Quản lý thu chi ngân sách nhà nước trên địa bàn quận long biên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

NGUYỄN PHƢƠNG LINH

QUẢN LÝ THU – CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LONG BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG

Hà Nội – 2016


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------

NGUYỄN PHƢƠNG LINH

QUẢN LÝ THU – CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LONG BIÊN
Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng
Mã số: 60340201
LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. TRẦN THẾ NỮ
XÁC NHẬN CỦA
CÁN BỘ HƢỚNG DẪN

XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ

CHẤM LUẬN VĂN

TS. Trần Thế Nữ

PGS.TS. Phí Mạnh Hồng

Hà Nội - 2016


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả của quá trình học tập và nghiên cứu của
riêng cá nhân tôi. Những quan điểm đƣợc trình bày trong luận văn là quan điểm cá
nhân tác giả, không nhất thiết thể hiện quan điểm của cơ quan tác giả đang công tác.
Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng.


LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin chân thành cảm ơn đến các tập thể, cá nhân đã ủng hộ, tạo điều
kiện giúp đỡ trong thời gian học tập và nghiên cứu.
Xin trân trọng cảm ơn TS. Trần Thế Nữ đã hƣớng dẫn, chỉ bảo tận tình và hỗ
trợ tác giả trong suốt thời gian nghiên cứu.
Chân thành gửi lời cảm ơn đến Ban giám hiệu Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại
học Quốc gia Hà Nội, đến quý thầy cô trong Khoa Tài chính Ngân hàng, Đại học
Kinh tế - Đại học Quốc Gia Hà Nội;
Xin trân trọng cảm ơn Ban Chấp hành Đảng ủy, Lãnh đạo Ủy ban nhân dân
quận Long Biên và bạn bè đồng nghiệp đã đã tạo điều kiện thuận lợi để tác giả hoàn
thành luận văn này.
Xin trân trọng cảm ơn!

TÓM TẮT

Ngân sách nhà nƣớc giữ vai trò chủ đạo trong hệ thống tài chính và có vai trò
quyết định sự phát triển của nền Kinh tế - xã hội. Ngân sách quận/huyện là một bộ
phận cấu thành của ngân sách nhà nƣớc, là lực lƣợng vật chất đảm bảo sự phát triển,
là công cụ để quản lý kinh tế - xã hội trên địa bàn quận/huyện. Quản lý nhà nƣớc
của chính quyền địa phƣơng là quản lý các mặt chức năng, nhiệm vụ đƣợc quy định
phân giao trên địa bàn lãnh thổ. Long Biên là một quận mới đƣợc thành lập thuộc
Thành phố Hà Nội. Việc tổ chức, quản lý thu, chi ngân sách hiệu quả sẽ góp phần
thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế, giải quyết những vấn đề bức xúc trên địa bàn quận
Long Biên. Hoàn thiện công tác quản lý thu chi ngân sách cấp quận/huyện là tất
yếu, là một quá trình lâu dài và gặp không ít khó khăn, vƣớng mắc. Qua những phân
tích, đánh giá thực trạng công tác thu, chi ngân sách nhà nƣớc, tìm hiểu nguyên
nhân của các tồn tại, từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý thu,
chi NSNN của quận Long Biên.


MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ i
DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. ii
DANH MỤCHÌNH ................................................................................................... iii
MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN
VỀ QUẢN LÝ THU, CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP QUẬN/HUYỆN .......4
1.1 Tổng quan nghiên cứu ...........................................................................................4
1.2 Những vấn đề cơ bản về quản lý thu, chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện/quận ...6
1.2.1 Những vấn đề chung về NSNN .......................................................................6
1.2.2 Những đặc điểm chung về quản lý ngân sách .............................................12
1.3 Nội dung quản lý thu chi ngân sáchnhà nƣớc tại địa phƣơng .............................17

1.3.1 Lập dự toán ngân sách nhà nước ................................................................17
1.3.2 Chấp hành dự toán ngân sách nhà nước .....................................................19
1.3.3 Quyết toán ngân sách ..................................................................................21
1.3.4 Công tác thanh tra, kiểm tra việc quản lý thu chi ngân sách nhà nước ......23
1.4Những nhân tố ảnh hƣởng đến quá trình quản lý thu, chi ngân sách nhà nƣớc........24
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................27
2.1 Phƣơng pháp thu thập thông tin thứ cấp .............................................................27
2.2 Phƣơng pháp tổng hợp và xử lý thông tin ...........................................................29
2.3 Phƣơng pháp so sánh, phân tích và tổng hợp ......................................................29
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
QUẬN LONG BIÊN .................................................................................................31
3.1 Giới thiệu chung về quận Long Biên ..................................................................31
3.1.1 Điều kiện tự nhiên ........................................................................................31
3.1.2 Tình hình kinh tế xã hội của quận Long Biên có ảnh hưởng đến thu, chi
ngân sách nhà nước ..............................................................................................32
3.2 Tình hình quản lý thu, chi ngân sách quận Long Biên .......................................35


3.2.1 Tình hình chung về thu, chi ngân sách quận Long Biên ..............................35
3.2.2Thực trạng lập dự toán thu, chi ngân sách quận ..........................................37
3.2.3 Khâu chấp hành dự toán thu, chi ngân sách quận ......................................38
3.2.4 Khâu kế toán và quyết toán thu, chi ngân sách quận ..................................57
3.2.5 Khâu thanh tra, kiểm tra công tác quản lý thu, chi ngân sách quận ...........60
3.3 Đánh giá công tác quản lý thu, chi ngân sách quận Long Biên ..........................61
3.3.1 Ưu điểm ........................................................................................................61
3.3.2 Nhược điểm ..................................................................................................63
3.3.3 Nguyên nhân cơ bản của những hạn chế, tồn tại về quản lý thu, chi ngân
sách quận/huyện ...................................................................................................67
CHƢƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU, CHI
NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC QUẬN LONG BIÊN ..................................................70

