Ứng dụng lý thuyết cầu, cung trong việc lựa chọn giải pháp phát triển vùng cây ăn trái ở đồng bằng sông cửu long
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (6.67 MB, 171 trang )
BO GIAO DI)C VA DAO T40
. "* ___
TRUONG DAI HOC KINH TE TPHCM
BOAN THI
MY HJ)NH
UNG DUNG LYTHUYET CAU, CUNG THONG VI~C
LilA
. CHON
. GIAI PHAP PHAT THIEN VUNG CAY
AN TRAI C1 DONG BANG SONG CUU LONG
.
?
,
,·
A.?
'
A.
.
-
,
.?
~
Chuyen nganh : Kinh te quan
Ma
~
A.
?
ly & Ke ho~ch hoa kinh te quoc dan
so : 5.02.05
LUAN
. AN TIEN si KINH TE
.
Ngu'O'i hu'O'ng din khoa hqc :
1. TS Nguyin Thuan
2. TS Nguyin Thu'Q'ng Minh
TP Ho Chi Minh • Nam 2004
Toi cam doan nhang k~t qua nghien citu trinh bay trong lu9-n an
la cong trinh czla rieng toi vii chua tung dziqc ai cong bo.
Nghien citu sinh
Doan Tht
My Hc;tnh
UiiCAMdN
rrde gid {ucjn an elidn tlianli cdm dn :
- rrs 9\(guyln rrliua'n va rrS 9\(guyln rrlit41ng Minli tta t4n tinli liu'dng adn trong sua't
qua trinli tlitje lii¢-n {u4n an.
- Ong J{uynli van P!iu:dng: (jidm tfO'eSO'rr'littdng tn{li- 'lJu Ljch rr'lnli rr'ien (jiang i ong
9\{guyln van rrlie: P. (jidm tfO'c rr'rung tam zye tie'n tlittdng tfl{li, SO'rr'littdng tn{li- 'lJu
Ljch rr'lnli ~en rr're i rr'S o/o J{ung 1Jiing : (jiam tfO'c Clii nlidnli Can rr'lid- P/Wng
rrliu:ong tn{li va c6ng nglii¢-p o/i¢-t :!\[,am tfii nlii¢-t tinli giup tfU ttl tae gid tie'p c4n tlitje
tiln, tfO'ng tlidi tta clio tae gid nliie'u w u¢-u va y tuifng quy 6au.
- Qyy rrlid'y Co trong J{9i tfo'ng 69 m6n va liai plidn 6i¢n if9e £4.p tfii tf6ng gop nliie'u y
!din gid tr? giup tae gid lioan tlii¢-n 6dn {u4n an.
- cde bt;m ngliien cti'u sinli clng 1(/iod, tfo'ng nglii¢-p va tdt cd bt;m be tfii cliia se clng tae
gid nliftng 1(/iO !(/ian trong lion 3 niim tam ngliien cti'u sinli nfid't ra rrns '[)iJ o/i¢-t :;{ling va
rr'fiS 'I tJ 'IIii Lan Y'Lnli.
fJ'de gid tri an tdt cd tlidy c6 n/iat fa tfidy fJ'S fJ'rdn J{tJng, P(jS - fJ'S Le ~do Lam va
p (jS - rrs 1Joan rrlit J{o'ng '[)an, nliftng nguO'i tlid'y tfii t4n tinli tie'p SU'c clio tde gid 6u'de
ifi tren con tfuO'ng stf nglii¢-p trong lion 20 niim qua.
Lu,?n an nay danh t~ng song than va quy thay
co.
MUC
. LUC
.
Trang
Trang ph1,.1 bla
Loi cam doan
MI,.ICII,.IC
Danh m1,.1c cac ky hi~u, cac cha viet tcit
Danh mt,Jc cac bang
Danh mt,Jc cac hlnh
U)l MO DAU
Chuang 1 - MOT
s6 VAN DE cd BAN TRONG LY THUYET CAU, CUNG
6
1.1 Cau cua m9t loc;ti hang hoa
1.1.1 £)liang cau cua m1.1.2 M9t so phlidng phap nh~n dc;tng, lioc lliqng va dl/ bao cau
1.2 Cung cua m9t loc;ti hang hoa
9
16
1.2.1 Dliong cung cua m1.2.2
Nh~n
dc;tng, lioc lliqng va dl/ bao cung
19
1.3 Gia thi trliong
20
1.3.1 Gia thi trliong trong ngcin hc;tn
1.3.2 Gia thi trliong trong dai hc;tn
22
1.4 Can thi~p vao thi trliong cua chfnh phu va cac t6 chuc phi chfnh phu
1.4.1 Can thi~p vao thi trliong cua chfnh phu
1.4.2 Can thi~p vao thi trliong cua cac
t6 chuc chfnh
25
phu
1.5 Vai tro cua lien ket kinh te trong qua trlnh hlnh thanh gia
1.5.1 Lien ket kinh te lam thay d6i Cd cau thj trliong
1. 5.2 T6 chuc va hoc;tt d9ng cua HTX
25
a m
Ket lu~n chlidng 1
Chltdng 2 - lJNG DUNG LY THUYET CAU, CUNG NGHIEN ClJU THI TRUCJNG TRAI CAY DBSCL
2.1 8~c di~m tl/ nhien, kinh te, xa h9i cua DBSCL
33
36
36
38
42
43
43
2.1.1 Dieu ki~n tl/ nhien
43
2.1.2 Kinh te- xa h9i
45
2.2 Cau trai cay 8BSCL
47
2.2.1 Cac thanh phan cua cau trai cay 8BSCL
47
2.2.2 M9t so nhan to anh hliong den cau trai cay 8BSCL
49
2.3 Cung trai cay 8BSCL
57
2.3.1 8~c di~m hlnh thanh cung trai cay 8BSCL
57
2.3.2 £)~c di~m san xuat cac loc;ti trai cay chu yeu
58
