu m th y phơnă(XălƠăOH)ă

DoăthamăgiaăvƠoăph n ng th yăphơnănênăph n ng gi a thu c nhu măvƠăx ăs i
khôngăđ t hi u su tă100%.ă đ tăđ b nămƠuăgi tăvƠăđ b nămƠuăt iă u,ăhƠngă
nhu măđ c gi tăhoƠnătoƠnăđ lo i b ph n thu c nhu măd ăvƠăph n thu c nhu m
th yăphơn. Vìăth , m căđ t n th tăđ i v i thu c nhu m ho tăt́nhăc 10÷50%,ăl n
nh tătrongăcácălo i thu c nhu m.ăH năn a,ămƠuăthu c nhu m th yăphơnăgi ngămƠuă
thu c nhu m g cănênănóăgơyăraăv năđ mƠuăn c th iăvƠăôănhi măn c th i.
Thu c nhu m Vinylsunfon

1.1.3. Ngu n phát sinh n

c th i trong công nghi p d t nhu m

Quáătrìnhăx lýăhóaăh c v t li u d t g m x lýă tăvƠăx lýăkhô.ăX lýă t g m: x
lýătr c, t y tr ng,ălƠmăbóng,ănhu m,ăinăhoa.ăCôngăđo n x lýă t s d ng nhi u
n c,ănóiăchung,ăđ x lýăhoƠnăt tă1ăkgăhƠngăd t c nă50÷γ00ăĺtăn cătùyăch ng
lo i v t li uăvƠămáyămócăthi t b s d ng. H u h tăl ngăn cănƠy,ăc 88.4%, s
th iăraăngoƠi,ăcònă11.6%ălƠăl ngăn căbayăh iătrongăquáătrìnhăgiaăcông.ă[14,15,18]
V năđ ôănhi m ch y uătrongăngƠnhăd t- nhu mălƠăôănhi măn c th i. B ng sau
tóm t tăcácăngu n ch y uăphátăsinhăn c th iăcôngănghi p d t nhu m:
B ng 1.1: Các ngu n ch y u phát sinh n

LuËn v¨n Th¹c sü

c th i công nghi p d t nhu m[14]

NguyÔn ThÞ Trang


Tr-êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªnViÖn Hãa häc
S n xu t v i, s i len vƠ

pha (t ng h p/len)

Gi h

S n xu t v i, s i
pha (t ng h p/bông,
visco)
Gi ăh

Gi t

Gi t

Gi t

Cacbonăhóaă(v i len 100%)

LƠmăbóngă

LƠmăbóngă

N u - t y tr ng

N u - t y tr ng

T y tr ng (n uăyêuăc u)

Nhu m

Nhu m

Nhu m

In hoa

In hoa

In hoa

S n xu t v i, s i
bông

1.1.4. Ô nhi m n

nhăhìnhă

t

c th i d t nhu m

Ọănhi măn c th i d t nhu m ph thu căcácăhóaăch t, ch t tr , thu c nhu măvƠă
côngăngh s d ng.ă i v iăn c th i d t nhu măthìăngu năôănhi m do ch t tr vƠă
hóaăch t d t nhu măcóăth đ c gi i quy t b ngăcácăph ngăphápătruy n th ng,
trongăkhiăđó,ăôănhi m do thu c nhu m tr thƠnhăv năđ ch y uăđ i v iăn c th i
d t nhu m. Thu c nhu m s d ng hi nănayălƠăcácăthu c nhu m t ng h p h uăc .ă
N ngăđ thu c nhu mătrongămôiătr ngăn c ti p nh năđ i v iăcácăcôngăđo n d tnhu m ph thu căcácăy u t :
 M căđ s d ngăhƠngăngƠyăc a thu c nhu m


