Ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ phát triển kinh tế xã hội tỉnh Vĩnh Phúc Thực trạng và giải pháp

1
2.1. Nghiên cứu ở ngoài nước ..............................................................4
2.2. Nghiên cứu ở trong nước................................................................5
3.1. Mục đích.........................................................................................5
3.2. Nhiệm vụ........................................................................................5
1.1.2.1. Công nghệ thông tin là công nghệ mũi nhọn............................9
1.1.2.2. Công nghệ thông tin là công nghệ phổ biến trong mọi lĩnh vực
.....................................................................................................................10
1.1.2.3. Công nghệ thông tin là một công nghệ có nhiều tầng lớp......10
1.1.2.4. Công nghệ thông tin là lĩnh vực phát triển và đào thải rất
nhanh...........................................................................................................11
Mô hình “Bốn thành phần, ba chủ thể”...............................................12
............................................................................................................12
1.1.3.1. Ứng dụng công nghệ thông tin...............................................13
1.1.3.2. Phát triển hạ tầng công nghệ thông tin ..................................15
1.1.3.3. Phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin .....................15
1.1.3.4. Phát triển công nghiệp công nghệ thông tin ..........................16
1.1.3.5. Hoàn thiện môi trường pháp lý ..............................................17
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trước đây, khi đề cập đến các nguồn tài nguyên cho phát triển, người ta
thường cho rằng, đó là các yếu tố nằm trong 4 chữ M: Men, Machines,
Materials và Money (con người, máy móc, vật liệu và vốn). Thế nhưng, trong
thời đại ngày nay, khi nói đến tài nguyên phát triển, không thể không nhắc
đến yếu tố thứ năm rất quan trọng đó là thông tin (Information). Sự xuất hiện
của yếu tố thứ năm là thông tin đã tạo ra sự thay đổi lớn mang tính cách mạng


2
về phương thức làm việc và mô hình phát triển trong thế giới công nghiệp hoá
với yếu tố dẫn đạo là kinh tế tri thức. Khi thông tin đã thực sự trở thành một

lực lượng sản xuất vật chất quan trọng được thừa nhận ở tất cả các quốc gia,
được sử dụng thường xuyên trong các hoạt động kinh tế - xã hội (KT-XH) thì
bước chuyển từ xã hội công nghiệp sang xã hội thông tin sẽ là tất yếu.
Cuộc cách mạng về công nghệ thông tin (CNTT) đang diễn ra trên quy
mô toàn cầu và càng ngày càng đi vào chiều sâu, không loại trừ bất cứ quốc
gia nào. Nó đã và đang tạo ra một bối cảnh cho sự ra đời của những cái mới.
Bởi, "cuộc cách mạng thông tin đang trên đường tiến tới, đó không đơn thuần
chỉ là cuộc cách mạng về công nghệ, về máy móc, về kỹ thuật, về phần mềm
hay tốc độ, mà trước hết đó là cuộc cách mạng về quan niệm, về đổi mới tư
duy" [59, tr.34].
Áp dụng những tiến bộ, những thành tựu ứng dụng CNTT trong phát
triển KT-XH đang là vấn đề mang tính thời sự. Ứng dụng CNTT để khai thác
triệt để mọi năng lực, thay đổi phương thức quản lý, đổi mới nền sản xuất gần
như là bắt buộc đối với những quốc gia đang phát triển khi bước vào giai
đoạn công nghiệp hóa, hiện đại hóa (CNH, HĐH).
Ở nước ta, nhất là từ khi bước sang thời kỳ đổi mới, chủ trương ứng
dụng CNTT đã được nhấn mạnh và cụ thể hoá trong nhiều nghị quyết của
Đảng và Chính phủ. Chẳng hạn như:
Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 30/3/1991 của Bộ Chính trị về khoa học
và công nghệ trong sự nghiệp đổi mới; Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy BCH
TW khoá VII về ưu tiên ứng dụng và phát triển các công nghệ tiên tiến, trong
đó có CNTT. Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ IX nhấn
mạnh: "Phát triển mạnh và nâng cao chất lượng các ngành dịch vụ: thương
mại, kể cả thương mại điện tử, các loại hình vận tải, bưu chính - viễn thông...
Sớm phổ cập sử dụng tin học và Mạng thông tin quốc tế (Internet) trong nền
kinh tế và đời sống xã hội” [20, tr.94].


3
Chỉ thị số 58-CT/TW của Bộ Chính trị khoá IX xác định rõ:

Ứng dụng và phát triển CNTT ở nước ta nhằm góp phần giải phóng
sức mạnh vật chất, trí tuệ và tinh thần của toàn dân tộc, thúc đẩy công
cuộc đổi mới, phát triển nhanh và hiện đại hoá các ngành kinh tế, tăng
cường năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp, hỗ trợ có hiệu quả cho
quá trình chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, nâng cao chất lượng cuộc
sống của nhân dân, bảo đảm an ninh, quốc phòng và tạo khả năng đi tắt
đón đầu để thực hiện thắng lợi sự nghiệp CNH, HĐH [22, tr.7].
Gần đây, Chính phủ Việt Nam đã ký hiệp định khung E-Asian với mục
tiêu chính là: xây dựng chính phủ điện tử (CPĐT), thương mại điện tử
(TMĐT) và cộng đồng điện tử, có nghĩa là chúng ta đã cam kết đồng thuận
triển khai các hoạt động của hiệp định, từng bước xây dựng cơ sở hạ tầng
nhằm thực hiện mô hình CPĐT, TMĐT, cộng đồng điện tử ở Việt Nam. Một
khi CPĐT, TMĐT, cộng đồng điện tử được vận hành có hiệu quả, các thao
tác kỹ thuật được chuẩn hoá và thực hiện nhanh chóng, thì mức độ chi phối
chủ quan của yếu tố con người vào nhiều khâu của quá trình quản lý sẽ được
giảm đáng kể. Cộng đồng điện tử, TMĐT sẽ bảo đảm phát triển nhanh một xã
hội tri thức, thu hẹp sự khác biệt về kỹ thuật số, sự thông thoáng và hiệu quả
khi người dân được tiếp cận với hệ thống hành chính, luật pháp và thông tin
hiện đại trong nhiều lĩnh vực.
Cũng như các tỉnh, thành phố khác trong cả nước, trong điều kiện đổi
mới, Vĩnh Phúc chủ trương tiếp tục nâng cao sức cạnh tranh về thu hút vốn
đầu tư trong nước và nước ngoài. Cơ sở hạ tầng về thông tin và trình độ ứng
dụng CNTT là một trong những vấn đề được nhà đầu tư rất quan tâm khi tìm
kiếm cơ hội đầu tư. Ngoài ra, các nhà đầu tư cũng rất quan tâm đến sự sẵn
sàng và tính mau lẹ của chính quyền địa phương trong việc giải quyết vướng
mắc cho doanh nghiệp. Ứng dụng, CNTT và vận hành có hiệu quả CPĐT,
TMĐT, cộng đồng điện tử sẽ làm tăng sức hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu


4

tư, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, mặt bằng CNTT của tỉnh
Vĩnh Phúc hiện nay vẫn ở trình độ thấp kém, phát triển chậm, chưa đáp ứng
yêu cầu của cuộc sống, tụt hậu xa hơn so với nhiều địa phương khác. Đó là:
ứng dụng CNTT chưa đáp ứng được yêu cầu của tiến trình CNH, HĐH và yêu
cầu về hội nhập khu vực và quốc tế; vai trò động lực và tiềm năng to lớn của
CNTT chưa được phát huy mạnh mẽ; nguồn nhân lực CNTT chưa được
chuẩn bị và phát triển kịp thời cả về số lượng và chất lượng; mạng viễn thông
và Internet chưa thuận lợi, chưa đáp ứng các yêu cầu về tốc độ, chất lượng
cho ứng dụng CNTT; đầu tư cho CNTT chưa tương xứng với tiềm năng;
QLNN về lĩnh vực này vẫn còn mơ hồ, yếu kém; ứng dụng CNTT ở một số
nơi còn hình thức, chưa thiết thực và hiệu quả chưa cao...
Có nhiều yếu tố tác động, nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan
dẫn đến thực trạng trên. Tình hình đó đòi hỏi phải có những công trình nghiên
cứu về lĩnh vực này, cả dưới góc độ lý luận lẫn góc độ thực tiễn. Chính vì
vậy,
đề tài: “Ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ phát triển kinh tế - xã
hội tỉnh Vĩnh Phúc - Thực trạng và giải pháp” đã được tác giả chọn làm
luận văn thạc sĩ.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
2.1. Nghiên cứu ở ngoài nước
Ở ngoài nước, đã có rất nhiều tài liệu nghiên cứu về vai trò của CNTT
đối với phát triển KT-XH. Tác giả luận văn đã tiếp cận được một số công
trình nghiên cứu khá điển hình như: Văn minh của làn sóng thứ ba, tác giả
Allvin Toffler, Hetdi Toffler; Làn sóng thứ ba, tác giả Allvin Toffler; Cú sốc
tương lai, tác giả Allvin Toffler; Đạo đức thông tin trong xã hội kinh tế tri
thức, tác giả Cameron Esslement. Trong các tác phẩm này, các tác giả đã đề
cập đến sự xuất hiện của một trào lưu hay một "làn sóng" mới, đó là làn sóng
CNTT. Cùng với sự xuất hiện này, tất yếu dẫn đến những đòi hỏi thay đổi

5
một cách toàn diện các phương thức vốn được coi là hợp lý trước đây đối với
việc vận hành và phát triển xã hội.
2.2. Nghiên cứu ở trong nước
- Có nhiều tác phẩm viết về vai trò của CNTT trong đời sống như: CNTT
- Tổng quan và một số vấn đề cơ bản, của Ban chỉ đạo Chương trình Quốc gia
về CNTT, Nxb. Giao thông vận tải, Hà Nội, năm 1997; Kỷ yếu hội thảo khoa
học Kinh tế tri thức và những vấn đề đặt ra đối với Việt Nam của Ban Khoa
giáo Trung ương, Bộ KHCN và Môi trường và Bộ Ngoại giao, Hà Nội, năm
2002; Ứng dụng và phát triển CNTT phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH của Ban
Tư tưởng văn hóa Trung ương và Ban Khoa giáo Trung ương, Nxb. Chính trị
Quốc gia, Hà Nội, năm 2001; Chủ nghĩa tư bản và thời đại thông tin của Bộ
KHCN và Môi trường, Lưu hành nội bộ, Hà Nội, năm 2001; CNTT Hà Nội
cất cánh của Hội Tin học Việt Nam, tạp chí Tin học và Đời sống, (số 3, 5, 6,
9, 11); Thương mại Điện tử, tác giả Vũ Ngọc Cừ, Trịnh Thanh Lâm, Nxb.
Giao thông vận tải, năm 2001; Đề án Tin học hóa hoạt động các cơ quan
Đảng tỉnh Vĩnh Phúc, giai đoạn 2001-2005 và những năm tiếp theo, Tỉnh ủy
Vĩnh Phúc ban hành, năm 2003; Đề án Tin học hóa hoạt động các cơ quan
QLHCNN tỉnh Vĩnh Phúc, giai đoạn 2001-2005, UBND tỉnh Vĩnh Phúc ban
hành, năm 2002.
Tuy nhiên, chưa có một đề tài nào nghiên cứu một cách hệ thống về ứng
dụng CNTT phục vụ phát triển KT-XH tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn hiện nay.
3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn
3.1. Mục đích
Đánh giá thực trạng ứng dụng CNTT ở tỉnh Vĩnh Phúc, từ đó đề xuất
những giải pháp để đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong việc phục vụ phát triển
KT - XH của tỉnh Vĩnh Phúc.
3.2. Nhiệm vụ

6
Để thực hiện được mục tiêu của đề tài, luận văn xác định các nhiệm vụ
sau đây.
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về CNTT và ứng dụng CNTT.
- Đánh giá thực trạng và những yếu tố tác động đến ứng dụng CNTT của
tỉnh Vĩnh Phúc.
- Xác định những yếu tố định hướng liên quan đến phát triển CNTT của
tỉnh Vĩnh Phúc.
- Làm rõ kinh nghiệm một số tỉnh, thành phố trong việc ứng dụng CNTT
phục vụ phát triển KT-XH, rút ra bài học cho tỉnh Vĩnh Phúc.
- Đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy ứng dụng CNTT phục vụ phát
triển KT-XH của tỉnh Vĩnh Phúc.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng
Quá trình ứng dụng CNTT phục vụ phát triển KT-XH tại các cơ quan
trong hệ thống chính trị của tỉnh Vĩnh Phúc gồm các cấp ủy đảng, chính
quyền, đoàn thể và các tổ chức xã hội.
4.2. Phạm vi
Đề tài giới hạn phạm vi nghiên cứu ứng dụng CNTT của các cơ quan
quản lý nhà nước tỉnh Vĩnh Phúc từ ngày tái lập tỉnh 01/01/1997 đến nay.
Luận văn không nghiên cứu về phát triển công nghiệp CNTT, thị trường, kinh
doanh sản phẩm CNTT và các giải pháp liên quan đến kỹ thuật CNTT; luận
văn cũng không đề cập đến các đối tượng ứng dụng CNTT như: nhân dân,
doanh nghiệp và các đơn vị tương đương như: trường học, bệnh viện…
5
. Phương pháp nghiên cứu


7
Luận văn sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử

như công cụ phương pháp luận cơ bản.
Đây là một đề tài mới, ít đơn vị nghiên cứu, do vậy tác giả đã sử dụng
các phương pháp sau đây để tiếp cận, làm rõ các nội dung cần nghiên cứu.
- Tổng hợp, phân tích.
- Tổng kết thực tiễn.
- Điều tra xã hội học (qua mẫu phiếu sử dụng riêng cho luận văn).
- Các phương pháp toán kinh tế như hồi qui, mô hình hóa...
- Nghiên cứu tài liệu: phân tích các công trình nghiên cứu trong nước và
quốc tế về các nội dung có liên quan đến đề tài.
- Phỏng vấn chuyên gia.
6. Đóng góp mới của luận văn
- Hệ thống hóa có bổ sung những vấn đề lý luận cơ bản về CNTT và ứng
dụng CNTT, rút ra bài học kinh nghiệm trong việc ứng dụng CNTT phục vụ
phát triển KT-XH.
- Đánh gía thực trạng ứng dụng CNTT phục vụ phát triển KT-XH của
tỉnh Vĩnh Phúc từ ngày tái lập (1997) đến nay.
- Đề xuất các giải pháp nhằm đẩy mạnh ứng dụng CNTT phục vụ phát
triển KT-XH của tỉnh Vĩnh Phúc trong thời gian tới.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn được kết cấu làm 3 chương, 9 tiết.


