access 2010 Giao trinh phan thiet ke bang

PH N 1. THI T K C

S

D

LI U

1. M t s khái ni m c b n v CSDL
1.1. D li u hay thông tin?
D li u là gì ?
D li u là t p các giá tr c b n nh t mô t các đ i t

ng qu n lý, đ

c l u tr l i.

Thông tin là gì ?
Thông tin là k t qu tr v c a vi c x lý các d li u đã l u tr , đáp ng yêu c u qu n
lý.
D li u hay thông tin?
VD: có b ng d li u khách hàng nh sau:
H và tên

Gi i tính

Ngày sinh

a ch

Nguy n V n An Nam

02/09/1985 157 Gi ng Võ, Ba ình, HN

Bùi Th Hoa

20/10/1980 89 Thái Hà,

N

ng a, HN

…

V i b ng d li u trên có th bi t đ
-

c m t s thông tin sau:

T ng s l ng khách hàng
T l khách hàng là Nam, T l khách hàng là N
Tu i c a khách hàng
S l ng khách hàng trong đ tu i cho tr c
…
Chú ý: Tr

ng h p c n l u l i Tu i c a khách hàng thì s l u Ngày sinh. B i vì t Ngày

sinh có th dùng hàm đ tính ra Tu i nên Ngày sinh là d li u c b n đ
Tu i là thông tin.

c l u l i, còn

1


1.2. C s d li u là gì?
C s d li u là t p h p các b ng ch a d li u v các đ i t
m c tiêu qu n lý.

ng liên quan nh m ph c v

VD: CSDL qu n lý bán hàng cho siêu th , CSDL qu n lý nhân s , CSDL qu n lý sinh
viên và đi m, …

1.3. Thi t k CSDL là gì?
Thi t k CSDL là vi c:
- phân tích các y u t đ u vào nh các hóa đ n, ch ng t , … các qui trình nghi p
v c ng nh các báo cáo đ u ra
- đ xác đ nh các d li u c n l u tr l i
- t ch c các d li u đó sao cho tránh l u tr trùng l p, tránh l u tr thi u d li u
- đ m b o cung c p thông tin đ u ra chính xác.
GIAO DI N
Hóa đ n
Ch ng t
Qui trình
nghi p v
U VÀO

Báo cáo

CSDL
H TH NG

NG D NG

U RA

Chú ý:
+ Trên đây là thi t k CSDL v m t logic.
+ N u cài đ t ng d ng trên các h qu n tr CSDL chuyên bi t nh Oracle thì c n có thi t
k CSDL v m t v t lý. Thi t k này có tính k thu t sâu, ph c t p h n dành cho sinh
viên chuyên Tin.
+ Khi đã có thi t k CSDL v m t logic, b n có th cài đ t trên MS Access ho c t o b ng
trên MS Excel r t d dàng và hi u qu .

2


1.4. Các b

c thi t k CSDL
1

u vào, u ra
Qui trình nghi p
v th c t

1.5. B ng d

Thi t k mô

hình ER

2

3

Thi t k mô hình
d li u quan h

Thi t k b ng
d li u chi ti t

li u là gì?

B ng d li u là b ng ch a các d li u mô t các đ i t ng qu n lý, v i các c t là các
thu c tính (hay tr ng - Field) mô t đ i t ng, m i dòng (hay b n ghi - Record) là
t p giá tr d li u c a m t đ i t ng c th .
VD: b ng d li u Khách hàng:
H và tên

Gi i tính

Ngày sinh

Tr

a ch

Nguy n V n An Nam

02/09/1985 157 Gi ng Võ, Ba ình, HN

Bùi Th Hoa

N

20/10/1980 89 Thái Hà,

Tr n Anh

Nam

01/05/1980 7 Tràng Thi, Hoàn ki m, HN

ng

a ch

Giá tr c a
tr ng a ch

ng a, HN

B n ghi

B ng d li u có gì khác v i b ng 2 chi u ?
- Các d li u trong b ng d li u có quan h v i nhau, t o nên m t ý ngh a nào đó.
+ Xét theo c t: m i c t là m t thu c tính nh ng cùng mô t m t đ i t

ng qu n lý. M i

c t là t p h p các giá tr thu c cùng m t ki u/ lo i.
+ Xét theo dòng: m i dòng là m t t p các giá tr mô t m t đ i t
- B ng d li u có s c t ít nh t có th và t
l

ng

ng c th .

ng đ i n đ nh, s dòng vô h n tùy vào dung

c ng c a máy tính.

- Không có 2 dòng d li u gi ng h t nhau t n t i trong b ng d li u.

3


2. Mô hình th c th liên h (Entity Relationship - ER)
Mô hình hóa th gi i th c là di n đ t th gi i th c ph c t p b ng ngôn ng mô hình
th c th liên h (ER) đ n gi n, đ có th nhìn rõ h n m i quan h gi a các đ i t ng,
b n ch t c a v n đ . ây là b c đ u tiên chu n b cho vi c thi t k CSDL.
ng th i
đây c ng là m t công c tr giúp cho vi c phân tích d li u, phân tích v n đ r t t t.

