Tổng hợp và đánh giá khả năng xử lí anion asen, photphat, cromat của vật liệu MnO2 kích thước nanomet trên nền pyroluzit

I H C QU CăGIAăHĨăN I
TR

NGă

I H C KHOA H C T

NHIÊN

--------฀---------

Syamphone KEOJAMPA

T NG H Pă VĨă

ÁNHă GIÁă KH

N NGă X

Lụă ANIONă ASEN,ă

PHOTPHAT, CROMAT C A V T LI UăMnO2ăKệCHăTH
TRÊNăN N PYROLUZIT

ChuyênăngƠnh:ăK thu tăhóaăh c
Mƣăs : 60520301
LU NăV NăTH CăS ăKHOAăH C

HƠăN i - N mă2016

C NANOMET

Lu

c s khoa h c

T

ng Đ i h c Khoa H c T N

L ic m n
V i lòng bi t n sâu s c, em xin chân thành c m n Th y GS.TS.NG T.
Nguy n Tr ng Uy n; NCS. Th c s Lê M nh C

ng đã giao đ tài và t n tình h

ng

d n, giúp đ , cho em nh ng ki n th c quý giá trong su t quá trình th c hi n đ tài.
ng th i em xin chân thành c m n các th y, các cô trong khoa hóa h c, các
Th y cô trong B môn K thu t hóa h c đã giúp đ , cung c p ki n th c khoa h c cho
em trong quá trình nghiên c u, các anh, ch và các b n trong phòng Hóa h c môi
tr

ng - tr

tr

ng

ng

i h c Khoa h c T nhiên, Phòng thí nghi m phân tích môi tr

ng –

i h c Xây D ng đã t o đi u ki n giúp đ trong th i gian làm đ tài.
C m n các phòng thí nghi m trong Khoa Hóa H c – Tr

ng

i h c Khoa

h c T nhiên đã t o đi u ki n giúp đ tôi trong quá trình làm th c nghi m.
hoàn thi n b n lu n v n này,ngoài s n l c tìm tòi, nghiên c u c a b n
thân, s giúp đ c a nh ng ng

i xung quanh, đ c bi t là ng

i th y, đ ng nghi p

đã đóng góp m t ph n không nh trong đ hoàn thành đ tài này.
Tôi xin chân thành c m n!
H c viên cao h c

Syamphone KEOJAMPA

Syamphone KEOJAMPA

K25 CHH

Lu

c s khoa h c

ng Đ i h c Khoa H c T N

T
M CăL C

M

U .................................................................................................................... 8

CH

NGă1ă:ăăT NG QUAN................................................................................... 9

1.1. Gi i thi u chung v asen, photphat, cromat ......................................................... 9
1.1.1. Asen .................................................................................................................. 9
1.1.2. Photphat ......................................................................................................... 15
1.1.3. Cromat ........................................................................................................... 15
1.2. Các ph

ng pháp x lí asen, photphat, cromat ................................................. 17

1.2.1.ăCácăph

ngăphápăx lỦăasen ........................................................................ 17

1.2.2.ăăCácăph

ngăphápăx lỦăphotphat ............................................................... 18

1.2.3.ăPh

ngăphápăx lỦăcromat ........................................................................... 20

1.3. Gi i thi u chung v pyroluzit............................. Error! Bookmark not defined.
1.3.1. Pyroluzit ............................................................. Error! Bookmark not defined.
1.4. Kh n ng h p ph asen c a s t hyđroxit/oxit và kh n ng ng d ng làm v t li u
h p ph ..................................................................... Error! Bookmark not defined.
1.5. C ch h p ph asen, photphat, cromat c a mangan dioxit Error! Bookmark not defined.
1.6. Công ngh nano và ng d ng trong x lý môi tr
CH

NGă2.ăPH

2.1. Ý t

ng và ph

2.2. Các ph

ng Error! Bookmark not defined.

NGăPHÁPăNGHIÊNăC U ...... Error! Bookmark not defined.
ng pháp t o v t li u m i ......... Error! Bookmark not defined.

ng pháp v t lý xác đ nh đ c tr ng v t li uError! Bookmark not defined.

2.2.1.ăPh

ngăphápănhi u x R nghenă(XRD) ......... Error! Bookmark not defined.

2.2.3.ăPh

ngăphápăhi năviăđi n t truy n qua (TEM)Error! Bookmark not defined.

2.2.4.ăPh

ngăphápăPh

2.2.5.ăPh

ngăphápăph tánăx n ngăl

2.2.6.ăPh

ngăphápăxácăđ nh pH t iăđi măđ ngăđi n PZCError! Bookmark not defined.

2.2.7.ăPh

ngăphápăphơnătíchănhi t (TG, DTA, DTG)Error! Bookmark not defined.

2.2.8.ăPh

ngăphápăph h ng ngo i (IR) .................. Error! Bookmark not defined.

2.2.9.ăPh

ngăphápăph hu nh quang tia X (XRF) . Error! Bookmark not defined.

2.2.10.ăPh

ngăphápăph tánăx Raman ................... Error! Bookmark not defined.

2.3. Ph
2.3.1.ăPh

ngăphápăđoădi nătíchăb m tăriêngă(BET)Error! Bookmark not defi
ng (EDS)... Error! Bookmark not defined.

ng pháp xác đ nh m t s ch tiêu môi tr

ng n

cError! Bookmark not defined.

ngăphápătr c quang (UV-Vis) .................. Error! Bookmark not defined.

Syamphone KEOJAMPA

K25 CHH


Lu

c s khoa h c

2.3.2.ăCácăph
2.3. Ph

ngăphápăxácăđ nhăhƠmăl

T

ng Đ i h c Khoa H c T N

ng asen, ph tăphát,ăcromatError! Bookmark not d

ng pháp hóa lý............................................ Error! Bookmark not defined.

2.3.1.ăPh

ngătrình LANGMUIR .............................. Error! Bookmark not defined.

2.3.2.ăPh

ngătrìnhăFRENDLICH............................. Error! Bookmark not defined.

CH

NGă3:ăTH C NGHI M ................................. Error! Bookmark not defined.

3.1. Hoá ch t và d ng c ........................................... Error! Bookmark not defined.
3.2. T ng h p v t li u MnO2 kích c nanomet trên ch t mang silicagen, laterit,
pyroluzit. ................................................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.1. Chu n b v t li u n n ....................................... Error! Bookmark not defined.

3.2.2. T ng h p h keo MnO2 ..................................... Error! Bookmark not defined.
3.2.3. Ch t o v t li u M1, M2 ..................................... Error! Bookmark not defined.
3.3. Kh o sát hình thái và c u trúc li u ..................... Error! Bookmark not defined.
3.4. Kh o sát kh n ng h p th asen, photphat c a v t li uError! Bookmark not defined.
3.5.1. H p ph asen ..................................................... Error! Bookmark not defined.
3.5.2. H p ph photphat ............................................. Error! Bookmark not defined.
3.5.3. H p ph cromat................................................. Error! Bookmark not defined.
CH

NGă4:ăK T QU VĨăTH O LU N ............. Error! Bookmark not defined.