8

Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ ỨNG DỤNG
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TÁC ĐỘNG CỦA NÓ
ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI
1.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

1.1.1. Khái niệm về công nghệ thông tin
CNTT ngày nay đã và đang tạo đà cho những thay đổi cơ bản trong công
tác quản lý và các hoạt động sản xuất kinh doanh ở khu vực công và khu vực
tư trên phạm vi toàn cầu.
Có rất nhiều quan niệm khác nhau về CNTT, chúng ta sẽ tìm hiểu một số
khái niệm về CNTT có tính phổ biến.
Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia (địa chỉ trên mạng Internet:
/>%C3%B4ng_tin) thì CNTT là công nghệ ứng dụng cho việc xử lý thông tin.
Theo GS. Liest Eathington và GS. Dave Swanson, Khoa Kinh tế học,
Đại học Iowa, Hoa Kỳ, thì CNTT là một chuỗi sản phẩm và dịch vụ mà thông
qua đó, việc biến đổi số liệu thành thông tin có thể tiếp cận được và trở nên có
ích. Sản phẩm và dịch vụ CNTT này bảo đảm cho doanh nghiệp, các tổ chức
và cá nhân có thể kiểm soát được các giao dịch kinh doanh hiệu quả hơn và
nhanh hơn [30, tr.1].
Theo GS. Phan Đình Diệu, “CNTT là ngành công nghệ về xử lý thông tin
bằng các phương tiện điện tử, trong đó nội dung xử lý thông tin bao gồm các
khâu cơ bản như thu thập, lưu trữ, chế biến và truyền nhận thông tin” [17, tr.7].
PGS. Hàn Viết Thuận cho rằng: “CNTT là sự kết hợp của công nghệ
máy tính với công nghệ liên lạc viễn thông được thực hiện trên cơ sở công
nghệ vi điện tử” [43, tr.16].


9
Dự thảo lần thứ 15 Luật CNTT đã được chỉnh lý theo ý kiến của các vị
đại biểu quốc hội tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khoá XI thì: “CNTT là tập hợp
các hoạt động có sử dụng công nghệ máy tính trong quá trình sản xuất, truyền
đưa, thu thập, xử lý, lưu trữ và trao đổi thông tin số phục vụ KT-XH, quốc
phòng, an ninh và phát triển công nghiệp CNTT” [56, tr.2].
Như vậy, CNTT là thuật ngữ dùng để chỉ các ngành khoa học và công
nghệ liên quan đến thông tin và quá trình xử lý thông tin. Theo cách nhìn đó,

CNTT bao gồm các phương pháp khoa học, các phương tiện, công cụ và giải
pháp kỹ thuật hiện đại, chủ yếu là máy tính và mạng truyền thông cùng với hệ
thống nội dung thông tin điện tử nhằm tổ chức, lưu trữ, khai thác và sử dụng
có hiệu quả các nguồn thông tin trong mọi lĩnh vực hoạt động KT-XH, văn
hoá, quốc phòng, an ninh, đối ngoại...
Đây có thể được coi là một định nghĩa hoàn chỉnh về CNTT vì nó đã bao
quát được toàn bộ nội dung, vai trò và ý nghĩa của CNTT đối với các lĩnh vực
đời sống kinh tế xã hội. Thuật ngữ CNTT trong luận văn được sử dụng theo
cách hiểu này.
1.1.2. Các đặc điểm của công nghệ thông tin
1.1.2.1. Công nghệ thông tin là công nghệ mũi nhọn
Theo nghĩa chung nhất, công nghệ mũi nhọn là công nghệ được xây
dựng dựa trên những thành quả mới nhất của nhiều công nghệ khác và của
những lý thuyết khoa học hiện đại. Do vậy, để xây dựng được một ngành
công nghệ mũi nhọn, trước hết, phải phát triển ngành khoa học đó trên cơ sở
những lý thuyết hiện đại nhất và có những bước đi thích hợp trong quá trình
phát triển, ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật của ngành đó vào cuộc sống.
Muốn xây dựng CNTT thành một công nghệ mũi nhọn, cần phải tiếp cận
và theo kịp những tri thức của thế giới về CNTT, từ đó có những bước phát
triển vượt bậc và những ưu thế rõ rệt trong lĩnh vực đó so với các nước trong
khu vực và trên thế giới. Ngành CNTT ở tất cả các nước hiện nay đều được


10
coi là ngành công nghệ mũi nhọn vì nó luôn đòi hỏi phải dựa trên những lý
thuyết mới và sự phát triển nhanh chóng của các ứng dụng công nghệ.
1.1.2.2. Công nghệ thông tin là công nghệ phổ biến trong mọi lĩnh vực
Ngày nay, CNTT đã tác động mạnh mẽ đến tất các lĩnh vực của đời sống
xã hội. Ứng dụng CNTT trở nên phổ biến trong tất cả các lĩnh vực công
nghiệp, nông nghiệp và các dịch vụ quan trọng trong đời sống hiện đại của

con người như: quản lý công, quản lý sản xuất kinh doanh, trong lĩnh vực
khoa học kỹ thuật, các dịch vụ tài chính, ngân hàng, bảo hiểm,…
1.1.2.3. Công nghệ thông tin là một công nghệ có nhiều tầng lớp
CNTT có nhiều tầng lớp và tầng lớp trên lại được xây dựng dựa trên các
tầng lớp dưới. Cụ thể CNTT gồm có các tầng lớp sau.
- Các chương trình ứng dụng riêng cho từng cơ quan, đơn vị. Đây có thể
là chương trình ứng dụng được thành lập từ một ngôn ngữ lập trình, dựa trên
hệ quản trị cơ sở dữ liệu (CSDL). Tầng lớp trên cùng này thường được thiết
kế tại chỗ hoặc được đặt gia công bên ngoài.
- Các chương trình ứng dụng và hệ phần mềm cơ bản. Đây là phần phức
tạp nhất, bao gồm các chương trình cơ bản sau.
i) Các chương trình ứng dụng tổng quát, chuyên cho quản lý, xử lý văn
bản, tính toán công nghiệp hay tính toán khoa học mà người sử dụng cuối
cùng có thể viết những ứng dụng dễ dàng hay cũng có thể sử dụng ngay mà
không cần viết thêm chương trình.
ii) Các chương trình “phần mềm trung gian”, cho phép các chương trình
ứng dụng phân tán sử dụng tới mạng thông tin, thông qua hệ điều hành mạng.
Đây là những chương trình có vai trò ứng dụng quan trọng nhất vào lĩnh vực
quản lý hiện nay.
iii) Các chương trình gắn liền với một sản phẩm đặc biệt nào đó, với
những giao diện sử dụng đặc biệt trực tiếp với người tiêu dùng như máy nghe
nhạc, ti vi, máy giặt, máy bay… Các chương trình này thường do những hãng


