VUOT DICH MON SINH TAP 1 PHAN 1

www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01

Thy: Tễ NGUYấN CNG

Header Page 1 of 16.

Thc s Lý lun v Phng phỏp dy hc Sinh hc

oc

01

"Nếu bạn không bắt đầu thì
không có điều gì xảy ra cả, nếu
bạn không hành động khác đi
thì không thể hy vọng có một
kết quả tốt hơn. Và nếu bạn
không chịu đau đớn thì bạn
không thể lột xác đ-ợc" -

Ta
iL
ie

uO

nT

hi

D

ai
H

Ths.Tô Nguyên C-ơng

V-ợt đích

up
s/

môn:

om
/g

ro

Sinh học
(Phiờn bn LT6.4)

w

w

w

.fa

ce

bo

ok

.c

TậP 1: lý THUYếT

Footer Page 1 of 16.
Youtube: />www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01

Thầy: TÔ NGUYÊN CƯƠNG
Thạc sĩ Lý luận và Phương pháp dạy học Sinh học

hi

D

ai
H

oc

01

Header Page 2 of 16.

nT

Ths. TÔ NGUYÊN CƯƠNG

uO

 9 điểm đầu vào môn Sinh, cao nhất lớp

Nguyên
 Từng học lớp Cử nhân Chất lượng cao Khoa
Sinh học, Trường Đại học sư phạm Hà Nội

up
s/

 Tốt nghiệp Cao học Chuyên ngành Lý luận

Ta
iL
ie

chuyên Sinh trường THPT Chuyên Thái

tài cao nhất và được đánh giá cao.

ro

& phương pháp dạy học Sinh học với điểm đề

om
/g

 Nghiên cứu sinh chuyên ngành Lý luận &
phương pháp dạy học Sinh học theo quyết định
số 3891/QĐ-ĐHSPHN ngày 9 tháng 10 năm

ok

.c

2012 của Hiệu trưởng Trường Đại học sư
phạm Hà Nội (do bận công việc riêng nên tạm

bo

nghỉ)

ce

 12 năm kinh nghiệm trong dạy học, ôn thi
Đại học, ôn thi học sinh giỏi.

.fa

 Có phương pháp dạy học bùng nổ và khả

w

năng truyền cảm hứng, động lực học tập mạnh

w

w

mẽ tới các em học sinh.

Footer Youtube:
Page 2 of 16.
/>www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

D

ai
H

oc

01

Header Page 3 of 16.

Ta
iL

ie

uO

nT

hi

BẠN CÓ THỂ ỦNG HỘ TÁC GIẢ BẰNG
CÁCH ĐĂNG KÝ VÀ THEO DÕI CÁC
VIDEO CỦA TÁC GIẢ TRÊN:

w

w

w

.fa

ce

bo

ok

.c

om
/g

ro

up
s/

/>NkbbjEKmAIDLbVJg

Footer Page 3 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 1 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Ta
iL
ie

uO

nT

hi

D

ai
H

oc

01

Header Page 4 of 16.

Chúc mừng các em đã cầm trên tay quyển sách Tập 1 – Lý thuyết phiên bản LT6.4

up
s/

trong Bộ sách “Vượt đích môn Sinh học” này làm cẩm nang học tập môn Sinh học 12 và dùng
để ôn thi kì thi THPT Quốc gia. Với cách tiếp cận bản chất, hình tượng chúng tôi sẽ giúp cho

ro

các em từng bước, từng bước tiếp cận với môn Sinh học một cách dễ dàng và hiệu quả theo
quy luật nhận thức.

om
/g

Từ khi internet phát triển, thói quen đọc sách, tự học của học sinh đã dần mất dần và từ
đó xuất hiện 2 hiện tượng đáng buồn: Học sinh “nghiện” điện tử và học sinh “nghiện” …

.c

học thêm. “Nghiện” học thêm thực sự rất nguy hiểm, nó làm cho người học mất thời gian, nhu

ok

nhược, thụ động - ì, không có sự sáng tạo, …. Lý do các em “nghiện” học thêm môn Sinh học
chủ yếu là do chương trình, cách tiếp cận của Chương trình và SGK làm cho các vấn đề trở

bo

nên phức tạp và trừu tượng. Kết quả không phù hợp với nhận thức của đa số học sinh và làm

ce

làm các em chán nản, mất tự tin và “bất lực” trong hoạt động tự học. Để quên đi những khó

.fa

khăn đó, và để được “làm chủ” mình một số em đã lao vào chơi điện tử, một số khác đến các
lớp học thêm để nghe những lời giảng của thầy làm chỗ dựa tinh thần cho mình. Nhiều em

w

w

“nghiện” học thêm đến nỗi ngày gần thi đi học tới 3 đến 4 ca mà không giải quyết được kết

w

quả học tập, đơn giản chỉ giải quyết mặt tâm lý là không còn phải “lo”, “sợ” khi các bạn đang
đi học thêm còn mình phải ở nhà. Có nhiều em “nghiện” đi học thêm bởi ở đó có thầy cô học

hộ các em. Những lời thầy giảng, giúp các em đỡ phải đọc sách; các bài giải thầy đưa ra các
em đỡ phải giải; thầy hệ thống hóa kiến thức các em đỡ phải làm; những tình huống khó các
em đỡ phải tư duy.

Footer Page 4 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 2 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 5 of 16.
Các em cần lưu ý rằng, mặc dù đi học thêm thấy các thầy cô dạy hay đến mấy nhưng
các em về nhà không giành thời gian gấp đôi, gấp ba, thậm chí nhiều lần hơn nữa để củng cố
thì tất cả những điều hay học được cũng trở nên vô nghĩa. Các em có biết Thomas Alva Edison
không? Theo Bách khoa toàn thư mở (Wikipedia), trong một lần tiếp kiến tổng thống Mỹ
Rutherford B. Hayes tại Nhà Trắng, Edison đã làm mọi người kinh ngạc khi trả lời câu hỏi của

01

tổng thống về việc mình tốt nghiệp kĩ sư ở Mỹ hay tại Châu Âu, ông đưa ra tờ giấy gấp tư

oc

trong đó có dòng nhận xét của thầy hiệu trưởng: "... trò T. Edison, con trai ông, là một trò dốt,

ai

H

lười và hư. Tốt nhất là nên cho trò ấy đi chăn lợn thì hơn vì chúng tôi thấy rằng trò ấy có học
nữa thì sau này cũng không nên trò trống gì... ". Kết quả ông chỉ được đi học trong 3 tháng.