4.1. Nghiên c u đ c tính và c u trúc v t li u ............ Error! Bookmark not defined.
4.1.1. Kh oăsátăkíchăth

c h t nano MnO2 ............... Error! Bookmark not defined.

4.1.2. Kh oăsátăc uătrúcăb m tăsilicagenăvƠăpyroluzitătr

c khi ph Error! Bookmark not de

4.1.3. Kh oăsátăc uătrúcăv m t v t li u M1 .............. Error! Bookmark not defined.
4.1.4. Kh oăsátăc uătrúcăv m t v t li u M2 .............. Error! Bookmark not defined.

4.2. Ph XRD c a v t li u M1 và v t li u M1 nung t i các nhi t đ khác nhauError! Bookmark
4.3. Ph EDS c a v t li u M1 .................................... Error! Bookmark not defined.
4.3. Kh o sát kh n ng h p ph c a v t li u ............ Error! Bookmark not defined.
4.3.1. H p ph t nh ..................................................... Error! Bookmark not defined.
4.4. Nghiên c u kh n ng ng d ng c a v t li u ...... Error! Bookmark not defined.
4.4.1 H p ph đ ng ..................................................... Error! Bookmark not defined.
4.4.2ă

xu tăc ăch h p ph asen gi đ nh .............. Error! Bookmark not defined.

K T LU N .................................................................. Error! Bookmark not defined.
TĨIăLI UăTHAMăKH O ...................................................................................... 75

Syamphone KEOJAMPA

K25 CHH


Lu

c s khoa h c

T

ng Đ i h c Khoa H c T N

DANH M C B NG

B ng 1.1: L u l

ng th i c a m t s c s s n xu t c khí có phân x

ng m ..... 15

B ng 4.1. Hi u su t ( H% ) h p ph PO43- v i n ng đ ban đ u 10mg/l Error! Bookmark not def
B ng 4.2: Giá tr pH đ u và pH sau ............................. Error! Bookmark not defined.
B ng 4.3: Th i gian cân b ng h p ph c a v t li u M0p Error! Bookmark not defined.

B ng 4.4: Các giá tr đ

ng cong h p ph asen c a v t li u M0p Error! Bookmark not defined.

B ng 4.4. Giá tr pH tr

c và sau c a v t li u M2 ........... Error! Bookmark not defined.

B ng 4.5. Th i gian cân b ng h p ph c a v t li u M2 Error! Bookmark not defined.
B ng 4.6: Các giá tr đ

ng cong h p ph c a v t li u M1 Error! Bookmark not defined.

B ng 4.7: Các giá tr đ

ng cong h p ph c a v t li u M2 Error! Bookmark not defined.

B ng 4.8: K t qu kh o sát th i gian cân b ng h p ph c a v t li u M2 Error! Bookmark not def
B ng 4.9: Các giá tr đ

ng cong h p ph c a v t li u M2 Error! Bookmark not defined.

B ng 4.10: Kh o sát kh n ng x lý Cr(VI) c a v t li u M2 theo th i gian. Error! Bookmark not
B ng 4.11: Các giá tr đ

ng cong h p ph c a v t li u M2 Error! Bookmark not defined.

B ng 4.12: H p ph đ ng photphat ............................. Error! Bookmark not defined.

Syamphone KEOJAMPA

K25 CHH


Lu

c s khoa h c

T

ng Đ i h c Khoa H c T N

DANHăM CăHÌNHăV
Hình 1.1. Các d ng t n t i c a asen trong n

c ph thu c vào pe/pH. ................... 11

Hình 1.2. S phân b khu v c ô nhi m asen trên th gi i ....................................... 12
Hình 1.3. Ọ nhi m asen t i Vi t Nam ...................................................................... 13
Hình 1.4. Ọ nhi m asen t i đ ng b ng châu th sông H ng .................................... 14
Hình 1.5. C u trúc c a pyroluzit ................................. Error! Bookmark not defined.
Hình 2.1. S đ chùm tia t i và chùm tia nhi u x trên tinh th Error! Bookmark not defined.
Hình 2.2.

tù c a pic ph n x gây ra do kích th

c h t Error! Bookmark not defined.

Hình 2.3. S đ nguyên lý c a kính hi n vi đi n t quét Error! Bookmark not defined.
Hình 2.4. S đ nguyên lý c a kính hi n vi đi n t truy n qua Error! Bookmark not defined.

Hình 2.5. S đ cho th y s phong phú v thông tin thu đ

ct t

ng tác gi a

chùm đi n t v i m u trong nghiên c u hi n vi đi n t Error! Bookmark not defined.
Hình 2.6. Các d ng đ

ng đ ng nhi t h p ph -kh h p ph theo phân lo i IUPAC Error! Bookmar

Hình 2.7: Nguyên lý phát hu nh quang tia X .............. Error! Bookmark not defined.
Hình 2.8. B

c chuy n c a các electron trong phân t Error! Bookmark not defined.

Hình 4.1. H t MnO2 kích th

c nanomet phóng đ i 40000 l n. Error! Bookmark not defined.

Hình 4.2. H t MnO2 kích th

c nanomet phóng đ i 60000 l n. Error! Bookmark not defined.

Hình 4.3. H t MnO2 kích th

c nanomet phóng đ i 100000 l n. Error! Bookmark not defined.

Hình 4.4. H t MnO2 kích th

c nanomet phóng đ i 30000 l n Error! Bookmark not defined.

Hình 4.5. H t MnO2 kích th

c nanomet phóng đ i 50000 l n Error! Bookmark not defined.

Hình 4.6: B m t silicagen tr

c khi ph .................... Error! Bookmark not defined.

Hình 4.8. B m t silicagen ph MnO2 kích th

c nanomet phóng đ i 100000 l n Error! Bookma

Hình 4.9. B m t pyroluzit bi n tính nhi t ph MnO2 kích th

c Error! Bookmark not defined.

Hình 4.10. B m t pyroluzit bi n tính nhi t ph MnO2 kích th

c nanomet phóng

đ i 200000 l n .............................................................. Error! Bookmark not defined.
Hình 4.11. Ph XRD v t li u M1 .................................. Error! Bookmark not defined.
Hình 4.12. Ph XRD v t li u M1 nung

2000C .......... Error! Bookmark not defined.

Hình 4.13. Ph XRD v t li u M1 nung

3000C .......... Error! Bookmark not defined.

Hình 4.15. Ph EDS c a v t li u M1 ............................ Error! Bookmark not defined.
Hình 4.16:

th s ph thu c pH vào pH c a v t li u M0p Error! Bookmark not defined.

Hình 4.17.

th hi u su t h p ph theo th i gian c a v t li u M0p Error! Bookmark not define

Syamphone KEOJAMPA

K25 CHH


Lu

c s khoa h c

T

ng Đ i h c Khoa H c T N

Hình 4.18.

ng cong h p ph asen c a VL M0p .... Error! Bookmark not defined.

Hình 4.20:

thì s ph thu c pH vào pH c a v t li u M2 Error! Bookmark not defined.

Hình 4.21:

th hi u su t h p ph theo th i gian ..... Error! Bookmark not defined.