2.4 Gia trai cay 8BSCL
74
2.5 Ho tr<1 cua chfnh phu
79
2.5.1 Ho tr<1 thong qua chfnh sach
79
2.5.2 Ho tr<1 thong qua cac dl,i an dau tli
81
2.6 Lien ket kinh te
82
2.6.1 Hoc;tt d¢ng cua cac hi~p h¢i
82
2.6.2 Hoc;tt d¢ng cua cac HTX trai cay
85
2.6.3 Moi lien ket 4 nha
87
Ket lu$n chudng 2
Chuang 3- LlJA CHON GIAI PHAP PHAT TRIEN VUNG CAY AN TRAI
2010
89
0 DBSCL DEN
NAM
3.1 Quan di~m va ml)c tieu ph at trien vung cay an trai DBSCL den nam 2010
90
90
3.1 .1 Quan di~m phat trien
90
3.1.2 MlJC tieu phat tri~n vung cay an trai DBSCL den nam 2010
97
3.2 M¢t so giai phap d~ tang cau
115
3.2.1 Tri~n khai cac chlidng trlnh tli van dinh dliong
115
3.2.2 Trang nghjch VlJ, rai VlJ
117
3.2.3 Nghien cuu va dlia vao san xuatcac chung loc;ti trai cay moi, lc;t.
117
3.2.4 D&y mc;tnh xuat kh&u trai cay che bien va da dc;tng hoa thi trliong
122
xuatkh&u
3.3 M¢t so giai phap dieu chinh cung
122
3.3.1 Chuy~n d6i cay trong
3.3.2 Hlnh thanh cac vung chuyen canh trai cay nguyen
vi~c xay dl,ing cac nha may che bien
123
li~u
song song voi
3.3.3 Nang cao chat lli
124
124
126
3.4.1 Hoan thi~n h~ thong chfnh sach quan ly nha nuoc
126
3.4.2 Dau tli nang cap cd so hc;t tang
127
3.4.3 Dau tli nang cap va tang kinh phf hoc;tt d¢ng cho cac cd so nghien cuu
129
3.5 Mo r¢ng lien ket
130
3.5.1 Lien ket duoi hlnh thuc HTX
130
3.5.2 Lien ket duoi hlnh thuc hi~p h9i
136
3.5.3 Xay dl,ing va duy trl moi lien ket 4 nha
137
3.6 M9t so kien nghi
138
Ket lu$n chlidng 3
KET LUAN
DANH MUG GAG C6NG TRINH NGitN CUU GOA TAG GIA
DANH MUG TAl LI~U THAM KHAO
PHU LUG
140
DANH MUC CAC TO' VIET TAT
DBSCL
: dong bang song Cuu Long
CCC
: Cong ty tin dvng hang hoa
EEC
: C<)ng dong kinh te chau Au
EU
: Lien minh chau Au
GDP
: T6ng san phclm quoc n<)i
HTX
: h
NGO
: T6 chile phi chinh phu
OECD
: T6 chile h
WTO
: T6 chile thu'dng m~i the gidi
,
?
DANH MUC CAC BANG
STT
so bang
Ten bang
Trang
1
1.1
Chi tr~ nang cua EU, My, Nh$t tU nam 1995 den 2002
32
2
2.1
Hi~n tn;mg su dt,mg dat
44
3
2.2
Dan so va lao d¢ng Ci E>BSCL nam 2002
45
4
2.3
Tlnh hlnh xuat kh§:u trai cay tliO'i
49
5
2.4
Danh mvc cac nha may che bien trai cay Ci E>BSCL
51
6
2.5
Tieu dung trai cay cua dan eli Vi~t Nam
54
7
2.6
Thu nh$p blnh quan/nguoi/thang
55
8
2.7
Di~n
59
9
2.8
CO' cau di~n tfch cay an trai Ci E>BSCL
59
10
2.9
Di~n tfch nhan phan thea t1nh
60
11
2.10
Di~n
61
12
2.11
Di~n tfch chuoi phan thea t1nh
62
13
2.12
Di~n tfch xoai phan thea t1nh
63
14
2.13
Di~n tfch dua phan thea tTnh
64
15
2.14
Di~n tfch cay an trai
65
16
2.15
Muc san xuat blnh quan/nglioi
65
17
2.16
San ILi~ng 5 loc;ti trai cay chu yeu Ci E>BSCL
66
18
2.17
Nang suat blnh quan cua 5 loc;ti trai cay chu yeu Ci E>BSCL
67
19
2.18
Thai Vl,l chfnh cua 4 loc;ti trai cay chu yeu (J E>BSCL
68
20
2.19
Tieu chu§:n ve kfch co cua m¢t so loc;ti trai cay E>BSCL
69
21
2.20
So sanh gia mua trai cay xuat kh§:u tc;ti vlion Ci Vi~t Nam va
73
Ci E>BSCL nam 2002
tfch cay an trai E>BSCL phan thea loc;ti
tfch cay c6 mui phan thea t1nh
Thai Lan
Ci E>BSCL phan thea t1nh
22
2.21
Gia xoai cat Hoa L(lc blnh quan qua 6 VIJ tLt 1998- 2002
23
2.22
Gia nhan tieu da bo
24
2.23
Ty suat I(Ji nhu~n cua m(lt so lo1;1i cay trong
89
25
3.1
Toe d(l tang tieu dung trai cay cua dan eli Vi$t Nam
99
26
3.2
Muc tieu dung trai cay blnh quan/nglioi/nam
99
27
3.3
Muc tieu dung trai cay blnh quan/nguoi/nam
100
28
3.4
T6ng h
100
w nam 1999- 2003
77
77
2010
o8BSCL den nam 2010
103
29
3.5
Cac dlj an xay dljng nha may che bien
30
3.6
T6ng h
105
31
3.7
So sanh nang suat cua m(lt so lo1;1i cay
107
DANH MUC CAC HlNH
STT
so hlnh
Ten hlnh
Trang.