D

Nhưng với tinh thần tự học, tự đọc, tự làm không biết mệt mỏi Thomas Edison đã trở thành

nT

phát minh được cấp bằng sáng chế và có hơn 10 công ty mang tên ông.

hi

một trong những nhà phát minh, thương nhân vĩ đại nhất của thế kỉ 20. Ông có tổng cộng 1907

uO

"Thiên tài là một phần trăm cảm hứng, chín mươi chín phần trăm mồ hôi."
– Thomas Alva Edison –

Ta
iL
ie

Trên cơ sở đó với lương tâm, trách nhiệm của người thầy, chúng tôi đã quyết định viết tâp
sách này không ngoài mục đích nhằm đơn giản hóa nội dung, làm cho nó trở nên gần gũi, dễ
hiểu. Quan trọng nhất là góp phần giúp các em có kĩ năng tự đọc, tự học mà vẫn thu được kết

up
s/

quả học tập tốt, không phải tốn tiền, đặc biệt là tốn thời gian, tuổi trẻ để đi … học thêm.
Ngoài những hình chúng tôi tự thiết kế chúng tôi cũng lấy thêm các hình có giá trị trên

ro

mạng internet. Đặc biệt là việc tham khảo quyển sách Biology (Sinh học) nổi tiếng của Neil A.

om
/g

Campbell và Việt hóa lại. Từ đó đảm bảo Bộ sách được cập nhật, được viết chính xác về mặt
khoa học.

Với kinh nghiệm 12 năm dạy học, ôn thi đại học, học sinh giỏi cũng như sự nghiên cứu

.c

tham khảo cẩn thận các tài liệu Tiếng Anh, SGK, đề thi chúng tôi hứa với các em rằng các em

ok

có thể đạt điểm 9, thậm chí là điểm 10 trong kì thi THPT Quốc gia khi các em tuân thủ những

bo

các yêu cầu, nhiệm vụ mà Bộ sách này đưa ra.
Mặc dù chúng tôi đã cố gắng dày công viết, chỉnh sửa nhưng chắc chắn sẽ không thể

ce

tránh khỏi những thiếu sót, cái nhìn chủ quan. Tuy nhiên với cách nhìn nhận tích cực thì những

.fa

vấn đề đó là cơ hội để mỗi chúng ta, đặc biệt là các em học sinh thể

w

w

w

hiện “khả năng miễn dịch” của mình qua việc nêu ra các quan
điểm của mình, trao đổi với bạn bè, thầy cô và chia sẻ với chúng
tôi. Chúng tôi vô cùng mong chờ và trân trọng những đóng đóng
góp của các em học sinh, các bậc phụ huynh và thầy cô giáo để
quyển sách này ngày càng phục vụ tốt hơn nhu cầu tự học của học
sinh.

Footer Page 5 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 3 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 6 of 16.
Mọi ý kiến đóng góp xin mời các em học sinh, các bạn đồng nghiệp, các bậc phụ huynh
có thể liên hệ qua một trong các kênh:
 Gửi mail tới địa chỉ
 Truy cập website và để lại tin nhắn trên đó.

01

 Truy cập facebook: và để lại tin nhắn trên đó.

w

w

w

.fa

ce

bo

ok

.c

om
/g

ro

up
s/

Ta
iL
ie

uO

nT

ai
H

hi

D

Ths. Tô Nguyên Cương

oc

Đại Từ, ngày 13/01/2016
Tác giả:

Footer Page 6 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel

- 4 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 7 of 16.

Chúc mừng các bạn đã có trong tay bộ sách “Vượt đích môn Sinh
học” của Ths Tô Nguyên Cương. Đọc tập sách này tôi thực sự bất ngờ,

01

nó khác hẳn những quyển sách tham khảo dành cho ôn thi THPT Quốc

oc

gia mà tôi được biết. Cách trình bày chuyên nghiệp, lối viết đơn giản,
không rườm rà, giàu hình ảnh cũng như logic của vấn đề đã thực sự

ai
H

cuốn hút tôi. Rất nhiều nội dung mà trước đây, thậm chí bây giờ học

D

sinh khi học phải cố gắng tự tưởng tượng nhưng đã được anh cụ thể

hi

hóa, dễ hiểu, sinh động trong tập sách này. Phổ biến tất cả giáo viên,

nT

sách tham khảo đều yêu cầu học sinh học công thức, nhưng anh lại “cấm” học sinh học công
thức. Anh đã hướng dẫn một cách tỉ mỉ, bản chất sinh học của các công thức giúp cho học sinh

uO

vừa nhớ lý thuyết, thông qua đó có thể vận dụng giải các tình huống bài tập một cách dễ dàng.

Ta
iL
ie

Quả đúng là công thức trong sinh học rất nhiều nếu chúng ta không tiếp cận bản chất thì thực
sự không thể nắm bắt hết được. Ngoài ra tôi rất thích thú với cách giải bài tập của anh – do dựa
trên bản chất sinh học, không phụ thuộc vào công thức nên cách giải của anh đầy sáng tạo và

up
s/

linh hoạt. Có thể nói, bộ sách đã:

 Cung cấp đầy đủ, hệ thống kiến thức Sinh học phổ thông một cách bản chất, logic.
 Nội dung được thể hiện phần lớn bằng hình ảnh màu nên giúp học sinh dễ nhớ, dễ hiểu.

ro

 Từng bước giúp học sinh phát triển năng lực sáng tạo, độc lập trong học tập môn Sinh

om
/g

học.

 Giúp các em học sinh có thể dùng để tự học mà hoàn toàn không cần đi học thêm.

.c

 Là một kênh tham khảo giá trị dành cho các thầy cô giáo dạy bộ môn Sinh học.

ok

Chúng tôi trân trọng giới thiệu tới các em học sinh, các bậc phụ huynh và các thầy cô giáo bộ

bo

sách giá trị “Vượt đích môn Sinh học”, gồm 2 tập - Tập 1: Lý thuyết và Tập 2: Bài tập.

ce

Do tài liệu được tác giả dày công viết và biên soạn nên chúng tôi hy vọng các thầy cô giáo, các
em học sinh sẽ ủng hộ tác giả bằng cách mua sách từ nhà xuất bản, tránh mua sách lậu là cơ sở

w

w

w

.fa

để tập sách ngày càng hoàn thiện ở những lần tái bản sau, đáp ứng nhiều hơn nữa nhu cầu dạy
và học tập bộ môn Sinh học.
Ông Nguyễn Thái Chi
Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Sức khỏe cộng đồng, Hiệp hội Y học Việt Nam.
Thạc sĩ Y tế công cộng, Khoa Y tế công cộng, Đại học Mahidol, Bangkok, Thái Lan.

Footer Page 7 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 5 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 8 of 16.