Hình 4.22.

ng cong h p ph asen c a VL M1 .................................................. 64

Hình 4.23.

ng X t i tr ng h p th asen c a VL M1 Error! Bookmark not defined.

Hình 4.24.

ng cong h p ph asen c a VL M2 ...... Error! Bookmark not defined.

Hình 4.26: Ph EDS v t li u M2 .................................................... Error! Bookmark not defined.
Hình 4.27: Ph EDS v t li u M2 sau khi h p ph asen . Error! Bookmark not defined.
Hình 4.28:

th bi u di n th i gian cân b ng h p ph c a v t li u M2 Error! Bookmark not de

Hình 4.29.

ng cong h p ph c a VL M2........................ Error! Bookmark not defined.

Hình 4.31: Ph EDS v t li u M2 sau khi h p ph photphat Error! Bookmark not defined.
Hình 4.32: S ph thu c c a hi u su t h p ph vào th i gian. Error! Bookmark not defined.

Hình 4.33:

ng cong h p ph c a VL M2 ............... Error! Bookmark not defined.

Hình 4.35: Ph EDS v t li u M2 sau khi h p ph photphat Error! Bookmark not defined.
Hình 4.36.

th s ph thu c n ng đ photphat qua c t vào th tích n

Syamphone KEOJAMPA

c ch y qua Error! Bookm

K25 CHH


M Đ U

Hi n nay, v n đ ô nhi m môi tr
tri n, vi c gi i quy t ô nhi m môi tr

nhi m n ng b i n
n
l

c s ch cho sinh ho t là m t v n đ r t l n mà

c b m t: sông, su i, ao, h đang ngày càng b ô

c th i các nhà máy, xí nghi p, n

c th i sinh ho t thì vi c s d ng

c ng m nh là m t gi i pháp h u hi u cho vi c cung c p n

nh h

ng b i tác đ ng do con ng

ng n

c b m t. Trong n

vi sinh trong n

c phát

ng đang là m t thách th c l n đ i v i m i qu c gia.

Trên th gi i hi n nay v n đ cung c p n
xã h i quan tâm. Trong khi ngu n n

ng đang tr nên tr m tr ng. K các n

i gây ra. Ch t l

ng n

c s ch. N
c ng m th

c ng m ít ch u
ng t t h n ch t

c ng m, không có các h t keo hay c n l l ng, các ch tiêu

c ng m c ng t t h n. Tuy nhiên, khi khai thác ngu n n

c ng m, chúng

ta ph i đ i m t v i m t v n đ r t đáng lo ng i, đó là vi c nhi m đ c asen, photphat,
cromat có trong n

c ng m ch y u do s hòa tan các h p ch t qu ng có ch a asen, các

h p ch t ch a photphat có trong đ t, đá do quá trình phong hóa và còn do quá trình s n
xu t công, nông nghi p x y ra.
Vi c s d ng các ngu n n
h i r t l n t i s c kh e c a con ng

c b nhi m đ c b i asen, photphat, cromat đang gây tác
i mà h u qu đ l i thì con ng

i ch a có cách ch a

tr . Do v y vi c x lý asen, photphat, cromat là m t v n đ c p bách hi n nay.
tài: “T ng h p và đánh giá kh n ng x lí anion asen, photphat, cromat c a
v t li u MnO2 kích th
ngh x lý môi tr

c nanomet trên n n pyroluzit ” là đóng góp thi t th c cho công

ng hi n nay.

8


CH

NGă1ă:ăăT NG QUAN

1.1. Gi iăthi uăchungăv ăasen,ăphotphat, cromat

1.1.1. Asen[4,5,14,18,24,26,36]
Asen là nguyên t t n t i t nhiên trong v trái đ t, trong nhi u lo i khoáng v t,
d ng nguyên ch t asen là kim lo i màu xám, nh ng d ng này không t n t i trong t nhiên.
i ta th

Ng

ng tìm th y asen d

i d ng các h p ch t v i m t hay m t s nguyên t khác

nh oxy, clo và l u hu nh. Asen trong thiên nhiên còn có th t n t i trong các thành ph n
môi tr

ng đ t, n

c, không khí, sinh h c v.v… và có liên quan ch t ch t i các quá trình

đ a ch t, quá trình sinh đ a hoá. Các quá trình này s làm cho asen có m t trong m t s
thành t o đ a ch t và s phân tán hay t p trung là nguyên nhân gây ô nhi m môi tr

ng

s ng.
Asen đ

c gi i phóng vào môi tr

ng n

c do quá trình oxi hoá các khoáng sunfua

ho c kh các khoáng oxi hidroxit giàu asen. Nh ng hi n t

ng asen có m t trong n

c

ng m cho đ n nay đã có khá nhi u gi thi t khác nhau nh ng v n ch a có s th ng nh t.
Gi thi t có th là thông qua các quá trình thu đ a hoá và sinh đ a hoá, các đi u ki n đ a
ch t thu v n mà asen đã xâm nh p vào môi tr
Hàm l
tr

ng asen trong n

c d

ng đ a hoá. Asen t n t i trong n

c.

i đ t ph thu c vào tính ch t và tr ng thái môi
cd

iđ t

axit đ n g n trung tính), HAsO4-2 (trong môi tr
thành ch y u trong môi tr

ng n

d ng H2AsO4-1 (trong môi tr

ng pH

ng ki m). H p ch t H3AsO3 đ

c hình

ng kh y u. Các h p ch t c a asen v i natri có tính hoà tan

r t cao. Nh ng mu i c a asen v i Ca, Mg và các h p ch t asen h u c trong môi tr

ng

pH g n trung tính, nghèo canxi thì đ hoà tan kém h n các h p ch t h u c , đ c bi t là

asen- axit fulvic thì r t b n v ng có xu th t ng theo đ pH và t l asen- axit fulvic. Các
h p ch t c a As(V) hình thành theo ph

ng th c này.

9


Asen là nguyên t vi l
ng

ng, r t c n thi t cho s sinh tr

ng và phát tri n c a con

i và sinh v t. Asen có vai trò trong trao đ i ch t nuclein, t ng h p protit và

hemoglobin.
Các ngành công nghi p khai thác và ch bi n các lo i qu ng c ng đã t o ra ngu n ô
nhi m Asen. Vi c khai thác

các m nguyên sinh đã ph i l các qu ng sunfua, làm gia

t ng quá trình phong hoá, bào mòn và t o ra kh i l

ng l n đ t đá th i có l n asenopyrit

lân c n khu m . T i các nhà máy tuy n qu ng, asenopyrit đ
v t có ích và đi vào trong môi tr
l n asen đ

c đ a vào môi tr

thành ch t th i và đ

c tách ra kh i các khoáng

ng. Asenopyrit b r a l a, d n đ n h u qu là m t l

ng

ng xung quanh, Asenopyrit sau khi tách kh i qu ng s

c ch t đ ng ngoài tr i và trôi vào sông su i, gây ô nhi m tràn lan.