11
làm sản phẩm tự viết ra hoặc đặt gia công tại các công ty chuyên phát triển
phần mềm.
- Hệ điều hành và hệ điều hành mạng là môi trường thiết yếu cho các
ứng dụng hoạt động.
- Tầng tiếp theo bao gồm tất cả các hệ máy và mạng đang hoạt động trên

thế giới. Việc sản xuất các máy này bắt đầu từ: làm ra các bảng tích hợp trong
đó gắn các linh kiện điện tử; lắp ráp với phần điện, cơ khí và các thiết bị
ngoại vi,… để trở thành một máy tính hoàn hảo, hay một bộ phận của một
thiết bị công nghiệp hay một sản phẩm tiêu dùng.
- Tầng cuối cùng là việc sản xuất các linh kiện điện tử.
1.1.2.4. Công nghệ thông tin là lĩnh vực phát triển và đào thải rất nhanh
Những nghiên cứu trên thị trường cho thấy, các sản phẩm CNTT và thiết
bị ngoại vi thường có sự chuyển biến nhanh dưới sự tác động của các tiến bộ
KHCN. Những chuyển biến này chạy theo kịp đà tiến của công nghiệp điện tử cơ
bản theo quy luật Moore, với giá cố định thì khả năng các linh kiện sau 18 tháng
lại tăng gấp đôi về công năng (dung lượng bộ nhớ, tốc độ xử lý thông tin…).
Như vậy, trong CNTT, phần cứng (thiết bị, các bộ xử lý…) có tốc độ
thay đổi và đào thải nhanh nhất. Trong khi đó, việc thiết kế hệ thống có tốc độ
biến chuyển chậm hơn, cuối cùng phần mềm ứng dụng tổng quát còn biến
chuyển chậm hơn nữa. Cụ thể, hàng thập kỷ, thế giới mới nảy sinh những
thiết kế hệ thống độc đáo hay những chương trình ứng dụng tổng quát mới.
1.1.3. Cấu trúc của ngành công nghệ thông tin
Các chuyên gia của Viện Chiến lược BCVT và CNTT thuộc Bộ BCVT
đã nghiên cứu và đề xuất mô hình CNTT ở Việt Nam có tính đến những đặc
thù riêng của nước ta. Theo mô hình này, ở nước ta hiện nay, cấu trúc của
ngành CNTT được đặc trưng bởi bốn thành phần cơ bản: i) ứng dụng CNTT;
ii) cơ sở hạ tầng CNTT; iii) nguồn nhân lực CNTT; iv) công nghiệp CNTT.


12
Bốn thành phần này có mối quan hệ chặt chẽ, tương hỗ lẫn nhau và tạo
nên sức mạnh CNTT của quốc gia và được thúc đẩy, phát triển bởi ba chủ thể
quan trọng là chính phủ, doanh nghiệp và người sử dụng.
Chính phủ đóng vai trò tạo môi trường pháp lý, thể chế, chính sách, tổ
chức, quản lý, điều phối, đào tạo, hợp tác quốc tế, thúc đẩy và hỗ trợ cho

CNTT phát triển.
Các doanh nghiệp về CNTT tham gia đầu tư, cung cấp sản phẩm, dịch
vụ, phát triển thị trường và cùng tham gia với Chính phủ trong các hoạt động
đào tạo, phổ biến kiến thức, kỹ thuật, công nghệ, xây dựng và thực hiện các
chính sách phát triển CNTT.
Người sử dụng là các tổ chức, nhân dân - với tư cách là những đơn vị, cá
nhân sử dụng các sản phẩm và dịch vụ CNTT. Người sử dụng gián tiếp đầu tư
vào CNTT thông qua thị trường và cùng với các doanh nghiệp CNTT thiết kế,
cải tiến các sản phẩm và dịch vụ CNTT, tham gia cùng với Chính phủ trong
các hoạt động xây dựng và thực hiện các chính sách phát triển CNTT.
Ba chủ thể này luôn gắn bó, phối hợp chặt chẽ với nhau, có quan hệ hữu
cơ trong một môi trường phát triển thống nhất bao gồm: hệ thống pháp lý,
chính sách về CNTT, môi trường đầu tư cho CNTT và thị trường CNTT
(Xem sơ đồ minh họa).
Mô hình “Bốn thành phần, ba chủ thể”


13
(Nguồn: Viện Chiến lược BCVT và CNTT, 2005).
Theo các chiến lược, kế hoạch, chương trình ứng dụng và phát triển
CNTT quốc gia thì đến năm 2020, với CNTT làm nòng cốt, Việt Nam sẽ
chuyển đổi cơ cấu KT-XH, cơ bản trở thành một nước công nghiệp và là một
trong những nước có trình độ tiên tiến về phát triển xã hội thông tin trong khu
vực ASEAN.
Đến năm 2010, trên cơ sở phát triển và ứng dụng mạnh mẽ CNTT, Việt
Nam đạt trình độ trung bình khá trong khu vực ASEAN về xã hội thông tin.
Theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ số 246/2005/QĐ-TTg ngày
ngày 06/10/2005 phê duyệt chiến lược phát triển công nghệ thông tin và
truyền thông Việt Nam đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020, Quyết
định số 32/2006/QĐ-TTg ngày 07/02/2006 phê duyệt quy hoạch phát triển

viễn thông và Internet Việt Nam đến năm 2010, thì cấu trúc của ngành CNTT
của Việt Nam bao gồm một số nội dung chủ yếu sau.
1.1.3.1. Ứng dụng công nghệ thông tin
Nội dung này là nội dung cốt lõi, bao gồm bốn yếu tố sau.
Thứ nhất, xây dựng và phát triển cộng đồng điện tử: bảo đảm mức độ phổ
biến rộng của xã hội ứng dụng CNTT trong đó trên 80% thanh niên ở các thành
phố, thị xã, thị trấn có thể sử dụng các ứng dụng CNTT và khai thác Internet.
Từng bước đưa CNTT vào đời sống của nông dân, thu hẹp khoảng cách sử
dụng kỹ thuật số giữa nông thôn và thành thị. Người dân được truy cập thông
tin và tri thức kịp thời thông qua hệ thống phát thanh, truyền hình, Internet...
Phát triển và phổ cập hệ thống quản lý điện tử đến trên 80% số bệnh viện trên
toàn quốc. Phổ cập sử dụng tin học cho trên 70% cán bộ y tế [41, tr.3].
Thứ hai, xây dựng và phát triển CPĐT: bảo đảm hệ thống chỉ đạo, điều
hành, trao đổi thông tin quản lý nhà nước thông suốt, kịp thời từ trung ương
đến các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và các tỉnh, thành