1
1.1
E>uong cau
2
1.2
E>uong cau dai h9,n rt
d6c hem duong cau ngcin h9,n
7
3
1.3
E>uong cclu ban rqng voi khoang gia va khoang cau
9
4
1.4
E>uong cung
17
5
1.5
E>uong cung ban r
18
6
1.6
Can bang cua thj truong
20
7
1.7
Can bang cua thj truong voi duong cc1u va duong cung ban rqng
21
8
1.8
Gia giam trong dai h9n
22
9
1.9
Gia tang trong dai h9n
23
10
1.10
Gia khOng d6i trong dai h9n
23
11
1.11
Dao dqng cua gia giam dan
24
12
1.12
Dao dqng cua gia tang dan
24
13
1.13
Gia tang sau khi lien ket
37
t4
1.14
Hang lien minh mo rqng duejc thj truong va giam duejc chi phi
38
15
2.1
Cac thanh phan cua cc1u trai cay
48
16
2.2
Quy trlnh luu chuy~n trai cay W nha vuon den
75
6
nguoi tieu dung
17
3.1
sa do mo ta kenh tieu thv trai cay khi nha vuon
131
ban cho thuang lai
18
3.2
Sa do mOta kenh tieu th1,.1 trai cay khi nha vuon ban cho chu vlfa
131
19
3.3
Ba kenh tieu thv khi hlnh thanh HTX
133
20
3.4
Hai kenh xuat kh~u trai cay khi nha vuon ban cho thuang lai
134
21
3.5
Hai kenh xuat kh~u trai cay khi hlnh thanh HTX
134
1
'
?
~
LOI MG DAU
Nhung
tri~n
cua
th~p
nien gan day ly thuyet cau va cung da du'<;1c phat
kha nhanh theo hu'dng ung dl;lng vdi nhung ket qua nghien cuu
nhH~u
nha kinh te hQc tren the gidi trong
te lao d('>ng, kinh te quoc te, kinh te nong
nhH~u
nghi~p
linh Vljc nhu' kinh
v.v... BC1i vi suy cho
cung, c('>i ngu6n cua ffiQi van de trong nen kinh te tht tru'C1ng deu la
cau va cung.
(j nu'dc ta, k~ tu khi nen kinh te chuy~n d6i sang kinh te tht
tru'C1ng, gia ca cua hau het hang hoa hinh thanh theo quan
cau thi gia nong san
hi~n
dH~n
h~
cung
bien n'lt that thu'C1ng. Dieu nay gan nhu' la
nhien nhu'ng vdi m('>t nu'dc rna 80% dan so sinh song C1 nong thon
thi n6 trd thanh van de trQng tam trong cong tac quan ly nha nu'dc ve
kinh te. Th~t v~y. tru'dc tinh tr~ng gia nong san bat 6n, nhung nam
vU'a qua chinh phil da c6 slj tr<;1 giup huu
IUa, ca phe, nhung cay an trai
con du'C1ng phat tri~n.
hi~n
hi~u
cho nhung ngu'Oi tr6ng
van con dang rat bap benh tren
0 d6ng bang song Cuu Long, ndi c6
di~n tich
cay an trai ldn nhat nu'dc ta, nhieu nam qua cac nha vu'C1n luon
trong tinh
tr~ng
bat an vi cu trung mua thi gia
h~.
(1
gia cao thi mat
mua. Li~u c6 nhung giai phap nao d~ can doi du'<;1c cau, cung trai cay
DBSCL, 6n dtnh gia tht tru'C1ng d~ vi:tng tr6ng cay an trai C1 DBSCL
phat tri~n ben vang.
Xuat phat tu thljc tien d6 toi chQn de tai "Ung dl;lng ly thuyet
cau, cung trong vi~c llja chQn giai phap phat tri~n vi:tng cay an trai
(1
d6ng bang song Cuu Long", d~ lam lu~n an vdi mong muon di tim cau
tra lOi cho van de nay.
2
2.
M~c
dich nghien citu
/
- H~ thong nhung van de
cd
ban trong ly thuyet cau va cung
c6 chu trQng nhung phat tri~n theo huang ii'ng d1,1ng cua hai ly thuyet
nay.
1
- Ung dl,lng ly thuyet cau va cung nghH~n cuu thj trliong trai
cay trong
(J
DBSCL d~ nh~n ra nhung dc1ic di~m va xu the phat tri~n
tri~n.
CUa thj trliong nay lam din CU xac djnh illl,lC tieu phat
- De xuat cac giai phap
d~
huang cau, cung tang trlidng mqt
each can doi, 6n djnh gia thi truong t~o dieu ki~n phat tri~n b~n vang
vCtng cay an trai
(J
DBSCL.