2.1. Các khái ni m và qui

c mô hình hóa c

b n

Ngoài các qui c mô hình hóa c b n đây còn m t s qui c mô hình hóa m r ng
đ có th bi u di n đ c th gi i th c ph c t p. Tuy nhiên trong môn h c này ch d ng
l i các bài toán c b n. N u quan tâm đ n ph n m r ng, hãy liên h v i giáo viên
d y.
Tên khái
ni m

T p th c th
hay còn g i là
Th c th

Khái ni m

Qui

c mô hình hóa

Là t p các đ i t ng c n qu n lý.
Tên c a t p th c th là m t danh
t chung. VD : t p các đ i t ng
Khách hàng – Th c th KHÁCH
HÀNG
Có th hình dung th c th
KHÁCH HÀNG là 1 b ng d
li u. Trong đó m i khách hàng là
m t dòng.

Là các đ c tính mô t đúng th c

th đó, không liên quan đ n th c
Thu c tính c a th khác.
th c th
Tên c a thu c tính là danh t
chung.
Thu c tính khóa đ

KHÁCH HÀNG
Mã KH
Tên KH
i n tho i

c g ch chân.

Là thu c tính xác đ nh duy nh t 1
Thu c tính
khóa chính c a th c th .
th c th
Th ng là thu c tính mã.
4


Tên khái
ni m

Khái ni m

Qui

c mô hình hóa

Trong mô hình ER thu c tính
khóa chính đ c g ch chân.
T p các quan
h hay còn g i
là Quan h

Là t p các m i liên h gi a m t
hay nhi u t p th c th .

B cc am i
quan h

Là s các th c th tham gia vào
m i quan h

Quan h 2
ngôi đ quy

Tên c a quan h là m t đ ng t .

Ng i qu n lý c ng là m t nhân
viên nên s đ c th hi n b ng
m t dòng trong b ng NHÂN
VIÊN.
Tuy nhiên đây t n t i m i quan
h qu n lý gi a dòng d li u c a
nhân viên làm qu n lý và các
dòng d li u c a các nhân viên
đ c qu n lý.

n

PHÒNG

VD: quan h có gi a th c th
PHÒNG BAN và th c th
NHÂN VIÊN.
ây là lo i th
gi i th c.

Có

VD quan h s d ng gi a các
th c th NHÂN VIÊN, D ÁN
và K N NG.

n

NHÂN
VIÊN
NHÂN

Quan h 3
ngôi

1

BAN

ng g p trong th

Là quan h gi a 3 th c th .

Qu n lý

VIÊN

Là quan h gi a 2 th c th .
Quan h 2
ngôi

1

NHÂN

VIÊN

n

Có

n

D

ÁN

1

K
N NG

5


Tên khái
ni m

Khái ni m

Qui

M t phòng ban ch có m t
tr ng phòng.
Quan h 1-1

M t tr ng phòng ch là tr
phòng c a m t phòng ban.

c mô hình hóa

PHÒNG
BAN

ng

Các quan h 1-1 th ng đ c
x lý nên không xu t hi n
trong ER.

có
TR

NG

1

PHÒNG

PHÒNG

Quan h 1-n

1

M t phòng ban có nhi u nhân
viên.

1

BAN
có

M t nhân viên ch thu c v m t
phòng ban.

NHÂN

n

VIÊN

M t nhân viên có th làm vi c
cho nhi u d án.
Quan h n-n

M t d án có th có nhi u nhân
viên.
V i m t nhân viên cho tr c và
m t d án cho tr c, ch có duy
nh t m t ngày tham gia d án
và m t vai trò đ c phân công.

Là thu c tính ph thu c vào các
th c th tham gia vào m i quan
h , không ch ph thu c vào riêng
th c th nào nên không th là
Thu c tính c a thu c tính c a th c th đó.
m i quan h
Trong VD v m i quan h n-n
trên, ngày tham gia d án và vai
trò là các thu c tính c a m i
quan h .

NHÂN
VIÊN

n

Ngày tham
gia d án

Làm
vi c cho

n

D

ÁN

Vai trò

6


Chú ý:
+ Nguyên t c đ c thông th

ng là t trên xu ng d

+ Khi v mô hình ER c n l u ý sao cho ng

i, t trái sang ph i.

i đ c theo nguyên t c thông th

ng có th

đ c đúng ý ngh a c a mô hình.
+ VD: các v mô hình ER đúng và sai c a đo n mô t th c t sau:
 M t phòng ban có nhi u nhân viên.
 M t nhân viên ch thu c v m t phòng ban.
Cách v đúng
PHÒNG
BAN

1

NHÂN
VIÊN

n

PHÒNG
BAN

Có

Thu c
v

Cách v sai

n

NHÂN
VIÊN

1

PHÒNG
BAN

PHÒNG 1
BAN

NHÂN
VIÊN

Thu c
v

n

PHÒNG 1
BAN

1
Có

NHÂN
VIÊN

n

NHÂN
VIÊN

n

PHÒNG
BAN

NHÂN
VIÊN

NHÂN
VIÊN

Thu c
v

PHÒNG
BAN

1

n

NHÂN
VIÊN

PHÒNG
BAN
1

Có

Thu c
v

n
n
Có

1

2.2. Mô hình hóa b ng mô hình ER
2.2.1. Các b

c c n th c hi n

- Xác đ nh m c tiêu qu n lý, đ i t

ng qu n lý.

