Ứng dụng mô hình MIKE BASIN trong quy hoạch phân bổ tài nguyên nước mặt lưu vực sông trà khúc

-i-

L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan: Lu n v n này là công trình nghiên c u th c s c a cá
nhân, đ

c th c hi n d

is h

ng d n khoa h c c a PGS. TS. Tr n Vi t

Các s li u, nh ng k t lu n nghiên c u đ
trung th c và ch a t ng đ

c công b d

c trình bày trong lu n v n này

i b t k hình th c nào.

Tôi xin ch u trách nhi m v nghiên c u c a mình.
H c viên

Lê Th Trung

Lu n v n th c s

n.

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


- ii -

L IC M

N

tài “ ng d ng mô hình MIKE BASIN trong quy ho ch phân b tài
nguyên n

c m t l u v c sông Trà Khúc” đ

c hoàn thành t i tr

ng

ih c

Th y l i t i Hà N i. Trong su t quá trình nghiên c u, ngoài s ph n đ u n l c
c a b n thân, h c viên đã nh n đ

c s ch b o, giúp đ t n tình c a các th y

giáo, cô giáo, c a b n bè và đ ng nghi p.
H c viên xin bày t lòng bi t n sâu s c và chân thành nh t t i PGS. TS.
Tr n Vi t

n, ng

i đã luôn c v , đ ng viên, t n tình h

ng d n và góp ý ch

b o trong su t quá trình h c t p và hoàn thành lu n v n này.
H c viên xin chân thành c m n Ban giám hi u nhà tr
Phòng

ào t o

ng, th y cô giáo

i h c và Sau đ i h c, th y cô giáo các b môn trong Tr

i h c Th y l i Hà N i, nh ng ng

ng

i đã t n tình giúp đ , truy n đ t ki n th c

chuyên môn và k thu t trong su t quá trình h c t p.
C m n gia đình, c quan, b n bè và đ ng nghi p đã c v , khích l và
t o đi u ki n thu n l i trong quá trình h c t p và hoàn thành lu n v n này.
Do kinh nghi m còn h n ch nên lu n v n không tránh kh i nh ng thi u
sót, vì v y r t mong nh n đ
v nđ

c s góp ý c a các Th y, Cô và các b n đ lu n

c hoàn thi n h n.
Hà N i, ngày /

/2013

H c viên

Lê Th Trung

Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


- iii -

M CL C
PH N M
U................................................................................................................... 1
CH
NG I: T NG QUAN V PHÂN B TÀI NGUYÊN N
C ............................ 4
1.1 T ng quan v phân b tài nguyên n c trên Th gi i ............................................. 4
1.2 Tình hình phân b tài nguyên n c t i Vi t Nam ................................................... 7
1.3 T ng quan vùng nghiên c u .................................................................................... 8
1.3.1 V trí đ a lý........................................................................................................ 8
1.3.2

c đi m đ a hình ............................................................................................. 9
1.3.3
c đi m đ a ch t ........................................................................................... 10
1.3.4
c đi m th nh ng ..................................................................................... 10
1.3.5
c đi m th m ph th c v t ........................................................................... 11
1.3.6
c đi m m ng l i sông ngòi ....................................................................... 11
CH
NG II: NHU C U KHAI THÁC, S D NG TÀI NGUYÊN N
C M T
GIAI O N HI N T I VÀ T
NG LAI (N M 2020) TRÊN L U
V C SÔNG TRÀ KHÚC ........................................................................ 13
2.1
c đi m khí t ng, th y v n ............................................................................... 13
2.1.1 M ng l i các tr m quan tr c khí t ng, th y v n......................................... 13
2.1.2
c đi m khí t ng ........................................................................................ 13
2.1.3
c đi m th y v n .......................................................................................... 16
2.2 Phân vùng (ti u l u v c) khai thác s d ng tài nguyên n c trên l u v c sông Trà
Khúc....................................................................................................................... 19
2.2.1 C s phân chia ti u l u v c .......................................................................... 19
2.2.2 K t qu phân chia ti u l u v c ....................................................................... 19
2.3 Dân s .................................................................................................................... 21
2.4 Th t u tiên, phân b tài nguyên n c trong tr ng h p h n hán, thi u n c
nghiêm tr ng ho c có s c nghiêm tr ng v ô nhi m ngu n n c ...................... 22
2.4.1 C s xác đ nh th t u tiên trong s d ng n c ......................................... 22

2.4.2 Th t u tiên trong chia s , phân b tài nguyên n c .................................. 23
2.5 Nhu c u dùng n c c a các ngành kinh t (sinh ho t, nông nghi p, công nghi p,
th y s n) trong giai đo n hi n t i .......................................................................... 23
2.5.1 Xác đ nh, nh n di n các h ngành dùng n c chính ...................................... 23
2.5.2 Nhu c u c p n c cho sinh ho t ..................................................................... 24
2.5.3 Nhu c u c p n c cho nông nghi p ............................................................... 25
2.5.4 Nhu c u c p n c cho công nghi p ................................................................ 28
2.5.5 Nhu c u c p n c cho th y s n ...................................................................... 29
2.5.6 Nhu c u n c cho môi tr ng ........................................................................ 30
2.6 Nhu c u khai thác, s d ng n c cho sinh ho t và các ngành kinh t trong t ng
lai (n m 2020) trên l u v c sông trà khúc ............................................................ 34
2.6.1 Nhu c u dùng n c cho sinh ho t .................................................................. 34
2.6.2 Nhu c u dùng n c cho nông nghi p ............................................................. 35
2.6.3 Nhu c u dùng n c cho công nghi p ............................................................. 36
2.6.4 Nhu c u dùng n c cho th y s n ................................................................... 37
CH
NG III: NG D NG MÔ HÌNH MIKE BASIN
PHÂN B TÀI NGUYÊN
N
C CHO L U V C SÔNG TRÀ KHÚC ....................................... 41
3.1 T ng quan v mô hình MIKE BASIN ................................................................... 41
3.2
ng d ng mô hình MIKE BASIN đ phân b ngu n n c trên l u v c sông Trà
Khúc....................................................................................................................... 45
3.2.1 Phân tích, l a ch n k ch b n ........................................................................... 45

Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


- iv 3.2.2 Tính cân b ng n c và phân b tài nguyên n c giai đo n hi n t i (P = 50%)49
3.2.3 Tính cân b ng n c và phân b tài nguyên n c trong tr ng h p h n hán,
thi u n c nghiêm tr ng ho c có s c nghiêm tr ng v ô nhi m ngu n n c
trong giai đo n t ng lai................................................................................. 52
3.3 Ki n ngh m t s gi i pháp c p n c trong đi u ki n thi u n c ......................... 58
3.3.1 Gi i pháp v Chính sách, th ch và pháp lu t ............................................... 58
3.3.2 Gi i pháp v b o v các h ngành dùng n c d b nh h ng ..................... 58
3.3.3 Gi i pháp v t ng c ng n ng l c và s tham gia c a các bên liên quan ...... 58
3.3.4 Gi i pháp v b o v , c i t o và ph c h i TNMT n c................................... 59
K T LU N
................................................................................................................... 60
TÀI LI U THAM KH O ................................................................................................. 62

Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


-v-

DANH M C B NG
B
B
B
B

B

ng 2.1:
ng 2.2:
ng 2.3:
ng 2.4:
ng 2.5:

B ng 2.6:
B ng 2.7:
B
B
B
B
B
B

ng 2.8:
ng 2.9:
ng 2.10:
ng 2.11:
ng 2.12:
ng 2.13:

B
B
B
B
B
B

B
B
B
B
B
B
B

ng 2.14:
ng 2.15:
ng 2.16:
ng 2.17:
ng 2.18:
ng 2.19:
ng 2.20:
ng 2.21:
ng 2.22:
ng 2.23:
ng 2.24:
ng 2.25:
ng 2.26:

B
B
B
B
B
B
B

ng 2.27:
ng 2.28:
ng 2.29:
ng 2.30:
ng 2.31:
ng 2.32:
ng 2.33:

B ng 2.34:
B ng 2.35:
B ng 2.36:
B
B
B
B
B
B
B

ng 3.1:
ng 3.2:
ng 3.3:
ng 3.4:
ng 3.5:
ng 3.6:
ng 3.7:

Nhi t đ trung bình tháng, n m t i các tr m (0C) ........................................... 13
m trung bình tháng, n m t i các tr m (%) .............................................. 14
S gi n ng bình quân tháng, n m t i các tr m (gi ) ..................................... 14

L ng b c h i ng pitch trung bình tháng, n m (mm) .................................. 14
L ng m a trung bình tháng và t l so v i m a n m c a m t s tr m thu c
LVS Trà Khúc ................................................................................................ 16
Phân ph i dòng ch y trung bình nhi u n m tr m S n Giang (m3/s) .............. 16
Bi n đ ng dòng ch y tháng t i tr m S n Giang – sông Trà Khúc (FLV = 2706
km2) ................................................................................................................ 17
c tr ng l l n nh t trong l u v c sông Trà Khúc ...................................... 18
Dòng ch y nh nh t t i tr m S n Giang ........................................................ 18
Phân ti u l u v c khai thác, s d ng n c trên l u v c sông Trà Khúc ....... 20
Các ti u l u v c trên l u v c sông Trà Khúc................................................. 20
Dân s đô th , nông thôn trên l u v c sông Trà Khúc (ng i) [1] ................. 21
Xác đ nh các h , ngành s d ng n c chính trên các ti u l u v c thu c l u
v c sông Trà Khúc ......................................................................................... 23
Tiêu chu n c p n c sinh ho t trong t nh Qu ng Ngãi [14] .......................... 24
Nhu c u s d ng n c cho sinh ho t phân theo LVS .................................... 24
Di n tích t i th ng l u LVS Trà Khúc [1] ................................................. 25
Di n tích t i h l u LVS Trà Khúc [1] ........................................................ 25
M c t i t i m t ru ng vùng th ng và h l u l u v c sông Trà Khúc [5] .. 26
Nhu c u s d ng n c cho t i nông nghi p ................................................. 27
Ch tiêu dùng n c cho ch n nuôi .................................................................. 27
S l ng đàn gia c m, gia súc [1] .................................................................. 28
Nhu c u s d ng n c cho ch n nuôi ............................................................ 28
Nhu c u s d ng n c ngành công nghi p trên đ a bàn t nh Qu ng Ngãi ..... 29
Nhu c u s d ng n c cho th y s n ............................................................... 30
T ng h p nhu c u s d ng n c c a các ngành giai đo n hi n tr ng ............ 31
T ng h p k t qu tính toán nhu c u s d ng n c c a các ngành trên t ng
ti u l u v c thu c l u v c sông Trà Khúc ..................................................... 32
D ki n dân s l u v c sông Trà Khúc đ n n m 2020 (ng i) [13].............. 34
D ki n nhu c u s d ng n c cho sinh ho t giai đo n 2020 (m3/n m) ........ 35
D ki n di n tích gieo tr ng trên LVS Trà Khúc đ n n m 2020 (ha) [13] .... 35

D báo nhu c u s d ng n c cho t i trên LVS Trà Khúc đ n n m 2020 .. 35
D ki n s l ng gia c m, gia súc đ n n m 2020 (con) ................................ 36
D báo nhu c u s d ng n c cho ch n nuôi đ n n m 2020 ......................... 36
D báo nhu c u c p n c cho công nghi p trên LVS Trà Khúc đ n n m 2020
(m3) ................................................................................................................. 37
D báo nhu c u s d ng n c cho nuôi tr ng th y s n đ n n m 2020.......... 37
T ng h p nhu c u s d ng n c c a các ngành trong t ng lai (n m 2020) 37
T ng h p k t qu tính toán nhu c u s d ng n c c a các ngành trên t ng
ti u l u v c thu c LVS Trà Khúc đ n n m 2020 ........................................... 39
c tr ng th y v n t i các v trí [5]................................................................ 47
L ng n c thi u trên LVS Trà Khúc (tri u m3) ........................................... 50
L ng n c thi u trên t ng ti u l u v c thu c LVS Trà Khúc (tri u m3) ..... 52
L ng n c thi u trên t ng ti u l u v c thu c LVS Trà Khúc (tri u m3) ..... 53
T ng l ng n c thi u trên l u v c sông Trà Khúc (tri u m3) ...................... 54
T ng l ng n c thi u trên l u v c sông Trà Khúc (tri u m3) ...................... 56
T ng l ng n c thi u trên l u v c sông Trà Khúc (tri u m3) ...................... 57

Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


- vi -

DANH M C HÌNH
Hình 1.1:
Hình 3.1:
Hình 3.2:

Hình 3.3:
Hình 3.4:
Hình 3.5:
Hình 3.6:
Hình 3.7:
Hình 3.8:
Hình 3.9:

B n đ l u v c sông Trà Khúc ......................................................................... 9
Khái ni m c a Mike Basin v l p mô hình phân b n c.............................. 42
B trí phác h a mô hình l u v c sông............................................................ 43
S đ tính toán cân b ng n c b ng mô hình MIKE - BASIN trên l u v c
sông Trà Khúc – t nh Qu ng Ngãi .................................................................. 48
Bi u đ l ng n c thi u c a các ngành giai đo n hi n t i (P = 50%) ......... 51
Bi u đ l ng n c thi u c a các ngành giai đo n hi n t i (P = 85%) ......... 52
Bi u đ l ng n c thi u c a các ngành giai đo n 2020 (P = 50%) ............. 54
Bi u đ l ng n c thi u c a các ngành giai đo n 2020 c p theo t l (P =
50%)................................................................................................................ 55
Bi u đ l ng n c thi u c a các ngành giai đo n 2020 (P = 85%) ............. 56
Bi u đ l ng n c thi u c a các ngành giai đo n 2020, c p theo t l (P =
85%)................................................................................................................ 57

Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


- vii -

DANH M C CÁC CH

KCN:

Khu công nghi p;

KKT:

Khu kinh t ;

KTSD:

Khai thác s d ng;

LVS:

L u v c sông;

TNN:

Tài nguyên n

Lu n v n th c s

VI T T T

c.