Để Bộ sách này đến được với người học không chỉ là sự nỗ lực của riêng cá nhân tôi mà còn

01

có sự giúp đỡ nhiệt tình, sự động viên kịp thời của nhiều người.

oc

Con xin cảm ơn mẹ, mẹ Vũ Thị Uyên, người đã sinh con ra và nuôi con thành người, người

ai
H

chưa lúc nào nguôi tự hào về con, tin tưởng con trong quá trình học tập, công tác.
Con xin cảm ơn bố, bố Tô Thế Bằng, cố Vụ trưởng Ban tổ chức Trung ương Đảng Cộng sản

D

Việt Nam. Bố luôn là tấm gương sáng về tinh thần học tập, nghị lực phấn đấu để con noi theo.

hi

Anh cảm ơn em Đào Thị Cẩm Vân, người vợ đã luôn bên anh, động viên anh, lo toan việc nhà

nT

để anh toàn tâm, toàn ý viết tập sách này.

uO

Bố cảm ơn con, con gái Tô Ánh Minh Nguyệt của bố, con luôn là nguồn cảm hứng giúp bố sẵn

Ta
iL
ie

sàng vượt qua tất cả để phấn đấu, ngày càng hoàn thiện, từ đó làm gương cho con.
Em xin cảm ơn các anh chị của em – Chị Tô Thị Phương Lan, anh Tô Thái Bình, anh Tô Bình
Nguyên, những người luôn luôn tôn trọng, tin tưởng ý kiến, quyết định của em và động viên

up
s/

em thực hiện hết mình.

Em xin cảm ơn PGS.TS. Dương Tiến Sỹ - Khoa Sinh học Trường Đại học sư phạm Hà Nội –

ro

Chủ tịch hội đồng quản lý Viện phát triển Công nghệ và Giáo dục. Thầy luôn là người thầy
mẫu mực, nhiệt tình giúp đỡ em, tin tưởng em. Mặc dù bận việc gia đình em không theo con
thầy với em luôn luôn đúng.

om
/g

đường khoa học cùng thầy nhưng em luôn có gắng tự học, rèn luyện hàng ngày để niềm tin của

.c

Tôi xin cảm ơn Ban giám hiệu Trường THPT Đại Từ đã tạo điều kiện để qua những giờ dạy

ok

thực tế trên lớp, ôn thi Đại học, ôn thi học sinh giỏi tôi hoàn thành tập sách này một cách sinh

bo

động, gần gũi với hiểu biết, trình độ nhận thức của học sinh.

ce

Tôi xin chân thành cảm ơn các anh chị, các bạn, các em đồng nghiệp - cô Lê Thị Thanh, thầy
Phan Tấn Thiện, cô Trương Huyền Xâm, cô Vũ Thùy Dung, thầy Nguyễn Đình Huy, cô Phạm

.fa

Thị Kim Huế đã có những nhận xét, đóng góp giá trị cho tôi qua các bài dạy để từ đó hệ thống

w

kiến thức của tôi ngày càng hoàn thiện. Tôi vô cùng cảm ơn gần 50 thầy cô giáo trên cả nước

w

w

đã tin tưởng mua dùng file word bộ sách này làm tài liệu ôn thi THPT Quốc gia, giúp cho các
em học sinh có cách tiếp cận học tập môn Sinh học theo một cách thật sự đơn giản.
Tôi xin cảm ơn Thạc sĩ Lê Đăng Khương – giảng viên khoa Hóa học Trường Đại học sư phạm
Hà Nội đã nhận thấy giá trị của tôi và cho tôi thấy sứ mệnh cần phải chia sẻ những giá trị Sinh
học mà tôi có cho cộng đồng.

Footer Page 8 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 6 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01

www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 9 of 16.
Tôi xin cảm ơn những bậc thầy truyền lửa, truyền động lực: Mr.Vas người Singapore và Luật
sư – diễn giả Phạm Thành Long đã giúp cho tôi biết rằng cuộc sống là chia sẻ, là cho đi.
Tôi xin được cảm ơn Thạc sĩ, bác sĩ Nguyễn Thái Chi đã đọc và đưa ra những nhận định, đánh
giá khách quan về tập sách.

01

Cảm ơn Công ty TNHH In và Thương mại Linh Gia và Nhà xuất bản Dân trí đã giúp đỡ tôi rất

oc

nhiều trong quá trình xuất bản bộ sách này.

Cám ơn mạng internet, công cụ tìm kiếm google đã hỗ trợ giúp tôi tìm kiếm tài liệu, từ đó xây

ai
H

dựng được nhiều hình ảnh bản chất, sống động. Từ đó giúp các em học sinh có nhiều cảm

D

hứng học tập bộ môn Sinh học.

hi

Đặc biệt cho thầy được cảm ơn sự tin yêu của các em học sinh với những tiết dạy, tiết ôn luyện

nT

của thầy. Cảm ơn các em học sinh trên cả nước đã yêu mến, đặt mua, tin dùng và trân trọng

uO

những giá trị mà bộ sách này mang lại cho các em. Chính các em là động lực quan trọng nhất
để thầy có đủ quyết tâm miệt mài, không quản ngày đêm hệ thống toàn bộ chương trình ôn thi

Ta
iL
ie

THPT Quốc gia thành Bộ sách giá trị này dành cho các em.

Thạc sỹ Lý luận và Phương pháp dạy học Sinh học

w

w

w

.fa

ce

bo

ok

.c

om
/g

ro

up
s/

Tô Nguyên Cương

Footer Page 9 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 7 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 10 of 16.

.................................................................................................2

ai
H

.........................................................................................................................................8

oc

....................................................................................................................................6

01

.............................................................................................................................. 5

D

..................................................................................................12

hi

.....................................................................................................................................16

nT

...................................................................................................16

uO

...........................................................................................................19

Ta
iL
ie

CHƯƠNG I: DI TRUYỀN HỌC CẤP ĐỘ PHÂN TỬ .............................................................. 19
........................... 20
.........27
..................................29

up
s/

.....................................33

..........................................40

........................................................... 42

...........43
............................... 46
................52

.c

om
/g

ro

CHƯƠNG II: DI TRUYỀN HỌC CẤP ĐỘ TẾ BÀO – CƠ THỂ ............................................43

ok

...................57

bo

MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN ................................................................................ 57
GREGOR MENDEL ................................................................................................... 59

ce

I. QUY LUẬT PHÂN LI ............................................................................................. 62

.fa

II. QUY LUẬT PHÂN LI ĐỘC LẬP.......................................................................... 66

w

w

w

III. QUY LUẬT TƯƠNG TÁC GENE ....................................................................... 71
IV. QUY LUẬT DI TRUYỀN TÁC ĐỘNG ĐA HIỆU (Gene đa hiệu)..................... 76
V. LIÊN KẾT GENE (Bản chất: Là quy luật liên kết gene hoàn toàn)....................... 77
VI. HOÁN VỊ GENE (Bản chất: Là liên kết gene không hoàn toàn) ......................... 82

VII. GIỚI TÍNH VÀ QUY LUẬT LIÊN KẾT VỚI GIỚI TÍNH................................ 86
VIII. QUY LUẬT DI TRUYỀN QUA TẾ BÀO CHẤT - DT ngoài nhân ................. 91
.............................................94

Footer Page 10 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 8 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 11 of 16.