- V i m i đ i t ng qu n lý, xác đ nh các thu c tính mô t đúng b n thân đ i t
M i đ i t ng qu n lý là m t Th c th . Xác đ nh thu c tính khóa chính.

ng đó.

7


- M i khi thêm 1 th c th c n xác đ nh xem li u có t n t i m i quan h gi a th c th m i
thêm v i m i th c th đang t n t i ?
- So sánh mô hình ER v i các yêu c u thông tin, yêu c u l u tr đ xem có b sót d li u
quan tr ng nào không ? T t c các d li u c n l u tr đ u đ c th hi n trên mô hình ER.

2.2.2. Xác đ nh m c tiêu và các đ i t
Xác đ nh m c tiêu qu n lý: th
đó c a doanh nghi p/ t ch c.
Xác đ nh các đ i t
hình ER):

ng qu n lý – Th c th

ng là m t ho t đ ng ho c m t qui trình nghi p v nào

ng qu n lý (m i đ i t

ng qu n lý s là m t th c th trong mô

- Là các đ i t ng tham gia vào quá trình qu n lý. Tr l i câu h i : đ đ t đ c m c tiêu
qu n lý c n qu n lý ai, cái gì ? ho c t p trung vào các danh t và tr l i câu h i : Li u có
c n qu n lý không ?
+

iv im iđ it

ng qu n lý xác đ nh đ

c. C n tr l i câu h i: đ i t

ng đó đ

c

qu n lý nh th nào trong doanh nghi p/ t ch c ? Câu tr l i s làm phát sinh thêm
thu c tính c a th c th ho c th c th m i c n qu n lý. Xem VD m c e, ph n 2.2.2 Các
l u ý khi xác đ nh thu c tính c a th c th .
+ VD: cùng là đ i t ng khách hàng, nh ng khách hàng siêu th thì ch c n qu n lý các
thông tin cá nhân còn khách hàng ngân hàng thì c n qu n lý theo lo i khách hàng.
Sách bán trong c a hàng và sách trong th vi n s đ c phân lo i khác nhau vì m c
tiêu qu n lý khác nhau.
- Là các ho t đ ng đ c th hi n b ng v n b n, ch ng t . VD : Hóa đ n bán hàng, H p
đ ng, Phi u m n sách, …

VD: Bài t p 2 ph n Thi t k CSDL.
Cách phân tích

K t qu

M c tiêu qu n lý:

QU N LÝ BÁN HÀNG
(Cho siêu th Hoa Xuân)

Tr

c khi bán hàng thì c n qu n lý gì? – Hàng hóa.

Hàng hóa đ

c qu n lý nh th nào

Hàng hóa

siêu th Hoa Xuân? – Lo i hàng
8


Theo lo i hàng.
Khi bán hàng, có c n qu n lý Khách hàng không? – Có đ
th c hi n các chính sách khuy n mãi đ i v i khách.

Khách hàng

Có c n phân lo i khách hàng không? – Không.
Vi c bán hàng có đ c th hi n b ng v n b n hay ch ng t
gì không? – Hóa đ n bán hàng.

Hóa đ n

Có c n qu n lý nhân viên không? – Có, đ tính doanh thu Nhân viên
bán hàng và l ng cho nhân viên.
Có c n phân lo i nhân viên không? – Không.

2.2.3. Xác đ nh thu c tính c a th c th
a. Làm th nào xác đ nh thu c tính c a th c th ?

M t th c th (đ i t ng) có th có r t nhi u thu c tính mô t . Nh ng thu c tính đ c
ch n làm thu c tính c a th c th ch là nh ng thu c tính chung nh t cho th c th
đó và ph c v m c tiêu qu n lý. Thu c tính chung nh t đây hi u là thu c tính mà t t
c các đ i t ng c th đ u có giá tr mô t thu c tính đó.
VD: Th c th KHÁCH HÀNG qu n lý các khách hàng, m i khách hàng là m t dòng
trong b ng KHÁCH HÀNG.
C n qu n lý nh ng thu c tính nào c a khách hàng?

Các thu c tính
mô t có th có
H và tên

Phân tích
ây là thu c tính c n thi t.

Các thu c tính c a th c
th KHÁCH HÀNG
H và tên

ây là thu c tính c n thi t cho:
Ngày sinh

- Vi c th c hi n các chính sách
khuy n mãi, t ng quà khách hàng
trong ngày sinh nh t
- Vi c đi u tra tình hình mua hàng

9


theo đ tu i khách hàng …
Tuy nhiên đ u bài không đ c p đ n vi c
c n thi t l u thông tin này.

ây là thu c tính c n thi t cho:
a ch

- Vi c g i các thông tin khuy n mãi

- Vi c đi u tra tình hình mua hàng
theo khu v c n i c a khách hàng
…

a ch

ây là thu c tính đ liên l c khi c n
thi t.
i n tho i

Email

u bài không đ c p đ n vi c c n thi t
l u thông tin này. Tuy nhiên b n v n
có th thêm n u mu n. Không b tr
đi m c ng không đ c c ng đi m.

i n tho i

ây là cách đ liên l c mi n phí, không
s b t ch i (nh g i đi n tho i) và
thông tin bao gi c ng đ n n i.
Tuy nhiên đ u bài không đ c p đ n
vi c c n thi t l u thông tin này.