14
phố trực thuộc trung ương; trên 50% các văn bản được lưu chuyển trên mạng;
đa số cán bộ, công chức nhà nước có điều kiện sử dụng thư điện tử và khai
thác thông tin mạng trong công việc. 100% các cơ quan của Chính phủ có
trang web thông tin điện tử với đầy đủ thông tin về hoạt động của cơ quan,
pháp luật, chính sách, quy định, thủ tục hành chính, quy trình làm việc, các dự
án đầu tư, đấu thầu và mua sắm. Người dân và các doanh nghiệp có thể qua
trang web tìm kiếm thông tin liên quan đến các hoạt động của các cơ quan
hành chính một cách nhanh chóng, dễ dàng. Hệ thống thông tin tài chính,
ngân hàng và hải quan đạt trình độ tương đương với các nước tiên tiến trong
khu vực. Hệ thống thông tin về dân cư, cán bộ công chức, tài nguyên, môi
trường và thống kê có thông tin cơ bản được cập nhật đầy đủ và cung cấp
thường xuyên. Một số dịch vụ khai báo, đăng ký, cấp phép được thực hiện

trực tuyến qua các hệ thống thông tin của các quận, sở thuộc các tỉnh, thành
phố. Xây dựng CPĐT tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh đạt mức trung
bình khá trong khu vực. Đẩy mạnh ứng dụng và phát triển CNTT trong quốc
phòng, an ninh phục vụ sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc [41, tr.3].
Thứ ba, xây dựng và phát triển doanh nghiệp điện tử: ứng dụng mạnh mẽ
CNTT trong những ngành dịch vụ kinh tế có tính hội nhập cao như viễn
thông, ngân hàng, hải quan, hàng không, du lịch, thuế,... bảo đảm năng lực
quản lý và chất lượng dịch vụ của các ngành này đạt trình độ tiên tiến trong
khu vực. 50-70% doanh nghiệp ứng dụng CNTT vào các hoạt động quản lý,
điều hành, quảng bá thương hiệu, tiếp thị, mở rộng thị trường, giám sát, tự
động hoá các quy trình sản xuất, thiết kế, kiểm tra, đánh giá chất lượng sản
phẩm… Hơn 50% doanh nghiệp tại Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh thực
hiện báo cáo thống kê, khai báo thuế, đăng ký và được cấp phép kinh doanh
qua mạng. Trên 40% doanh nghiệp khai báo, đăng ký và được cấp phép hải
quan qua mạng [41, tr.3].


15
Thứ tư, phát triển giao dịch và thực hiện TMĐT: hình thành và thúc đẩy
phát triển môi trường giao dịch và TMĐT. Hình thành các sàn giao dịch
TMĐT, mạng giá trị gia tăng, hệ thống quản lý dây chuyền cung ứng thông
tin. Bảo đảm 25-30% tổng số giao dịch của các ngành kinh tế được thực hiện
thông qua hệ thống giao dịch và TMĐT. Giao dịch và TMĐT đến 2010 có trị
giá tăng gấp 10 lần so với năm 2002 [41, tr.4].
1.1.3.2. Phát triển hạ tầng công nghệ thông tin
Xây dựng cơ sở hạ tầng thông tin và truyền thông đáp ứng yêu cầu trao
đổi thông tin của toàn xã hội. Cơ sở hạ tầng viễn thông và Internet Việt Nam
đi thẳng vào công nghệ hiện đại, phát triển nhanh, đa dạng hoá, cung cấp cho
người sử dụng các dịch vụ chất lượng cao, bảo đảm an toàn thông tin, bảo
mật, giá cước thấp hơn hoặc tương đương mức bình quân của các nước trong

khu vực ASEAN+3. Tạo điều kiện cho mọi thành phần kinh tế tham gia cung
cấp dịch vụ viễn thông và Internet. Hỗ trợ để các doanh nghiệp mới chiếm 4050% thị phần dịch vụ viễn thông và Internet vào năm 2010 [41, tr.4].
Tất cả các bộ, ngành, cơ quan hành chính nhà nước, chính quyền cấp tỉnh
và huyện được kết nối Internet băng rộng và kết nối với mạng diện rộng của
Chính phủ. 100% số xã trên toàn quốc có điện thoại; 100% các điểm bưu điện
văn hoá xã và các trung tâm giáo dục cộng đồng được kết nối Internet; 100%
số huyện và nhiều xã trong cả nước được phục vụ dịch vụ băng rộng với giá
cước thấp hơn hoặc tương đương mức bình quân của các nước trong khu vực
ASEAN+3; 100% viện nghiên cứu, trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên
nghiệp và trung học phổ thông có truy cập Internet tốc độ cao; trên 90% các
trường trung học cơ sở, bệnh viện được kết nối Internet [41, tr.4].
1.1.3.3. Phát triển nguồn nhân lực công nghệ thông tin
Đào tạo CNTT tại các trường đại học trọng điểm đạt trình độ và chất
lượng tiên tiến trong khu vực ASEAN cả về kiến thức, kỹ năng thực hành và


16
ngoại ngữ. 70% sinh viên CNTT tốt nghiệp ở các trường đại học trọng điểm
đủ khả năng chuyên môn và ngoại ngữ để tham gia thị trường lao động quốc
tế. 100% sinh viên tốt nghiệp tất cả các trường đại học, cao đẳng, trung học
chuyên nghiệp có đủ kỹ năng sử dụng máy tính và Internet trong công việc.
Đến năm 2010 có trên 100.000 người có trình độ cao đẳng và đại học trở lên
về CNTT, trong đó có khoảng 20% đạt trình độ khu vực và quốc tế. Bảo đảm
100% trường đại học, cao đẳng, trung học phổ thông có trang thông tin điện
tử. Tăng cường chất lượng và số lượng giảng viên CNTT ở các trường đại
học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp bảo đảm tỷ lệ dưới 15 sinh viên có
1 giảng viên. Các trường sư phạm cung cấp đủ số lượng giáo viên dạy tin học
cho các trường học trong cả nước. Hầu hết cán bộ, công chức, viên chức, giáo
viên các cấp, bác sĩ, y sĩ, sinh viên đại học và cao đẳng, học sinh trung học
chuyên nghiệp, trung học nghề và trung học phổ thông, 50% học sinh trung

học cơ sở và một bộ phận người dân có nhu cầu được đào tạo kiến thức ứng
dụng CNTT và khai thác Internet. Đa số các bộ, ngành, tỉnh, thành phố có cán
bộ lãnh đạo quản lý thông tin, được bổ túc, đào tạo các chương trình quản lý
CNTT với trình độ tương đương trong khu vực [41, tr.4].
1.1.3.4. Phát triển công nghiệp công nghệ thông tin
Phát triển công nghiệp phần mềm và công nghiệp nội dung thông tin
đồng bộ với mở rộng, phát triển mạng truyền thông. Duy trì tốc độ tăng
trưởng công nghiệp phần mềm và công nghiệp nội dung thông tin ở mức bình
quân 40% một năm, đến năm 2010 đạt tổng doanh thu khoảng 1,2 tỷ USD.
Phấn đấu để Việt Nam trở thành một trung tâm của khu vực về lắp ráp thiết bị
điện tử, máy tính và viễn thông, sản xuất một số chủng loại linh, phụ kiện và
thiết kế chế tạo thiết bị mới. Công nghiệp phần cứng máy tính có tốc độ tăng
trưởng bình quân 20% một năm, đến năm 2010 đạt tổng doanh thu khoảng 3 tỷ
USD. Công nghiệp sản xuất thiết bị viễn thông có tốc độ tăng trưởng bình quân
22% một năm, đến năm 2010 đạt tổng doanh thu khoảng 700 triệu USD. Công


17
nghiệp điện tử (dân dụng và công nghiệp) có tốc độ tăng trưởng bình quân 22%
một năm, đến năm 2010 đạt tổng doanh thu khoảng 2 tỷ USD. Máy tính cá
nhân, điện thoại di động và phần mềm mang thương hiệu Việt Nam chiếm lĩnh
được tối đa thị phần trong nước và xuất khẩu không ít hơn 1 tỷ USD [41, tr.4].
1.1.3.5. Hoàn thiện môi trường pháp lý
Bộ Bưu chính, Viễn thông được giao nhiệm vụ QLNN về ứng dụng
CNTT, tiến hành việc rà soát, nghiên cứu hệ thống văn bản qui phạm pháp
luật đã ban hành để có định hướng xây dựng, sửa đổi cho phù hợp với tình
hình hiện nay. Đồng thời, việc hoàn thiện các thể chế, pháp lí và chính sách
tạo môi trường thúc đẩy ứng dụng CNTT, phát triển hạ tầng CNTT, phát triển
nguồn nhân lực CNTT, tạo thuận lợi cho đầu tư và phát triển công nghiệp
CNTT cũng được triển khai hết sức khẩn trương. Các cơ quan có thẩm quyền