........................................ 100

CHƯƠNG III: DI TRUYỀN HỌC QUẦN THỂ ...................................................................... 104
................................................................................ 104
I. QUẦN THỂ ................................................................................................................. 104
II. CẤU TRÚC DI TRUYỀN.......................................................................................... 106

01

CHƯƠNG IV: ỨNG DỤNG DI TRUYỀN HỌC...................................................................... 110

oc

................................... 110

ai
H

I. CHỌN GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP LAI ........................................................... 110
II. TẠO GIỐNG BẰNG PHƯƠNG PHÁP GÂY ĐỘT BIẾN ....................................... 114

D

III. TẠO GIỐNG BẰNG CÔNG NGHỆ TẾ BÀO ......................................................... 115

hi

IV. TẠO GIỐNG NHỜ CÔNG NGHỆ GENE ............................................................... 116

nT

................................. 122

uO

ÔN TẬP PHẦN I – DI TRUYỀN HỌC.................................................................................. 131
.................................................................................................................... 140

Ta
iL
ie

A. KHÁI QUÁT ............................................................................................................................ 140
B. NỘI DUNG ............................................................................................................................... 141

........................................................................... 141

up
s/

I. BẰNG CHỨNG TRỰC TIẾP: Là các hóa thạch ........................................................ 141
II. BẰNG CHỨNG GIÁN TIẾP ..................................................................................... 142

ro

............................................................................. 148

I. HỌC THUYẾT TIẾN HOÁ CỔ ĐIỂN ....................................................................... 148

om
/g

II. HỌC THUYẾT TIẾN HÓA TỔNG HỢP - HIỆN ĐẠI ............................................. 152
................................................................................................. 157

.c

I. CƠ CHẾ PHÁT SINH BIẾN DỊ.................................................................................. 157

ok

II. HÌNH THÀNH CÁC ĐẶC ĐIỂM THÍCH NGHI - QUẦN THỂ THÍCH NGHI ..... 157

bo

III. CƠ CHẾ HÌNH THÀNH LOÀI MỚI ....................................................................... 161

w
w

................................................... 170

I. SỰ PHÁT SINH SỰ SỐNG ........................................................................................ 170
II. SỰ PHÁT TRIỂN CỦA SỰ SỐNG - Tiến hóa sinh học. ......................................... 172

w

.fa

ce

IV. CƠ CHẾ HÌNH THÀNH CÁC NHÓM PHÂN LOẠI TRÊN LOÀI–TH LỚN....... 168

............................................. 176
I. BẰNG CHỨNG VỀ NGUỒN GỐC ĐỘNG VẬT CỦA LOÀI NGƯỜI .................... 176
II. CÁC SỰ KI TRONG QUÁ TRÌNH PHÁT SINH LOÀI NGƯỜI ............................ 179
III. VƯỢN NGƯỜI HÓA THẠCH & QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH LOÀI NGƯỜI ... 181
IV. NGƯỜI HIỆN ĐẠI VÀ SỰ TIẾN HÓA VĂN HÓA ............................................... 182
............................................................................................ 185

Footer Page 11 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 9 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01

www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Header Page 12 of 16.

Th.s Tô Nguyên Cương

........................................................................................................187
..............................................................................188
....................................................................................... 191
.................................................................................194
...................................................................................204

ai
H

.....227

oc

.............................................................................223

01

...........................................................................211

.................................................................................233

D

......................................................................................................235

hi

...................................................................................236

nT

.............................................................................................. 264

uO

..................................................................................271

Ta
iL
ie

.....................................................................................................................................280
......................................................................................................................................281
PHỤ LỤC 1: MỘT SỐ BẢN ĐỒ KHÁI NIỆM ......................................................................282
PHỤ LỤC 2: PHƯƠNG PHÁP HỌC VÀ LÀM BÀI THI ..................................................... 288

up
s/

PHỤ LỤC 3: MA TRẬN ĐỀ THI TUYỂN SINH ĐẠI HỌC, CAO ĐẲNG ......................... 293
PHỤ LỤC 4: MA TRẬN ĐỀ THI THPT QUỐC GIA ........................................................... 295

ro

PHỤ LỤC 5: MỘT SỐ CHIA SẺ CỦA CÁC EM HỌC SINH LỚP 12 CUỐI CẤP, CÁC ...296

w

w

w

.fa

ce

bo

ok

.c

om
/g

.............................................................................................................300

Footer Page 12 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 10 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01

Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

ro

up
s/

Ta
iL
ie

uO

nT

hi

D

ai
H

oc

01

Header Page 13 of 16.

om
/g

Hình 0.1. Steve Jobs khi còn sống [11]

w

w

w

.fa

ce

bo

ok

.c

“Thời gian của các bạn là có hạn, vì thế đừng lãng phí để sống cuộc đời của ai đó. Đừng nhốt
mình trong những tư tưởng giáo điều - sống với kết quả suy nghĩ của những người khác. Đừng
để ý kiến của những người khác nhấn chìm tiếng nói trong sâu thẳm của chính bạn. Và điều
quan trọng nhất, hãy dũng cảm đi theo trái tim và trực giác của mình. Bằng cách nào đó
chúng sẽ biết bạn thực sự muốn trở thành cái gì. Tất cả thứ khác chỉ là thứ yếu.” Steve Jobs.