g n mƠuăc a thu c nhu mălênăv t li u d t



M căđ lo i b trongăcácăcôngăđo n x lýăn



H s lƠmăloƣngătrongăngu năn

c th i

c ti p nh n

M căđ g nămƠuălƠăm t y u t quan tr ng.ăNóăph thu căvƠoăđ đ mămƠu,ăcôngă
ngh ápăd ng, dung t nhu m (t l kh iăl ngăhƠngănhu măvƠădungăd chăn c
dùngătrongămáyănhu m), v t li u d tăvƠăthu c nhu m s d ng. T n th t thu c
nhu măđ aăvƠoăn cătrungăbìnhălƠă10%ăv iămƠuăđ m, 2% v iămƠuătrungăbìnhăvƠă
<2% v iămƠuănh t.ăTrongăinăhoaăthìăt n th t thu c nhu măcóăth l năh nănhi u.
B ng 1.β: T n th t thu c nhu m khi nhu m các lo i x s i [14]

LuËn v¨n Th¹c sü

NguyÔn ThÞ Trang


Tr-êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªnViÖn Hãa häc
Lo i x s i

T n th t vƠo dòng th i,
%

TT

Lo i thu c nhu m

1

Axit

Polyamit

5ă÷ăβ0

2

Baz

Acrylic

0ă÷ă5

3

Tr c ti p

Xenlulo

5ă÷ăγ0

4

Phơnătán

Polyeste

0ă÷ă10

5

Ho tăt́nh

Xenlulo

10ă÷ă50

6

L uăhóa

Xenlulo

10ă÷ă40

7

HoƠnănguyên

Xenlulo

5ă÷ăβ0

Cácăthu c nhu măth ngăcóătrongăn c th iăx ng nhu m n ngăđ 10÷50mg/L.ă
Tuyănhiênăn ngăđ c aăchúngătrongăn căsôngăti p nh năthìănh h nănhi u.ăGiáătr
đi năhìnhăchoăn ngăđ thu c nhu măđ nătrongădòng sôngălƠă1mg/L.ăTùyătheoăm c
đ s n xu tăngƠnhăd tăcóănh ngătr ng h p n ngăđ thu c nhu măcóăth caoăh n.ă
V́ăd ,ătrongăcôngătrìnhăc aăHobbsăcóăđ aăra:
B ng 1.γ: N ng đ thu c nhu m trong n

c đi m quá trình

Nhu m t nătŕchăs iăbôngăb ng
thu c nhu m ho tăt́nhă

M cđ
Trungăbình
X u nh t
Trungăbình

c sông [14]

N ng đ thu c nhu m
trong n c sông, (mg/L)
5,3
1555
1,2

Nhu m t nătŕchăs i len b ng
364
X u nh t
thu c nhu m axit

N ngăđ thu c nhu măđ cóăth c m nh năđ cămƠuăs călƠăr t th p:
0,3mg/L trongăkhiăđóă m t n ngăđ thu c nhu m th p c 1mg/Lăđƣăcóăth b c ng
đ ng khi u n i. M tăkhác,ăthu c nhu măđ c s n xu tăcóăđ năđ nhăhóaăh căvƠă
quangăhóaăcaoăđ th aămƣnăyêuăc u v đ b nămƠu.ăM t h u qu c aăđ năđ nhăđóă
LuËn v¨n Th¹c sü

NguyÔn ThÞ Trang


Tr-êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªnViÖn Hãa häc
lƠăkhiăđiăvƠoădòngăth iăchúng khôngăd dƠngăđ căphơnăh y b iăviăsinhăvƠăcácă
ph ngăphápăx lýăthôngăth ng, nh tălƠăthu c nhu m ho tăt́nh.
1.1.5. Tác h i c a ô nhi m n