3. D6i tuqng va ph,m vi nghien citu
Voi illl,lC tieu nghien cuu nhu tren, trong lu~n an nay, san ph~m
nghien cuu Ia trai cay tudi du<;1c trong
cay tudi du<;1c trong
(J
(J
DBSCL. Do
v~y
cac
Io~i
trai
nhung ndi khac (trong va ngoai nude) va trai cay
che bien la nhung san ph~m thay the gan gui.
Nhung gi
giai
van de
do~n
each nhin
cuu cua
(J
lu~n
an nam trong giOi
h~n
nhin
g6c dq ling dl,lng ly thuyet cau va cung, c6 gia trj trong
tu nay den nam 2010. Nhung giai phap xuat phat tu nhung
(J
lu~n
g6c d¢ khac va dai
h~n
hdn nam ngoai
ph~m vi
nghien
an.
C1,1m tu "vling cay an trai" du<;1c dung trong
lu~n
an voi nghia la
vCtng chuyen canh cay an trai tuc Ia mqt ti~u vling sinh thai c6 dieu
ki~n tlj nhien thich h<;1p d~ trong cay an trai. C1,1m tu "phat tri~n vling
cay an trai" dli<;1c dung trong lu~n an vOi nghia la phc:it tri~n ve kinh te
tuc Ia t6 chuc va khai thac tiem h,tc cua vling sao cho
du<;1c ngay cang cao.
hi~u
qua
d~t
3
4. Phu'dng phap nghien citu va nguan thong tin, s6 lii;u sii' dq.ng
trong luq.n an.
De tai
lu~n
an thut)c
lo~i
nghien cuu ling dl)ng, du'<;Jc thtjc
hi~n
bang each v~n dl)ng phu'dng phap duy v~t bi~n chung va duy v~t Itch
sil. D~ giiii quyet nhung van de cl) th~ d<1J.t ra trong ml)c tieu nghien
cuu, cac phu'dng phap thu'C1ng dung trong phan tich kinh te da du'<;Jc
v~n
dl)ng. Cl) th~ la trong chu'dng 1, cac phu'dng phap dien giai, h~
thong hoa da du'<;Jc ap dl)ng d~ t~p h<;Jp va h~ thong mt;>t so y tu'dng
cd
ban trong ly thuyet cciu, cung. Phu'dng phap mo ta, dieu tra, phan tich
so li~u thong ke da du'<;Jc dung d~ mo ta va phan tich hi~n tr~ng cua
thi tru'C1ng trai cay DBSCL trong chu'dng 2. Phu'dng phap dlj bao,
phu'dng pha p chuyen gia va suy lu~n logic da du'<;Jc dung d~ xac dinh
ml)c tieu phat tri~n va llja chQn cac giai phap trong chu'dng 3.
Thong tin va so
li~u
thu cap dung trong
nhieu ngu6n nhu' : sach, bao,
m~ng
lu~n
an du'<;Jc thu
th~p
tit'
Internet, cac ht)i thao chuyen de
ve trai cay, cac quyet dinh, thong tu' cua Chinh phu va BQ nong
nghi~p
& phat tri~n nong thon, nien giam thong ke va so li~u t6ng h<;Jp cua
cac CUQC dieu tra do T6ng Cl)C thong ke' Vi~n nghien cuu cay an qua
mien Nam,
Vi~n
Thong tin va so
cong
ngh~
li~u sd
sau thu
ho~ch, Vi~n
cap du'<;Jc thu
th~p
Dinh du'ang tien hanh.
bang each tlj dieu tra va
phong van trljc tiep cac nha quan ly c6 nhieu kinh
nghi~m
thut)c linh
vljc san xuat va kinh doanh trai cay d cac dia phu'dng c6 vitng tr6ng
cay an trai
t~p
trung la Tien Giang, Ben Tre, Ccin Thd ... Cac so
cap va thu cap la nhung so
thC1i
kY
sanh.
li~u
thong ke phan anh thljc
li~u sd
tr~ng
trong
tit' 1995 den 2001 du'<;Jc xU ly bang phu'dng pha p doi chieu so
4
5. Nhii'ng di~m mlti cua lu~n an :
Lien quan den tnii cay DBSCL tu tru'6c den nay cilng da co
kY
thu~t
thu~t
canh
nhieu c6ng trinh nghien cuu nhting da phan la thu<)c linh Vljc
nhe:lm gi
ho~ch,
kY
bao quan... Nhung de tai nghien cuu thu<)c linh Vljc
kinh te ttidng doi it trong do co 2 de tai da dti
1. M¢t so giai phap dau ra cho san ph~m trai cay ttidi DBSCL
cua GS, TS V6 Thanh Thu.
2. Dtnh huang va cac gicii phap chien lti
bien trai cay DBSCL den nam 2010 cua PGS, TS Nguyen Thi Lien
Di~p.
Hai de tai nay nghien cuu theo hti6ng tim kiem cac giai phap ve
tht tru'C1ng d~ tieu th1,1 trai cay ttidi va trai cay che bien DBSCL. Trong
khi do lu~n an nghien cuu giai phap phat tri~n vilng cay an trai
DBSCL theo hti6ng ling d1,1ng ly thuyet cau va cung. N<)i dung
lu~n
a
an
cilng khac v6i cac de tai nghien cuu ung dl,lng ly thuyet cau va cung
cua cac tac gia khac
(j
nti6c ngoai la nghien cuu trong boi canh cua
m<)t nen kinh te thi tru'C1ng dang chuy~n d6i. Nhung khac bi~t d6 chinh
la nhung dong gop m6i cua lu~n an, t~p trung vao 3 di~m nhti sau :
CD
Lu~n an gop phan md ra m<)t huang nghien cuu m6i la
nghien cuu ung dl,lng ly thuyet cau, cung trong dieu
ki~n
cua m<)t nen
kinh te dang chuy~n d6i, (J m<)t nti6c dang phat tri~n. tren cd sd ke
thua nhung nghien cuu cua cac nha kinh te tren the gWi ve ung d1,1ng
Iy thuyet cau va cung trong nen kinh te thi trtiC1ng (J cac nti6c phat
tri~n.