Footer Page 13 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 11 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01

www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 14 of 16.
(Tham khảo thêm “Phương pháp học và làm bài thi” trong Phụ lục 2 – cuối sách)
Đây là nội dung vô cùng quan trọng tuy nhiên trong thực tế
rất ít được để ý, đặc biệt trong viết sách. Hầu hết các cuốn tài

ai
H

người dùng sử dụng. Và thực sự nguy hiểm khi sử dụng mà

oc

như một lọ thuốc, một cái máy đều cần có phần hướng dẫn

01

liệu của chúng ta “quên” mất phần này. Quyển sách cũng giống

không đọc hướng dẫn và sử dụng lung tung. Khi đó trí tuệ người học sẽ bị “tổn thương”, kiến

D

thức trong đầu họ sẽ loạn lên, lúc học rất say mê, lúc không muốn động đến một chút nào. Học

hi

xong thì mơ mơ màng màng, cái gì ai nói cũng biết nhưng bản thân thì không thể tự trình bày

nT

ra được, không giải quyết được một vấn đề độc lập, hoàn chỉnh. Tất yếu sẽ dẫn đến cảm giác

uO

lo lắng, bất an. Như vậy việc không có hướng dẫn sử dụng sẽ làm cho người học không chỉ
mang thêm “bệnh” vào người mà người dùng mất thời gian, tuổi trẻ. Đọc hướng dẫn sẽ giúp

Ta
iL
ie

cho các em học tài liệu hiệu quả, nhẹ nhàng, thấy được những nội dung trọng tâm của từng
phần, cách phát triển tư duy và nhanh chóng tiếp thu đầy đủ, hiệu quả các giá trị. Vì vậy chúng
tôi một lần nữa đề nghị các em học sinh hãy:

up
s/

“Đọc kĩ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng”.

1. Trước tiên các em cần nghiên cứu kĩ Phương pháp học và làm bài thi mà chúng tôi đã giới

ro

thiệu ở Phụ lục 2 cuối sách. Phương pháp chính là phương tiện, các em không sử dụng đúng

om
/g

phương tiện thì rất khó có thể tới đích một cách nhanh nhất, hiệu quả nhất.
Khi tự học bằng Bộ sách này, với các câu hỏi chúng tôi đưa ra đề nghị các em không nóng
vội xem đáp án mà nghiên cứu thật kĩ, vận dụng kiến thức bài học để đưa ra một đáp án cho

.c

mình. Không quan trọng đáp án đó đúng hay sai miễn là đáp án do hiểu biết của em đưa ra.

ok

Câu trả lời đúng cũng tốt, sai cũng tốt bởi những câu trả lời sai qua đáp án sẽ giúp cho các em

bo

hoàn thiện kiến thức của mình và em sẽ rất nhớ về nó. Nó giống như khi em đi qua cửa ở một

ce

nơi nào đó mà bị vấp thì lần sau em qua đấy em sẽ luôn để ý, cảnh giác và không bị vấp nữa.
Hãy tỉnh táo, đừng sợ mất thời gian, bởi khi em tư duy tìm câu trả lời cũng chính là em đang

.fa

học và đang tiến bộ, não bộ của các em sẽ tự động huy động, kết nối tất cả kiến thức, kĩ năng

w

em có để giải quyết vấn đề đó. Đây là cách học sâu sắc và chắc chắn nhất. Đồng thời các em

w

w

nên liên tục trao đổi với các bạn, với thầy cô những vấn đề liên quan mà không hiểu hay mâu
thuẫn.

2. Toàn bộ quyển sách gồm 3 phần Di truyền học, Tiến hóa và Sinh thái học. Trong đó mỗi
phần là một logic rất chặt chẽ - không chỉ chặt chẽ giữa các chương, các bài mà các đơn vị nội
dung trong mỗi bài cũng được cấu trúc vô cùng chặt chẽ. Vì vậy, mở mỗi phần các em phải
Footer Page 14 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 12 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 15 of 16.
nghiên cứu theo thứ tự từng nội dung, từng bài. Trước mỗi phần chúng tôi đều đưa ra tổng
quan nội dung sẽ trình bày nên yêu cầu các em hãy nghiên cứu kĩ, nhớ có bao nhiêu vấn đề và

uO

nT

hi

D

ai
H

oc

01

hiểu nội dung logic của nó hoặc ít nhất tự gán logic cho nó để bản thân các em dễ nhớ, dễ hiểu.

Ta
iL
ie

Cấu trúc nội dung chương trình thi THPT Quốc gia môn Sinh học

3. Ở đây chúng tôi chỉ hướng dẫn cách học cho 2 chương khó nhất của phần Di truyền học do
có nhiều nội dung, nhiều bài tập, nhiều cơ chế trừu tượng. Các chương, các phần còn lại thì

up
s/

quyển sách đã trình bày đầy đủ, các em có thể hoàn toàn tự học được dễ dàng.
Chương 1: Di truyền học phân tử

ro

Các em cần nghiên cứu thật kĩ Cấu trúc Acid nucleic và Cơ chế ADN nhân đôi được trình

om
/g

bày trong Tập 1 – Lý thuyết. Các em cần vẽ được cấu trúc một nu và một đoạn ADN có tối
thiểu 2 cặp nu. Không chỉ vậy với các cơ chế đã có trong sách các em cần vẽ lại và mô tả được.

.c

Chúng tôi khuyến khích các em vẽ lại theo cách của mình nhưng cần giữ nguyên bản chất và

ok

nếu có chỗ nào đắn đo hãy liên hệ ngay với chúng tôi. Không quan trọng xấu đẹp, quan trọng
là em nhìn vào em hiểu em đã vẽ gì và nó thể hiện điều gì. Khi các em đã hiểu rồi thì khi sang

bo

Tập 2 - Bài tập của chúng tôi các em sẽ dễ dàng làm chủ các “công thức” và sau đó là thoát ly

w

w

w

.fa

ce

hoàn toàn khỏi các “công thức” vô nghĩa đó.
Chương 2: Di truyền học tế bào - cơ thể
Với chương này các em cần nghiên cứu thật kĩ cấu trúc NST, vẽ và mô tả được cơ chế

nguyên phân, đặc biệt là giảm phân. Trong đó cơ chế giảm phân là cơ chế chìa khóa giúp em
chinh phục các quy luật di truyền một cách dễ dàng. Ngược lại khi không hiểu sâu sắc và nắm
chắc cơ chế giảm phân, chắc chắn các em sẽ không bao giờ hiểu được các quy luật di truyền.
Phần các quy luật di truyền, nội dung biện luận rất quan trọng. Chúng tôi đã cố gắng đưa ra
những cách tư duy, biện luận tối ưu – đó cũng chính là những bài mẫu và lời giải mẫu cho mỗi

bài và chúng là những lời giải mẫu mực cho tư duy mà chúng tôi đã cân đo đong đếm rất
Footer Page 15 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 13 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 16 of 16.
nhiều. Cụ thể, sau khi thí nghiệm được nêu ra em hãy suy nghĩ và đưa cho mình một cách giải
thích, biện luận. Tiếp đó em hãy xem cẩn thận từng bước biện luận sao cho thật hiểu. Cuối
cùng là nhìn vào đầu bài, dựa trên các dữ kiện tự biện luận lại. Nếu các em làm như vậy, chúng
tôi đảm bảo rằng các em sẽ sao chép được cách tư duy mẫu mực đó để có thể vận dụng một

cách sáng tạo vào làm các tình huống, bài tập khác. Các em yên tâm, trong 8 quy luật chỉ có 6

ai
H

4. Trong quá trình trình bày với quan điểm không sử dụng những từ lai căng bởi học sinh đã
được học Tiếng Anh, đồng thời nhằm cung cấp cho các em các từ khóa Tiếng Anh để tra cứu