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


-1-

N

PH N M
U
c là m t tài nguyên vô t n, là t ng ph m không bao gi c n c a thiên

nhiên! –

ó ch còn là s th c c a cách đây h n 30 n m. Còn ngày nay, khi

cu c s ng đã có vô vàn nh ng thay đ i, đ c bi t là nh ng thay đ i trong kinh t ,
đ i s ng s n xu t thì tình tr ng thi u h t n
lo ng i hàng đ u c a con ng

c l i tr thành m t trong nh ng m i

i;

H l y c a tình tr ng c n ki t ngu n tài nguyên n
tr

c, nó gây ra nh ng nh h

c là không th l

ng

ng to l n t i t ng cá th trong c ng đ ng s ng

trên m t l u v c sông hay m t vùng lãnh th ; cu c s ng sinh ho t và s n xu t s
tr nên khó kh n h n, d n đ n tình tr ng đói nghèo và nh ng h qu liên quan
Tính toán cân b ng, phân b ngu n n

c nh m m c đích xác đ nh m t

vùng m t l u v c hay m t phân khu ti u l u v c nào đó có đ n
hay thi u n

c hay không trong các đi u ki n phát tri n tài nguyên n

nhau trong các tr

ng h p bình th

k ch b n ngu n n

c đ n cùng v i ph

đó có các ph
n

ng án phân b s l

ng hay h n hán hay trong các tr

c

c khác
ng h p

ng án khai thác s d ng khác nhau. T
ng n

c cho các ngành kinh t s d ng

c;
Cân b ng n

ch y (s l

ng n

tr đi l u l
đ

c, th a n

cđ

c đ nh ngh a là s thay đ i l u l

c) còn l i sau khi l y l u l

ng, t ng l

ng, t ng l

ng dòng ch y đi. Cân b ng n

ng, t ng l

ng dòng ch y đ n

c là nguyên lý ch y u

c s d ng cho tính toán, quy ho ch và qu n lý tài nguyên n

m i quan h cân b ng gi a l

ng n

c đ n, n

ng dòng

c đi và l

c. Nó bi u th

ng tr c a m t khu

v c, m t l u v c ho c c a m t h th ng sông trong đi u ki n t nhiên hay có s
d ng c a con ng

i.

Trong nh ng n m g n đây, nh ng nghiên c u áp d ng mô hình tính toán
phân b ngu n n
tài nguyên n

c trên l u v c sông nh m t công c h tr qu n lý t ng h p

c khi xem xét phát tri n ngu n n

đi u hành qu n lý ngu n n
trong n

c, quy ho ch tài nguyên n

c trên m t l u v c sông

c,

trên th gi i c ng nh

c ngày càng di n ra m nh m và ch đ ng thúc đ y. Vi c áp d ng

Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c

-2-

công c mô hình tính toán phân b ngu n n

c tham gia vào quá trình qu n lý

t ng h p l u v c nh m giúp cho nhà qu n lý, các h ngành s d ng n

c trên

l u v c có cái nhìn t ng h p và toàn di n h n v ngu n tài nguyên n

c trên

l u v c, đ ng th i, các bên liên quan tìm ki m s đ ng thu n, chia s c h i và
đ nh h

ng khai thác ngu n n

c trên l u v c đáp ng cho các m c tiêu tr

c

m t và lâu dài.
Tài nguyên n

c luôn gi vai trò đ c bi t quan tr ng trong quá trình phát

tri n kinh t - xã h i c a m i qu c gia đ c bi t trong th i k công nghi p hóa và
hi n đ i hóa nh n

nguyên n

c ta hi n nay. M c dù là tài nguyên có th tái t o, song tài

c c a m i t nh v n ch là h u h n; trong khi nhu c u s d ng n

c

c a các ngành kinh t - xã h i không ng ng gia t ng; tình tr ng khai thác quá
m c đang làm cho tài nguyên n

c

nhi u l u v c sông c a n

c ta nói chung

và c a l u v c sông Trà Khúc t nh Qu ng Ngãi nói riêng đang đ ng tr

c nguy

c suy thoái, c n ki t. Tình tr ng đó c ng là nguyên nhân ti m n các mâu thu n
v l i ích trong KTSD tài nguyên n
th

c gi a các h , ngành dùng n

c, gi a

ng l u và h l u.

M c tiêu c a lu n v n là ng d ng mô hình MIKE BASIN tính toán cân

b ng, phân b ngu n n

c cho l u v c sông Trà Khúc – t nh Qu ng Ngãi (giai

đo n hi n tr ng 2012 và đ n n m 2020), đ ng th i qua k t qu tính toán mô
hình MIKE BASIN đ xu t nguyên t c và t l phân b chia s ngu n n

c áp

d ng đ i v i l u v c sông Trà Khúc.
Ph

ng pháp nghiên c u:

Trong khuôn kh lu n v n áp d ng các ph
-

ng pháp nghiên c u sau:

i u tra, thu th p s li u (tài li u hi n tr ng và tình hình phát tri n dân

sinh, kinh t - xã h i, hi n tr ng h th ng các công trình khai thác, s d ng
ngu n n
- Ph

c m t, niên giám th ng kê c a t nh Qu ng Ngãi n m 2012,...)
ng pháp phân tích, th ng kê các tài li u đ i v i vi c khai thác, s

d ng ngu n n
- Ph

c m t trong l u v c sông;

ng pháp phân tích, đánh giá hi n tr ng;

Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


-3-

- Ph

ng pháp mô hình.

N i dung nghiên c u:
C u trúc c a lu n v n ngoài ph n m đ u và k t lu n, đ
ch

c chia làm 4

ng:
Ch

ng I. T ng quan v phân b tài nguyên n

Ch

ng II. Nhu c u khai thác, s d ng tài nguyên n

hi n t i và t
Ch

c;
c m t giai đo n

ng lai (n m 2020) trên l u v c sông Trà Khúc
ng III.

ng d ng mô hình Mike Basin đ phân b tài nguyên n

c

cho l u v c sông Trà Khúc.
K t qu nghiên c u:
- ánh giá đ

c nhu c u dùng n

c c a các ngành trong l u v c sông Trà

Khúc giai đo n hi n t i (n m 2012) và trong t

ng lai (n m 2020);

- Ki n ngh m t s gi i pháp phân b ngu n n
và trong t

ng lai (tr

Lu n v n th c s

ng h p thi u n

c trong giai đo n hi n t i

c).

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


-4-

CH
NG I:
T NG QUAN V PHÂN B TÀI NGUYÊN N
C
1.1 T ng quan v phân b tài nguyên n c trên Th gi i
Trên th gi i, t xa x a, ngu n n c đã đ c chia s , phân b trên c s
các tiêu chí c a xã h i đ duy trì cho c ng đ ng có n

c dùng cho sinh ho t, v

sinh và s n xu t hàng hóa. Các c ng đ ng xã h i đã xây d ng c s h t ng và các
công trình đ duy trì vi c chia s này. Tuy nhiên, s phát tri n c a xã h i cùng
v i s hi u bi t v phân ph i hàng hóa đã n y sinh các v n đ m i v chia s
phân b n

c.