5
(g) Bang nhung s6 li~u thong ke, Iu~n an da mo ta du
tniC1ng trai cay DBSCL v
hi~n
cd
ban cua cau va cung,
tre;tng cua thi tniC1ng nay, phan tich nguyen nhan dan
den tinh tre;tng gia ca thuC1ng xuyen bat 6n.
@ De xuat cac giai phap d~ phat tri~n ben vling vU.ng cay an
trai
(J
DBSCL. Khac v
trai cay, nhung giai phap de xuat trong
lu~n
an la nhung giai phap
t6ng th~. thu¢c linh vtfc quan Iy nha nude ve kinh te. Vi the cac giai
phap nay c6 th~ v~n dvng cho cac tniC1ng h<;Jp tudng hf khac khong
nhung thu¢c nganh tr6ng trQt rna con c6 th~ voi ca ngu nghi~p. diem
nghi~p.
6
Chtidng 1
A'
A.
~
A.'
?
A.'
I'
~
MQT SO VAN BE CO BAN TRONG LV THUYET CAU, CUNG
-
.,
~
,
'
1.1 CAU CUA MOT LOJ;\1 HANG HOA
1.1.1 f>u«Yng ciu cua mqt lo~i hang h6a
Theo ly thuyet cau, duCJng cau cua m(>t
quan
h~
lo~i
hang h6a cho biet moi
giua ghi va so luc;Jng rna nhung nguC1i mua san long mua trong
m(>t khoang thC1i gian nhat djnh, v
ki~n
khac
khong d6i.
Gia
p1
Ghi chU:
P1 : Gia ban san pha:m
0 1 :so lll<;ing cau tL/dng ung voi gia P 1 trong tlnh huong thi trllong I
02: solll<;ing cau tlldng ung voi gia p1 trong tlnh huang thi trllong 2
D 1 , D2 : dllong cau tlldng ung voi tlnh huang thj trllong I va 2
Hinh 1.1 Duong cau
Trong nhung dieu ki~n khac d6 c6 4 nhan to anh huC1ng den cau
nh•H thiet phai k~ den la : thu nh~p binh quan cua dan cu, quy mo
cua tht truCJng, gia cua cac
m~t
hang thay the hay b6 tuc cho san
7
ph
T~p
h<;ip nhung nhan to phi gia
ca nay phan anh hoi canh tht trrtang vao thOi di~m xac dtnh quan h~
giua gia va so luqng cau, gQi la "tinh huang tht tru'C1ng". Nhu
v~y
cung
m(>t muc gia nhung trong nhung tinh huang tht tru'C1ng khac nhau thi
so lu<;Jng cau se khac nhau. Hinh 1.1 cho thay vdi gia la P 1 so luqng
cau Ia Q1 nhung neu thu nh~p cao hdn ch
cau dliqc thiet l~p d~U tlidng ling Vdi m(>t tinh huang thi tru'C1ng Ct,l th~.
Tuy nhien ngay ca khi da xac dtnh dli<;JC tinh huang thi tru'C1ng Ct,l th~
thi duang cau nhu hinh 1.1 ciing chi la hinh anh da duqc ddn gian hoa
va ly tudng h6a chu khong phiii la m(>t hinh anh chinh xac cua thljc
te.
Gia
Po - - - - -
D
So lu'Qng cau
Ghi eM:
D : dliong cau dai h9n ; D2ooo. D2oo1> D2oo2: cac dLiong cau ngan hc;tn.
P 0 : gia ban san ph
Hinh 1.2 Duong cau dai hfiln it doc hem dLfong cau nglin hfiln
Dq.ng va Vi tri cua duang cau ngan hC;tn va dai hC;tn ciing c6 slj
khac nhau. Thong thuC1ng, duC1ng cau dai hC;tn phan anh quan
gia va so luqng cau qua
nhi~u
h~
giua
nam it doc hdn cac duang cau ngan hC;tn
8
la nhung duong chi phan anh quan
h~
giua gia va so lli<;Jng cau trong
tung narn. Trong hinh 1.2 dliong D it doc hdn cac duong D2ooo. D2oo1.
D2oo2· DQ doc cua duong cau dai hc;tn it hdn duong cau ngcin hc;tn cho
thay co gian theo gia cua cau trong dai hc;tn
nhi~u
hdn trong ngcin hc;tn
vi trong dai hc;tn, nguOi tieu dung de dang di~u chinh hanh vi rnua scirn
cua hQ hdn la trong ngcin hc;tn.