Chi u cao

Thu c tính này s c n thi t đ i v i bài
toán qu n lý khách hàng c a c a hàng
may đo.

Cân n ng

Thu c tính này s c n thi t đ i v i bài
toán qu n lý khách hàng c a c a hàng
may đo.

C gi y

Thu c tính này s c n thi t đ i v i bài
toán qu n lý khách hàng c a c a hàng
th i trang.

Thích n cay

Thu c tính này c n thi t đ b n ti p th
các s n ph m ch bi n s n đúng kh u
v c a khách. Tuy nhiên ch 1 thu c
tính này thì không đ .
i v i khách hàng

c a hàng t p
10


ph m thì không c n quan tâm sâu s c
đ n m c đ này.
…
Chú ý: có s khác nhau gi a vi c thi t k CSDL đ đánh giá l y đi m và vi c thi t k
CSDL cho bài toán ng d ng th c t .

+

đánh giá l y đi m: B n ch li t kê các thu c tính mà đ u bài yêu c u ho c có liên
quan đ n gi thi t trong đ u bài. ôi khi k t qu thi t k không phù h p th c t nh ng
đúng lý thuy t và bám sát đ u bài.

+

s d ng th c t : B n không ch c n li t kê các thu c tính đ đ đáp ng nhu c u
qu n lý hi n t i mà còn ph i đáp ng c nhu c u qu n lý trong t ng lai (5 - 10
n m). Ng i thi t k gi i là ng i bi t nhìn tr c t ng lai. Tuy nhiên đôi khi c ng
ph i ch p nh n nh ng h n ch do t c đ phát tri n quá nhanh c a Khoa h c k thu t.
Ch ng h n, cách đây h n 10 n m, khi mà ch a nhi u ng i bi t đ n khái ni m email,
bi t g i và nh n th đi n t thì ng i thi t k CSDL s không đ a thu c tính Email
vào đ mô t Khách hàng. Nh ng trong th i đ i s hóa ngày nay thì không th thi t k
thi u thu c tính Email cho dù hi n t i đ i t ng khách hàng c a b n ít dùng email.

b. Thu c tính khóa chính c a th c th

Thu c tính khóa chính c a th c th : là thu c tính xác đ nh duy nh t m t dòng (m t
th c th c th ) trong b ng.
Thông th ng đ i v i m i đ i t ng qu n lý xác đ nh đ c thì khóa chính là thu c tính
Mã. Thu c tính này có th đã có t tr c, ph c v cho vi c qu n lý. Ch ng h n nh s
hóa đ n, s h p đ ng, mã hàng hóa, … ho c có th t thêm vào khi thi t k .
c. Thu c tính s đ ng và ph c h p

Thu c tính s đ ng là thu c tính có các giá tr không th tách ra thành nh ng ph n t
nh h n mà v n có ý ngh a và có th đ t tên thành m t tr ng m i.
Thu c tính ph c h p là thu c tính có các giá tr có th tách ra thành nh ng ph n t
nh h n mà v n có ý ngh a và có th đ t tên thành m t tr ng m i.

VD: trong b ng d li u Khách hàng sau:
H và tên

Gi i tính

Ngày sinh

a ch
11


Nguy n V n An

Nam

02/09/1985

157 Gi ng Võ, Ba ình, HN

Bùi Th Hoa

N

20/10/1980

89 Thái Hà,

S đ ng

Ph c h p

Ph c h p

ng a, HN

…
Ph c h p

- H và tên : là thu c tính ph c h p vì có th tách thành các thu c tính :
+ H đ m, Tên ho c
+ H ,

m và Tên ho c

+ H , Tên đ m, Tên.
- Gi i tính : là thu c tính s đ ng vì không th tách nh h n đ

c mà v n có ý ngh a.

- Ngày sinh : là thu c tính ph c h p vì có th tách thành 3 thu c tính : Ngày sinh, Tháng
sinh, N m sinh.
-

a ch : là thu c tính ph c h p vì có th tách thành : S nhà ph , Qu n, Thành Ph .

Khi nào thi t k thu c tính là ph c h p, khi nào c n tách ra thành s đ ng?
Câu tr l i ph thu c vào m c tiêu qu n lý và các yêu c u thông tin.
VD:
- N u th

ng xuyên c n đ a ra danh sách khách hàng s p x p theo Tên thì :

+ Thu c tính H và tên c n đ

c tách thành: H đ m, Tên.

+ Không nên ch n ph ng án tách thành: H ,
m, Tên. B i vì không bao gi c n s p
x p theo tên đ m và khi đ a ra báo cáo th ng c n tên đ y đ , khi đó l i ph i thêm
thao tác n i xâu.
- N u c n đ a ra danh sách các khách hàng theo t ng qu n ho c t ng thành ph thì :
+ Thu c tính

a ch c n tách thành S nhà ph , Qu n, Thành Ph .