4.1 Phƣơng hƣớng hoàn thiện công tác thu, chi ngân sách nhà nƣớc quận Long Biên
trong những năm tới. .................................................................................................70
4.2 Nhóm các giải pháp hoàn thiện quản lý thu – chi ngân sách ..............................71
4.2.1 Nhóm các giải pháp về tăng cường nguồn thu ............................................71
4.2.2 Nhóm các giải pháp về quản lý chi ngân sách ............................................73
4.3 Các giải pháp khác ..............................................................................................76
4.3.1 Nhóm các giải pháp về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; phòng chống
tham nhũng và thực hiện công khai tài chính, ngân sách nhà nước. ...................76
4.3.2 Nhóm các giải pháp về tăng cường vai trò kiểm soát của Kho bạc Nhà
nước. .....................................................................................................................77
4.3.3 Nhóm các giải pháp về nâng cao năng lực chuyên môn của cán bộ quản lý
thu, chi ngân sách nhà nước và phát triển công nghệ thông tin trong quản lý thu,
chi ngân sách quận. ..............................................................................................78
KẾT LUẬN ...............................................................................................................80
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................81


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
STT

Ký hiệu

Nguyên nghĩa

1

ANQP

2

CNH-HĐH

3

ĐTPT

4

GD-ĐT

Giáo dục – đào tạo

5

GPMB

Giải phóng mặt bằng

6

GTGT

Giá trị gia tăng

7

HĐND

Hội đồng nhân dân

8

KBNN

Kho bạc Nhà nƣớc

9

KT-XH

Kinh tế - xã hội

10

MTTQ

Mặt trận tổ quốc

11

NQD

12

NS

13

NSĐP

Ngân sách địa phƣơng

14

NSNN

Ngân sách nhà nƣớc

15

QLNN

Quản lý nhà nƣớc

16

QT/DT

Quyết toán/dự toán

17

SNKT

Sự nghiệp kinh tế

18

SXKD

Sản xuất kinh doanh

19

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

20

UBND

Ủy ban nhân dân

21

XDCB

Xây dựng cơ bản

An ninh quốc phòng
Công nghiệp hóa - hiện đại hóa
Đầu tƣ phát triển

Ngoài quốc doanh
Ngân sách

i

DANH MỤC BẢNG

STT

Bảng

1

Bảng 3.1

2

Bảng 3.2

3

Bảng 3.3

4

Bảng 3.4

5

Bảng 3.5

Nội dung
Bảng cân đối dự toán NSNN quận Long
Biên giai đoạn 2013 – 2015
Bảng tổng hợp thu NS quận Long Biên giai

đoạn 2013 – 2015
Bảng một số chỉ tiêu thu NS quận Long
Biên giai đoạn 2013 – 2015
Chi đâu tƣ xây dựng cơ bản quận Long Biên
Bảng một số chỉ tiêu chi thƣờng xuyên ngân
sách quận Long Biên giai đoạn 2013 - 2015

ii

Trang
35
40
40
48
51


DANH MỤCHÌNH

STT

Hình

Nội dung

Trang

1

Hình 2.1 Sơ đồ quy trình nghiên cứu

27

2

Hình 3.1 Sơ đồ trình tự thực hiện lập dự toán ngân sách

37

3

Hình 3.2 Sơ đồ tỷ lệ trong chi cân đối NS quận Long Biên

48

iii


MỞ ĐẦU
1. Lời nói đầu
1.1. Tính cấp thiết nghiên cứu của đề tài
Ngân sách nhà nƣớc có vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động kinh tế,
xã hôi, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của đất nƣớc. Ở Việt Nam, Luật NSNN từ
khi ban hành và qua các lần sửa đổi, bổ sung đều thừa nhận rằng ngân sách
quận/huyện/thị xã (gọi chung là cấp huyện) là ngân sách của chính quyền Nhà nƣớc
cấp huyện và là một bộ phận cấu thành NSNN, là cấp ngân sách thực hiện vai trò,
chức năng, nhiệm vụ của NSNN. Việc tổ chức, quản lý thu, chi ngân sách cấp
huyện hiệu quả sẽ góp phần thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế, giải quyết đƣợc những
vấn đề bức thiết trên địa bàn quận/huyện/thị xã.
Trong bối cảnh chung của đất nƣớc và thành phố Hà Nội, quận Long Biên

những năm qua đã đạt đƣợc những thành tự to lớn về KT-XH, bộ mặt đô thị ngày
càng đổi mới. Qua gần 15 năm thực hiện Luật NSNN, cân đối ngân sách của quận
đang ngày càng vững chắc, nguồn thu ngân sách ngày càng tăng, không những đảm
bảo đƣợc những yêu cầu chi thiết yếu của bộ máy QLNN, SNKT, văn hóa-xã hội,
ANQP mà còn dành phần đáng kể cho đầu tƣ phát triển. Tuy nhiên, do là một quận
mới đƣợc thành lập (từ 01/01/2004) nên không thể trách khỏi những khiếm khuyết,
hạn chế. Thu ngân sách vẫn chƣa bao quát các nguồn thu trên địa bàn, vẫn còn tình
trạng thất thu, nguồn thu ngân sách còn hạn chế. Hiệu quả các khoản chi ngân sách
còn thấp, chi đầu tƣ còn dàn trải, thiếu tập trung dẫn đến hiệu quả đầu tƣ còn thấp,
gây lãng phí; chi thƣờng xuyên còn vƣợt dự toán.
Tăng cƣờng quản lý thu, chi ngân sách nhằm động viên đầy đủ và hợp lý các
nguồn thu vào NSNN, tạo nguồn lực tài chính mạnh mẽ, quản lý chi ngân sách có
hiệu quả, chính là yếu tố có tính quyết định để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát
triển KT-XH của quận trong giai đoạn 2011 – 2015 mà Nghị quyết Đại hội Đảng bộ
quận Long Biên khóa II (nhiệm kỳ 2010-2015) đề ra.
Vì vậy, tôi đã lựa chọn nghiên cứu đề tài ‘‘Quản lý thu - chi ngân sách nhà
nƣớc trên địa bàn quận Long Biên’’ làm đề tài nghiên cứu luận văn thạc sĩ với

1


mong muốn áp dụng những kiến thức tiếp thu đƣợc trong chƣơng trình học đóng góp
một phần nhỏ bé vào sựphát triển của Ủy ban nhân dân quận Long Biên - nơi tôi đang
công tác.
1.2 Câu hỏi nghiên cứu
- Thực trạng quản lý thu, chi ngân sách nhà nƣớc trên địa bàn quận Long Biên
thuộc thành phố Hà Nội hiện nay nhƣ thế nào?
- Cần những giải pháp gì để hoàn thiện quản lý thu, chi ngân sách nhà nƣớc
trên địa bàn quận Long Biên?
1.3 Mục tiêu nghiên cứu đề tài

Phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nƣớc của
quận Long Biên, tìm hiểu nguyên nhân của các tồn tại. Từ đó đề xuất một số giải
pháp nhằm hoàn thiện quản lý thu, chi NSNN trên địa bàn quận Long Biên. Cụ thể :
1 - Nghiên cứu tổng quan ngân sách nhà nƣớc, quản lý thu, chi ngân sách nhà
nƣớc. Trong nội dung này, học viên sẽ tập trung vào xây dựng cơ sở lý thuyết và
tổng quan tình hình nghiên cứu về công tác thu – chi ngân sách nhà nƣớc.
2 –Trên thực tế về NSNN và các nhân tố tác động đến tình hình thu – chi
NSNN trên địa bàn quận Long Biên, học viên sẽ khảo sát, phân tích thực trạng, chỉ
ra các nguyên nhân, hạn chế của công tác thu – chi ngân sách NSNN trên địa bàn
quận trong thời gian qua.
3 - Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý thu, chi NSNN của quận
Long Biên trong thời gian tới.
1.4Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tƣợng nghiên cứu: công tác thu – chi NSNN trên địa bàn quận Long
Biên bao gồm các hoạt động chính: công tác giao dự toán; thu NSNN và NSĐP, chi
thƣờng xuyên, chi đầu tƣ xây dựng cơ bản; công tác quyết toán và thanh tra kiểm tra.
- Phạm vi nghiên cứu:
+ Về không gian: Đề tài nghiên cứu công tác thu – chi Ngân sách tại quận
Long Biên, thành phố Hà Nội.

2


+ Về thời gian: Đề tài này đƣợc thực hiện với bộ dữ liệu thu thập đƣợc trong
khoảng thời gian từ năm 2013 đến 2015.
2. Cấu trúc luận văn
Kết cấu của luận văn: Ngoài phần mở đầu và phần kết luận thì luận văn đƣợc
chia thành 4 chƣơng:
Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý luận về quản lý thu,
chi ngân sách nhà nƣớc cấp quận/huyện.

Chương 2: Phƣơng pháp nghiên cứu
Chương 3: Thực trạng công tác thu, chi ngân sách nhà nƣớc quận Long Biên.
Chương 4: Một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý thu, chi ngân sách nhà
nƣớc quận Long Biên.

3


CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN
LÝ THU, CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP QUẬN/HUYỆN
1.1 Tổng quan nghiên cứu
Việc nghiên cứu công tác thu, chi ngân sách nhà nƣớc nói chung ở nƣớc ta trong
những năm qua có rất nhiều các công trình nghiên cứu các nhà khoa học, các cơ quan
trung ƣơng và địa phƣơng. Càng ngày, các công trình, đề tài càng bóc tách từng nội
dung, vấn đề trong quản lý nhà nƣớc về ngân sách để đi sâu nghiên cứu. Không kể đến
các giáo trình, tài liệu tham khảo đang đƣợc giảng dạy trong các trƣờng đại học, cao
đẳng, trung cấp tài chính – kế toán và những công trình khoa học nghiên cứu ở phạm vi
rộng về quản lý ngân sách nhà nƣớc nói chung, chúng ta có thể điểm qua một số giáo
trình, công trình, đề tài ở nƣớc ta nghiên cứu về quản lý ngân sách có liên quan vấn đề
thu, chi ngân sách dƣới đây:
Luận án tiến sĩ kinh tế„„Hoàn thiện hệ thống kế toán thu, chi ngân sách nhà
nước tại Việt Nam‟‟ của tác giả Phạm Quang Huy, trƣờng Đại học kinh tế TP Hồ Chí
Minh, năm 2014. Tác giả đã làm rõ thực trạng về vấn đề kế toán thu, chi ngân sách,
hệ thống tài chính công, đồng thời rút ra những điểm để chứng minh Việt Nam cần và
có thể hoàn thiện hệ thống kế toán này thông qua việc khảo sát thực tế. Đồng thời, tác
giả đề xuất một số giải pháp chung, giải pháp cụ thể và kiến nghị trong việc hoàn
thiện kế toán thu, chi ngân sách để phù hợp với thực tế, tình hình kinh tế xã hội của
Việt Nam. Tuy nhiên, phạm vi nghiên cứu của đề tài khá rộng và chƣa đề cập cụ thể
vấn đề thu, chi ngân sách tại địa phƣơng đặc biệt là ngân sách cấp quận/huyện.

Luận văn thạc sĩ „„Hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên của NSNN
qua kho bạc Nhà nước‟‟ của tác giả Lƣơng Ngọc Tuyền, năm 2015 đã chỉ ra những
nguyên tắc cơ bản và những nội dung chủ yếu trong quản lý chi thƣờng xuyên NSNN
của Kho bạc Nhà nƣớc. Tuy nhiên, đề tài tập trung vào việc tăng cƣờng kiểm soát các
khoản chi thƣờng xuyên NSNN qua Kho bac Nhà nƣớc, chƣa đi sâu vào những vấn
đề bất cập trong công tác thu, chi ngân sách cấp quận.
Luận văn thạc sĩ kinh tế „„Hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên của
NSNN qua kho bạc Nhà nước Gia Lai ‟‟ năm 2012 của tác giả Thân Tùng Lâm. Qua đề
4