Trang thljc te hau nhu khong th~ dung phudng phap thljc nghi~rn
d~
xac dinh I}hung so lli<;Jng cau tlidng ung vdi cac rnuc gia rn¢t each
chinh xac. D~ ginghien cuu thi trliong cua rn¢t san phcirn C\1 th~. TS Neva Goodwin va
TS Phc;trn Vii Lu4n da
d~
nghi dung duong cau nhli trong hinh 1.3, rna
hai 6ng gQi la. duong cau net d4rn. Trang tac phclrn "Kinh te hQC vi rn6
trong n~n kinh te chuy~n d6i" rna hai ong la dong tac gia c6 doc;tn:
Khi nghien cuu so li{!u trong qua khu c6
ltiqng mua ban
truong Wn
ho~c
t~i
th~
tim ra chinh xac so
m(>t thi trtiong xac dinh. Tuy nhiEm neu thi
neu so li{!u khong chi trong m(>t ngay, c6
rang hfmg hoa ban ra kh6ng chi
(J
m(>t muc gia. Do
v~y
th~
thay
ngay ca
khi m6 ta cac slf ki{!n thlfc te, cac duong net d~m c6 th~ chinh
xac hdn nhung dtiong net manh thtiong dung. Neu muon su dvng
phan tich bang d6 thi
d~ hi~u
nhfing tinh huang chua xay ra, vi{!c
su dvng dtiong net d~m d~ minh ho~ m(>t day cac kha nang c6
th~
hay hdn. [16]
Duong cau vdi nhung khoang cau tlidng ung vdi nhung khoang gia
nhu' hinh 1.3 theo chung t6i nen gQi la dliong cau ban r¢ng hdn la
duong cau net
d~rn
nhli TS Neva Goodwin vaTS Phc;trn Vii
Lu~n
da g<;>i
vi tu ban r¢ng cho phep hinh dung dung hdn v~ dc;tng cua duong nay.
9
Vi the k~ tu day chC:mg toi dung thu~t ngu "du'Cing ban r<)ng" d~ ch!
nhung du'Cing c6
d~ng
tu'dng tlj nhu' du'Cing cau trong hinh 1.3.
Ghi chu: P1P2 : khoang gia ban san ph~m; 010 2 : khoang cau hidng ung
Hinh 1.3 Duong cau blm r9ng
NhCi sU' dlJ.ng khoang cau thay cho rnuc cau chinh xac va khoang
ghi thay cho rnuc gia chinh xac,
vi~c nghH~n
cau de dang hdn rna van phan anh du'<;Jc quy
cuu ung dlJ.ng ly thuyet
lu~t
cau. Theo hinh 1.3
thi vOi khoang gia la P1P2, khoang cau tu'dng ling la Q1Q2, vOi nhung
khoang gia thap hdn, khoang cau tu'dng ling la nhung so lu'qng nhieu
hdn.
1.1.2 M9t s6 phu'dng phap nh~n d,ng, u'oc lu'qng va d\1' bao ciu
Cac phu'dng phap nay c6 th~ phan thanh hai nh6rn : dinh tinh va
dinh lu'qng.
1.1.2.1 Phlidng phap djnh tinh:
Cac phu'dng phap nay dlfa tren nhung phan tich suy
lu~n
rna
khong dung rno hinh toan d~ phan tich cac so li~u qua khu. Ket qua
10
tu cac phtidng phap nay khong xac dlnh dtiqc ham cau nhting cung
cap nhung thong tin can thiet
d~ hi~u
dtiqc nhu cau cua san ph
dtiqc nghien cuu. Chung dtiqc dung trong trtiong hqp khong c6 dtiqc
nhung so li~u qua khu ch
Nhung phtidng phap nay cung c6 th~ cho nhung ket qua tot trong
nhung trtiong hqp sau :
- Nhung so
li~u
qua khu ngay ca khi thu
th~ p
dtiqc cung
khong du tin c~y d~ lam dlj bao.
- Khi can so sanh nhung ket qua dlj bao vdi cac ket qua tinh
dtiqc bang phtidng phap dinh ltiqng.
- Trong trtiong hqp slj phat tri~n cua nganh khoa hQC trQng
yeu c6 anh htiC1ng
m~nh
den chi phi cua san ph
htidng den slj thay d6i cua cau san ph
Nhung phtidng phap dinh tinh dtiqc cac nha kinh te tta dung c6
th~ k~
den la :
~ Thu nghi~m :
dtiqc tien hanh theo kifu nhti "trong phong thi
nghi~m".
Sau khi da chQn dtiqc thai difm va dla di~m thich hqp cho
cu¢c thu
nghi~m.
se phat m<)t so tien nhat dinh cho m<)t so ngttoi tieu
dung d~ h9 mua hang. NgtiOi nghien cuu thljc nghi~m se ghi nh~n
nhung tac d<)ng den quyet dinh mua hang cua ngtiOi tieu dung.
Vdi phtidng phap nay nhung thong tin thu dtiqc c6
c~y
thap do :
th~
c6 d<) tin
11
- D'ng xu cua nhung nguCli tieu dung tham gia vao cu<)c thu
nghi~m
khong hoan toan tv nhien vi cam thay bi giam sat.
-So quan sat la it va trong khoang thCli gian ngan.
Vi the ccin can nhac nhung thu~n l
thu nghi~m tren tht truong, d€ tranh rui ro c6 th€ bt mat khach hang
tiem nang va bt giam 1<;1i
~ Bieu tra lay
y
nhu~n.
kien ngliai tieu dung : pha t cho nguCli tieu dung
nhung phieu dieu tra trong d6 c6 nhung cau hoi ve th6i quen, d<)ng cd
va y dtnh mua sam cua hQ roi 'sau d6 phan tich cac cau tra lOi.
Mau dieu tra cang ldn thong tin cang tin
cang phuc
t~p.