c th i d t nhu m

Cácăthu c nhu m h uăc ănóiăchungăđ c x p lo i t ́tăđ căđ năkhôngăđ căđ i v i
conăng i (ch s LD50).ăCácăki m tra v t́nhăḱchăth́chăda,ăm t cho th yăđaăs
thu c nhu măkhôngăgơyăḱchăth́chăv i v t th nghi m (th ) ngo i tr m t s cho
ḱchăth́chănh [11].
Tácăh iăgơyăungăth ăvƠănghiăng gơyăungăth :ăkhôngăcóălo i thu c nhu mănƠoăn m
trongănhómăch t sinhăungăth ăchoăng i.ăCácăthu c nhu măazoăđ c s d ng
nhi u nh tătrongăngƠnhăd t,ătuyănhiênăch cóăm t s mƠuăazo,ăch y uălƠăthu c
nhu măbenzidin,ăcóătácăh iăgơyăungăth .ăCácănhƠăs n xu tăchơuăÂuăđƣăng ng s n
xu t lo iănƠy,ănh ngătrênăth c t chúngăv n đ cătìmăth yătrênăth tr ngădoăgiáă
thƠnhăr vƠăhi u qu nhu mămƠuăcao.
M căđ đ c h i v iăcáăvƠăcácăloƠiăth yăsinh:ăcácăth nghi mătrênăcáăc aăh năγ000ă
thu c nhu măđ c s d ngăthôngăth ng cho th y thu c nhu m n m trong t t c
cácănhómăt khôngăđ c,ăđ c v a,ăđ c, r tăđ căđ n c căđ c.ăTrongăđóăcóăkho ng
37% thu c nhu măgơyăđ c v aăđ năđ căchoăcáăvƠăth y sinh, ch 2% thu c nhu m

m căđ r tăđ căvƠăc căđ căchoăcáăvƠăth y sinh[11,13].
KhiăđiăvƠoăngu năn c nh nănh ăsông,ăh ,ầv i m t n ngăđ r t nh thu c nhu m
đƣăchoăc m nh n v mƠuăs c. Thu c nhu m ho tăt́nhăs d ngăcƠngănhi uăthìămƠuă
n c th iăcƠngăđ m.ăMƠuăđ m c aăn c th i c n tr s h p th oxyăvƠăánhăsángă
m t tr i,ăgơyăb t l i cho s hôăh p,ăsinhătr ng c aăcácăloƠiăth y sinh v t.ăNh ăv y
nóătácăđ ng x uăđ n kh n ngăphơnăgi i c aăviăsinhăđ i v iăcácăch t h uăc ătrongă
n c th i.ăCácănghiênăc u cho th y kh n ngăphơnăgi i tr c ti p thu c nhu m ho t
t́nhăăb ng vi sinh r t th p. Vi t Nam, qua s li uăđi u tra t iăcácăcôngătyăd t may
l năđ u cho th yămƠuăn c th i d t nhu m ch y u do thu c nhu m ho tăt́nhăvƠă
m t ph nădoăcácălo i thu c nhu măkhôngăt nătŕchăh tăkhácăgơyăra.
1.2.

c đi m n

c th i d t nhu m

Vi t Nam

1.2.1. M c đ tiêu hao hóa ch t, thu c nhu m c a ngành d t
Theo s li u th ngăkêăc a Vinatex,ăhƠngăn măngƠnhăd tăn c ta th iăraămôiătr ng
kho ngăβ4÷γ0ătri u m3 n c th i,ătrongăđóăcóă10%ăđ c x lý[11,12,15]. Nhu c u
n c cho m t t n s n ph m bi năđ ng t 150ă÷ă400m3.ăN căđ c s d ng cho
LuËn v¨n Th¹c sü

NguyÔn ThÞ Trang


Tr-êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªnViÖn Hãa häc
nh ngăcôngăđo năkhácănhau,ătrongăđóăx lýăhoƠnăt t v i c n nhi uăn c nh t. Nhu
c u v n căchoăquáătrìnhănhu măvƠăhoƠnăt tăđ i v i m i lo i v iăkhácănhauălƠă

khácănhau:ălenăc n t 100ă÷ăβ50ăm3n c/t n v i, v i cotton c n t 80ă÷ăβ40ă
m3n c/t n v i,ăcònăv i polyacrylic ch c nă10ă÷ă70m3 n c/t n v i.
M căđ s d ngăhóaăch tăvƠăthu c nhu mătrongăngƠnhăd tăđangăngƠyăcƠngăt ngă
(b ng 1.1), v iăl

ng th iăraămôiătr

s gơyăraănh ng v năđ môiătr

ngătrênăβ0%ăthu c nhu măvƠă80%ăhóaăch t s d ng

ngănghiêmătr ngăđòiăh i ph i gi i quy t. [10,11].