Thu c tính Ngày sinh không c n tách nh h n, ch c n l u tr theo ki u Date thì Access
s cung c p các hàm đ có th x lý d li u này m t cách nhanh chóng. Ch ng h n: l y ra
n m c a m t giá tr Date, cho bi t giá tr Date đó thu c quý m y, tháng nào, tu n th bao
nhiêu trong n m, …

12


d. Thu c tính đ n tr và đa tr

Thu c tính đ n tr : là thu c tính mà m i ph n t (ô giao gi a dòng và c t) ch là m t
giá tr .
Thu c tính đa tr : là thu c tính mà m i ph n t (ô giao gi a dòng và c t) ch là m t
dãy hay m t t p các giá tr .
VD: trong b ng d li u NHÂN VIÊN sau:

Mã NV

H và tên

Ngo i ng

A01

Nguy n V n An

A02

Bùi Th Hoa

A03

Thái S n Kim

n tr

Anh, Pháp, Nh t

c, Pháp, Tây Ban Nha, Hàn, Trung qu c, Anh

n tr

a tr

- Mã NV :

là thu c tính đ n tr vì trong m i ô c a c t Mã NV ch ch a m t mã NV.

- H và tên :

là thu c tính đ n tr vì trong m i ô c a c t H và tên ch ch a duy nh t

giá tr H và tên c a 1 nhân viên.
- Ngo i ng :

là thu c tính đa tr vì trong m i ô c a c t Ngo i ng ch a m t dãy các giá

tr .

Tho t nhìn, thu c tính đa tr có v gi ng thu c tính ph c h p. V y thu c tính Ngo i ng
trên có ph i là thu c tính ph c h p không?
Theo đúng khái ni m thu c tính ph c h p, ta s tách thu c tính Ngo i ng thành các
ph n nh h n:
Mã NV

H và tên

A01

Nguy n V n An

A02

Bùi Th Hoa

A03

Thái S n Kim

?

?

?

Anh

Pháp

Nh t

Anh

Pháp

?

?

c

Hàn

?

Trung

- Các giá tr thu c m i c t thành ph n ch có th g i tên b ng chính giá tr ho c là tên thu c
tính ban đ u Ngo i ng  m i thành ph n này không th đ ng riêng làm thu c tính nên
Ngo i ng không ph i là thu c tính ph c h p.

13


- H n n a n u l y giá tr làm tên thu c tính thì ta s có các thu c tính : Anh, Pháp, Nh t, …
S c t s thay đ i tùy theo nhân viên  vi ph m đ c đi m c a b ng d li u c n thi t k .

G p thu c tính đa tr thì x lý th nào?
- N u b n không bao gi c n :
+ th ng kê s l

ng nhân viên bi t m t ngo i ng nào đó

+ hay đ a ra danh sách các nhân viên bi t m t ngo i ng nào đó
+ mà ch c n l u tr thông tin v thông tin v các ngo i ng mà m t nhân viên bi t, đ
khi c n thì tra c u nh m t thông tin tham kh o thêm
 hãy thi t k ngo i ng nh là m t thu c tính đa tr .
- N ub nc n:
+ th ng kê s l

ng nhân viên bi t m t ngo i ng nào đó

+ hay đ a ra danh sách các nhân viên bi t m t ngo i ng nào đó
 hãy thi t k m i ngo i ng là m t thu c tính.
+ Khi đó giá tr c a thu c tính có th là trình đ ngo i ng ho c yes/no.
+ Tuy nhiên c n h n ch s ngo i ng mà b n quan tâm. Ch ng h n, công ty b n hay làm

n v i các khách hàng Nh t b n, b n có th thi t k nh sau :

Mã NV

H và tên

Anh

Nh t

A01

Nguy n V n An

Yes

No

A02

Bùi Th Hoa

No

No

A03

Thái S n Kim

Yes

Yes

Th c th là m t danh t .
Thu c tính là m t danh t .
Giá tr có th là m t danh t ho c m t s ho c m t giá tr ngày tháng n m, …
e. V y m t danh t khi nào s là th c th , khi nào s là thu c tính, khi nào s là giá tr ?

M t danh t s là th c th khi:
- Là m t danh t chung ch m t nhóm các đ i t
- Có th li t kê m t s thu c tính mô t đ i t

ng c n qu n lý

ng đó.

M t danh t s là thu c tính khi:
14


- Danh t đó mô t thu c tính c a đ i t

ng qu n lý

- Là m t danh t chung c a m t t p các giá tr c th , cùng lo i.
- Không th li t kê các thu c tính mô t danh t đó.

M t danh t s là giá tr khi:
- Danh t đó xu t hi n trong m t dãy các danh t cùng lo i và có th g i tên b ng m t danh

t chung. Danh t chung đó chính là tên thu c tính.

VD sau phân tích các danh t xu t hi n trong đo n đ u c a bài t p 2:
Siêu th HOA XUÂN c n xây d ng m t ng d ng đ QU N LÝ VI C BÁN HÀNG.
Hàng hóa trong c a hàng đ c phân theo lo i nh :
u ng, Th c ph m đông l nh,
Hóa m ph m,
h p,... M t m t hàng ch thu c v m t lo i hàng và m t lo i hàng
có th có nhi u hàng hóa.