đang tích cực hoàn thiện dự thảo Luật CNTT để trình Quốc hội xem xét,
thông qua theo chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội; các văn
bản hướng dẫn thực hiện Luật Giao dịch điện tử đang được Chính phủ và các
bộ, ngành có liên quan xem xét, ban hành.
Trong thời gian tới, sau khi Luật Giao dịch điện tử, Luật CNTT và các
văn bản hướng dẫn triển khai thực hiện hai luật này được ban hành thì nhiều
công việc quan trọng khác cũng sẽ được tiến hành như: xây dựng hệ thống
chuẩn thông tin và CNTT quốc gia; thể chế, cơ chế quản lý, điều hành ứng
dụng và phát triển CNTT; xây dựng và cập nhật thông tin cho hệ thống thông
tin, thống kê về CNTT và xây dựng các tiền đề, môi trường văn hoá phù hợp
với xã hội thông tin và kinh tế tri thức.
1.2. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM VÀ ĐIỀU KIỆN ỨNG DỤNG CÔNG
NGHỆ THÔNG TIN

1.2.1. Khái niệm về ứng dụng công nghệ thông tin


18
Ngày nay, CNTT được ứng dụng trong mọi lĩnh vực của đời sống KTXH. Ứng dụng CNTT là một nhiệm vụ ưu tiên trong chiến lược phát triển
KT-XH, là phương tiện chủ lực để đi tắt đón đầu, rút ngắn khoảng cách phát
triển so với các nước đi trước.
Có thể hiểu ứng dụng CNTT như sau. Ứng dụng CNTT là quá trình đưa
CNTT vào các lĩnh vực KT-XH nhằm góp phần giải phóng sức mạnh vật
chất, trí tuệ và tinh thần của các nguồn lực trong từng lĩnh vực, thúc đẩy công
cuộc đổi mới, phát triển nhanh và hiện đại hoá các ngành kinh tế, hỗ trợ có
hiệu quả cho quá trình chủ động hội nhập kinh tế quốc tế, nâng cao chất lượng
cuộc sống nhân dân, tạo khả năng đi tắt đón đầu để thực hiện thắng lợi sự
nghiệp CNH, HĐH.
1.2.2. Các đặc điểm của ứng dụng công nghệ thông tin
Xét theo góc độ ứng dụng CNTT trong xã hội, có thể khái quát năm đặc

điểm cơ bản sau.
- Công nghệ thông tin được ứng dụng trong mọi lĩnh vực
CNTT đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, làm tăng năng
suất lao động, thúc đẩy nhanh quá trình tăng trưởng kinh tế của các nước.
Nhờ có CNTT, quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại các nước chậm và
đang phát triển diễn ra nhanh hơn. Một mặt, CNTT làm thay đổi đời sống
kinh tế của các quốc gia, mặt khác, khi điều kiện sống, cách làm việc thay đổi
sẽ dẫn đến những thay đổi về cơ cấu xã hội, phương pháp học tập của con
người. CNTT góp phần tạo ra nhiều ngành nghề kinh tế mới, làm thay đổi sâu
sắc các ngành công nghiệp hiện tại, tăng khả năng cạnh tranh của các ngành
công nghiệp truyền thống thông qua một hệ thống hỗ trợ như viễn thông,
TMĐT, dịch vụ truyền thông đa phương tiện…
Mức độ ứng dụng rộng và tốc độ phát triển ứng dụng CNTT nhanh đã
làm đảo lộn tổ chức nhiều ngành nghề. Theo báo cáo của Viện Chiến lược
Bưu chính, Viễn thông và CNTT tại hội thảo Quốc gia về Công nghệ thông


19
tin và truyền thông lần thứ III phát triển Công nghệ thông tin và truyền thông
trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế, số liệu sau đây chỉ nêu một số chỉ số
ấn tượng nhất.
- Hiệu suất/1USD: năm 2000/1980 66.000 lần; năm 2010/1975 10 triệu lần.
- Tháng 10/1990 mới có 300.000 máy tính kết nối Internet; đến tháng
01/2003 đã có 11 triệu máy chủ kết nối Internet.
- Trước đây cần 100 năm để đạt được 1 tỷ người sử dụng điện thoại;
ngày nay với Internet chỉ cần 20 năm đã đạt được 2 tỷ người (năm 2005) sử
dụng Internet [7].
- Ứng dụng công nghệ thông tin biến đổi cách thức giao tiếp
Nhờ có ứng dụng CNTT, một tỷ người trên thế giới có thể truy cập
Internet cùng một lúc và tham gia vào những cuộc gặp gỡ điện tử theo thời

gian thực, có thể tiếp nhận tin tức hàng ngày, tiến hành các giao dịch thương
mại hoặc trò truyện với bạn bè, người thân trên khắp thế giới. Việc giao tiếp
cá nhân và giao tiếp công vụ ngày nay có thể được thực hiện trong môi trường
mạng, không cần gặp mặt. Các phương tiện giao tiếp mới của CNTT còn làm
cho các phương tiện giao tiếp cũ trở nên lạc hậu, kém hiệu quả. Văn hóa giao
tiếp rốt cuộc cũng bị thay đổi rất nhiều. Tuy nhiên, việc phát triển mạng ở quy
mô toàn cầu sẽ đụng chạm đến các mối quan hệ quốc tế khi dòng thông tin vô
hình chảy xuyên biên giới và các công ty đa quốc gia sử dụng mạng toàn cầu
vào mục đích riêng. Vấn đề lớn nhất cho mọi thành viên trong xã hội là hiểu
được mình sử dụng các thành tựu tiên tiến của truyền thông điện tử hiện đại
trong giao tiếp như thế nào. Các vấn đề về bí mật đời riêng, bảo mật gặp
những thách thức lớn về kỹ thuật và xã hội.
- Ứng dụng công nghệ thông tin biến đổi cách thức sử dụng thông tin
Nhờ có ứng dụng CNTT mà ngày nay bất kỳ ai cũng có thể tiếp cận, yêu
cầu hoặc sao chép mọi cuốn sách, tạp chí, băng video, dữ liệu hoặc tài liệu
tham khảo bằng bất kỳ ngôn ngữ nào. Nhờ có công cụ phần mềm, người ta có


20
thể lựa chọn phương thức trình bày theo ý mình: số liệu, văn bản, hình ảnh,
âm thanh,… làm tăng thêm giá trị và hiểu biết của mỗi cá nhân. Tuy nhiên,
chính do điểm này của ứng dụng CNTT mà vấn đề tôn trọng sở hữu trí tuệ,
luật bản quyền bị đe doạ và không có khả năng kiểm soát.
- Ứng dụng công nghệ thông tin biến đổi cách thức học tập
Ngày nay, bất kỳ cá nhân nào cũng có thể tham gia những chương trình
học tập trên mạng, không phụ thuộc vị trí địa lý, tuổi tác, hạn chế thể chất
hoặc thời gian biểu của cá nhân. Mọi người đều có thể tiếp cận kho tài liệu
giáo dục, dễ dàng tìm lại những bài học đã qua, cập nhật các kỹ năng và lựa
chọn cho mình một phương pháp hiệu quả nhất trong số rất nhiều phương
pháp giảng dạy khác nhau.