B ng 1.4: M c đ s d ng các lo i thu c nhu m qua các n m
L

ng s d ng, t n/n m

STT

Lo i thu c nhu m

1996

2000

2010

1

Phơnătán

451,800

1 545,100

3 033,300

2

Ho tăt́nh

258,500

887,500

1 816,500

3

Tr c ti p

13,400

45,800

89,900

4

Azo

11,700

40,000

58,500

5

Pigment

80,300

274,600

539,100

6

Cácălo iăkhác

251,620

801,890

1 425,780

T ng s

1 055,620

3 594,890

6 963,080

L ng thu c nhu m ho tăt́nhăs d ng t i Vi t Nam nhi u th hai, v i m căđ
t n hao t 10ă÷ă50%ăvƠătìnhătr ngăch aăcóăgi iăpháp h u hi uănƠoăđ x lýăthìă
thu c nhu m ho tăt́nhăđangăth c s lƠăv năđ môiătr ngăbáoăđ ngătrongăngƠnhă
D t may.

B ng 1.5: M c đ s d ng hóa ch t và thu c nhu m c a 11 c s d t may đi n hình
Hà N i [15]

C s s n xu t

Thu c nhu m
(t n/n m)
L ng s
L ng
d ng
th i

LuËn v¨n Th¹c sü

Hóa ch t (t n/n m)
L

ng s
d ng

NguyÔn ThÞ Trang

L

ng


Tr-êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªnViÖn Hãa häc
th i
Cty D t 8/3

54,50

13,63

681,00

578,85

Cty D tăMayăHƠăN i

28,60

7,15

750,00

637,50

Cty D t Minh Khai

0,60

0,15

224,00

190,40

Cty D tăkimă ôngăXuơn

8,20

2,05

240,00

204,00

Cty D t v iăcôngănghi păHƠă
N i
Cty D tăkimăHƠăN i

-

-

81,10

68,94

0,20

0,05

2,40

2,04

X́ănghi p nhu măTôăChơu

2,15

0,54

7,00

5,95

CtyăLenăMùaă ông

0,15

0,04

0,20

0,17

Cty D tăTh ngăLong

1,00

0,25

42,00

35,70

NhƠămáyăch khơuăHƠăN i

4,00

1,00

30,00

25,50

T ng s

99,40

24,86

2057,70

1749,05

V iăβ5%ăl ng thu c nhu m s d ngăđiăvƠoăn c th i s gơyăraăđ mƠuăcaoăvƠă
t́nhăkhóăho căkhôngăphơnăgi iăviăsinhăchoăn c.ăDoăđó,ăcùngăv i th i gian, v i
m căđ x lýănh ăbơyăgi vƠăs phátătri năh năn a c aăcôngănghi p D t nhu m,
m căđ ôănhi măn c th iăngƠnhăD t s ngƠyăcƠngănghiêmătr ng.
1.2.2. Thông s ô nhi m đi n hình c a n

c th i d t nhu m

Vi t Nam

 Ọ nhi m h u c
- BOD5:ăN

c th i c aăcácăcôngătyăd t nhu măcóăđ c cácăch t d phơnăh y sinh h c

(b t s n)ăvƠănh ng ch tăkhóăphơnăgi i sinh h c (PVA, thu c nhu m,ầ) [4,11,12]. T călƠă
n

c th iănƠyăch a nhi u ch t h uăc ăc n nhi uăoxiăchoăcácăviăsinhăv tăphơnăh y,ănóăth