Danh t
Siêu th

Phân tích

Th c th /
thu c tính/
giá tr

Có c n qu n lý các siêu th không?
Không. Theo m c tiêu qu n lý, ch qu n lý vi c bán hàng
trong m t siêu th , c th đây là siêu th Hoa Xuân.

Hàng hóa

Có c n qu n lý các hàng hóa không?

Th c th

Có.

Có th mô t m t s thu c tính mô t hàng hóa không?
Tên hàng hóa,

n giá,

n v tính

u ng, Có c n qu n lý đ u ng, th c ph m đông l nh, hóa m Giá tr c a
ph m, đ h p, … không?
thu c
tính
Th c
Lo i hàng
ph m
Có.
đông l nh,
Có th mô t m t s thu c tính mô t
u ng không?
Hóa
m
Không. N u có ch có th là: Tên đ u ng, đ n giá, đ n v
ph m,
tính. ây là các thu c tính mô t hàng hóa r i.
h p
u ng, th c ph m đông l nh, hóa m ph m, đ h p, …
15


Danh t

Th c th /
thu c tính/
giá tr

Phân tích
có th g i b ng m t danh t chung là Lo i hàng.

m t hàng

Là t đ ng ngh a v i Hàng hóa.

lo i hàng

Nh trên, Lo i hàng là m t thu c tính có các giá tr :
u ng, th c ph m đông l nh, hóa m ph m, …

Th c th

Lo i hàng có ph i là m t thu c tính mô t Hàng hóa
không?
Có. B i vì giá tr c a Lo i hàng ph thu c vào Hàng hóa
và Lo i hàng đ ng trong b d li u hàng hóa c a m t m t
hàng c th có ý ngh a.
Tên lo i

VT

Pepsi

u ng

Lon

5.000

Cá h p

h p

H p

16.000

Tên hàng

n giá

Tuy nhiên, siêu th có hàng tr m m t hàng. M i lo i hàng
có th có vài ch c m t hàng và đ c nh p vào theo th t
khác nhau.
Li u b n có th đ m b o chu i ký t “
u ng” đ c gõ
đ ng nh t nh nhau trong c t Tên lo i c a hàng ch c dòng
m t hàng thu c lo i này ?
Li u có kh n ng lúc nào đó b n gõ thành:
“

u ng”

hay “

u ng”

hay “

u ng ” ?

N u b n là ng i c c k c n th n và t p trung cao đ khi
nh p d li u thì kh n ng x y ra đi u trên v n là có, cho
dù xác su t th p.
Nh v y khi b n c n đ a ra danh sách các m t hàng “
u ng” thì k t qu s không chính xác, thi u các dòng m t
hàng có lo i hàng gõ sai nh trên.
đ m b o d li u nh p luôn đ ng nh t, Access cho phép
16


Danh t

Th c th /
thu c tính/
giá tr

Phân tích
b n t o LOOKUP cho tr ng Tên lo i đ khi nh p d li u
cho tr ng này b n ch c n ch n m t trong nh ng giá tr
có s n mà không ph i gõ l i.

Có 2 gi i pháp cho vi c t o LOOKUP cho tr
hàng:

ng Lo i

- Danh sách giá tr l a ch n là danh sách do b n nh p vào
 s d ng khi giá tr trong danh sách ít và không có nhu
c u qu n lý đ i t ng đó.
- Danh sách giá tr l a ch n tham chi u t i m t b ng  s
d ng khi giá tr trong danh sách nhi u, hay bi n đ ng và
có nhu c u qu n lý đ i t ng đó.

đây Lo i hàng là m t đ i t ng c n qu n lý nên Lo i
hàng s là m t th c th v i các thu c tính: Mã lo i, Tên
lo i.

f. Thu c tính tính toán t các thu c tính khác th

Thành ti n = S l

ng không đ

ng *

cl ul i

n giá

- S l ng và
n giá là các thu c tính c s . Có giá tr c a 2 thu c tính này ta có th tính
đ c Thành ti n.
- Thành ti n: là thu c tính có th tính toán đ

c t các thu c tính c s .

 Ch c n l u tr thu c tính S l

n giá.

ng và

17


 Không c n l u thu c tính Thành ti n. Th c t , trong m t s tr ng h p v n thi t k
l u l i thu c tính này. Tuy nhiên, khi đó c n l p trình đ đ m b o đ ng b d li u, tính
chính xác c a d li u. Tr

ng h p này dành cho sinh viên chuyên Tin.

2.2.4. Xác đ nh m i quan h gi a 2 th c th
a. Làm th nào đ bi t có t n t i m i quan h gi a 2 th c th ?
- N u 2 th c th đó là 2 đ i t

ng tham gia tr c ti p vào quá trình qu n lý thì ch c ch n t n

t i m i quan h gi a 2 th c th này.
- N u 1 trong 2 th c th là th c th phát sinh đ ph c v vi c qu n lý thì ít khi t n t i m i
quan h gi a 2 th c th này tr khi có yêu c u nghi p v rõ ràng.
- N u 2 th c th đ u là th c th phát sinh đ ph c v vi c qu n lý thì ho c là không có
quan h ho c là ch có th có quan h phân c p cha con.