Asen có th k t h p v i m t s nguyên t t o thành các h p ch t asen vô c nh
các khoáng v t, đá thiên th ch, Reagal (AsS), Orpiment (As2S3), Arsenolit (As2O3),
Arsenopyrit (FeAs2, FeAsS, AsSb), vv… H p ch t c a asen v i carbon và hydro g i là
h p ch t asen h u c . Th

ng thì các d ng h p ch t h u c c a asen ít đ c h i h n so v i

các h p ch t asen vô c .
Các d ng t n t i c a Asen(III) và Asen(V) trong môi tr
Trong môi tr

ng [10,14].

ng oxi hoá và thoáng khí, d ng t n t i ch y u c a asen trong n

c

và đ t là asenat. Asen có th b n v i m t dãy các oxyanion: H3AsO4, H2AsO4-, HAsO42- và
AsO43-. D

i đi u ki n kh và ng p n

c (<200 mV), asenit là d ng t n t i chính c a

asen. T c đ chuy n hoá ph thu c vào th oxi hoá kh Eh và pH c a môi tr
nhân t v t lý, hoá h c, sinh h c khác. Trong môi tr

ng trung tính, asenat t n t i ch y u

d ng H2AsO4- và HAsO42- , còn asenit t n t i ch y u
H3AsO3. Bi u đ d

ng và các

d ng axit không phân ly

i đây cho th y các d ng t n t i c a asen ph thu c vào pH và Eh

[10].
pe
H3AsO4
10

O2
H2AsO4-

55

H3AsO3

00

AsS (s)

HAsO42-

AsS2-5

10

H2AsO3-

H2
-10
0

2

44

66

88

10

pH


Hìnhă1.1.ăCácăd ng t n t i c a asen trong n

c ph thu căvƠoăpe/pH.

c tính c a Asen
Asen là ch t r t đ c h i, có th gây 19 lo i b nh khác nhau, trong đó có các b nh
nan y nh ung th da, ph i. T xa x a asen
đ c (th ch tín), m t l
có th d n đ n th
Asen nh h

d ng h p ch t vô c đ

ng nh As lo i này có th gây ch t ng

c s d ng làm ch t

i. M c đ nhi m nh h n

ng t n các mô hay h th ng c a c th sinh v t.
ng đ i v i th c v t nh m t ch t ng n c n quá trình trao đ i ch t, làm

gi m n ng su t cây tr ng.
B nh nhi m đ c mãn tính asen đ
đ i v i s c kho con ng

c g i là arsenicosis. ó là m t tai h a môi tr

ng

i. Nh ng bi u hi n c a b nh nhi m đ c asen là ch ng s m da

(melannosis), dày bi u bì (keratosis), t đó d n đ n ho i th hay ung th da, viêm r ng,
kh p…. Hi n t i trên th gi i ch a có ph

ng pháp h u hi u ch a b nh nhi m đ c asen.

Liên quan đ n vi c xác đ nh, đánh giá tác đ ng c a asen đ i v i c th ,

Vi t Nam

trong m t s n m g n đây đã có các nghiên c u phân tích m u tóc, m u máu đ xác đ nh
hàm l

ng asen.

Nhi m đ c asen không phân bi t đ tu i, t tr em đ n ng

i già. Nh ng qua các s

li u nghiên c u cho th y, t l b nhi m b nh này thu c v n nhi u h n nhi u l n so v i
nam gi i. N u ng

i dân s d ng ngu n n

c có n ng đ asen là 0,75mg asen/ lít trong 1

n m thì theo th ng kê cho th y t l phát b nh là 16,3%; 2 n m là 28,8%; 3 n m là
35,52%; 4 n m là 42,2%; 5 n m là 62,9%. Khu v c nào có khí h u khô và nóng thì t l
nhi m cao h n, nh ng d u hi u b nh l i d nh n th y vào mùa đông. Vùng nào kinh t
phát tri n thì ít b nhi m b nh h n.
Tình tr ng ô nhi m asen hi n nay [5,18,25]
11


Ô nhi m asen trên th gi i

Hìnhă1.2. S phơnăb khu v căôănhi măasenătrênăth gi i
Hi n nay trên th gi i có hàng ch c tri u ng
s ng hoá da, ung th da v.v… do s d ng ngu n n
Nhi u n

c đã phát hi n hàm l

i đã b b nh đen và r ng móng chân,
c sinh ho t có n ng đ asen cao.

ng asen r t cao trong ngu n n

c sinh ho t nh Canada,

Alaska, Chile, Arhentina, Trung Qu c, India, Thái Lan, Bangladesh v.v…
Trung Qu c, tr

ng h p b nh nhân nhi m đ c asen đ u tiên đ

c phát hi n t

n m 1953. S li u th ng kê cho th y 88% nhi m qua th c ph m, 5% t không khí và 7%
t n

c u ng.

n n m 1993 m i có 1.546 n n nhân c a c n b nh asenicosis (b nh nhi m

đ c asen) nh ng cho đ n th i đi m này đã phát hi n 13.500 b nh nhân trong s 558.000
ng
n

iđ

c ki m tra

462 làng thu c 47 vùng b li t vào khu v c nhi m asen cao. Trên c

c Trung Qu c có t i 13 - 14 tri u ng

nhi m asen cao, t p trung nhi u nh t

i s ng trong nh ng vùng có ngu n g c b ô

t nh An Huy, S n Tây, N i Mông, Ninh H , Tân

C

ng. T i S n Tây đã phát hi n 105 làng b ô nhi m asen. Hàm l

đ

c trong n

ng asen t i đa thu

c u ng là 4,43 mg/l g p t i 443 l n giá tr Asen cho phép c a t ch c y t

th gi i WHO (10 g/l).
Khu v c b ô nhi m asen l n nh t là vùng đ ng b ng châu th sông Ganges n m
gi a Tây Bengal c a n

và Bangladesh (Chowdhury và c ng s , 1999).
12

Tây Bengal,


trên 40 tri u ng

i có nguy c nhi m đ c asen do s ng trong các khu v c có n ng đ asen

cao. T i nay đã có 0,2 tri u ng

i b nhi m và n ng đ asen t i đa trong n

l n n ng đ cho phép c a WHO. T i Bangladesh, tr
đ

ng h p đ u tiên nhi m asen m i

c phát hi n vào n m 1993, nh ng cho đ n nay có t i 3.000 ng

asen m i n m và 77 tri u ng

c cao g p 370

i ch t vì nhi m đ c

i có nguy c nhi m asen. T ch c y t Th gi i đã ph i coi

đây là "v nhi m đ c t p th l n nh t trong l ch s ".
Con s b nh nhân nhi m đ c asen
các n

Archentina c ng có t i 20.000 ng

i. Ngay c

c phát tri n m nh nh M , Nh t B n c ng đang ph i đ i phó v i th c tr ng ô

nhi m asen.