- Ứng dụng công nghệ thông tin biến đổi bản chất thương mại
Khách hàng có thể tiếp xúc với các công ty một cách dễ dàng dù đang ở
đâu. Công ty sẽ nhận được phản hồi từ khách hàng ngay lập tức, do đó có thể
nhanh chóng điều chỉnh chiến lược tiếp thị hoặc danh mục hàng hoá trên cơ
sở những phản hồi đó. Người tiêu dùng có thể yêu cầu những mặt hàng, dịch
vụ với giá cả hợp lý một cách thuận lợi nhất từ nhà riêng, khách sạn hay văn
phòng. Việc mua sắm này được thực hiện an toàn vì nó cho phép người bán lẻ
và nhà cung cấp nhận được tiền ngay lập tức. Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là độ
an toàn của mạng truyền thông, của máy tính và các phần mềm ứng dụng.
Báo cáo của Viện Chiến lược Bưu chính, Viễn thông và CNTT tại hội thảo
Quốc gia về Công nghệ thông tin và truyền thông lần thứ III đã nêu đặc điểm
của ứng dụng CNTT làm tăng hiệu quả truyền tin, tăng năng suất lao động.
- Thông tin truyền qua một đường cáp đơn trong vòng 01 giây vào năm 2001
nhiều hơn dung lượng truyền qua Internet trong vòng 01 tháng vào năm 1997;
- Chi phí để truyền 1.000 tỷ bít thông tin từ Boston đến Los Angeles giảm
từ 150.000 USD trong năm 1997 xuống còn 12 cent hiện nay.


21
- Một cuộc điện thoại dài 03 phút từ New York tới London tốn 300 USD
vào năm 1930, ngày nay chỉ mất 20 cent [7].
1.2.3. Các điều kiện cần thiết để ứng dụng công nghệ thông tin
CNTT hiện nay ở Việt Nam vẫn đang ở tình trạng lạc hậu, phát triển
chậm, có nguy cơ tụt hậu xa hơn so với nhiều nước trên thế giới và khu vực.
Việc ứng dụng CNTT chưa đáp ứng được yêu cầu của công cuộc CNH, HĐH
và yêu cầu về hội nhập khu vực và quốc tế, vai trò động lực và tiềm năng to
lớn của CNTT chưa được phát huy mạnh mẽ; việc phát triển nguồn nhân lực
CNTT chưa được chuẩn bị kịp thời cả về số lượng và chất lượng, về chuyên
môn cũng như về ngoại ngữ; viễn thông và Internet cũng chưa thuận lợi, chưa
đáp ứng các yêu cầu về tốc độ, chất lượng và giá cước cho ứng dụng và phát

triển CNTT; đầu tư cho CNTT chưa đủ mức cần thiết; QLNN về lĩnh vực này
vẫn phân tán và chưa hiệu quả, ứng dụng CNTT ở một số nơi còn hình thức,
chưa thiết thực và còn lãng phí.
Để khắc phục những hạn chế trên và tạo điều kiện ứng dụng CNTT một
cách có hiệu quả, cần hoàn thiện một số điều kiện cơ bản sau: xây dựng và
ban hành cơ chế, chính sách cho lĩnh vực CNTT; tạo dựng cơ sở hạ tầng cho
lĩnh vực CNTT; đào tạo đội ngũ nhân lực cho lĩnh vực CNTT. Sau đây sẽ
phân tích từng điều kiện.
- Điều kiện về cơ chế chính sách của Đảng và Nhà nước
Để đẩy nhanh việc ứng dụng CNTT, Đảng và Nhà nước đã ban hành
nhiều chính sách tạo điều kiện cho CNTT phát triển trong mọi ngành nghề và
mọi lĩnh vực. Tuy nhiên, để quá trình này diễn ra nhanh chóng và mạnh mẽ
hơn, Nhà nước cần có cơ chế, chính sách cởi mở hơn, khuyến khích hơn, tạo
điều kiện thuận lợi hơn nữa cho ứng dụng CNTT. Cụ thể:
Thực hiện các chính sách mạnh mẽ đối với CNTT; rà soát và tháo gỡ
mọi rào cản không phù hợp để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho ứng dụng và


22
phát triển CNTT trên cơ sở từng bước hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm
pháp luật.
Áp dụng mức ưu đãi hiện hành cao nhất, từng bước đạt mức ưu đãi bằng
hoặc cao hơn so với các nước trong khu vực cho các hoạt động của lĩnh vực
ứng dụng và phát triển CNTT.
Có biện pháp chủ động bảo mật thông tin, trước hết trong lĩnh vực
QLNN, an ninh, quốc phòng, trên cơ sở đó, tự do hóa các kênh của CNTT
để người dân có cơ hội tiếp cận nhanh chóng, đầy đủ nguồn thông tin của
thế giới.
Xây dựng tiêu chuẩn ngành nghề với mức lương, đãi ngộ hợp lý đối với
đội ngũ cán bộ hoạt động trong lĩnh vực CNTT.

Thực hiện chính sách ưu đãi về đầu tư, đổi mới công nghệ đối với các
doanh nghiệp ứng dụng CNTT để đổi mới quản lý, năng lực lãnh đạo sản xuất
và cạnh tranh.
Khuyến khích việc sử dụng các sản phẩm và dịch vụ CNTT được tạo ra
trong nước.
- Điều kiện về hạ tầng công nghệ
Trong vài năm trở lại đây, công nghệ viễn thông, truyền thông và
Internet đã phát triển rất mạnh, trong đó điển hình là mạng viễn thông thế hệ
mới (NGN-Next Generation Network), đây là một bước hiện đại hóa quan
trọng về công nghệ của ngành viễn thông chuyển từ công nghệ chuyển mạch
kênh sang công nghệ chuyển mạch gói. Mạng viễn thông thế hệ mới NGN kết
hợp cả 3 công nghệ hiện nay là viễn thông, truyền thông và Internet, hỗ trợ
mọi phương thức truyền tải thông tin như số liệu, âm thanh, hình ảnh, và bảo
đảm mọi dịch vụ như: điện thoại, truyền số liệu, Internet, phát thanh, truyền
hình, giải trí qua mạng, điều khiển từ xa,... từ đó hỗ trợ các công nghệ băng
thông rộng, công nghệ di dộng, công nghệ không dây...