Ngu<;Jc
gian nhung d<) tin
c~y
l~i
mau cang nho
vi~c
c~y
hdn nhung
vi~c
xli ly
xli ly thong tin cang ddn
cua thong tin se kern hdn. D<) tin
c~y
cua thong
tin con tuy thu<)c chat lu<;Jng cua cau tra IOi, m<)t so nguCli trong so
nhung nguCli du
muon tang d<) tin c~y cua thong tin c6 th€ tien hanh dong thoi nhieu
cu<)c dieu tra.
~ Ldy
y kien cac chuyen gia hay phudng phap Delphi : thay vi lay
y kien trvc tiep tu nguoi tieu dung c6 th€ lay y kien cua cac chuyen gia
am hi€u ve tht truong san phclm d6. D€ thong tin bao dam d<) tin c~y
c6 th€ thu th~p va xli ly 3 lo~t y kien. Trude tien lay y kien cua m<)t so
chuyen gia, sau khi t6ng h
thu hai va tren cd sCi phan tich chung se dua ra
trudc khi di den ket
lu~n
nay dti
lo~t
y kien thu ba
cuoi cung. Ket qua dl;i bao theo phlidng phap
d~ng
khoang se thuyet phvc hdn la m<)t con s6
12
~ Dz,t bcw
cam tinh hay con gQi la phlidng phap trzjc giac : dl;ia
tren cd sCJ dl;i bao cua nhung nha quan ly hay nhung ngu'Oi ban la
nhung ngu'Oi hi~u r6 thi tru'C1ng. Nhung ngu'Oi nay c6 th~ cung cap
nhung dl;i bao dl;ia tren cam tinh cua hQ m(>t each nhanh chong va it
ton chi phi. each nay thu'ong cho nhung ket qua l9-c quan, trit khi
nhung ngu'Oi quan ly va nhung ngu'CJi ban du'
Phudng phap phan tich ltch
su : dl;ia
tren nhung dien bien da
xay ra trong m(>t thai gian dai trong qua khu d~ phan tich tim ra quy
luc].t ve moi lien
h~
giua so lu'<Jng cau vdi m(>t nhan to anh hu'dng nao
d6. Cung c6 th~ sl:t dt,1ng du'C1ng chu
kY song cua san ph
d~ phan
tich.
1.1.2.2
Phtidng phcip dinh ltiqng:
Nhung phu'dng phap nay dl;ia tren nhung phan tich m(>t each
h~
thong cac so li~u qua khu, nghien cuu phat hi~n mo hinh bi~u thi tot
nhat dien bien va sau d6 dung mo hinh nay d~ dl;i bao. Cac phu'dng
phap dinh lu'gng c6 th~ du'
Nh6m cac phlidng phap nhan qua : cho phep phat hi~n cac
yeu to thl;ic c6 th~ djnh lu'
tung yeu t6 nay den dien bien trong qua khu va du'a cac bien nay vao
trong m6 hinh dl;i bao. M(>t s6 phu'dng phap nhan qua thu'C1ng du'
- H6i quy ddn : mo hinh nay bi~u thi sl;i thay d6i cua m(>t
bien gQi la bien d(>c l~p lam thay d6i m(>t bien khac gQi la bien phtJ
thu(>c theo m(>t m6 hinh toan hQc nao d6, thu'C1ng la m6 hinh tuyen
tinh voi du'C1ng th~ng h6i quy.
Tuy
vao muc d¢ phtJ thu(>c nhieu hay it
13
trong slj thay d6i tucin tv cua hai bien nay (d(> tu'dng quan), ta c6 th~
d\f bao voi sv chinh xac nhat dtnh gia trt cua bien ph1,1 thu(>c ling vOi
gia trt cua bien d(>c
l~p
du'
- H6i quy da bien va m6 hinh kinh te h.t
la do anh hu'C1ng ph6i h<Jp cua nhi~u bien d(>c l~p. N6i chung d~ tim
du'
thC1i, gQi la mo hinh kinh te lu'
giua nhi~u d~i lu'
nhi~u
tinh toan phuc
>-
nha kinh te u'a chu(>ng vi, khong dung nhung ky
thu~t
t~p.
Nh6m cac phlidng phap chuoi · s6 lien hoan : khong quan tam
den cac yeu to giai thich rna chi quan tam den m(>t
di~u
duy nhat : xu
hu'ong hay dien bien theo thai gian. M1,1c tieu rna cac phu'dng phap nay
nham den la xac dtnh du'
- Cac m6 hinh muc trung binh : g6m trung binh gian ddn,
trung binh d(>ng, san bang s6 mli ddn. Phu'dng pha p trung binh gian
ddn d\f bao gia trt cho
kY toi bang gia trt trung binh tinh du'
li~u
thljc
hi~n
cua tat ca cac
ey tru'oc theo cong thuc
L:xi
X
= - 1- - .
n
14
Voi Xi : gia tri thljc hi<';n cua :ky L
n : so
kY thljc hi<';n du
Phudng pha p nay ddn gian de tinh toan va c6 th~ chi ccin so li<';u
cua ba :ky ke tiep nhau la du. Nhung ket qua dlj bao se sai l<';ch nit
nhieu so voi thtjc te trong truong h
kY thljc hi<';n. Neu so li<';u dua vao tinh toan nhieu hdn c6
giam du
ng~i
th~
trong vi<';c thu th?p ho<'[tc hiu trii'
so li<';u va cong vi<';c tinh toan cling trd nen phuc
t~p
hdn. Phudng phap
trung binh d(>ng khac phtJC dti
kY xa nhat va them vao so li<';u cua kY gcin
nhat. D~ sai so Ia nho nhat thi vi<';c xac dinh so
kY nghien cuu c6 y
nghia quan trQng.