M , theo nh ng nghiên c u m i nh t cho th y trên 3 tri u ng

nguy c nhi m đ c asen, m c đ nhi m asen trong n
mg/l. Còn

i dân M có

c u ng dao đ ng t 0,045 – 0,092

Nh t B n, nh ng n n nhân đ u tiên có tri u ch ng nhi m asen đã đ

c phát

hi n t n m 1971, cho đ n n m 1995 đã có 217 n n nhân ch t vì asen.
Ô nhi m asen t i Vi t Nam [5,18,25]

Hìnhă1.3.ăỌănhi m asen t i Vi t Nam
Do c u t o t nhiên c a đ a ch t, nhi u vùng c a n

c ta n

c ng m b nhi m asenic

(th ch tín). Theo th ng kê ch a đ y đ , hi n có kho ng h n 1 tri u gi ng khoan, nhi u
13


gi ng trong s này có n ng đ asen cao h n t 20-50 l n theo tiêu chu n c a B Yt
0,01mg/l, gây nh h
nhi m asen c a n

ng x u đ n s c kho , tính m ng c a c ng đ ng. Vùng n

c ta khá r ng nên vi c c nh báo nhi m đ c t n

c b

c gi ng khoan cho

kho ng 10 tri u dân là r t c n thi t. Nh ng nghiên c u g n đây cho th y vùng châu th
sông H ng có nhi u gi ng khoan có hàm l
Y t Th gi i (WHO) và v

ng asen cao v

t quá tiêu chu n c a T ch c

t quá tiêu chu n B Y t Vi t Nam (0,01mg/l). Nh ng vùng

b ô nhi m nghiêm tr ng nh t là phía Nam Hà N i, Hà Nam, Hà Tây, H ng Yên, Nam
nh, Ninh Bình, Thái Bình và H i D

ng.

Hìnhă1.4.ăỌănhi m asen t iăđ ng b ngăchơuăth sôngăH ng
đ ng b ng sông C u Long c ng phát hi n ra nhi u gi ng khoan có hàm l
asen cao n m
cao h n

ng Tháp và An Giang. S ô nhi m asen

mi n B c hi n ph bi n và

mi n Nam. Qua đi u tra cho th y 1/4 s h gia đình s d ng tr c ti p n

ng m không x lý

ngo i thành Hà N i đã b ô nhi m asen, t p trung nhi u

thành ph (20,6%), huy n Thanh Trì (41%) và Gia Lâm (18.5%).
không gây mùi khó ch u khi có m t trong n

c ngay c khi

c

phía Nam

i u nguy hi m là asen

hàm l

ng gây ch t ng

nên n u không phân tích m u mà ch b ng c m quan thì không th phát hi n đ
14

ng

i

cs t n


t i c a asen. B i v y các nhà khoa h c còn g i asen là “sát th vô hình’’. Hi n nay có
kho ng 13,5% dân s Vi t Nam (10-15 tri u ng

i đang s d ng n

c n t gi ng khoan

nên r t d b nhi m asen).
T n m 1999, t ch c UNICEF, m t s c quan chính ph Vi t nam, các vi n
nghiên c u đã b t đ u t p trung nghiên c u m t cách nghiêm túc v asen và tìm h
gi m nh . B tài nguyên và Môi tr
ô nhi m asen trong ph m vi c n

ng yêu c u đ n cu i n m 2006 ph i l p đ

ng

cb nđ

c.

1.1.2. Photphat [3,14,20,28]
Ph t phát t n t i trong n

c ng m ch y u là do s phát tán t các ngu n nhân t o

nh : Phân bón, thu c tr sâu, t ngu n c a ch t t y r a.Ngoài ra n

c th i dân d ng, n

c

th i công nghi p, nông nghi p c ng chính là ngu n gây ô nhi m.
Theo các báo cáo tác đ ng môi tr

ng, nguyên nhân chính làm cho ngu n n

cb ô

nhi m ph t phát là do ngu n th i c a các nhà máy s n xu t phân bón và b t gi t. C n
hi n nay có m t s

nhà máy s n xu t phân vô c

t

đá qu ng apatit nh

c

công ty

Supephotphat Lâm Thao, công ty TNHH phân đ m và hóa ch t Hà B c, công ty CP Phân
lân nung ch y V n i n… Và h u h t b t gi t t ng h p đ

c s n xu t ch a m t l

ng l n

polyphotphat, t 12-13% photpho[14].

1.1.3. Cromat[6,7,19,20]

Trên đ a bàn Hà N i, ngành c khí t p trung ch y u vào l nh v c gia công kim
lo i, ch t o máy móc, chi ti t ph tùng máy nên quá trình liên quan đ n m khá phong
phú. Theo s li u th ng kê, các c s m l n c a công ty xe đ p Lixeha, kim khí C u
B

u, công ty khóa Minh Khai, công ty D ng c c khí xu t kh u, công ty kim khí Th ng

Long hàng ngày th i ra môi tr

ng kho ng 8,6kg Cu, 14kg Ni, 7kg Cr, 20kg Zn và 5kg

CN .
B ng 1.1:ăL uăl

ng th i c a m t s c ăs s n xu tăc ăkhíăcóăphơnăx

15

ng m


Ngu n:
L

ng n

khác nh n

ng ình Kim – 2002

c th i c a m đi n không ph i là l n so v i các ngành công nghi p

c th i c a ngành công nghi p gi y, d t, ... song thành ph n và n ng đ

các ch t đ c h i trong đó khá l n. H n n a các hóa ch t đ c h i này l i có nh ng bi n
thiên h t s c ph c t p và ph thu c vào quy trình công ngh c ng nh t ng công đo n
trong quy trình đó. Vì v y, mu n x lý đ t hi u qu cao thì chúng ta c n ph i thu gom,
tách dòng theo t ng công đo n, t ng tr

ng h p c th và l a ch n ph

ng án x lý

thích h p.
Theo các tài li u th ng kê cho ta th y, h u h t các nhà máy, c s xi m có quy
mô nh và v a đ u t p trung ch y u

các thành ph l n nh Hà N i, H i Phòng,

TP.HCM, Biên Hòa... Trong quá trình s n xu t, n

c th i c a các nhà máy xí nghi p

này đ u b ô nhi m các kim lo i n ng, nh ng v n đ x lý n

c th i còn ch a đ

c

quan tâm, xem xét đ y đ ho c vi c x lý ch mang tính hình th c vì đ u t cho m t

quy trình x lý n
đ

c th i khá t n kém và vi c th c thi Lu t B o v môi tr

ng ch a

c nghiêm minh, còn mang tính đ i phó.
c tr ng chung c a n

c th i ngành m đi n là ch a hàm l

vô c và kim lo i n ng nh đ ng, k m, crom, niken ... Trong n

ng cao các mu i

c th i xi m th

ng có

s thay đ i pH r t r ng t r t axit (pH = 2-3) đ n r t ki m (pH = 10-11). Các ch t h u
c th

ng có r t ít trong n

c th i xi m , ph n đóng góp chính là các ch t t o bóng,
16


ch t ho t đ ng b m t... nên ch s COD, BOD c a n

không thu c đ i t

ng c n x lý.

it

c th i m đi n th

ng c n x lý chính trong n

ng nh và

c th i là các mu i

kim lo i n ng nh crom, niken, đ ng, k m, s t, photpho...
1.2.ăăCácăph

ngăphápăx ălíăasen,ăphotphat, cromat

1.2.1. Các ph

ng pháp x lý asen [4,5,18,23]

ã có r t nhi u công ngh đ

c phát tri n đ x lý asen trong n

c ng m. T t c

đ u d a trên các quá trình c b n sau [5]:

- Oxi hoá/ kh .
- K t t a.
- H p ph và trao đ i ion.
- Tách l ng/r n.
- Các ph

ng pháp v t lý.