VD: có 3 th c th : LO I HÀNG – th c th phát sinh đ qu n lý Hàng hóa, HÀNG HÓA
– th c th tham gia tr c ti p vi c bán hàng, KHÁCH HÀNG – th c th tham gia tr c
ti p vi c bán hàng.
- Gi a LO I HÀNG và HÀNG HÓA có m i quan h Có
- Gi a HÀNG HÓA và KHÁCH HÀNG có m i quan h Mua
- Gi a KHÁCH HÀNG và LO I HÀNG không có quan h nào. Khách hàng mua hàng
hóa ch không mua lo i hàng.
b. Làm th nào đ xác đ nh đ liên k t (1-n, n-n)

C n xác đ nh đ liên k t c a quan h Có
gi a 2 th c th LO I HÀNG và HÀNG
HÓA.
M t LO I HÀNG có th Có bao nhiêu
HÀNG HÓA ?
Có th có nhi u nhân viên (n)
M t HÀNG HÓA có th Thu c v bao
nhiêu LO I HÀNG?
Ch thu c v 1 phòng ban (1)

LO I
HÀNG

Có

HÀNG
HÓA

LO I
HÀNG

Có

n

HÀNG
HÓA

n

HÀNG
HÓA

LO I
HÀNG

1

Có

18


c. N u m i quan h c a 2 th c th đ
nh th nào?

c th hi n b ng hóa đ n ho c ch ng t thì thi t k

VD: Gi a HÀNG HÓA và KHÁCH HÀNG có m i quan h Mua.
Tuy nhiên m i l n khách hàng mua hàng hóa đ

c th hi n, xác nh n b ng m t hóa đ n.

V y nên khi v mô hình ER thì không đ quan h Mua tr c ti p gi a HÀNG HÓA và
KHÁCH HÀNG

KHÁCH n
HÀNG

Mua

n

HÀNG
HÓA

Mà đ a thêm Hóa đ n vào nh m t đ i t ng qu n lý. Và bây gi ch còn m i quan h
gián ti p gi a HÀNG HÓA và KHÁCH HÀNG thông qua HÓA
N
HÀNG
HÓA

KHÁCH
HÀNG

1

n

S
h u

n

HÓA
N

G m

n

N u v n gi m i quan h tr c ti p Mua gi a HÀNG HÓA và KHÁCH HÀNG thì s
sai
KHÁCH
HÀNG

n

n

Mua

1
S
h u

HÀNG
HÓA

n

n

HÓA
N

n

G m

d. Khi nào m t thu c tính là thu c tính c a m i quan h ?

VD: Bài t p 2 ph n Thi t k CSDL.
19


S H : HD001

Siêu th HOA XUÂN
HÓA

N MUA HÀNG

Ngày mua: 1/1/2003

Tên khách hàng: Nguy n V n A

Qu n/Huy n: Q Ba ình

T nh/Thành Ph : Hà N i
SL

V tính

Thành ti n

STT

Tên hàng

Giá bán

1

M H oH o

5

Thùng

30000

150000

2

Trà đào IceTea

10

H p

10000

100000

T ng c ng
Ng

S l

250000

il pH

ng là thu c tính c n l u tr l i. S l

N uS l

ng là thu c tính c a th c th nào?

ng là thu c tính c a th c th HÀNG HÓA, ta có th có b ng d li u sau:
Tên lo i

Tên hàng
M H oH o

M gói

Trà đào IceTea
M H oH o

VT

S l

ng

Thùng

30.000

5

H p

10.000

10

Thùng

30.000

20

u ng
M gói

n giá

T n t i 2 dòng này
b i vì M H o h o
có th bán cho
nhi u ng i, trong
nhi u hóa đ n.

N u l u tr nh trên thì:
- Vi ph m qui t c thi t k b ng d li u: M i hàng hóa ch đ
HÀNG HÓA.
- S l

ng 5

+ S l
+ S l
S l

dòng th nh t là :

ng t n kho hay s l

+ N u là s l
ng

c l u trong 1 dòng c a b ng

ng bán? - Không bi t.

ng bán thì bán cho ai, trong hóa đ n nào? - Không bi t.
đây không có ý ngh a, không ph i là thu c tính mô t Hàng hóa.

ng không th là thu c tính c a th c th HÀNG HÓA.

Nh v y, đ đ m b o m i hàng hóa ch đ
s có b ng d li u nh sau:
Tên hàng

Tên lo i

VT

c l u trong 1 dòng c a b ng HÀNG HÓA, ta

n giá

S l

ng

Ph i l u tr th
này b i vì M H o
h o có th bán cho
20
nhi u ng i, trong
nhi u hóa đ n.


M H oH o
Trà đào IceTea

M gói
u ng

Thùng

30.000

5, 20, …

H p

10.000

10

N u l u tr nh trên thì:
- S l

ng s là thu c tính đa tr .

- S l

ng là 5, 20, … là s l

S l

ng gì ? – Không rõ ràng.

ng không th là thu c tính c a th c th HÀNG HÓA.

N uS l

ng là thu c tính c a th c th HÓA

S HD

Ngày

S l

N, ta có th có b ng d li u sau:

ng

HD001

01/01/2003

5

HD001

01/01/2003

10

T n t i 2 dòng này
b i vì hóa đ n
HD001 mua 2 m t
hàng.