D

nên chúng tôi đều sử dụng thuật ngữ Tiếng Anh gốc. Ví dụ như:

uO

nT

 Bazơ nitrogen  Base nitrogenous (adj) hoặc Base nitrogen (noun).

hi

 ...aza  ...ase
 Axít  Acid
 Phốt phát  Phosphate

Ta
iL
ie

 Phốtphoric  Phosphoric
 Nucleôtit  Nucleotide

 Lipít  Lipid

up
s/

 Pôlipéptit Polypeptide
 Gen  Gene

oc

linh hoạt và sáng tạo.

01

quy luật là các em cần phải học như vậy để từ đó có được phương pháp tư duy thông minh,

ro

 Men đen  Mendel; Moóc gan  Morgan; La mác  Lamarck; Đácuyn  Darwin.

om
/g

 Hội chứng Đao  Down; Tớc-nơ  Turner; Claiphentơ  Klinefelter; …

w

w

w

.fa

ce

bo

ok

.c

Chúng tôi cam kết các em sẽ thành công khi sử dụng nghiêm túc bộ sách giá trị này!

Footer Page 16 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 14 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

uO

nT

hi

D

ai
H

oc

01

Header Page 17 of 16.

w

w

w

.fa

ce

bo

ok

.c

om
/g

ro

up
s/

Ta
iL
ie

“Tương lai của bạn được tạo thành bởi những gì bạn làm ngày hôm nay
chứ không phải là ngày mai.”

Footer Page 17 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 15 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vt ớch mụn Sinh hc Tp 1 (LT6.4)

Th.s Tụ Nguyờn Cng

Header Page 18 of 16.

oc

01

TUYấN B

2. TễI L NGI MNH M, T TIN, QUYT ON

nT

4. TễI THAM GIA 100% VO CC CU HI, BI TP

hi

3. TễI LUễN HC HI KHNG NH BN THN MèNH

D

ai
H

1. TễI KIM SOT CUC I TễI

uO

5. TễI LUễN HC TP HT MèNH XNG NG VI S HY SINH
CA B M TễI

Ta
iL
ie

6. TễI XNG NG Cể MT TNG LAI TI SNG

7. TễI NGNG M V LM THEO CCH NGI TI GII LM

up

s/

8. TễI LUễN KT GIAO V NH S GIP CA NGI TI GII
9. TễI LUễN TCH CC GIP NGI KHC HC HI

ro

10. KH NNG CA TễI L KHễNG GII HN

om
/g

11. TễI CHY HT MèNH V T 10 IM MễN SINH
12. BY GI HOC KHễNG BAO GI

w

.fa

ce

bo

ok

.c

13. Ohhhhhhhhhhyessssssssssss.. (neo li bng mt cỳ tht tay tht mnh m)

w

w

Nếu ngay cả bạn cũng không tin vào chính mình
thì sẽ không ai tin bạn cả và hãy quên việc bạn sẽ thành công đi.
Nhớ nhé, hãy quên thành công của bạn đi.
- Th.S Tụ Nguyờn Cng -

Footer Page 18 of 16.
Youtube: Bộ Nguyt Channel
- 16 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 19 of 16.

Khi đi xe đạp, em có
thấy trong khi em đang nói

01

chuyện mà chân vẫn đạp

oc

mà không cần nhận thức

ai
H

mình đang làm nó - đó

chính là tiềm thức. Tiềm

D

thức không biết cái gì

hi

đúng, cái gì sai, nhiệm vụ
4 giai đoan phát triển khả năng

nT

của nó là thực thi những

uO

“mệnh lệnh” chúng ta cài đặt cho nó. Em còn nhớ lần em mới tập đi xe đạp thế nào, em liên
tục phải tập trung vào đôi chân và sự phối kết hợp nó với các bộ phận của cơ thể sao cho phù

Ta
iL
ie

hợp với tính chất vật lý của cái xe. Sau đó em luyện tập và đi nhiều lần, kết quả là em không
cần phải để ý tới các động tác đó nữa – nghĩa là cứ lên xe là một chân đẩy, một chân đạp một
cách TỰ ĐỘNG. Cũng như thầy đang gõ những dòng chữ này cho các em là cũng hoàn toàn tự

up
s/

động với tốc độ cao mà không cần nhìn bàn phím, không cần quan tâm đến ngón nào điều
khiển phím nào, chỉ cần nghĩ ra từ nào là tay thầy gõ ra từ đó. Sự tự động đó cao đến mức khi

ro

người khác dùnga áy tính của thầy nhờ thầy chỉ cho một phím nào đó là thầy rất khó khăn (vì

om
/g

bàn phím của thầy đã bị thầy cạo sạch chữ trên phím). Tóm lại có thể nói tiềm thức là kết quả
của một hành vi lặp đi lặp lại biến thành thói quen, chỉ khác ở chỗ là các thói quen này chúng
ta hình thành không cần phải hành động lặp đi lặp lại mà chỉ cần chuyển hóa nó thành ngôn từ

.c

đưa vào trong tiềm thức và lặp đi, lặp lại.

ok

Khi tuyên bố, cần tuyên bố 100%, hết sức có thể bằng cách hét thật to, càng đông người

bo

cùng tuyên bố thì nó càng nhanh vào tiềm thức. Mỗi ngày ít nhất 2 lần vào buổi sáng sau khi
ngủ dậy và buổi tối trước khi đi ngủ. Nếu không các em có thể dán nó lên tường, ghi âm lại và

ce

nghe nó thường xuyên cũng như đọc nó thường xuyên. Không chỉ vậy để đạt hiệu quả cao, khi

.fa

tuyên bố, cơ thể chúng ta cũng nên thể hiện rõ sự quyết tâm cũng như cũng như sự phấn khích

w

w

w

như thể em đã có những niềm tin, tố chất đó rồi.
Nếu các em làm đúng như vậy thì sau một tuần các em sẽ bắt đầu thấy mình đã có những tố
chất tuyệt vời đó. Chú ý kể cả em thuộc làu rồi, có thể đọc một cách vô thức thì các em vẫn
phải liên tục tuyên bố (như đọc kinh đều đặn) bởi mỗi ngày não bộ chúng ta phải tiếp nhận
hàng triệu thông tin. Vì vậy nếu em không tuyên bố để nhắc nhở nó thì nó sẽ bị lấn át bởi các
thông tin khác và chúng ta dễ dàng quên mất mục tiêu cũng như tiềm thức chúng ta lại bị xâm
chiếm bởi những thói quen cũ – không tích cực.