Trong b i c nh đó, n
ng

c d n d n đ

c coi nh m t th hàng hóa và

i ta đã đ a ra nh ng nguyên t c có th giúp vi c qu n lý chia s phân b

ngu n n

c trên c s coi n

c là hàng hóa.

t c kinh t áp d ng trong tình hu ng thi u n

ng th i, c ng có nh ng nguyên
c. Bên c nh đó, c ng có các công

c và gi i pháp th c t h tr cho vi c phân b n
d ng, tính chí phí th c c a n
v n

đ

c trên c s nhu c u ng

is

c, k ho ch phát tri n kinh t -xã h i, và th tr

ng

c. B ng cách đ a ra các hình th c, c ch phân b thích h p, c n thi t đ đ t

c s phân b t i u tài nguyên n

c. Có m t s tiêu chí th

ng đ

c dùng đ

so sánh các hình th c phân b khác nhau, đó là:
Có tính linh ho t trong phân b c p n

c sao cho n

c có th chuy n t

vi c dùng cho nhu c u này sang cho nhu c u khác, chuy n t n i này sang n i
khác m i khi có yêu c u c n thay đ i đ có th đem l i l i nhu n cao v i chi phí
th p nh t;

B o đ m an toàn v quy n s h u cho ng

i s d ng đ h có th áp

d ng các bi n pháp c n thi t đ s d ng tài nguyên n

c m t cách có hi u qu .

Tiêu chí B o đ m an toàn không xung đ t v i tiêu chí Linh ho t ch ng nào ngu n
n

c d tr v n đ đáp ng các nhu c u không đ nh tr
Có tính đ n chi phí c h i th c do ng

cung c p tài nguyên n

c;

i s d ng n

c đ cho các nhu c u khác ho c các y u t khách quan

tr thành y u t ch quan. i u này cho phép vi c phân b n
c un

c cho môi tr

Lu n v n th c s

c ph i tr cho vi c

ng v i giá tr phi th tr

c có tính đ n nhu

ng (ch ng h n nh c p n

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

cb o
c


-5-

đ m đ i s ng th y sinh).

i u này c ng h

ng vi c s d ng TNN t i các ho t

đ ng có giá tr l i nhu n cao nh t;
Có kh n ng d báo v k t qu c a ph

ng án phân b đ ph

ng án phân

b t t nh t có th đem l i giá tr v t ch t th c t và gi m thi u s không ch c
ch n;

Có tính công b ng trong ph

ng án phân b th hi n

nào mu n dùng n

c c ng đ u có th có c h i ki m đ

t vi c s d ng n

c;

S ch p nh n c a xã h i đ ph
m c tiêu đã đ ra và vì th đ

ch b t c ng

i

c l i nhu n nh nhau

ng án phân b đ t đ

c các giá tr và

c ch p nh n b i các nhóm l i ích khác nhau

trongxã h i;
Có tính hi u qu đ ph
nh suy thoái ND

ng án phân b làm thay đ i tình tr ng hi n t i

hay ô nhi m n

c, và vì th h

ng t i m c tiêu chính sách

mong mu n;
Có tính b n v ng và kh thi v hành chính đ có th th c hi n c ch
phânb và cho phép tác đ ng c a chính sách luôn đ

c duy trì và phát huy.

T i m t s qu c gia, kinh nghi m đ xu t các ph
b chia s ngu n n

ng pháp, c ch phân

c nh sau:

C ch phân b trên c s chi phí giá thành: Kinh nghi m đi n hình
c a lo i này là

Pháp v i vi c thi t k giá bán n

giá bán ph i ph n ánh đ

c xu t phát t m c tiêu mà

c là: Trong th i k c ng th ng, giá bán n

c bao g m

c chi phí v n hành c ng v i chi phí đ u t công trình dài h n; Trong th i k
không c ng th ng, giá bán n
l

ng n

c ch tính theo chi phí v n hành; Ti t ki m

c s d ng b ng hình th c thu phí môi tr

C ch đi u ti t thông qua th tr
hình c a l ai này có th th y
trao đ i n
ng m

c khi h n hán
n

th tr

ng mua bán n

ng mua bán n

California (M );

; và vi c chuy n n

ng;

Th tr

c

c: Kinh nghi m đi n
Chi Lê;

Ngân hàng

ng trao đ i mua bán n

c

c t i các ti u bang Niu-Sao-Oel, Nam Úc,

Queensland, Victoria c a Úc. Hình th c th tr

ng mua bán n

c, chuy n n

c

v a có m t l i, v a có m t b t l i. Ch ng h n nh đ i v i vùng mua n

c, các

Lu n v n th c s

c

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n


-6-

l i ích bao g m làm t ng thu nh p c a ng
khôi ph c và b o v ngu n n
bán n

cd

i dân, b o v môi tr

ng sinh thái,

i đ t; tuy nhiên, đ i v i vùng bán n

c c ng có m t s h u qu nh làm xói mòn đ t và t ng l

c, vi c

ng ng

i th t

nghi p
C ch phân b trên c s nhu c u ng
trên c s nhu c u c a ng
dùng n

i s d ng th

c hay các H i dùng n

ng đ

i s d ng: C ch phân b
c áp d ng trong H p tác xã

c. ây là m t hình th c có th th y

trên th gi i nh bang Utah c a M , vùng Tamil Nadu c a
HTX dùng n
c u dùng n
n

cđ

nhi u n i

n

, v.v. Các

c hình thành trên c s t nguy n c a nh ng ng

i có nhu

c. H cùng nhau đ u t xây d ng công trình và t qu n lý, phân b

c theo nhu c u c a các thành viên trên c s m c đóng góp đ u t xây d ng

công trình. Hình th c này có u đi m là s d ng n
xung đ t v s d ng ngu n n

c có hi u qu và tránh đ

c. Tuy nhiên, các H p tác xác dùng n

c

c không

có kh n ng đ u t xây d ng các công trình h , đ p có quy mô l n.
C ch phân b trên c s kh n ng c a ngu n n
ph

ng pháp pháp b này là kinh nghi m c a Trung Qu c trong vi c qu n lý l u

v c sông Hoàng Hà. Theo đó,

y ban B o v Sông Hoàng Hà (YRCC) qu n

lý, v n hành tr c ti p các v trí l y n

ngu n n

c cho các đ a ph

c và các h ch a quan tr ng và phân b

ng trên c s kh n ng c a ngu n n

phân c p qu n lý và chia s trách nhi m. C th là,
l

ng n

c cho m i t nh ho c khu t tr và ki m tra l u l

và s d ng l

ng n

b cho m i t nh đ

c đó theo quy đ nh c a đ a ph

v trí

ng n

c t i ranh gi i

ng n

cđ

ng mình. L

c phân b

ng n

c phân

c đi u ch nh t ng ho c gi m m t trong các t l v i t ng l u

ng dòng ch y t nhiên đ

m i t nh đó l i đ

c, v i vi c

y ban YRCC c p phép

các t nh. Chính quy n c a t nh có trách nhi m đ i v i l

l

i n hình c a

c:

c

c d báo. L

ng n

c t ng thêm hay gi m đi c a

y ban YRCC ki m soát qua l u l

ranh gi i các t nh.

ng n

c sông t i các

y ban YRCC xây d ng k ho ch và th c hi n k

ho ch phân b hàng n m và hàng tháng.
Ph

ng pháp phân b này có s can thi p c a Nhà n

c và c ng đ ng

thông qua m t y ban b o v l u v c sông và mang tính công b ng đ i v i các
Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c