a/ Oxi hoá/kh : H u h t các công ngh x lý asen ch có hi u qu cao đ i v i vi c
lo i b asen

d ng As(V), vì v y As(III) th

khi x lý. Các tác nhân hoá h c th

ng đ

ng đ

c oxi hoá lên tr ng thái As(V) tr

c

c s d ng đ oxi hoá asenit thành asenat bao

g m : khí clo, khí ozon, kali pemanganat, hydro peoxit, tác nhân Fenton’s (H2O2/Fe2+)...
M t s ch t r n nh mangan oxit c ng đ
Ngoài ra ng

c s d ng đ oxi hoá asen.

i ta còn có th s d ng tr c ti p các b c x t m t tr i đ oxi hoá

asenit thành asenat v i s có m t c a các ch t xúc tác nh : sunfua, Fe3+, xitrat...
N u ch s d ng quá trình oxi hoá thì không th lo i b asen ra kh i dung d ch. Vì
th , quá trình này th

ng ph i k t h p v i các quá trình keo t , h p th ho c trao đ i ion.

b/ K t t a: Quá trình này chuy n asen t d ng tan thành các d ng ít tan nh canxi
asenat nh ph n ng hoá h c, sau đó lo i b chúng nh quá trình l ng ho c l c. Vi c x lý
ch t th i r n c a quá trình này là m t v n đ .

17


c/ H p ph và trao đ i ion: Ph

ng pháp h p ph là t o ra các v t li u có di n tích

b m t l n, có ái l c l n v i các d ng asen hoà tan và s d ng các v t li u đó đ lo i b
asen ra kh i n

c. Ng

i ta đã phát hi n ra kh n ng h p ph asen c a nhôm oxit đã ho t

hoá (Al2O3), các v t li u có ch a oxit, hyđroxit s t, các lo i qu ng s t t nhiên: limonit,
laterit...
d/ Tách pha r n và pha l ng: Quá trình này th

r nđ

ng đ

c s d ng đ tách các ch t

c t o ra do quá trình k t t a, keo t ra kh i dung d ch. Các k thu t tách th

th y là l ng và l c, trong đó, ph

ng pháp l c b ng m t l p cát dày th

ng

ng cho hi u qu

cao.
e/ Các ph

ng pháp v t lý: M t s k thu t nh : th m th u ng

c, màng l c nano,

đi n th m tách có kh n ng lo i b t t c các d ng asen hoà tan ra kh i n
trình này, ng

i ta cho n

gi l i nh các t
ng

c. Trong quá

c ch y qua m t màng l c đ c bi t, các ch t gây ô nhi m đ

ng tác v t lý.

x lý n

c b ng ph

ng pháp l c màng, tr

c

ch t

i ta ph i lo i b các ch t r n l l ng và đ a asen v d ng As(V).

1.2.2. Các ph
* Ph

ng pháp x lý photphat [14,15,22,28,36]
ng pháp k t t a, sa l ng

Có hai ph
+ N

ng th c k t t a:

c th i có axit: S

hydrophotphat

d ng dung d ch n

c vôi trong đ t o k t t a canxi

pH 6-7:
2H3PO4 + Ca(OH)2

Ca(HPO4)2 + 4H2O

(1.1)

K t t a canxi photphat t pH 9-12
2CaHPO4 + Ca(OH)2
+N

Ca3(PO4)2 + 2H2O

(1.2)

c th i không axit: S d ng dung d ch mu i Al, Fe vì t o AlPO4 và FePO4 là

mu i k t t a. K t t a t p ch t đ

c lo i b b ng h p th trên b m t hydroxit đ

t mu i c a kim lo i d [28]

18

ct ob i


Cácăli uăl

ngăphènănhômăth

ngăs ăd ngăvƠăhi uăsu tăx ălỦăphotphat

Hi uăsu tăx ălỦăphotphată

T ăl ămolă(Al:P)

(%)

Kho ngăbi năthiên

75

1,25:1 ÷ 1,5:1

1,4 ÷ 1

85

1,6:1 ÷ 1,9:1

1,7 ÷ 1

95

2,1:1 ÷ 2,6:1

2,3 ÷ 1

* Ph

Giáătr ăth

ngădùng

ng pháp h p ph

Nguy n Th Hu và c ng s [14] đã bi n tính qu ng laterit, pyroluzit b ng Al, Mn,
Fe, La đ làm v t li u h p ph photphat trong n

c th i công nghi p v i dung l

ng h p

ph c c đ i đ u trên 15 mg/g.
ào Ng c Nhi m[24] kh o sát kh n ng h p ph photphat t h oxit CeO2 – Al2O3
trên ch t mang than ho t tính có t i tr ng h p ph c c đ i 125,42 mg/g.
Qu n C m Thúy [25] kh o sát kh n ng h p ph photphat t
photphat ra kh i ngu n n

bùn đ đ lo i

c.

Bùi V n Th ng [26] bi n tính betonit b ng Al, La, Fe đ h p ph photphat và có t i
tr ng h p ph cao nh t 14,2 mg/g v i h bentonit bi n tính Al-Fe.
Trên th gi i, h p ph photphat c ng là m t v n đ r t đ

c quan tâm. Ting Liua và

c ng s đã ch t o thành công v t li u compozit oxit kim lo i t qu ng mangan đ lo i b
photphat v i dung l
có th lo i b

ng 26,3 mg/g t i pH=6[41]; S i cacbon ho t tính t m La2O3 11,78%

97,6% v i n ng đ

photphat ban đ u 30 mg/g[31]; Maryon Paulsen

Strugstad [28] đã nghiên c u h p ph photphat, asenat trong n

c bi n b ng v t li u

MnO2. Talal Almeelbi [39] đã nghiên c u h p ph photphat b ng v t li u -FeOOH, hi u
su t h p ph

đ t 99% v i n ng đ photphat ban đ u 10mg/l; Ibrahim Bakry Abdul

Razaq[41] đã nghiên c u h p ph photphat t bentonit; J. Das[28,39,41] và c ng s đã
ti n hành t ng h p h các oxit ph c h p Mg-Al, Zn-Al, Ni-Al, Co-Al, Mg-Fe, Zn-Fe, Ni-

19


Fe, Mn-Fe đ u cho hi u su t đ t trên 91,7% v i n ng đ photphat qua c t h p ph là 50
mg/l.
1.2.3. Ph
1.2.3.1.

ng pháp x lý cromat
c tính crôm

M c dù crôm t n t i
h

nhi u tr ng thái khác nhau, ch có Cr(III) và Cr(VI) gây nh

ng l n đ n sinh v t và con ng

i.

ng xâm nh p và đào th i:
Crôm xâm nh p vào c th theo 3 đ

ng: hô h p, tiêu hóa và qua da. Cr(VI) đ

c

c th h p thu d dàng h n Cr(III) nh ng khi vào c th Cr(VI) s chuy n thành d ng
Cr(III). Dù xâm nh p vào c th theo b t c đ
máu

n ng đ 0.001mg/ml, sau đó đ

qua phân và n

c đào th i qua n

n

c ti u bi n đ i nhi u và kéo dài.