Footer Page 19 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 17 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01

www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

ro

up
s/

Ta
iL
ie

uO

nT

hi

D

ai
H

oc

01

Header Page 20 of 16.

.c

om
/g

“Điều tuyệt vời nhất trong cuộc sống này là làm những điều mà người khác bảo rằng bạn
không làm được”- Walter Bagehot

ok

Bài học: Đừng bao giờ hy vọng tất cả mọi người yêu quý bạn, bất kì một hành động nào của bạn dù
nhỏ nhất cũng luôn có 2 nhóm người, một nhóm ủng hộ, một nhóm không ủng hộ. Nhưng thật may

bo

mắn, bạn có quyền lựa chọn là tập trung vào những người ủng hộ mình, tập trung vào cái mình thực sự

w

w

w

.fa

ce

mong muốn, khát khao – những điều phù hợp với luật pháp và đạo đức.

Footer Page 20 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 18 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 21 of 16.

 Tại sao em sinh ra vừa giống bố mẹ, vừa khác bố mẹ?
 Tại sao thiên tài Einstain lại là cha ruột của 2 người con … bình thường?

2

Cơ chế di
truyền

3

Cơ chế biến
Đột biến gene
dị

*Với hình thức sinh sản Tự thụ phấn, giao
vô tính: Nguyên phân
phối giữa các cá thể

*Với hình thức sinh sản
hữu tính: Nguyên phân,
giảm phân và thụ tinh
Di nhập gene, yếu tố
Đột biến NST
ngẫu nhiên, CLTN,
ĐB
Theo các quy luật di
Ngẫu phối (giao phối,
truyền
giao phấn); giao phối
gần (tự thụ)
Mối quan hệ giữa kiểu
Tần số allele ổn định.
gene, môi trường và
kiểu hình

nT

hi

D

ADN nhân đôi

Cơ chế biểu
Phiên mã và dịch mã
hiện tính
trạng
Cơ chế điều Cơ chế điều hòa hoạt

động của gene
hòa biểu
hiện

up
s/

5

Vốn gene

uO

4

Nhiễm sắc thể

01

Vật chất di
truyền

Quần thể

oc

1

Tế bào - cơ thể

ai
H

Phân tử
Acid nucleic (Hầu hết
là ADN trừ một số
chủng virus vật chất
di truyền là ARN)

Ta
iL
ie

Cấp độ

STT

ro

VẬT CHẤT DI TRUYỀN: là Vật chất (hữu hình) mang Thông tin di truyền.

om
/g

CƠ CHẾ DI TRUYỀN: Trong đó, Cơ chế là Quá trình, Di truyền nghĩa là sự Truyền đạt
nguyên vẹn thông tin di truyền của bố mẹ cho con cái. Như vậy Cơ chế di truyền là quá trình
truyền đạt thông tin di truyền qua các thế hệ.

ok

.c

CƠ CHẾ BIẾN DỊ: Trong đó, Cơ chế là Quá trình; Biến trong từ Biến đổi, Dị nghĩa là Khác.
Như vậy Cơ chế biến dị là quá trình gây nên những biến đổi, sai khác trên Vật chất di truyền.

bo

CƠ CHẾ BIỂU HIỆN TÍNH TRẠNG: Là quá trình thông tin di truyền chứa đựng trong vật
chất di truyền quy định tính trạng như thế nào.

w

w

w

.fa

ce

CƠ CHẾ ĐIỀU HÒA BIỂU HIỆN TÍNH TRẠNG: Là quá trình tác động của Môi trường
tới Cơ chế biểu hiện tính trạng.
CHƯƠNG I: DI TRUYỀN HỌC CẤP ĐỘ PHÂN TỬ

A. KHÁI QUÁT
1. Vật chất di truyền: Acid nucleic (ADN, ARN)
2. Cơ chế di truyền: ADN nhân đôi.
3. Cơ chế biến dị: Đột biến gene.
4. Cơ chế biểu hiện tính trạng: Phiên mã và Dịch mã.
5. Cơ chế điều hòa: Điều hòa hoạt động của gene theo mô hình Operon.

Footer Page 21 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 19 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

ai
H

oc

01

Header Page 22 of 16.

Hình 0.1:

uO

nT

 Acid nucleic là gì? Tại sao gọi là acid nucleic?
 Tại sao nói acid nucleic có khả năng mang, lưu giữ, bảo quản và truyền đạt
thông tin di truyền qua các thế hệ tế bào và cơ thể?

hi

D

B. NỘI DUNG

Ta
iL
ie

Vật chất di truyền: Là vật chất mang thông tin di truyền quy định các tính trạng của cơ thể.
Ở cấp độ phân tử, hầu hết ở các loài VCDT là ADN, trừ một số chủng virus có VCDT là ARN.

I. ACID NUCLEIC: Gồm 2 loại ADN và ARN.

up
s/

1. Vị trí phân bố
- Tế bào nhân sơ: Tế bào chất.

ro

- Tế bào nhân thực: Chủ yếu ở trong nhân, một

om
/g

lượng nhỏ có trong các bào quan ty thể, lục lạp ở tế

2. Cấu trúc

ok

a. Cấu trúc hoá học

Hình 1.1: Cấu tạo một nucleotide (A)

.c

bào chất.

ADN

ce

Cấu
trúc

bo

Acid nucleic là acid hữu cơ trong tế bào, chứa các nguyên tố C, H, O, N và P.

.fa

Nucleotide: Gồm 3 thành phần:

w

w

w

1.
Đơn
phân
(300
đvC)
Hình
1.2

ARN
Ribonucleotide: Gồm 3 thành phần:

- Đường pentose (5C): Deoxyribose (C5H10O4)

- Đường pentose (5C): Ribose (C5H10O5)

- Base nitrogen (A, T, G, X)

- Base nitrogen (A, U, G , X)

- Nhóm phosphate - H3PO4

- Nhóm phosphate - H3PO4

→ Trên cơ sở 4 loại nucleotide khác

→ Trên cơ sở 4 loại ribonucleotide khác

nhau ở thành phần base, người ta gọi tên

nhau ở thành phần base, người ta gọi tên 4

4 loại nucleotide theo tên 4 loại base là :

loại ribonucleotide theo tên 4 loại base: rA,

A, T, G, X

rU, rG, rX

Footer Page 22 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 20 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 23 of 16.
- Các nucleotide trên mỗi mạch liên kết - Các ribonucleotide trên mỗi mạch liên kết
2.
Một
với nhau bằng mối liên kết hóa trị với nhau bằng mối liên kết hóa trị
mạch
(phosphodieste) theo một chiều xác định (phosphodieste) theo một chiều xác định (5’(5’-3’) giữa đường của nucleotide phía 3’) giữa đường của ribonucleotide phía
trước

với

nhóm

phosphate

của trước

với

nhóm

phosphate

của

polyribonucleotide.

oc

polynucleotide.