tài, tác giả làm rõ thêm về công tác kiểm soát chi thƣờng xuyên NSNN, cơ chế quản lý
chi thƣờng xuyên NSNN trên địa bàn cấp tỉnh. Tuy nhiên luận văn chƣa nghiên cứu về
những nội dung cụ thể của kinh phí chi thƣờng xuyên ngân sách cấp quận/huyện
Luận án Tiến sĩ kinh tế „„Đổi mới quản lý NS địa phương các tỉnh vùng đồng
bằng sông Hồng‟‟ của tác giả Trần Quốc Vinh, năm 2009. Tác giả đã hệ thống hóa và
làm rõ thêm những vấn đề về quản lý NSNN, quản lý NS địa phƣơng, các nhân tố
ảnh hƣởng đến quản lý NS địa phƣơng; qua phân tích thực trạng quản lý NS địa
phƣơng ở các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng đề xuất các giải pháp nhằm tiếp tục
đổi mới quản lý NS địa phƣơng các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng đến 2020.
Trong những công trình nghiên cứu trên đây, các tác giả đã đề cấp đến các vấn
đề NSNN nói chung hoặc NSNN cấp Trung ƣơng, cấp tỉnh và các giải pháp mà các
tác giả đƣa ra đều có những giá trị nhất định. Tuy nhiên, đa số các giải pháp chỉ phù
hợp với NSNN cấp Trung ƣơng và cấp Tỉnh. Bên cạnh những đó, một số công trình
nghiên cứu về NSNN cấp quận/huyện nhƣ :
Luận văn thạc sĩ kinh tế „„Hoàn thiện công tác quản lý NSNN huyện Đức Phố‟‟
của tác giả Huỳnh Thị Cẩm Liên, năm 2011. Tác giả đã đề cập những vấn đề mang
tính thời sự trong quản lý ngân sách cấp huyện, trong đó có thu – chi ở cấp huyện rất
đáng để học hỏi. Đóng góp mới của Luận văn này là lần đầu tiên đã đánh giá đúng
thực chất, vai trò, tình hình quản lý NSNN cấp huyện, góp phần thúc đẩy quá trình

dân chủ hóa, thực hiện công kha hoạt động tài chính – ngân sách và đƣa ra các giải
pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý NSNN cấp huyện.
Luận văn thạc sỹ kinh tế „„Thực trạng và giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công
tác quản lý ngân sách cấp huyện ở tỉnh Thái Nguyên‟‟ của tác giả Hà Việt Hoàng, trƣờng
Đại học Thái Nguyên, năm 2007. Tác giả đã trình bày về cơ sở khoa học của ngân sách
cấp huyện và quản lý ngân sách cấp huyện ở tỉnh Thái Nguyên, một số giải pháp nhằm
hoàn thiện công tác quản lý ngân sách cấp huyện ở tỉnh Thái Nguyên. Tuy nhiên, luận
văn chƣa đi sâu nghiên cứu vào một huyện cụ thể của tỉnh Thái Nguyên.
Luận văn thạc sĩ kinh tế „„Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước
huyện Phù Cát‟‟ của tác giả Phạm Văn Thịnh, trƣờng Đại học Đà Nẵng, năm 2011.

5


Trên thực tế tại huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định, công tác quản lý ngân sách huyện
còn nhiều bất cập, thu ngân sách hàng năm không đủ chi, trên cơ sở làm rõ những lý
luận cơ bản về NSNN, từ đó tác giả đã đề xuất giải pháp chủ yếu hoàn thiện công tác
quản lý ngân sách huyện Phù Cát, góp phần phát triển kinh tế xã hội của huyện.
Luận văn thạc sĩ kinh tế „„Hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên qua
KBNN Khánh Hòa‟‟ của tác giả Đỗ Thị Thu Trang, trƣờng Đại học Đà Nẵng, năm
2012. Qua đề tài, tác giả đã đi sâu nghiên cứu công tác chi NSNN qua KBNN Khánh
Hòa trên cơ sở tiếp cận công tác kiểm soát chi theo yêu cầu đổi mới quản lý tài chính
công và kiểm soát chi tiêu công của các nƣớc tiên tiến nhằm hoàn thiện công tác kiểm
soát chi NSNN qua KBNN theo hƣớng hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cải cách hành
chính trong lĩnh vực quản lý NSNN, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các đơn vị sử
dụng NSNN, đồng thời phù hợp xu thế hội nhập quốc tế.
Khoảng trống nghiên cứu :
Nhƣ vậy, dù có nhiều các công trình nghiên cứu về NSNN các cấp nhƣng hiện
nay chƣa có công trình nghiên cứu nào về NSNN quận Long Biên. Long Biên là một
quận mới đƣợc thành lập nên chủ đề về công tác thu, chi ngân sách nhà nƣớc trên địa

bàn quận Long Biên đến nay còn mới. Đề tài này đánh giá thực tế và nêu ra những khó
khăn, hạn chế trong công tác quản lý thu, chi ngân sách tại một quận mới thành lập từ
đó đề xuất giải pháp để nâng cao hiệu quả công tác thu, chi ngân sách nhà nƣớc.
Điều đó cho thấy việc nghiên cứu đề tài này là vấn đề mới đang đặt ra vừa khó
khăn, đòi hỏi phải nghiên cứu những điều kiện đặc thù của quận để quản lý sách hiệu
quả hơn.
1.2 Những vấn đề cơ bản về quản lý thu, chi ngân sách nhà nƣớc cấp
huyện/quận
1.2.1 Những vấn đề chung về NSNN
1.2.1.1 Khái niệm
“NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nƣớc đƣợc cơ quan có thẩm
quyền quyết định và đƣợc thực hiện trong một năm để thực hiện chức năng nhiệm
vụ của Nhà nƣớc.” (Phƣơng Thị Hồng Hà, 2007, trang 7)
6


Về mặt hình thức: Hoạt động của NSNN đƣợc thể hiện thông qua thu, chi của
Nhà nƣớc. Thu NSNN là quá trình động viện các nguồn tài chính để tập trung vào
cho Nhà nƣớc; Chi NSNN là quá trình phân phối, sử dụng nguồn vốn của NSNN cho
các nhu cầu gắn với việc thực hiện các chức năng và nhiệm vụ của Nhà nƣớc. Trong
thực tế hoạt động các hình thức thu, chi của NSNN hết sức phong phú và đa dạng,
nhƣng chúng chịu sự chi phối bởi Luật NSNN và các văn bản quy phạm pháp luật.
Ngân sách quận/huyện là quỹ tiền tệ tập trung của quận/huyện đƣợc hình
thành bằng các nguồn thu và đảm bảo các khoản chi trong phạm vi quận/huyện.
Thu ngân sách Nhà nƣớc quận/huyện là toàn bộ các khoản thu mà chính quyền
quận/huyện huy động vào quỹ ngân sách trong một thời kỳ để đáp ứng nhu cầu chi
tiêu của Nhà nƣớc. Nó chỉ bao gồm các khoản thu mà chính quyền địa phƣơng huy
động và ngân sách không bị ràng buộc bởi trách nhiệm hoàn trả cho đối tƣợng nộp.
Nội dung thu ngân sách Nhà nƣớc quận/huyện bao gồm: thu thuế do các tổ
chức, cá nhân nộp theo quy định của pháp luật; các khoản thu phí, lệ phí, thu từ các