h ng c u

c chuy n vào các t ch c và ph t ng. Crôm

c gi l i

ph i, x

ng, th n, gan, ph n còn l i thì

c ti u. T các c quan ph t ng, Crôm l i đ

đ

c hòa tan trong

c chuy n vào h ng c u và s hòa tan

nhanh h n 10-20 l n. T h ng c u, Crôm đ

g n v i Sidero filing albumin và đ

ng nào, Crôm c ng đ

c hòa tan d n vào máu, r i

c ti u t vài tháng đ n vài n m. Do đó n ng đ Crôm trong máu và

Tác đ ng đ n s c kho :
Qua ngiên c u ng
protein, ch t béo

i ta th y Crôm có vai trò sinh h c nh chuy n hóa glucose,

đ ng v t h u nh . D u hi u c a thi u h t Crôm

cân, c th không th lo i đ
hàm l

ng

i g m có gi m

ng ra kh i máu, th n kinh không n đ nh. Tuy nhiên v i

ng cao Crôm làm gi m protein, axit nucleic và c ch h th ng men c b n.

Cr(VI) đ c h n Cr(III). IARC đã x p Cr(VI) vào nhóm 1, Cr(III) vào nhóm 3 đ i v i các
ch t gây ung th . Hít th không khí có n ng đ Crôm (ví d axit crômic hay Cr(III)
trioxit) cao (>2 g/m3) gây kích thích m i làm ch y n

c m i, hen suy n d

ng, ung th

(khi ti p xúc v i Crôm có n ng đ cao h n 100-1000 l n n ng đ trong môi tr
nhiên). Ngoài ra Cr(VI) còn có tính n mòn, gây d

20

ng, l loét khi ti p xúc v i da.

ng t


N ng đ gi i h n:


US. EPA gi i h n n ng đ t i đa cho phép c a Cr(VI) và Cr(III) trong n

c u ng

là 100 g/l.


Quy đ nh c a SHA v n ng đ c a Crôm trong không khí t i n i làm vi c là:

o

Gi i h n ti p xúc ngh nghi p cho ngày làm vi c 8 gi , tu n làm vi c 40 gi là

500 g/m3 đ i v i Crôm tan trong n

c và 1000 g/m3 đ i v i Crôm kim lo i và mu i

không tan.
o

N ng đ c a Crôm trioxit (axit crômic) và các h p ch t c a Cr(VI) trong không

khí t i n i làm vi c không cao h n 52 g Cr(VI)/m3 cho ngày làm vi c 10 gi , tu n 40
gi .


NIOSH xem t t c h p ch t Cr(VI) có ti m n ng gây ung th ngh nghi p và đ a

ra gi i h n n ng đ ti p xúc là 1 g Cr(VI)/m3 cho ngày làm vi c 10 gi , tu n 40 gi .
1.2.3.2 Ph
Ph

ng pháp x lý cromat
ng pháp x lý n

đ n trao đ i ion, ph

c th i xi m ph bi n nh t là dùng ph

ng pháp ch ng c t, ph

ng pháp đi n th m tích. Ch n ph

nào là tu ch tiêu kinh t - k thu t cho phép, đi u ki n môi tr
m c đích dùng l i ho c th i th ng ra môi tr
đ m ch t l
Ph

ng môi tr

ng pháp hoá h c r i

ng… Ch n ph

ng đ a ph

ng pháp

ng, yêu c u,

ng pháp nào c ng ph i b o

ng theo TCVN 5945- 1995.

ng pháp k t t a:

Quá trình k t t a th
Kim lo i n ng th

ng đ

ng k t t a

c ng d ng cho x lý n

d ng hydroxit khi cho ch t ki m hóa (vôi, NaOH,

Na2CO3,…) vào đ đ t đ n giá tr pH t
thay đ i tu theo kim lo i.
ngoài giá tr đó, hàm l

c th i ch a kim lo i n ng.

ng ng v i đ hoà tan nh nh t.

hoà tan nh nh t c a Crôm

Giá tr pH này

pH 7.5 và k m là 10.2.

ng hoà tan t ng lên.

Khi x lý kim lo i, c n thi t x lý s b đ kh đi các ch t c n tr quá trình k t t a.
Thí d nh cyanide và ammonia hình thành các ph c v i nhi u kim lo i làm gi m hi u
qu quá trình k t t a. Cyanide có th x lý b ng chlorine hoá-ki m, ammonia có th kh
21


b ng ph

ng pháp chlorine hoá đi m u n (breakthrough point), tách khí (air stripping)

ho c các ph

ng pháp khác tr

Trong x lý n

c giai đo n kh kim lo i.

c th i công nghi p, kim lo i n ng có th lo i b b ng quá trình k t

t a hydroxit v i ch t ki m hóa, ho c d ng sulfide hay carbonat.
M t s nguyên t nh asen ho c cadimi

n ng đ th p có th x lý hi u qu khi

cùng k t t a v i phèn nhôm ho c s t. Khi ch t l

ng đ u ra đòi h i cao, có th áp d ng

quá trình l c đ lo i b các c n l l ng khó l ng trong quá trình k t t a.
i v i Crôm VI, c n thi t ti n hành kh Cr(VI) thành Cr(III) và sau đó k t t a v i
vôi ho c xút. Hoá ch t kh thông th

ng cho x lý n

c th i ch a Crôm là s t sunfat

(FeSO4), natri hidro sunfit, ho c sulfur dioxit. S t sunfat (FeSO4), natri hidro sunfit có th
d ng r n ho c dung d ch. SO2

qu trong môi tr

d ng khí nén trong các bình ch u áp. Quá trình kh hi u

ng pH th p. Vì v y các hoá ch t kh s d ng th

ng là các ch t mang

tính axit m nh. Trong quá trình kh , Fe(II) s chuy n thành Fe(III). N u s d ng natri
hidro sunfit ho c sulfur dioxit, ion SO32- chuy n thành SO42-.
Ph n ng t ng quát nh sau:
Cr6+ + Fe2+ + H+  Cr3+ + Fe3+

(1.1)

Cr6+ + Na2S2O3 (ho c SO2) + H+  Cr3+ + SO42Cr3+ + 3OH-  Cr(OH)3 

(1.2)

(1.3)

Trong ph n ng oxy hoá kh , ion Fe(II) ph n ng v i Cr(VI), kh Cr(VI) thành
Cr(III) và oxy hoá Fe(II) thành Fe(III). Ph n ng x y ra nhanh h n
có th đ

pH nh h n 3. Axit

c thêm vào đ đ t pH thích h p. S d ng FeSO4 là tác nhân kh có đi m b t l i

kh i l

ng bùn sinh ra khá l n do c n Fe(OH)3 t o thành khi cho ch t ki m hoá vào.

thu đ

c ph n ng hoàn toàn, c n thi t ph i thêm l

hàm l

ng tính toán trên lí thuy t.
L

ng FeSO4 d , kho ng 2.5 l n so v i

ng axit c n thi t cho quá trình kh Cr(VI) ph thu c vào đ axit c a n

nguyên thu , pH c a ph n ng kh và lo i hoá ch t s d ng.
22

c th i


X lý t ng m (batch treatment) ng d ng có hi u qu kinh t , khi nhà máy xi m
có l u l

ng n

có dung tích t

c th i m i ngày ≤ 100m3/ngày. Trong x lý t ng m c n dùng hai lo i b

ng đ

ng l

ng n

c th i trong m t ngày Qngày. M t b dùng x lý, m t

b làm đ y.
Khi l u l

ng ≥ 100m3/ngày, x lý theo m không kh thi do dung tích b l n. X

lý dòng ch y liên t c đòi h i b axit và kh , sau đó qua b tr n ch t ki m hoá và b l ng.
Th i gian l u n

c trong b kh ph thu c vào pH, th

gian ph n ng lý thuy t. Th i gian t o bông th

ng l y t i thi u 4 l n so v i th i

ng l y kho ng 20 phút và t i tr ng b

l ng không nên l y ≥ 20m3/ngày.
Trong tr
đi u hoà tr

ng h p n

c r a có hàm l

c b kh đ gi m thi u dao đ ng cho h th ng châm hoá ch t.