23
Muốn ứng dụng được CNTT, về phương diện kỹ thuật trước hết phải có
cơ sở hạ tầng thông tin và truyền thông bảo đảm. Tùy thuộc mục đích của
việc ứng dụng CNTT phải xây dựng hạ tầng kỹ thuật tương ứng. Không nhất
thiết phải tuần tự từ thấp đến cao như trang bị máy tính, kết nối mạng LAN,
trao đổi thông tin trong mạng LAN, kết nối mạng Internet và trao đổi thông
tin với thế giới bên ngoài thông qua các dịch vụ trên Internet như: www
(World Wide Web), email, chat, ftp, telnet,... mà có thể thực hiện ngay các
yêu cầu hạ tầng kỹ thuật theo yêu cầu công việc.
Ứng dụng CNTT yêu cầu cơ sở hạ tầng, công nghệ kỹ thuật phải đồng
bộ, vì đây là công cụ để liên kết mọi người, mọi tổ chức gắn bó với nhau,
phụ thuộc nhau. Ứng dụng CNTT không cho hiệu quả mang tính cộng đồng

nếu chỉ giới hạn trong phạm vi nhỏ, mà phải xác định thông tin của người
này có thể là thông tin hoặc dữ liệu của người khác, tức là liên tục có sự
trao đổi, tương tác thông tin, dữ liệu. Lĩnh vực CNTT coi sự đồng bộ về kỹ
thuật là điều kiện rất quan trọng, nó cho phép dễ dàng trao đổi thông tin
qua lại. Yếu tố đồng bộ ở đây có thể phải xác định theo từng cấp độ như
thế giới, quốc gia và địa phương, tránh hạ tầng thông tin và truyền thông
như một ốc đảo đảo không có sự trao đổi, giao tiếp thông tin. Hạ tầng
thông tin phải bảo đảm theo các tiêu chuẩn quốc tế và các chuẩn quốc gia,
phải có sự phù hợp về thiết bị, hệ điều hành, hệ quản trị cơ sở dữ liệu, phần
mềm ứng dụng...
- Điều kiện về nguồn nhân lực
Chỉ thị số 58-CT/TW của Bộ Chính trị khoá VIII khẳng định quan
điểm phát triển nguồn nhân lực CNTT là yếu tố then chốt có ý nghĩa quyết
định đối với thành công ứng dụng và phát triển CNTT. Nhận thức trên
xuất phát từ quan điểm: con người là nhân tố quyết định tất cả. Cơ sở vật
chất và các phương tiện dù có hiện đại đến mức nào, nếu không có con
người sử dụng, hoặc có nhưng sử dụng không tốt thì vô dụng và đôi khi


24
còn có hại. Tuy nhiên, phát triển nguồn nhân lực không phải là yếu tố
quyết định duy nhất, mà điều kiện cơ sở vật chất và phương tiện cũng giữ
vai trò rất quan trọng.
Để có được nguồn nhân lực cho ứng dụng và phát triển CNTT, chúng ta
cần đào tạo nhiều cán bộ cho lĩnh vực này hơn nữa. Muốn triển khai nhiệm vụ
này cần phải coi trọng cả hai mặt: mở rộng quy mô đào tạo và nâng cao chất
lượng. Trong đó chú trọng phát triển nhanh lực lượng cán bộ chuyên sâu, đặc
biệt là đội ngũ chuyên gia phần mềm, không chỉ đáp ứng nhu cầu trong nước,
mà còn đáp ứng một phần thị trường nước ngoài.
Một trong những phương hướng quan trọng là thực hiện xã hội hoá mạnh

mẽ mạnh mẽ việc đào tạo về CNTT, khuyến khích và thu hút các tổ chức, cá
nhân trong và ngoài nước tham gia vào quá trình này.
1.3. VAI TRÒ VÀ TÁC ĐỘNG CỦA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN ĐẾN
PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI; NHỮNG CHỦ TRƯƠNG, CHÍNH SÁCH
CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC VỀ PHÁT TRIỂN CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

1.3.1. Vai trò và tác động của công nghệ thông tin đến phát triển
kinh tế - xã hội
Sự ra đời của máy tính điện tử, quá trình tự động hoá điều khiển các thiết
bị sản xuất và các dây chuyền sản xuất, tin học hoá các hoạt động quản lý,
kinh doanh và quá trình ứng dụng rộng rãi CNTT đã thúc đẩy nhanh chóng
các hoạt động thông tin trong mọi lĩnh vực. Các hoạt động này đến lượt nó lại
tạo ra nhiều giá trị gia tăng trong các khu vực kinh tế, làm cho thông tin trở
thành một nguồn tài nguyên quan trọng hàng đầu. Những tác động chủ yếu
của CNTT đối với sự phát triển KT-XH trong các lĩnh vực của nền kinh tế
như quản lý, công nghiệp, dịch vụ, đời sống xã hội có thể tóm tắt như sau.
Đối với lĩnh vực quản lý, đây là lĩnh vực ứng dụng CNTT nhiều nhất
trong các lĩnh vực kể trên. Việc đầu tư CNTT vào khu vực này bao gồm tin
học hoá QLNN và quản lý công cộng, quản lý tài chính, quản lý thuế, đầu tư,


25
giao thông công cộng, hàng không, hàng hải, dân cư, lao động, bảo hiểm xã
hội…Quá trình đầu tư này chiếm lượng kinh phi không nhỏ nhưng tạo ra hiệu
quả kinh tế và xã hội vô cùng lớn. Tuy nhiên, kinh nghiệm của các nước cho
thấy, quá trình này chỉ đem lại hiệu quả khi nó được đi kèm với một quá trình
cải tiến quản lý nghiêm túc, cải cách hành chính và cải cách kinh tế sâu sắc.
Trong lĩnh vực công nghiệp, CNTT tạo ra một ngành công nghiệp mới là
công nghiệp CNTT. Mặt khác, CNTT được ứng dụng trong các quá trình sản
xuất và trong tổ chức của các ngành công nghiệp đã có để tăng năng suất và

chất lượng sản phẩm, tạo ra sản phẩm mới với nhiều tính năng hiện đại, tự
động hóa các hoạt động thiết kế và chế tạo sản phẩm, tin học hóa các hoạt
động tiếp thị, kinh doanh… Cần chú ý rằng, CNTT không chỉ tác động đến
các ngành công nghiệp công nghệ cao, mà còn có thể tạo ra hiệu quả cao đối
với các ngành thủ công nghiệp hoặc công nghiệp với công nghệ truyền thống
như: dệt, may, thêu ren,… bằng việc ứng dụng tự động hoá các khâu của quá
trình sản xuất. Chẳng hạn, một máy liên hợp thêu có ứng dụng CNTT có năng
suất thêu trên vải bằng hàng trăm thợ thủ công truyền thống. Chính CNTT đã
làm thay đổi ngành công nghiệp thêu ren vốn trước đây chỉ tổ chức theo kiểu
truyền thống. Nói tóm lại, đối với công nghiệp, CNTT là một loại công nghệ
tạo khả năng, làm chủ công nghệ đó thì có thể sáng tạo ra nhiều cách sử dụng
một cách linh hoạt và đặc sắc trong nhiều lĩnh vực sản xuất.
Trong lĩnh vực dịch vụ, CNTT làm thay đổi một cách sâu sắc nội dung
và cách thức hoạt động của nhiều loại dịch vụ như trong thương mại, quảng
cáo và tiếp thị, giao thông vận tải, bảo hiểm, thông tin liên lạc,… và đặc biệt
quan trọng là các dịch vụ viễn thông, tài chính và ngân hàng. Đồng thời
CNTT cũng tạo ra nhiều ngành dịch vụ mới như các dịch vụ thông tin và tri
thức, văn hoá, tư vấn, đào tạo, giáo dục từ xa, y tế từ xa… CNTT đã góp phần
làm biến đổi hoạt động dịch vụ theo hướng làm tăng tỷ trọng và hàm lượng trí