hoạt động sự nghiệp nộp vào ngân sách theo quy định của pháp luật; các khoản thu
từ hoạt động kinh tế của nhà nƣớc theo quy định của pháp luật; các khoản thu từ
đất: tiền sử dụng đất, tiền cho thuê đất, tiền cho thuê và bán nhà thuộc sở hữu nhà
nƣớc, thu hoa lợi cộng sản và đất công ích; viện trợ không hoàn lại của Chính phủ
các nƣớc, các tổ chức quốc tế, các tổ chức khác, các cá nhân ở nƣớc ngoài cho địa
phƣơng; thu kết dƣ ngân sách; thu chuyển nguồn; các khoản thu khác theo quy định
của pháp luật; huy động từ các tổ chức, cá nhân theo quy định của pháp luật; đóng
góp tự nguyện của các tổ chức, các nhân ở trong và ngoài nƣớc.
Chi NSNN thể hiện các quan hệ tiền tệ hình thành trong quá trình phân phối và
sử dụng quỹ NSNN nhằm trang trải cho các chi phí của bộ máy QLNN và thực hiện
các chức năng KT-XH mà Nhà nƣớc đảm nhận theo những nguyên tắc nhất định.
Luật NSNN đã xác định cụ thể chi NSNN bao gồm: khoản chi phát triển kinh tế
- xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh; đảm bảo hoạt động của bộ máy nhà nƣớc; chi
trả nợ của nhà nƣớc; chi viện trợ và các khoản chi khác theo quy định của pháp luật.
Chi thƣờng xuyên ngân sách quận/huyện là quá trình phân phối, sử dụng
nguồn lực tài chính của Nhà nƣớc cấp quận/huyện nhằm trang trải những nhu cầu
7


của các cơ quan Nhà nƣớc, các tổ chức chính trị xã hội thuộc khu vực công tại một
quận/huyện, qua đó thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nƣớc ở các hoạt động sự
nghiệp kinh tế, giáo dục và đào tạo, y tế, văn hóa, xã hội, thể dục thể thao, khoa
học, công nghệ môi trƣờng và các hoạt động sự nghiệp khác trên phạm vi
quận/huyện đó
Đại bộ phận các khoản chi thƣờng xuyên từ NSNN đều mang tính ổn định và
có tính chu kỳ trong một khoảng thời gian hàng tháng, hàng quý, hàng năm.
Chi đầu tƣ phát triển ngân sách quận/huyện là quá trình sử dụng một phần vốn
tiền tệ đã tập trung vào NSNN để xây dựng hạ tầng KT – XH, phát triển sản xuất và
thực hiện dự trữ vật tƣ hàng hóa nhằm thực hiện mục tiêu ổn định, thúc đẩy tăng
trƣởng kinh tế. Chi đầu tƣ phát triển có tầm quan trọng trong việc ổn định kinh tế vĩ

mô thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội, nâng cao năng suất.
Xây dựng cơ bản là các hoạt động cụ thể để tạo ra các tài sản cố định. Kết quả
của hoạt động xây dựng cơ bản là các tài sản cố định, có một năng lực sản xuất và
phục vụ nhất định
Chi đầu tƣ phát triển bao gồm đầu tƣ vào các công trình công nghiệp, công
trình dân dụng và công trình công cộng, các công trình phát triển khoa hoc kỹ thuật,
y tế, giáo dục, các công trình hành chính sự nghiệp và mạng lƣới công trình kỹ thuật
hạ tầng thuộc khu vực quận/huyện.
1.2.1.2 Đặc điểm ngân sách nhà nước
NSNN là bộ phận chủ yếu của hệ thống tài chính quốc gia. NSNN bao gồm
những quan hệ tài chính nhất định trong tổng thể các quan hệ tài chính của quốc gia.
Có thể kể ra các quan hệ đó là:
- Quan hệ tài chính giữa Nhà nƣớc với dân cƣ.
- Quan hệ tài chính giữa Nhà nƣớc với các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần
kinh tế, đặc biệt là với doanh nghiệp nhà nƣớc
- Quan hệ tài chính giữa Nhà nƣớc với các tổ chức xã hội.
- Quan hệ tài chính giữa Nhà nƣớc với các Nhà nƣớc khác và với các tổ chức
quốc tế.

8


- Quan hệ tài chính giữ Nhà nƣớc vứi tƣ cách là bên tham gia hình thành quỹ
công nhƣ quỹ bảo hiểm xã hội, quỹ đầu tƣ...
NSNN có các đặc trƣng cơ bản sau:
Một là tính cƣỡng chế, tức là các khoản thu có tính bắt buộc đƣợc quy định
bởi pháp luật (trừ các khoản thu ngoài thuế và phí), các khoản chi chịu sự giám sát
của pháp luật.
Hai là tính không hoàn lại, tức là Nhà nƣớc không mắc nợ khi thu và không
đƣợc hoàn trả khi chi (trừ các khoản ngân sách cho vay).

Các khoản thu NSNN hầu hết đều mang tính chất bắt buộc, còn các khoản chi
lại mang tính chất cấp phát không hoàn trả một cách trực tiếp. Đặc điểm này xuất
phát từ quyền lực của Nhà nƣớc và nhu cầu quản lý để thực hiện các chức năng về
quản lý và điều hành kinh tế - xã hội của Nhà nƣớc. Tất nhiên, tính bắt buộc của
NSNN không phải với bất cứ giá nào mà còn xét tới mối quan hệ lợi ích với các chủ
thể trong xã hội. Có nhƣ vậy, hoạt động của NSNN mới trở nên lành mạnh và có
hiệu quả. Điều này đòi hỏi hoạt động thu, chi của NSNN phải đƣợc thể chế hóa
thành luật.
Ngân sách quận/huyện thực hiện vai trò, chức năng, nhiệm vụ của NSNN trên
phạm vi địa bàn quận/huyện, đó là mối quan hệ giữa ngân sách với các tổ chức, cá
nhân trong quá trình phân bổ, sử dụng các nguồn lực kinh tế của quận/huyện, ngân
sách cấp quận/huyện không có bội chi ngân sách.
Thu NSNN trƣớc hết và chủ yếu gắn liền với các hoạt động kinh tế trong xã
hội. Mức độ phát triển kinh tế, tỷ lệ tăng trƣởng GDP hàng năm là tiền đề đồng thời
là yếu tố khách quan hình thành các khoản thu NSNN và quyết định mức độ động
viên các khoản thu của NSNN
Thu NSNN ảnh hƣởng lớn đến tốc độ, chất lƣợng và tính bền vững trong phát
triển của một quốc gia. Trong cơ cấu thu, nguồn thu nội địa phải luônchiếm tỷ trọng
lớn nhất. Không thể nói đến sự phát triển bền vững nếu thu từ ngoài nƣớc (vay nợ,
nhận viện trơ từ nƣớc ngoài) và các khoản thu có liên quan đến yếu tố bên ngoài