-7-

đ a ph

ng. Trong tình hu ng thi u n

c các đ a ph

nh nhau và ph i ch đ ng đi u ch nh nhu c u n
ch t ch ngu n n

ng đ u ph i ch u r i ro

c c a mình. Vi c giám sát

c t i các v trí thu c ranh gi i vào ra c a con sông ch y qua

các t nh là m t kinh nghi m t t có th áp d ng đ i v i các l u v c sông liên t nh
Vi t Nam.
1.2 Tình hình phân b tài nguyên n c t i Vi t Nam
trong n c, đã có m t s nghiên c u v phân b ngu n n

c trên c s

hi u ích kinh t s d ng n

c. Các nghiên c u này s d ng công c mô hình

GAMS đ phân tích các ph

ng án phân b n

c t i u cho các l u v c sông

ng Nai, sông H ng... Tuy nhiên, do nhi u nguyên nhân, k t qu c a các nghiên
c u này v n ch a đ

c pháp quy hóa và ch a đ

Các d án phát tri n ngu n n
ho ch th y l i d
ngu n n

c nh ng n m 80 ch y u c a Vi n Quy

i d ng các d án quy ho ch chuyên ngành có liên quan đ n

c v i các tên g i nh quy ho ch th y l i; quy ho ch t

ho ch s d ng t ng h p ngu n n
toán cân b ng n
tr

c ng d ng trong th c t .

c và b o v môi tr

i, tiêu; quy

ng, th i k đó vi c tính

c ch y u áp d ng công c mô hình MITSIM ch y trên môi

ng DOS. Sau nh ng n m 2000 đ c bi t là sau n m 2002 v i s h tr ngu n

l c và công ngh t các t ch c n

c ngoài, tiêu bi u nh t là t ch c DANIDA

c a an M ch đã h p tác h tr th c hi n d án “T ng c
ngành n

ng n ng l c các vi n

c” và đ a b công c mô hình MIKE do DHI (vi n th y l c

M ch) phát tri n vào ng d ng r ng rãi và m nh m
toán cân b ng n

an

Vi t Nam, t đó vi c tính

c ngoài c quan đ u m i là Vi n Quy ho ch Th y l i v i kinh

nghi m và th c ti n s d ng mô hình MITSIM cùng v i “ng

i dùng m i” t

các c quan thu c Vi n Khoa h c Th y l i (nay là Vi n nghiên c u Th y l i);
các tr

ng Tr

ng

i h c (tiêu bi u là

i h c Th y l i); các Vi n nghiên c u

…vv đã b t đ u ti p c n ng d ng mô hình MIKE BASIN.
G n đây, tham gia vào vi c tính toán cân b ng n

c trên các l u v c sông

Vi t Nam ngoài vi c ng d ng mô hình MITSIM (đã đ
môi tr

c c i ti n ch y trên

ng for Window), mô hình WEAP, mô hình IQQM (tích h p trong b

MRC Toolbox c a
Lu n v n th c s

y h i sông Mêkong qu c t ) thì còn có thêm mô hình
Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


-8-

MIKE BASIN (do Vi n Thu l c an M ch – DHI xây d ng) tham gia vào vi c
tính toán cân b ng, phân b ngu n n

c và l p k ho ch s d ng n

c.

1.3 T ng quan vùng nghiên c u
1.3.1 V trí đ a lý
H th ng sông Trà Khúc là h th ng sông l n nh t t nh Qu ng Ngãi, có
di n tích l u v c 3.240 km2, chi m kho ng 55% di n tích t nhiên c a t nh. L u
v c sông n m trên đ a bàn các huy n S n Hà, S n Tây, Trà B ng, Ba T , S n
T nh, T Ngh a, Ngh a Hành, TP. Qu ng Ngãi, m t ph n di n tích thu c các
huy n Bình S n, M

c,

c Ph c a t nh Qu ng Ngãi và m t ph n huy n

Kon Plong t nh Kon Tum.
Vùng nghiên c u có t a đ đ a lý:
− 140 35’ đ n 150 25’ V đ B c;
− 1080 15’ đ n 1090 0’ Kinh đ

ông.

Ranh gi i vùng nghiên c u:
− Phía B c giáp l u v c sông Trà B ng;
− Phía Nam giáp l u v c sông V ;
− Phía Tây giáp l u v c sông Sê San;
− Phía ông giáp bi n ông.

Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


-9-

Hình 1.1:

1.3.2

B n đ l u v c sông Trà Khúc

c đi m đ a hình
- Sông Trà Khúc b t ngu n t vùng núi cao huy n Kon Plong t nh Kon

Tum, có đ cao 1300m - 1500m. Ph n th
Nam, ph n h l u ch y theo h

ng l u sông ch y theo h

ng B c -

ng Tây - ông, đ ra bi n qua c a C L y.

- Nhìn chung đ a hình c a l u v c theo xu th th p d n t Tây sang ông,
gi a vùng núi và vùng đ ng b ng đ a hình thay đ i đáng k , hình thành hai b c
đ a hình cao và th p n m k ti p nhau, h u nh không có khu đ m chuy n ti p.
- Toàn l u v c có th chia thành hai lo i đ a hình:
Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


- 10 -

*

a hình vùng núi cao: Là các vùng đ t t th

ng ngu n v t i đ p

Th ch Nham, đ t đai đa ph n là đ i núi, thu c phía tây c a l u v c đ ng th i
c ng là phía tây c a t nh Qu ng Ngãi. Vùng có đ cao trung bình 600m – 700m,
th

ng ngu n có các đ nh núi cao 1200 – 1500 m, th p d n v phía h l u, ti p

giáp v i đ ng b ng là các đ nh núi th p có cao đ t 200m – 250m nh núi

Vách

á, núi Lin, núi

á L ….Trong khu v c đ a hình này di n tích r ng còn

nhi u, đ d c l n và đ a hình chia c t m nh. D ng đ a hình này thu c các huy n
S n Tây, S n Hà, Trà B ng, Ba T c a t nh Qu ng Ngãi và huy n Kon Plong
c a Kon Tum.

t canh tác trong vùng ch y u t p trung

ven hai bên sông Trà Khúc, sông
*

th tr n S n Hà và

k rinh, sông Re.

a hình vùng đ ng b ng: D ng đ a hình vùng đ ng b ng n m

phía

đông vùng nghiên c u, chi m kho ng 30% di n tích t nhiên toàn l u v c.
là vùng đ t t

ây

ng đ i b ng ph ng, có cao đ t 2m – 20m, n m trên đ a bàn các

huy n S n T nh, T Ngh a, Ngh a Hành, Bình S n và M

c,

d ng đ a hình

này có di n tích canh tác l n và thích h p cho tr ng lúa, hoa màu và cây công
nghi p ng n ngày.
1.3.3

c đi m đ a ch t
Theo m t s tài li u thu th p đ

c, lãnh th Qu ng Ngãi n m trên đ i c u

t o Kon Tum, g m hai lo i chính:
- Kh i mac ma axit, đi n hình là đá granit, thành ph n ch y u là th ch
anh, ngoài ra có mica.