01

nucleotide phía sau. Tạo thành chuỗi ribonucleotide phía sau. Tạo thành chuỗi

D

ai

H

- Là 2 chuỗi polynucleotide liên kết với - Là 1 chuỗi polyribonucleotide có thể tự
3.
Hai
nhau bằng các liên kết hydrogen theo cuộn xoắn liên kết với nhau bằng các liên
mạch
NTBS:
kết hydrogen: (VD: tARN, rARN)
+ rA = rU bằng 2 liên kết hydrogen.

+ G  X bằng 3 liên kết hydrogen.

+ rG  rX bằng 3 liên kết hydrogen.

om
/g

ro

up
s/

Ta
iL
ie

uO

nT

hi

+ A = T bằng 2 liên kết hydrogen.

w

w

.fa

ce

bo

ok

.c

Hình 1.2. Phân biệt các loại nucleotide (Nguồn: ©2011 Pearson Education, Inc)

Hình 1.3. Liên kết giữa các cặp base
nitrogen
(Nguồn: internet)

 1. Deoxy trong từ deoxyribose có
nghĩa là gì?

w

2. Vì sao vật chất di truyền ở cấp độ
phân tử viết tắt là ADN, ARN?

 3. Vì sao A chỉ liên kết với T hoặc U,
G chỉ liên kết với X?

Footer Page 23 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 21 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Th.s Tô Nguyên Cương

Header Page 24 of 16.
b. Cấu trúc không gian

uO

Hình 1.4. Cấu trúc phân tử ADN (Nguồn: Pearson Education, Inc)

nT

hi

D

ai

H

oc

01

Được hai nhà bác học J.Watson và F.Crick công bố vào năm 1953.

Ta
iL
ie

ADN (Dạng B)
ARN
- Gồm 2 mạch polynucleotide xoắn kép, - Gồm 1 mạch polyribonucleotide. Có 3 loại
đều song song quanh một quanh trục polyribonucleotide:

+ mARN: Mạch thẳng, có trình tự ribonucleotide

+ Bậc thang: Là sự liên kết giữa các cặp

đặc hiệu (không được dịch mã) nằm gần mã mở

base nitrogen theo NTBS.

đầu để ribosome có thể nhận biết vị trí, chiều

+ Tay thang: Là sự liên kết kế tiếp giữa 2

thông tin di truyền và tiến hành dịch mã.

ro

om
/g

thành phần đường và nhóm phosphate.
- Độ dài của một nucleotide là 3,4 A0.

.c

- Mỗi chu kì xoắn gồm 10 cặp nucleotide.

+ tARN: Chuỗi polyribonucleotide cuộn xoắn, có
đoạn các cặp base liên kết theo nguyên tắc bổ
sung (A = U, G  X) → 3 thuỳ. Có 2 đầu quan
trọng: Một đầu mang acid amine, một đầu mang
bộ ba đối mã (anticodon). (Xem hình 1.6)
+ rARN: Chuỗi polyribonucleotide, ở nhiều vùng
có liên kết bổ sung tạo nên vùng xoắn kép cục bộ.

w

w

w

.fa

ce

bo

ok

- Đường kính vòng xoắn là 20 A .
0

up
s/

tưởng tượng, giống 1 cái cầu thang xoắn.

Hình 1.5. Cấu trúc phân tử tARN
Footer Page 24 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 22 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01


www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01
Vượt đích môn Sinh học – Tập 1 (LT6.4)

Header Page 25 of 16.

Th.s Tô Nguyên Cương

Chú ý: Nhân sơ: ADN, vòng, kép.
Nhân thực: Trong nhân là ADN, thẳng, kép; trong tế bào chất, ở
các bào quan là ADN, vòng, kép.
Virus: ADN hoặc ARN; vòng hoặc thẳng; đơn hay kép

 Virus có 2x2x2 = 8 dạng vật chất di truyền.

3. Chức năng

01

a. Chức năng của ADN

oc

- Lưu trữ thông tin di truyền dưới dạng trình tự sắp xếp các nucleotide trên gene.

- Bảo quản thông tin di truyền bằng mối liên kết hóa trị, liên kết hydrogen được hình thành

ai
H

giữa các nucleotide.

D

- Truyền đạt thông tin di truyền: Trình tự nucleotide trên mạch polynucleotide của ADN quy
phân tử protein: (Xem thêm trong Sơ đồ 3 – Tập 2)

uO

 ADN → ARN → Polypeptide(protein) → Tính trạng

nT

hi

định trình tự các ribonucleotide trên ARN từ đó quy định trình tự các acid amine trên

- Quy định tính đa dạng và đặc thù của các loài sinh vật: Do mỗi loài có nhiều gen, mỗi

Ta
iL
ie

gene đặc trưng ở số lượng, thành phần, trình tự sắp xếp của các nucleotide.
b. Chức năng của ARN

up
s/

- mARN: Truyền đạt thông tin di truyền từ gene.

- tARN: Vận chuyển acid amine. Mỗi loại tARN chỉ

ro

vận chuyển một loại acid amine.

om
/g

- rARN: Cùng với protein cấu tạo nên ribosome.
Chú ý: Ở một số virus, thông tin di truyền không lưu

.c

giữ trên ADN mà được lưu giữ trên ARN (HIV, dại, …)

Hình 1.6. Cấu trúc tARN

.fa

ce

bo

ok

Hình 1.7. Cấu trúc HIV
A. Glicoprotein; B. Vỏ ; C. Capside;
D. 2 phân tử ARN; E. Enzyme phiên
mã ngược.

w

w

w

II. GENE: Đơn vị chức năng của ADN
1. Khái niệm
a. Ví dụ
- Gene mang thông tin mã hoá chuỗi
polypeptide Hb α của phân tử

hemoglobin (Hình 1.7)
- Gene mang thông tin mã hoá tARN, rARN.
Hình 1.8. Cấu trúc hemoglobin

Footer Page 25 of 16.
Youtube: Bé Nguyệt Channel
- 23 www.facebook.com/groups/TaiLieuOnThiDaiHoc01