9


(thuế nhập khẩu, tiền bán tài nguyên thiên nhiên ra bên ngoài ...) chiếm một tỷ trọng
lớn trong tổng thu.
Trong cơ cấu thu ngân sách của hầu hết các quốc gia trên thế giới, thuế luôn là
nguồn thu chủ yếu, chiếm tỷ trọng lớn nhất bởi nó đƣợc trích xuất chủ yếu từ những
giá trị do nền kinh tế tạo ra và thể hiện rõ nét quyền lực nhà nƣớc. Nền kinh tế quốc
dân càng phát triển với tốc độ cao thì nguồn thu của nhà nƣớc từ thuế chiếm tỷ

trọng càng lớn trong tổng thu NSNN. Thu NSNN bao gồm thuế, các khoản phí, lệ
phí, thu từ các hoạt động kinh tế của nhà nƣớc, thu đóng góp của các tổ chức và cá
nhân, các khoản viện trợ và các khoản thu khác theo quy định của pháp luật.
Chi NSNN luôn gắn chặt với bộ máy nhà nƣớc và những nhiệm vụ kinh tế
chính trị xã hội mà Nhà nƣớc đó đảm nhiệm. Nội dung chi ngân sách do chính
quyền nhà nƣớc các cấp đảm nhận theo quy định hoặc phân cấp quản lý NSNN để
đảm bảo thực hiện chức năng quản lý, phát triển KT – XH.
Các cấp của cơ quan quyền lực nhà nƣớc là chủ thể duy nhất quyết định cơ
cấu, nội dung, mức độ của các khoản chi NSNN vì các cơ quan đó quyết định các
nhiệm vụ chính trị, KT-XH của vùng, miền, đất nƣớc; thể hiện ý chí nguyện vọng
của nhân dân.
Chi ngân sách nhằm phục vụ cho lợi ích chung của cộng đồng dân cƣ ở các
vùng hay phạm vi quốc gia. Điều này xuất phát từ chức năng quản lý toàn diện nền
KT – XH của Nhà nƣớc
1.2.1.3 Vai trò ngân sách nhà nước
NSNN là khâu tài chính tập trung quan trọng nhất, là kế hoạch tài chính cơ
bản, tổng hợp của Nhà nƣớc. Nó giữ vai trò chủ đạo trong hệ thống tài chính và có
vai trò quyết định sự phát triển của nền KT – XH. Vai trò của NSNN đƣợc xác lập
trên cơ sở chức năng và nhiệm vụ cụ thể của nó trong từng giai đoạn cụ thể. Phát
huy vai trò của NSNN nhƣ thế nào là thƣớc đo đánh giá hiệu quả điều hành, lãnh
đạo của Nhà nƣớc.
Ngân sách nhà nƣớc quận/huyện có vai trò của ngân sách nhà nƣớc trên địa
bàn quận/huyện. Đó là vai trò đảm bảo chức năng Nhà nƣớc; an ninh, quốc phòng;

10


thúc đẩy phát triển, ổn định kinh tế; bù đắp những khiếm khuyết thị trƣờng, công
bằng xã hội và bảo vệ môi trƣờng.
NSNN quận/huyện là công cụ tài chính quan trọng để chính quyền

quận/huyện thực hiện mọi chức năng, nhiệm vụ đƣợc giao.
Thu NSNN chính là việc tạo lập quỹ NSNN, từ đó NSNN mới có khả năng
phân phối và sử dụng quỹ tiền tệ này nhằm thực hiện các chức năng của Nhà nƣớc.
Có thu thì mới có chi, thu phải tốt thì chi mới có thể tốt, vậy nên có thể khẳng định
thu NSNN có vai trò đặc biệt quan trọng. Thu NSNN không chỉ tạo ra nguồn lực tài
chính cho công cuộc phát triển mà còn gắn liền với quá trình thúc đẩy tăng trƣởng
và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của các địa phƣơng.
Thông qua thu ngân sách, chính quyền quân/huyện thực hiện kiểm tra, kiểm
soát, điều chỉnh các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ đi đúng hƣớng theo kế
hoạch phát triển kinh tế xã hội của địa phƣơng trong từng giai đoạn nhất thời. Đồng
thời, thông qua công tác thu thực hiện việc chống các hành vi hoạt động kinh tế phi
pháp, trốn lậu thuế và các nghĩa vụ khác. Thu ngân sách quận/huyện là nguồn chủ
yếu để đáp ứng các nhu cầu chi thƣờng xuyên, đầu tƣ cơ sở hạ tầng ngày càng phát
triển ở địa phƣơng.
Chi NSNN có vai trò rất to lớn, thể hiện:
Thứ nhất, chi NSNN giúp cho bộ máy Nhà nƣớc duy trì hoạt động bình
thƣờng để thực hiện tốt chức năng quản lý Nhà nƣớc, đảm bảo an ninh, an toàn xã
hội, đảm bảo sự toàn vẹn lãnh thổ Quốc gia. Chi NSNN tác động trực tiếp đến việc
thực hiện các chức năng của Nhà nƣớc, là một trong những nhân tố có ý nghĩa quyết
định đến chất lƣợng, hiệu quả của bộ máy quản lý Nhà nƣớc.
Thứ hai, chi NSNN là công cụ để Nhà nƣớc thực hiện mục tiêu ổn định và
điều chỉnh thu nhập, hỗ trợ ngƣời nghèo, gia đình chính sách, thực hiện các chính
sách xã hội... góp phần thực hiện mục tiêu công bằng xã hội.
Thứ ba, thông qua chi NSNN, Nhà nƣớc thực hiện điều tiết, điều chỉnh thị
trƣờng để thực hiện mục tiêu của Nhà nƣớc. Nói cách khác chi NSNN đƣợc xem là
một công cụ kích thích phát triển và điều tiết vĩ mô nền kinh tế.