t hình thành trên đá granit th

ng có thành ph n c

gi i nh .
-

á tr m tích thu c d ng sa th ch, phi n th ch và phi n sa.

thành trên sa th ch, k t c u th
1.3.4

ng r i r c, gi n

t hình

c kém.

c đi m th nh ng
- t vùng núi nói chung r t d c, nh ng vùng còn cây c i có l p màu khá

dày do tích t lá cây qua nhi u n m.

t vùng thung l ng hình thành trong quá

trình bào mòn t núi xu ng, nh ng ch có n
-

c đ t th

ng b l y và chua.

t vùng đ i gò b bào mòn, b c màu, t ng đ t canh tác m ng ch y u

t p trung trong các huy n: S n Hà, S n Tây, Ngh a hành và Minh Long.
Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c

- 11 -

- Vùng đ ng b ng ch y u là đ t phù sa, hàm l
nhóm đ t màu m đ
v i các lo i cây l

ng NPK khá, đây là

c hình thành do tích t phù sa c a các sông r t thích h p

ng th c và hoa màu. Lo i đ t này đ

c phân b r ng rãi

h

l u sông Trà B ng, Trà Khúc và Sông V trong ph m vi các huy n: Bình S n,
S n T nh, T Ngh a, Ngh a Hành, M
1.3.5

c Ph và TP. Qu ng Ngãi.

t cát ven bi n ph n l n là đ t cát r i r c, dinh d

ng kém.

c đi m th m ph th c v t
Th m ph th c v t có tác d ng quan tr ng trong vi c đi u hòa khí h u và

đi u ti t dòng ch y.
l

c,

c bi t r ng có tác d ng làm gi m dòng ch y l và t ng

ng dòng ch y mùa ki t.
R ng

Qu ng Ngãi tuy ít so v i c n

trung bình nh ng tr l

c, ch y u là r ng nghèo và r ng

ng r ng r t phong phú và có nhi u lo i g quý nh gõ,

s n, d i, và có nhi u qu … nh

Minh Long, Ba T , S n Tây, S n Hà.

R ng trong l u v c ch y u t p trung

vùng th

ng ngu n trên các vùng

núi cao, đ d c l n (50 - 300). Vi c tr ng cây gây r ng v n ch a hàn g n đ

c

nh ng t n th t v r ng trong th i k chi n tranh và h u qu c a vi c khai thác
b a bãi, ch a h p lý và t ch t phá r ng l y g và làm n

ng r y. Hi n nay có

xu th gi m r ng giàu và trung bình, t ng di n tích r ng nghèo.
r ng th p làm cho xói mòn đ t, suy thoái ngu n n

che ph c a

c làm cho tình hình l l t

h n hán ngày càng gia t ng.
1.3.6

c đi m m ng l i sông ngòi
Sông Trà Khúc b t ngu n t vùng núi cao Kon Plong t nh Kon Tum

cao 1500m. Ph n th
Nham ch y theo h

ng ngu n sông ch y theo h
ng Tây -

đ

ng Nam - B c, đ n Th ch

ông, đ ra bi n qua c a C L y. Sông có chi u

dài 135 km, di n tích l u v c 3240 km2, di n tích tính đ n Th ch Nham 2840
km2, m t đ l

i sông 0,39 km/km2, đ cao bình quân l u v c 550m, chi u dài

l u v c 123 km, chi u r ng trung bình l u v c 26,3 km, đ d c bình quân l u
v c 18,5%. V i chi u dài sông 135 km, kho ng 2/3 ch y trong vùng núi cao có
cao đ t 200 -1000m, ph n còn l i ch y qua vùng đ ng b ng.

Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


- 12 -

M ng sông trong l u v c có d ng cành cây. Ngoài dòng chính ra sông có
các ph l u sau :
- Nhánh

k

rinh: ch y trong vùng núi phía Tây c a t nh

đ cao

1100m, h p l u v i dòng chính t i Tay On, có chi u dài 19 km,di n tích l u v c
745 km2.
- Nhánh

ak se Lô: b t ngu n t vùng núi cao phía Nam c a t nh, có

chi u dài 65 km và di n tích l u v c 530 km2.
- Nhánh sông Re: b t ngu n t vùng núi cao phía Tây Nam huy n Ba T
đ cao 800m, sông có chi u dài 82 km v i di n tích l u v c 786 km2.
- Sông N

c Trong: b t ngu n t vùng núi huy n Trà B ng

đ cao

500m, có chi u dài 46 km, di n tích l u v c 485 km2.

Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


- 13 -

CH
N

NG II:

NHU C U KHAI THÁC, S D NG TÀI NGUYÊN
C M T GIAI O N HI N T I VÀ T
NG LAI (N M 2020)
TRÊN L U V C SÔNG TRÀ KHÚC
2.1
c đi m khí t ng, th y v n
2.1.1 M ng l i các tr m quan tr c khí t ng, th y v n
a)
Tr m khí t ng
Trong vùng nghiên c u có các tr m đo khí t

ng Qu ng Ngãi, Ba T và 7

tr m đo m a khác.
Tr m th y v n

b)

Trên sông Trà Khúc có 3 tr m đo th y v n, tr m S n Giang đo các y u t
l ul

ng, m c n

c, m a, đ đ c, tr m Trà Khúc đo m c n

trí đ p Th ch Nham c ng ti n hành đo các y u t l u l

c, g n đây t i ví

ng, m c n

c.

Tr m đo m a

c)

Ngoài các tr m khí t

ng, trong và lân c n l u v c có 1 m ng l

tr m đo m a v i li t th i gian đo t
2.1.2
c đi m khí t
a)
Ch đ nhi t

i các

ng đ i dài (trên 20 n m).

ng

Trong vùng nghiên c u có ch đ b c x m t tr i nhi t đ i v i cán cân
b cx d
xu h

ng, d n đ n m t n n nhi t đ cao cho vùng. Nhi t đ trong vùng có

ng thay đ i theo đ cao, các vùng núi cao nhi t đ th p h n vùng đ ng

b ng. Vùng đ ng b ng có nhi t đ trung bình 250C – 260C, t

ng đ

ng v i

t ng nhi t đ n m 9000 – 95000C. Vùng núi có nhi t đ trung bình 240C–250C,
ng đ

t

ng t ng nhi t đ n m 8700 – 90000C.
B ng 2.1: Nhi t đ trung bình tháng, n m t i các tr m (0C)

Tháng
Ba T
Qu ng Ngãi

b)

I
II
III
IV
V
VI VII VIII IX
X
XI XII
21.4 22.7 24.6 26.8 27.7 28.1 28.0 27.8 26.5 25.1 23.5 21.6

21.7 22.5 24.4 26.7 28.3 28.8 28.7 28.6 27.1 25.8 24.1 22.0

N m
25.3
25.7

m
mt

ng đ i trung bình nhi u n m trong vùng kho ng 85%. Vào các

tháng mùa m a đ
Lu n v n th c s

m không khí vùng đ ng b ng ven bi n đ t 85- 88%, vùng
Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


- 14 -

núi có th đ t 90- 95%. Các tháng mùa khô đ
ven bi n d

m th p h n, vùng đ ng b ng

i 80%, vùng núi 80- 85%.