hi n

thôngăs BOD5 khôngănh .ăGiáătr BOD5 trongădòngăth i c aăβ1ăc ăs d t may

đi năhìnhădao đ ng t 10÷ă500mg O2/L.ăGiáătr BOD5 c aăcácăcôngăty:ăD tă ôngă

LuËn v¨n Th¹c sü

NguyÔn ThÞ Trang

Tr-êng §¹i häc Khoa häc Tù nhiªnViÖn Hãa häc
Ph

ng,ăD tăThƠnhăCông,ăD t May Th ng L i, D tă ôngăÁăđ u l năh nă400mg/L,ăv

t

tiêuăchu n th i lo i B (TCVN 5945-β005)ăh nă8ăl n.
- COD:ăN

c th i c aăcácăc ăs s d ngăcƠngănhi uăx ăs i t ng h pă(polieste)ăthìăgiáătr

CODăcƠngăcao.ăGiáătr CODătrongădòngăth i c a 21 doanh nghi p d tămayăđi năhìnhădaoă
đ ng r t l n, t 35mgO2/Lăđ n 2200mgO2/L.

khu v căph́aăB c,ăgiáătr COD c aăcácă

doanh nghi p d tămayăkháăcao:ăD tăkimă ôngăXuơnă454mgO2/Lă(n m β004),ăn

c th i

gi tămƠiăc aăCôngătyămayăTh ngăLongăHƠăN i- 693-696mgO2/Lă(n măβ000),ăn

c th i

phơnăx

ng nhu m c aăcôngătyăD tămayăHƠăN i ậ 382.75mgO2/Lă(n măβ004).ăT l

COD/BOD c aăcácăcôngătyăd tăn

c ta n m trong kho ngăβ:1ăđ n 3:1 t călƠătrongăgi i

h n d phơnăgi i sinh h c.

 Ọ nhi m mƠu
N c th i c aăcácădoanhănghi p D t nhu măcóămƠuăt nh tăđ năđ mătùyăthu c lo i
thu c nhu măvƠăcôngăngh s d ngầăCóănh ngădòngăth i c aăcácăcôngătyăD t
mayăcóămƠuăr t nh t (7 Pt-Co)ănh ăD tăMinhăKhai,ănh ngăc ngăcóănh ngădòngă
n c th i nhu măcóămƠuăr tăđ m t i 5500 Pt-Co c aăCôngătyăD tămayăThƠnhă
Công,ăhayă5490Pt-Co c aăCôngătyăD tămayăHƠăN iầăMƠuăn c th i d t nhu m
ch y u do thu c nhu m ho tăt́nhăvƠăm t ph nădoăcácăthu c nhu măkhácăkhôngă
t nătŕchăgơyăra.
 Ch tiêu ô nhi m khác
- Nhi tăđ :ăN

c th iăphơnăx

ng nhu măch aăquaăx lýăth

quáătiêuăchu n th i lo i B (<40oC), n u th i tr c ti păraămôiătr

ngăkháăcao:ă50÷80oC,ăv
ng s gơyă nhăh

t

ngăđ n

h viăsinhăvƠăđ ng th c v t th y sinh (nhi tăđ phùăh pălƠăγβoC÷γ5oC).ăCácăs li u th ng
kêăchoăth y

m t s c ăs d t nhu m nhi tăđ n

c th i t i c ng x chungăkháăcaoă

(72oC- côngătyăD tăkimă ôngăXuơn) [4,11,12].
- pH:ăNhìnăchungăn

c th i c aăcácăc ăs D tămayăcóăpHăki m t 8.5÷1βă(tiêuăchu n th i

lo i B: 5.5-9), do s n ph măch́nhălƠăs i v iăbôngăvƠăpoliesteăcóăt́nhăki m cao. N uăkhôngă
đ

cătrungăhòaăthìăn

c th iăcóăpHăcaoăs tácăđ ngăđ n s s ng c a h viăsinhăvƠăđ ng

th c v t th y sinh[4,11,12]..

LuËn v¨n Th¹c sü

NguyÔn ThÞ Trang