Khac vdi phudng pha p trung binh d(>ng, phudng pha p san b
kY da thljc hi<';n vao m6 hinh dlj bao voi
cac trQng so giam dcin theo lu? t ham so mu. D~ a p dtJng phudng pha p
nay trong phan tich chuoi so theo thOi gian truoc het ta chQn m(>t gia
tri a ( 0 ~ a ~ 1 ) gQi la h
t9-i gQi la
kY t la
d~i
lti
a thi trQng so cua
kY t - 1 la (1 -
a) a ' trQng so cua
:ky t - 2 Ia (1 - a) 2 a , trQng so cua :ky t - 3 la (1 - a) 3 a va cu the tiep
h,lC. Gia tri cua a cang gcin 1 m6 hinh cang
nh~y
voi slj bien d(>ng cua
chuoi so.
D~ tinh gia tri du
kY t - 1 va gia tri thljc hi<';n
a kY t.
a kY t
ccin biet gia tri da san b
GQi St Ia gia tri san b
81 =a (mU'c thlfc hiQ n ky t) + (1 - a) mU'c san bang
ky t -
1
a kY t
a
15
Lu~t
so mu thu'ong du'
m(>t phu'dng phap ddn gi8.n, nhanh va linh ho~t voi nhi~u so li~u. Ap
dvng phu'dng phap san bang so mu d~ d\f bao muc cciu a
kY ke tiep
being each tinh muc cciu d\f bao theo cong thuc :
MU'c cau dl/ bao
k\t t + 1 =a (mU'c cau thi/C hiQn ky t) + (1 - a) mU'c cau san bang k\t t
- M6 hinh xu hu'ong : khac vOi m6 hinh muc trung binh, muc
cau dao d(>ng xoay quanh m(>t muc nhat dinh, m6 hinh nay cho thay
xu hu'ong giam dcin hay tang dcin lien tvc. Bat dciu tu m(>t muc nhat
dinh, cciu tang hay giam m(>t so lti<Jng gcin being voi tung :ky. Muc d(>
bien d6i trung binh cua
kY quan sat la thu'oc do xu hu'ong cho kY khac.
Cac phu'dng phap thu(>c lo~i mo hinh nay c6 th~ k~ den la trung binh
dt)ng doi, san bang so mu doi v.v ...
Phu'dng phap trung binh d(>ng doi sU' dvng hai phu'dng trinh, m(>t
d~
danh gia muc bat dciu va m(>t d~ danh gia d(> Wn cua xu hu'ong.
Trong hai phu'dng trinh
d~u
c6 so quan sat nhu' nhau. Phu'dng pha p san
being so mu d6i tinh binh quan gia
- M6 hinh theo chu
kY anh huang den cciu
quy~n
bang hai phu'dng trinh.
kY : phan anh
hi~n
tu'
vv
hay chu
d~c bi~t m~nh a m(>t so thOi di~m trong nam
va yeu a cac thai di~m khac. Voi chu
kY nhu' v~y. cciu xoay quanh m(>t
duong cong uon khuc. Nho mo hinh chu
kY rna phu'dng phap d\f bao
du<Jc phat tri~n. Cac phu'dng phap thu(>c d~ng m6 hinh nay c6 th~ k~
den nhu' : san being so mu b(>i, phan tich cau true c6 dH~n v.v ...
Phu'dng pha p san bang so mu b(>i sU' dvng nhi~u tham so nen d~ tim
cac gia trt toi u'u cua cac tham so nay thu'ong phai nho vao s\f tr
cua cac phcin m~m may tinh. Phu'dng phap phan tich cau true c6 di~n
phan tich chuoi so thanh 4 yeu to : xu huang, bien d(>ng thOi
vv.
bien
16
d¢ng chu
kY
va bien d¢ng d¢t xmrt. Phu'dng phap hoi quy da bien su
dl)ng nhieu bien giai thich.
Phu'dng phap dlj bao cang phuc
t~p
cang doi hoi nhieu so IH;u mdi
cho ket qua tot. Thi dtJ trong khi phu'dng phap trung binh chi can tinh
vdi so
li~u
cua 2 hay 3
kY
thoi thi cac phu'dng phap san be:lng so mu
b¢i hay hoi qui b<)i can phai c6 so quan sat toi thi~u bi~u thi cho slj
thay d6i day du cua hai chu Icy. Ch
kY
m<)t nam so
quan sat ph
t~p
nhu' phu'dng phap phan tich cau true khong nen
dung khi c6 du'di 60 quan sat.
N6i chung, kh6 c6 th~ danh gia du'
thi chi phi cang cao. Cac phu'dng phap dinh lu'<;Jng tuy cho ket qua vdi
nhung con so ClJ th~ nhung cung khong th~ cho la chinh xac hdn, tot
hdn cac phu'dng phap dinh tinh. Llja chQn phu'dng phap nao can dlja
VaO d~c di~m cua tung san phclm ClJ th~, dieu ki~n va hoan canh
nghH~n
cuu va can tinh toan
hi~u
qua kinh te trong llja chQn phu'dng
phap dlJ bao.
")
.A
'-
I
1.2 CUNG CUA MQT LOJ;\1 HANG HOA
1.2.1 f>u'ong cung ciia mc?t Io,i hang boa
Theo ly thuyet cung, duang cung cua m<)t
lo~i
hang hoa cho biet
moi quan h~ giua gia va so lu'<;Jng rna cac doanh nghi~p san long ban
ra thi truang, trong m<)t khoang thai gian nhat dinh, vdi gia thiet cac
dieu ki~n khac khong d6i.