Vào nh ng tháng mùa khô, trong m t vài ngày cá bi t đ

d

m có th xu ng

i 30 - 40%.
B ng 2.2:
Tháng
Ba T
Qu ng Ngãi

c)

I
88
88

II
87
87

m trung bình tháng, n m t i các tr m (%)
III
84
86

IV
82
84

V

83
82

VI
81
81

VII VIII IX
80 80 86
80 80 85

X
89
88

XI
90
89

XII
90
89

N m
85
85

S gi n ng
Vùng có s gi n ng r t phong phú, vùng núi ít n ng c ng đ t kho ng

2000 gi /n m, vùng đ ng b ng n ng nhi u h n kho ng 2200 gi /n m. Tháng có
s gi n ng l n vào các tháng IV và tháng V, trung bình t 8 - 9 gi /ngày
vùng đ ng b ng (TP. Qu ng Ngãi) và 7 - 8 gi /ngày
n ng ít là tháng XII,

vùng núi (Ba T ). Tháng

TP. Qu ng Ngãi ch đ t 3,5 gi /ngày và Ba T ch đ t 2,4

gi /ngày.
B ng 2.3: S gi n ng bình quân tháng, n m t i các tr m (gi )
Tháng
Ba T
Qu ng Ngãi

d)

I
II
III
IV
V
VI
VII VIII IX
X
XI
XII
114.2 154.6 205.5 215.6 222.6 210.1 222.3 201.8 166.9 132.2 91.5 71.1
130.2 154.7 210.9 224.1 250.5 229.8 240.5 225.2 183.2 155.8 111.3 84.6

N m
2008
2200

B ch i
Nhìn chung l

trong n

ng b c h i trong t nh không l n so v i các vùng khác

c. Vùng đ ng b ng ven bi n có kh n ng b c h i t

800 - 900

mm/n m, càng lên cao kh n ng b c h i càng gi m, ch t 750- 800 mm/n m.
B ng 2.4: L
Tháng
Ba T
Qu ng Ngãi

e)

ng b c h i ng pitch trung bình tháng, n m (mm)

I
II
III IV
V
VI

VII VIII
43.3 50.7 75.1 86.6 87.0 96.2 101.8 97.1
52.9 54.9 73.9 83.6 94.6 94.9 103.9 96.1

IX
61.1
68.6

N m
812.7
890.5

X
XI XII
44.3 35.8 33.6
69.1 50.1 47.8

Ch đ m a
Nhìn chung trong l u v c l

Nam và t

ng m a có xu h

ng gi m d n t B c vào

ông sang Tây. Vùng m a l n t p trung

các vùng núi cao nh Ba

Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


- 15 -

T , Giá V c t 3200 - 4000 mm/n m, vùng đ ng b ng ven bi n l

ng m a nh

h n nhi u ch đ t t 2300 - 2700 mm/n m.
Mùa m a
80% t ng l

đây kéo dài 4 tháng, t tháng IX đ n tháng XII, chi m t 70-

ng m a c n m. M a đ c bi t l n vào 2 tháng X và XI, l

trong 2 tháng này chi m t i 40- 50% t ng l
C

ng đ m a l n th

ng m a

ng m a n m.

ng xu t hi n vào các tháng X và XI, là nguyên

nhân sinh ra l l t và xói mòn trên l u v c.
L

ng m a n m l n nh t quan tr c đ

c r i vào n m 1999

m t s tr m

nh sau:
-

Tr m Giá V c

5095 mm

-

Tr m S n Giang:

5157 mm

-

Tr m Ba T

6520 mm

-

Tr m Qu ng Ngãi

3947 mm

Mùa khô t tháng I đ n tháng VIII, l
l

ng m a n m. Tháng có l

ng m a chi m t 20- 35% t ng

ng m a nh nh t th

ng là tháng II. Trong các

tháng V và VI trong vùng xu t hi n các đ t m a ph , càng v phía Tây c a vùng
các đ t m a ph càng rõ nét h n, tuy nhiên giá tr m a bình quân các tháng này
c ng không v

t quá giá tr m a bình quân các tháng trong n m.

Theo tài li u quan tr c đ
đ

c

c n m 1982 là n m m a ít v i l

ng m a đo

các tr m là :
-

Tr m Giá V c:

1300 mm

-

Tr m S n Giang:

1976 mm

-

Tr m Ba T :

1952 mm

-

Tr m Qu ng Ngãi:

1374 mm

T các k t qu trên cho th y m a trong vùng có s chênh l ch r t l n gi a
tháng m a nhi u và tháng m a ít kho ng t 400 - 600 mm, t c tháng m a nhi u
có t ng l

ng m a g p 1,5- 2,0 l n tháng m a ít. S phân ph i m a trong n m

r t không đ ng đ u, đi u này gây nhi u khó kh n cho s n xu t nông nghi p,
mùa khô thi u n

Lu n v n th c s

c, mùa m a th

ng b ng p l t.

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


- 16 B ng 2.5: L
Tr m
Giá v c
T l (%)
S n giang
T l (%)
Trà Khúc
T l (%)
Qu ng Ngãi
T l (%)
Ba T
T l (%)
M

c
T l (%)
c Ph
T l (%)

ng m a trung bình tháng và t l so v i m a n m c a m t s tr m thu c LVS
Trà Khúc

I
69,7
2,10
108,6
3,13
102,9
4,39
112,0
4,61
135,2
3,88
70,9
3,62
55,2
3,02

II
25,0
0,75
45,2
1,30
33,1

1,41
35,9
1,48
60,2
1,73
25,6
1,31
16,3
0,89

III
35,0
1,06
55,0
1,58
38,7
1,65
40,8
1,68
61,3
1,76
21,8
1,11
22,5
1,23

IV
82,9
2,50
77,8

2,24
33,6
1,44
35,4
1,46
79,3
2,28
32,3
1,65
25,8
1,41

V
193,4
5,84
212,4
6,12
103,8
4,43
105,4
4,34
200,0
5,74
76,5
3,91
55,7
3,05

VI
162,2

4,89
201,2
5,80
95,8
4,09
100,2
4,13
181,3
5,20
65,2
3,33
55,5
3,04

VII
103,9
3,13
157,0
4,52
62,6
2,67
75,6
3,11
108,4
3,11
30,9
1,58
21,4
1,17

VIII
119,5
3,61
190,1
5,48
123,4
5,27
131,2
5,40
164,9
4,73
73,1
3,73
55,1
3,01

IX
334,8
10,10
296,5
8,54
301,0
12,85
296,7
12,22
328,9
9,44
255,9
13,07
233,7

12,79

X
829,8
25,03
767,5
22,11
628,7
26,83
649,9
26,76
759,5
21,79
577,6
29,51
551,8
30,19

XI
904,2
27,28
923,6
26,61
542,2
23,14
561,4
23,12
887,5
25,46
470,2

24,03
517,7
28,33

XII
454,3
13,71
436,5
12,57
277,7
11,85
283,9
11,69
519,1
14,89
257,0
13,13
216,8
11,86

N m
3314,6
100,0
3471,3
100,0
2343,6
100,0
2428,4
100,0
3485,6

100,0
1957,0
100,0
1827,5
100,0

2.1.3
c đi m th y v n
a)
Phân ph i dòng ch y n m
C ng nh phân ph i c a m a, dòng ch y trong n m phân ph i không đ u
và c ng chia làm 2 mùa rõ r t là mùa l và mùa c n. Dòng ch y gi a các tháng
trong n m không đ u nhau, chênh l ch gi a các tháng nhi u n
n