N u l u tr nh trên thì:
- Vi ph m qui t c thi t k b ng d li u: M i hàng hóa ch đ
HÀNG HÓA.
- S l

ng 5

- S l

ng

S l

dòng th nh t là s l

ng mua c a m t hàng nào ? - Không xác đ nh đ

c.

đây không có ý ngh a, không ph i là thu c tính mô t Hóa đ n.

ng không th là thu c tính c a th c th HÓA

Nh v y, đ đ m b o m i hàng hóa ch đ
s có b ng d li u nh sau:
S HD

c l u trong 1 dòng c a b ng

Ngày

S l

ng

HD001

01/01/2003

5, 10

HD002

01/01/2003

20

N.

c l u trong 1 dòng c a b ng HÓA

N, ta

Ph i l u tr th
này b i vì hóa đ n
HD001 mua 2 m t
hàng.

N u l u tr nh trên thì:

- S l

ng s là thu c tính đa tr .

21


- S l

ng là 5, 20, … là s l

S l

ng gì ? – Không rõ ràng.

ng không th là thu c tính c a th c th HÓA

N.

Nh v y:
- S l

ng không th là thu c tính c a th c th HÀNG HÓA

- S l

ng không th là thu c tính c a th c th HÓA

- S l

ng ph thu c vào c Hàng hóa và Hóa đ n. S l

N
ng đ t bên c nh hàng hóa và

hóa đ n th hi n : Hàng hóa nào bán cho hóa đ n nào v i s l

S l
e.

ng bao nhiêu.

ng là thu c tính c a m i quan h G m gi a HÓA

N và HÀNG HÓA.

a quan h gi a 2 t p th c th

VD Bài t p 3: Qu n lý xu t nh p kho, ph n Thi t k CSDLQL.
PHI U NH P KHO
Ngày nh p

S phi u…………

Tên nhân viên nh p hàng
Tên nhà cung c p
a ch nhà cung c p
STT Tên hàng

VT

SL

n giá

1

M H oH o

Thùng 3

24฀00

5%

756000

2

Trà đào IceTea

Thùng 1

240000

5%

252000

T ng c ng

Th kho
Trong phi u nh p kho
- Ng

VAT Thành ti n

1008000
K toán tr

ng

Ng

i giao

trên, ta th y:

i giao : là nhân viên c a nhà cung c p  không c n qu n lý nh ng có th l u l i đ

thêm không tin tham kh o, khi x y ra s c liên quan.

22


- Nhân viên nh p hàng, Th kho, K toán tr ng : đ u là nhân viên c a công ty  c n
qu n lý  m i nhân viên s đ c th hi n b ng 1 dòng trong b ng NHÂN VIÊN.

23

Có th v mô hình ER theo 2 cách sau:
Cách 1

Cách 2
P_NH P

NHÂN VIÊN

S phi u
Ngày nh p

Mã NV
Tên NV
i n tho i

1

1

n
1

n

n

P_NH P

NHÂN VIÊN

S phi u
Ngày nh p

Mã NV
Tên NV
i n tho i

n

n

L p

Tham
gia

Là Th
kho

Vai trò

ER

Mô hình d li u quan h

Mô hình d li u quan h
P_NH P

NHÂN VIÊN
# Mã NV

Tên NV
i n tho i

ER

Là k toán
tr ng

1
1
1

# S phi u
Ngày nh p
n @Mã nv nh p
n @Mã Th kho
n
@Mã KT tr ng

P_NH P

NHÂN VIÊN

1
# Mã NV
Tên NV
i n tho i

1

# S phi u
Ngày nh p

CT_P.NH P
#@ S phi u
#@ Mã NV
n
Vai trò

- Cách này áp d ng đ i v i các tr ng h p
s quan h gi a 2 th c th c đ nh đ i v i
m i quan h c th .
- M i phi u nh p kho, đ u có đúng 3 nhân
viên tham gia v i 3 vai trò xác đ nh

n

- Cách này áp d ng đ i v i các tr ng
h p s quan h gi a 2 th c th không
xác đ nh, thay đ i đ i v i m i quan h
c th . ây c ng chính là u đi m c a
cách này.
- Cách này phù h p v i m i quan h gi a

24


NHÂN VIÊN và D ÁN. M i d án có
nhi u nhân viên tham gia v i các vai trò
khác nhau. M i d án có s l ng nhân

 nên ch n cách này.
-

u đi m c a cách này là mô hình d li u
quan h đ n gi n, không sinh thêm b ng

viên tham gia khác nhau và các vai trò
c ng khác nhau.

trung gian.

2.2.5. Mô hình ER – Qu n lý bán hàng t i siêu th Hoa Xuân
LO I HÀNG

HÀNG HÓA

1

Mã lo i
Tên lo i

Có

n

n

Mã hàng
Tên hàng

n giá
VT

Thu c
v

KHÁCH HÀNG

1
Mã KH

S
h u

n

HÓA
S HD
Ngày bán

Tên KH
a ch

SL

N

n

NHÂN VIÊN

1
Mã NV

L p

n

Tên NV
i n tho i

25