Ph

ng pháp trao đ i ion:

Ph

ng pháp này th

Crôm.

ng crôm thay đ i đáng k , c n thi t có b

ng đ

c ng d ng cho x lý n

c th i xi m đ thu h i

thu h i axit crômic trong các b xi m , cho dung d ch th i axit crômic qua c t

trao đ i ion resin cation (RHm nh) đ kh các ion kim lo i (Fe, Cr3+, Al,…). Dung d ch sau
khi qua c t resin cation có th quay tr l i b xi m ho c b d tr . Do hàm l

ng Crôm

qua b xi m khá cao (105-120kg CrO3/m3), vì v y đ có th trao đ i hi u qu , nên pha

loãng n

c th i axit crômic và sau đó b sung axit crômic cho dung d ch thu h i.

TĨIăLI UăTHAMăKH O
Ti ngăVi t
1.

Tr n Cát,

V n An, Nguy n

c Chi n, Võ Th ch S n, Nguy n Hoàng Ngh

(2003), Suy ngh v vi c đào t o công ngh nano t i

i h c Bách Khoa Hà N i,

H i th o khoa h c khoa h c và công ngh nano, Hà N i.
2.

Nguy n Th Thanh Chuy n (2009), Nghiên c u c u trúc và tính ch t đi n hóa c a
v t li u MnO2 b ng ph n ng đi n phân, Khóa lu n t t nghi p,
nhiên - HQG Hà N i.
23

i h c khoa h c t


ông Thu Vân (2011), Nghiên c u công ngh x lý n

c th i công nghi p m đi n

khu công nghi p Phùng, Hà N i, Lu n v n th c s ,

i h c khoa h c t nhiên -

3.

HQG Hà N i.
4.

i (2009), Nghiên c u hoàn thi n công ngh ch t o v t li u xúc tác

L u Minh

ch a mangan oxit, s t oxit kích th
t n

c sinh ho t

c nanomet s d ng đ tách s t, mangan, asen

quy mô h gia đình, Báo cáo đ tài Vi n khoa h c v t li u –

Vi n khoa h c và công ngh Vi t Nam, Hà N i.
5.

ng (2012), T ng h p và đánh giá kh n ng x lí ch t h u c , amoni,

Lê M nh C

asen c a v t li u MnO2 kích th
Lu n v n th c s ,
6.

c nanomet mang trên silicagen, laterit, pyroluzit,

i h c khoa h c t nhiên - HQG Hà N i.

Bùi Th Hoàng Anh (2015), Nghiên c u kh n ng x lý Cr6+ trong n
v t li u h p ph ch t o t lá thông, Khóa lu n t t nghi p,

c th i b ng

i h c dân l p H i

Phòng.
7.

Lê Th Tình, (2011), Nghiên c u kh n ng h p ph Cr trên v tr u và ng d ng
tách Cr kh i ngu n n

c th i, Lu n v n th c s ,

i h c khoa h c t nhiên - HQG

Hà N i.
8.

T

9.

N

à

àK à

àV àK

àC àT

àL àH
à

10. Nguy n

à

à

C-

à
àH à

à à

à
à

àNXBàG
à

à

àD
à à

àH àN
à

à

à

à

àB à

à

àH àN

c Ngh a (2005), v t li u polyme c u trúc nano và nanocomposit, H i

ngh khoa h c KHOA H C VÀ CỌNG NGH , Hà N i.
11. Nguy n

c Ngh a (2007), Hóa h c nano, Nxb Khoa H c T Nhiên và Công ngh ,

Hà N i.
12. Hoàng Nhâm (2001), Hoá vô c , T p 2,3 Nxb Giáo D c, Hà N i.

24


13. Nguy n Th Thanh (2005), Nghiên c u ch t o v t li u nanocomposit(zieconichitosan) có t i tr ng h p ph asen cao ng d ng đ x lí asen trong môi tr
n

c , Khóa lu n t t nghi p,

ng

i h c khoa h c t nhiên - HQG Hà N i.

14. Nguy n Th Hu (2016), Nghiên c u, ch t o v t li u h p ph

ion flo, asen,

photphat và nhóm nito đ c h i trên c s bi n tính qu ng t nhiên s n có c a Vi t
tài B Công Th

Nam,

ng.

15. Bùi V n Th ng (2011), Nghiên c u t ng h p v t li u bentonit bi n tính, ng d ng

h p ph photopho trong n

c, Mã s B2010-20-23, đ tài c p B .

16. D Tr ch (12/12/2005), v t li u nano, Vietscience.
17. Tr n T Hi u, T V ng Nghi, Nguy n V n Ri, Nguy n Xuân Trung (2003), Giáo
trình Hóa h c phân tích, Khoa Hóa h c, Tr

ng

i h c Khoa h c t nhiên -

HQG Hà N i.
18. Nguy n Tr ng Uy n, Tr n H ng Côn, Ph m Hùng Vi t, Hoàng V n Hà (2000),
Nghiên c u CN x lý asen trong n

c sinh ho t, H i th o qu c t v ô nhi m asen ,

Hà N i.
19. Tr n V n Th ng, Mô hình hoá và t i u hoá quá trình công ngh kh Crôm (IV)
trong x lý n
20.

Đ

àT àT
àT

21.

PTH

P

à

àN

à

àĐHàKHTN àH àN
à

à
22.

c th i công nghi p m đi n, Lu n án Ti n s , (2009)

à
à

àĐ
à

àH

à

N
à à

àĐ
à

à

à à

à à

à

à

à

à

àL

à

à

à

(2008)

à
àT

à

à

à

àM O2

à

à

à

à

à

àL

à

à

Cà
à

à

à

à à

à

à

à

à à

à

à

-294.
à

à àT

à à

à

à

à

àĐHàKHTN àH àN

(2014)

à

à

à

à

à

23. Ph m Ng c Ch c, Nghiên c u t ng h p m t s oxit h n h p ch a Fe (h Fe – Mn,
Fe – Ti, Fe – Nd) kích th

c nanomet ng d ng đ x lý Asen trong n

Lu n án ti n s , H c vi n khoa h c và công ngh , (2016).
25

c sinh ho t,