song dung

Bài 15
Hiện tợng phản xạ
sóng dừng
I.mục tiêu
-Bố trí thí nghiệm để tạo ra sóng dừng
-Nhận biết đợc đặc điểm của sóng dừng.GiảI thích đợc sự tạo thành sóng dừng
-Nêu điều kiện để có sóng dừng trên sợi dây đàn hồi
-áp dụng hiện tợng sóng dừngtrên sợi dây đàn hồi
II chuẩn bị
- Một sợi dây lò so mềm có thể kéo dãn 2m
- Một máy rung có tần số ổn định
- Một sợi dây thun dài 1m
III.Tiến trình lên lớp
Trợ giúp của giáo viên
Hoạt động của học sinh Kiến thức cần đạt
Hoạt động 1: Học sinh làm thí
nghiệm và nhận biết sóng tới
và sóng phản xạ
GV:Tiến hành thí nghiệm cầm
đầu A của lò xo đa lên đa
xuống gây ra một biến dạng
trên lò xo.
Em hãy so sánh chiều
truyền biến dạng của lò xo trớc
khi gặp đầu cố định và sau khi
gặp đầu cố định
Gv: Sóng tới là gì?
Sóng phản xạ là gì? So sánh
các đại lợng đặc trng là tần
số ,bớc sóng của sóng tới và

sóng phản xạ?
Hoạt động 2: Hs quan sát
hiện tợng sóng dừng
Phân biệt nút sóng, bụng
sóng ,Đk có sóng dừng
Gv biểu diễn thí nghiệm hình
15.2
GV yêu cầu HS quan sát thí
nghiệm
GV : Em hãy vẽ lại hình ảnh
em quan sát đợc.
GV Phát biểu kháI niệm sóng
dừng?
Điểm nào có thể gọi là nút
hoặc gọi là bụng? Em nhận xét
về dao động của nút và bụng?
HS quan sát thí nghiệm
HS: chiều truyền biến dạng ngợc
chiều nhau.
Sóng tới là sóng truyền từ B đến A
Sóng phản xạ gây ra khi sóng tới
gặp B
Sóng phản xạ và sóng tới cùng tần
số, cùng bớc sóng và ngợc pha
nhau

Vẽ hình sóng dừng tĩnh thấy các
bó sóng,nút sóng ,bụng sóng
HS cho biết sóng dừng là gì?
Nút là những điểm đứng yên

Bụng là những điểm dao động
với biên độ cực đại
1.Sự phản xạ sóng
a) Thí nghiệm
b) Nhận xét
- Sóng tới:Sóng truyền từ A
tới B
- sóng phản xạ
Sóng phản xạ gây ra khi
sóng tới gặp B
Sóng phản xạ và sóng tới
cùng tần số, cùng bớc sóng và
ngợc pha nhau
2.sóng dừng
a)Thí nghiệm
b)Các kết luận
KN sóng dừng
(Vẽ hình15.4,15.5)
Nút sóng
Bụng sóng
1
Em quan sát hình vẽ và trả
lời C2

Tại sao trên sợi dây lại hình
thành nút sóng và bụng sóng ?
sóng tại M bất kì có pt ntn?
Yêu cầu Hs về nhà đọc
SGK
Gợi ý: Từ phơng trình sóng

tại B 15.1
Viết pt sóng tới ở M ,viết pt
sóng phản xạ truyền tới M
,sóng tại M là u=u
M
+u
,
M
GV Sau khi tổng hợp hai
sóng ta đợc Pt sóng của
M
Trong đó biên độ dao động
của M là:
a= 2Acos(
2
2



+
d
)
a
max
=? a
min_
=?
TRả lời C3?
Trả lời C4?
Hs hoạt động nhóm:Làm bài

tập sau
Nhóm 1(ý a)
Nhóm 2 (ý b)
Đề bài:
Trên sợi dây dài120cm có sóng
dừng có bớc sóng
60cm(hình 15.4)
a) Em hãy xác định tọa độ
các nút sóng?
b) Em hãy xác định tọa độ
các bụng sóng?
Khoảng cách giữa hai nút gần
nhau nhất bằng với khoảng cách
giữa hai bụng gần nhau nhất
S : a
max
= 2A,
a
min_
= 0
Nhóm 1(ý a)
Nút sóng a=0 (X
M
=d)
Hay cos(
2
2

+
M
x
)=0
(
2
2



+
M
x
)=
k
+
2



X
M
=k
2

đk: X
M


Biện luận:

k=0 thì X
M
= 0
k= 1 thì X
M
=
2

=30cm
k=2 thì X
M
=2
2

=60 cm
k=3 thì X
M
=3
2

=90
cm
c)GiảI thích sự tạo thành sóng
dừng(SGK)
Pt sóng dừng
u= 2Acos(
2
2

+
d
)cos(
2
2



f
)
Biên độ
a= 2Acos(
2
2



+
d
)

Bụng sóng a
max
= 2A và vị trí
d=
4
)12(

+
k
Nút sóng a
min_
= 0 vị trí
d=k
2

2
khoảng cách giữa 2 nút hoặc 2
bụng liên tiếp bằng bao
nhiêu?
Hoạt động 3: điều kiện để có
sóng dừng
Chiều dài dây phảI thỏa mãn đk
gì để trên dây có sóng
dừng? H15.5
Nhóm 1TH:Đối với dây có 2
đầu cố định
Nhóm 2TH:Đối với dây có 1
đầu cố định 1 đầu tự do
Hoạt động 4 Củng cố
GV cho Hs biết hiện tợng sóng
dừng để đo tốc độ
truyền sóng
Gv cho hs hoạt động theo nhóm
giảI Bt ví dụ
Bài 1(83)
Bài 2(83)
k=4 thì X

M
=4
2

=120
cm
có 4 nút sóng
Nhóm 2(ý b)
Bụng sóng a= 2A
Hay cos(
2
2



+
M
x
)=

1
(
2
2



+
M
x

)=k


X
M
=
4
)12(

+
k
đk: X
M



k=0 thì X
M
=
4

=15cm
k= 1 thì X
M
= 3
4

=45cm
k=2 thì X
M

=5
4

=75 cm
k=3 thì X
M
=7
4

2

=150 cm(loại)
có 3 bụng sóng
Hs dễ dàng xác định đợc
khoảng cách giữa 2 nút hoặc 2
bụng liên tiếp bằng
2

(Tọa độ nút sau trừ tọa độ nút
trớc)

TH:Đối với dây có 2 đầu cố định vì K/c
gia 2 nút liên tiếp bằng
2

HS :

= n .
2

;n=1,2,3,4
:Đối với dây có 1 đầu cố định 1
đầu tự do

= (
4

+ k
2

)= (2k+1)
4

;

= m
4

; m=1,3,5,7.
Hs trao đổi thảo luận giả bài tập

Kho
* Khoảng cách giữa 2 nút hoặc 2
bụng liên tiếp bằng
2

c) điều kiện để có sóng dừng
TH:Đối với dây có 2 đầu cố
định

= n .
2

;n=1,2,3,4

TH:Đối với dây có 1 đầu cố
định 1 đầu tự do
HS :

= m
4

;m=1,3,5,7.
d)ứng dụng (SgK)
3
4