11

Thứ tư, chi NSNN là công cụ ổn định chính trị, xã hội, quốc phòng an ninh.
Thông qua chi NSNN, Nhà nƣớc thực hiện các chính sách xã hội, đảm bảo ổn định,
trật tự an toàn xã hội và an ninh quốc phòng.
1.2.2 Những đặc điểm chung về quản lý ngân sách
1.2.2.1 Khái niệm
Quản lý đặc trƣng cho quá trình điều khiển và hƣớng dẫn tất cả các bộ phận
của một tổ chức thông qua việc thành lập và thay đổi các nguồn tài nguyên (nhân
lực, tài chính, vật tƣ, tri thức và giá trị vô hình)
Quản lý NSNN là một nội dung trọng yếu của quản lý tài chính, do Nhà nƣớc
điều hành và là một mặt của quản lý kinh tế - xã hội quan trọng, do đó trong quản lý
NSNN cần đƣợc nhận thức đầy đủ. Chủ thể quản lý NSNN là Nhà nƣớc hoặc các cơ
quan nhà nƣớc đƣợc Nhà nƣớc giao nhiệm vụ thực hiện các hoạt động tạo lập và sử
dụng các quỹ NSNN. Chủ thể trực tiếp quản lý NSNN là bộ máy tài chính trong hê
thống các cơ quan nhà nƣớc. Đối tƣợng quản lý NSNN là các hoạt động của NSNN.
Nói cụ thể hơn đó là các hoạt động thu, chi bằng tiền của NSNN.
Quản lý NSNN thực chất là quản lý thu, chi NSNN và cân đối hệ thống
NSNN. Quản lý thu chi NSNN là việc nhà nƣớc dùng quyền lực của mình để tập
trung một phần nguồn tài chính quốc gia hay hình thành quỹ NSNN nhằm thỏa mãn
các chỉ tiêu của Nhà nƣớc.
Quản lý ngân sách quận/huyện là quá trình quản lý hệ thống các quan hệ kinh
tế phát sinh trong quá trình tạo lập, phân bổ và sử dụng quỹ tiền tệ của chính quyền
Nhà nƣớc cấp quận/huyện; quản lý các khoản thu, chi của huyện đã dự toán bởi
quận/huyện giao và đƣợc thực hiện trong một năm để đàm bảo thực hiện các chức
năng, nhiệm vụ của cấp trên giao và HĐND quận/huyện đề ra.
Quản lý ngân sách huyện, quận là quản lý toàn bộ các khoản thu, chi NSNN
cấp quận/huyện hàng năm qua các khâu: Lập dự toán, chấp hành dự toán, quyết
toán và kiểm tra, thanh tra NSNN quận/huyện.
Quản lý thu NSNN là quá trình Nhà nƣớc sử dụng hệ thộng các công cụ chính
sách, pháp luật để tiến hành quản lý thu thuế và các khoản thu ngoài thuế vào

12


NSNN nhằm đảm bảo tính công bằng khuyến khích SXKD phát triển. Đây là khoản
tiền Nhà nƣớc huy động vào ngân sách mà không bị ràng buộc bởi trách nhiệm
hoàn trả trực tiếp cho đối tƣợng nộp ngân sách. Phần lớn các khoản thu NSNN đều
mang tính chất cƣỡng bức, bắt buộc mọi ngƣời dân, mọi thành phần kinh tế phải
tuân thủ thực hiện.
Mỗi cấp ngân sách đều có nhiệm vụ hoạt động thu, chi mang tính độc lập tƣơng
đối. Để quản lý thu ngân sách nhà nƣớc, ngân sách nhà nƣớc đƣợc chia thành ngân
sách Trung ƣơng và ngân sách địa phƣơng và các khoản thu NS đƣợc chia thành các
nhóm: các khoản thu ngân sách TW hƣởng 100%; các khoản thu phân chia theo tỷ lệ
% giữa NSTW và NSĐP; các khoản thu đƣợc phân cấp cho NSĐP 100%.
Trong quản lý các nguồn thu ngân sách, thuế là nguồn thu quan trọng
nhất.Thuế không chỉ chiếm một tỷ trọng lớn trong tổng số thu NSNN hàng năm mà
còn là công cụ của nhà nƣớc để quản lý vĩ mô nền kinh tế quốc dân. Để phát huy tốt
tác dụng điều tiêt vĩ mô các chính sách thuế, ở nƣớc ta cũng nhƣ các nƣớc khác trên
thế giới, nội dung của chính sách thuế thƣờng xuyên thay đổi cho phù hợp với yêu
cầu của QLKT, tài chính. Các sắc thuế chủ yếu hiện đang đƣợc áp dụng ở nƣớc ta
hiện nay gồm có: Thuế giá trị gia tăng, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế thu nhập doanh
nghiệp, thuế xuất nhập khẩu, thuế thu nhập đối với ngƣời có thu nhập cao, thuế tài
nguyên thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế thu nhập cá nhân, thuế nhà, đất...
Quản lý chi ngân sách là quá trình phân phối lại quỹ tiền tệ tập trung một cách
có hiệu quả nhằm mục thực hiện chức năng của nhà nƣớc trên cơ sở sử dụng hệ
thống chính sách, pháp luật. Chi ngân sách mới thể hiện ở khâu phân bổ ngân sách
còn hiệu quả sử dụng ngân sách nhƣ thế nào thì phải thông qua các biện pháp quản
lý. Rõ ràng quản lý chi ngân sách sẽ quyết định hiệu quả sử dụng vốn ngân sách.
Quản lý chi NSNN là quá trình thực hiện có hệ thống các biện pháp phân phối
và sử dụng quỹ tiền tệ tập trung nhằm phục vụ chi tiêu cho bộ máy và thực hiện các
chức năng của Nhà nƣớc. Thực chất quản lý chi NSNN là quá trình sử dụng nguồn