c và các tháng ít

c trong n m là r t l n.
Mùa m a

đây kéo dài 4 tháng, nh ng mùa l ch có 3 tháng và th

ng

mùa l ch m h n mùa m a 1 tháng. Tháng IX là tháng b t đ u mùa m a nh ng
đ n tháng X l

ng m a m i l n và lúc đó th c s m i b

c vào mùa l . Mùa l

kéo dài t tháng X đ n tháng XII, đôi khi sang tháng I. Tháng có l

ng dòng

ch y l l n nh t là tháng XI. Mùa ki t kéo dài 8 tháng, dòng ch y ch chi m
30% t ng l

ng dòng ch y n m, tháng IV là tháng có dòng ch y ki t nh nh t.

T ng l
t

ng đ

ng dòng ch y trung bình n m tai S n Giang đ t h n 6 t m3,
P

ng v i l u l

ng bình quân 194 m3/s.
P

Bi n đ ng dòng ch y gi a các n m t
4-7l nn mn

P

ng đ i l n, n m n

c l n có th g p

c nh . Bi n đ ng dòng ch y gi a các tháng c ng g p t 2 - 12

l n.
B ng 2.6: Phân ph i dòng ch y trung bình nhi u n m tr m S n Giang (m3/s)
Tháng
Tr m
S n Giang

I

II

III

IV

V

VI

VII

VIII

IX

X

XI

XII

N m

160

94,2

65,0

51,2

75,1

78,6

61,0

64,3

132

432

691

427

194

Lu n v n th c s

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


- 17 -

B ng 2.7: Bi n đ ng dòng ch y tháng t i tr m S n Giang – sông Trà Khúc (FLV = 2706 km2)
Tháng

Qtb (m3/s)

I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
IX
X
XI
XII
N m

160
94,2
65
51,2
75,1
78,6
61
64,3
132
432
691
427
194

Q max
(m3/s)
349
183
128
108
199
204
111
183
599
850
1790
1260

Qmin

84,2
45,5
30,5
21,6
29,7
23,9
24,1
28,6
41
56,8
173
82,9

Qmax
Qmin
4,14
4,02
4,2
5
6,7
8,54
4,61
6,4
14,61
14,96
10,35
15,2

Qtb
Qmin

1,9
2,07
2,13
2,37
2,53
3,29
2,53
2,25
3,21
7,6
3,99
5,15

Tóm l i do s phân ph i dòng ch y không đ u trong n m, chênh l ch gi a
mùa l và mùa ki t r t l n nên gây ra nh ng b t l i, mùa ki t x y ra tình tr ng
thi u n

c và h n hán, mùa l gây ng p l t, t n th t nhi u v ng

t ng b

i và tài s n.

c kh c ph c các b t l i này c n có các bi n pháp đi u hòa dòng

ch y đ ph c v cho vi c KTSD ngu n n

c, ph c v phát tri n kinh t xã h i

trong vùng.

b)

Dòng ch y l
L u v c sông Trà Khúc hàng n m có mùa l t tháng X đ n tháng XII.

Tuy nhiên mùa l

đây không n đ nh, nhi u n m l x y ra vào tháng IX và

c ng nhi u n m sang tháng I n m sau v n còn l . i u này ch ng t l l t trong
l u v c có s bi n đ i khá m nh m .
Trong nh ng th p k g n đây l l t x y ra ngày m t th
b t bình th

ng xuyên h n,

ng h n v i nh ng tr n l l t r t l n và gây h u qu n ng n nh l

l t nh ng n m 1986, 1996, 1998, 1999.
Trong mùa l l
n m. Tháng có l

ng dòng ch y chi m t i 65 - 75% t ng l

ng dòng ch y l n nh t là tháng XI v i l

bình tháng nhi u n m có th đ t t i 30% l

Lu n v n th c s

ng dòng ch y

ng dòng ch y trung

ng dòng ch y n m, n m l n nh t vào

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c


- 18 -

n m 1998 t i S n Giang l
L ul

ng dòng ch y chi m t i 49% l

ng dòng ch y n m.

ng đ nh l l n nh t t i S n Giang vào n m 1986 đ t t i 18400 m3/s.
Trong mùa l ngoài các tr n l chính v còn có các đ t l s m và l

mu n. Vào các th i k tháng V, tháng VI x y ra l ti u mãn.
+ L s m: l x y ra vào cu i tháng VIII đ n đ u tháng X g i là l s m.
L s m th

ng có biên đ không l n và th

ng là l đ n m t đ nh. Tuy nhiên

có n m l s m có tr s khá l n nh n m 1997 l u l

ng l s m t i S n Giang

đ t t i 6650 m3/s vào ngày 22/IX.
P

P

+ L mu n: là l x y ra vào tháng XII đ n n a đ u tháng I n m sau. L u
l

ng l không l n l m, theo s li u quan tr c đ

c l mu n có tr s l n nh t

t i S n Giang là 3450 m3/s vào XII/2000
+ L ti u mãn: vào các tháng V và VI có m a ti u mãn, m a này nhi u
n m đã gây ra l ti u mãn. Tuy nhiên l ti u mãn th
l m, theo s li u đã quan tr c đ

cl ul

ng có tr s không l n

ng l ti u mãn l n nh t t i S n Giang

là 1690 m3/s x y ra ngày 18/V/1986.
P

P

B ng 2.8:
Tr m
S n Giang

c)

Sông
Trà Khúc

c tr ng l l n nh t trong l u v c sông Trà Khúc
FLV (km2)
2.706

Qmax (m3/s)
18.400

Ml (m3/s.km2)
6,80

Th i gian
3/XII/1986

Dòng ch y ki t
V mùa ki t dòng ch y trong sông nh , ngu n cung c p n

ch y u là n

c cho sông

c ng m. Mùa ki t trên sông Trà Khúc kéo dài t tháng I đ n tháng

VIII v i t ng l

ng dòng ch y t 30 - 35% t ng l

ng dòng ch y n m. Trong

n m có hai th i k ki t, th i k ki t nh t xu t hi n vào tháng IV v i l u l

ng

bình quân Qbq= 50,3 m3/s; th i k ki t th hai x y ra vào tháng VII, VIII v i l u
l

ng trung bình tháng VIII là Qbq= 61,0 m3/s. Theo s li u quan tr c t 1979 -

2008 thì l u l

ng tháng nh nh t r i vào tháng IV n m 1983 v i Q = 21,6 m3/s.
B ng 2.9: Dòng ch y nh nh t t i tr m S n Giang

Tr m
S n Giang

Sông
Trà Khúc

Lu n v n th c s

Flv (km2)
2706

N m
79 - 08

Ki t tháng M (l/s.km2)
7.98

Th i gian
IV/ 1983

Chuyên ngành Quy ho ch và Qu n lý tài nguyên n

c