vốn chi tiêu của Nhà nƣớc từ khâu lập kế hoạch đến khâu sử dụng ngân sách đó

13


nhằm đảm bảo quá trình chi tiết kiệm và hiệu quả, phù hợp với yêu cầu của thực tế
đang đặt ra theo đúng chính sách chế độ của nhà nƣớc phục vụ mục tiêu KT-XH.
1.2.2.2 Vai trò
Quản lý nhà nƣớc ở cấp trung ƣơng là quản lý toàn diện mọi mặt, mọi lĩnh vực
của cả nƣớc. Quản lý nhà nƣớc của chính quyền địa phƣơng là quản lý các mặt chức
năng, nhiệm vụ đƣợc quy định phân giao trên địa bàn lãnh thổ. Quản lý nhà nƣớc ở
cấp quận/huyện là quản lý về mặt dân sinh, kinh tế, văn hoá, xã hội và trật tự trị an
ninh ở quận/huyện.
Quản lý thu NSNN đóng vai trò rất quan trọng, thể hiện:
Thứ nhất, quản lý thu NSNN là công cụ quản lý của Nhà nƣớc để kiểm soát,
điều tiết các hoạt động SXKD của mọi thành phần kinh tế, kiểm soát thu nhập của
mọi tầng lớp dân cƣ trong xã hội nhằm động viên sự đóng góp đảm bảo công bằng,
hợp lý. Các nhà nƣớc trong lịch sử đều sử dụng công cụ thuế để ổn định và phát
triển nền kinh tế, chống lại các hành vi kinh doanh phạm pháp.
Thứ hai, quản lý thu NSNN là công cụ động viên, huy động các nguồn lực tài
chính cần thiết nhằm tạo lập quỹ tiền tệ tập trung của NSNN. Huy động các nguồn tài
chính cần thiết vào nhà nƣớc là nhiệm vụ chủ yếu của hệ thống thu dƣới bất kỳ chế
độ nào, đó là đòi hỏi tất yếu của mọi nhà nƣớc. Nhà nƣớc muốn thực hiện các chức
năng, nhiệm vụ lịch sử của mình tất yếu phải có nguồn tài chính. Nguồn tài chính mà
Nhà nƣớc có đƣợc đại bộ phận do quản lý tốt nguồn thu ngân sách mang lại.
Thứ ba, quản lý thu NSNN là nhằm khai thác, phát hiện, tính toán chính xác các
nguồn tài chính của đất nƣớc để có thể động viên đƣợc và cũng đồng thời không ngừng
hoàn thiện các chính sách, các chế độ thu để có cơ chế tổ chức quản lý hợp lý. Đây là
một nhiệm vụ quan trọng của Nhà nƣớc trong quá trình tổ chức quản lý kinh tế.
Thứ tư, quản lý thu ngân sách góp phần tạo môi trƣờng bình đẳng, công bằng

giữa các thành phần kinh tế, giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nƣớc trong quá
trình SXKD. Với hình thức thu và mức thu thích hợp kèm với các chế độ miễn giảm
công bằng, thu NSNN có tác động trực tiếp đến quá trình SXKD của cơ sở. Với sự
tác động quản lý thu ngân sách sẽ góp phần tạo nên môi trƣờng kinh tế thuận lợi đối

14


với quá trình SXKD. Đồng thời nó là công cụ quan trọng góp phần thực hiện chức
năng kiểm tra, kiểm soát của Nhà nƣớc đối với toàn bộ hoạt động SXKD của xã hội.
Thực hiện tốt quản lý chi NSNN còn có ý nghĩa rất lớn trong việc phân phối
và sử dụng có hiệu quả nguồn lực tài chính của đất nƣớc, tạo điều kiện giải quyết tốt
mối quan hệ giữa tích lũy và tiêu dùng. Chi thƣờng xuyên hiệu quả và tiết kiệm sẽ
tăng tích lũy vốn NSNN để chi cho đầu tƣ phát triển, thúc đẩy nền kinh tế phát
triển, nâng cao niềm tin của nhân dân vào vai trò quản lý điều hành của Nhà nƣớc.
1.2.2.3 Chủ thể quản lý NSNN cấp địa phương và sự phối hợp giữa các đơn vị trên
địa bàn
Ngân sách nhà nƣớc đƣợc quản lý trên nguyên tắc tập trung dân chủ, công khai,
minh bạch. Ngân sách tập trung dân chủ còn thể hiện từ việc phân cấp ngân sách trung
ƣơng và ngân sách địa phƣơng. Các cấp ngân sách có tính độc lập tƣơng đối nhau, do
đó căn cứ vào nguồn thu, chi hàng năm đƣợc quốc hội quyết định ở trung ƣơng và hội
đồng nhân dân các cấp tại địa phƣơng. Việc quản lý, sử dụng ngân sách từng cấp đƣợc
áp dụng phù hợp theo nhiệm vụ, yêu cầu và phù hợp từ cấp quản lý và đúng theo quy
định của pháp luật về ngân sách nhà nƣớc.
Ngân sách nhà nƣớc cấp quận/huyện đƣợc UBND quận/huyện quản lý chỉ đạo
phòng Tài chính – Kế hoạch, là cơ quan chuyên môn có chức năng tham mƣu, giúp Ủy
ban nhân dân cấp quận/huyện thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc về lĩnh vực tài
chính, tài sản theo quy định của pháp luật.
Việc thực hiện chức năng tham mƣu, giúp Ủy ban nhân dân cấp quận/huyện thực
hiện chức năng quản lý Nhà nƣớc về kế hoạch và đầu tƣ, đăng ký kinh doanh; tổng

hợp, thống nhất quản lý về kinh tế hợp tác xã, kinh tế tập thể, kinh tế tƣ nhân của
Phòng Tài chính – Kế hoạch do Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ và Bộ Nội vụ hƣớng dẫn.
Ủy ban nhân dân cấp quận/huyện ban hành các quyết định, chỉ thị; quy hoạch, kế
hoạch dài hạn, 5 năm và hàng năm về lĩnh vực tài chính; chƣơng trình, biện pháp thực
hiện nhiệm vụ cải cách hành chính nhà nƣớc trong lĩnh vực tài chính thuộc trách nhiệm
quản lý. Hƣớng dẫn các cơ quan đơn vị dự toán thuộc UBND xã, phƣờng, thị trấn xây

15